Fréttablaðið - 05.10.2004, Blaðsíða 29

Pó
stu
rin
n b
ýð
ur
fy
rir
tæ
kju
m
á
hö
fu
ðb
or
ga
rs
væ
ðin
u
að
ko
m
a s
en
din
gu
m
sa
m
dæ
gu
rs
til
vi
ðs
kip
tav
ina
.
Ek
ki
bíð
a a
ð ó
þö
rfu
.
Fá
ðu
se
nd
ing
un
a s
am
dæ
gu
rs
m
eð
P
ós
tin
um

www.postur.isÞa
ð e
r e
kk
er
t s
vo
lé
ttv
æg
t

að
þa
ð g
et
i b
eð
ið
til
m
or
gu
ns
ÍS
LE
N
SK
A
A
U
G
LÝ
SI
N
G
A
ST
O
FA
N
/S
IA
.I
S
IS
P
23
96
1
1
0/
20
04
Kjarasamningar kennara eru lausir
og þá er lag til breytinga. Það þarf
að breyta grunnskólanum en til
þess að það sé framkvæmanlegt
verður að breyta skilgreindu vinnu-
framlagi kennara. Stokka þarf upp
það kerfi sem nú er við lýði og þá
gefst um leið tækifæri til að skil-
greina kjör kennara út frá allt öðr-
um forsendum. Mikið hefur verið
rætt um mikilvægi samstarfs heim-
ilis og skóla, það þurfi að vera sem
allra best og beri að efla á sérhvern
hátt. Því vekur það undrun margra
að þegar kemur að kjaraviðræðum
starfsmanna skóla eiga foreldrar
þar engan fulltrúa. Foreldrar hafa
margir ákveðnar hugmyndir um
skólastarf en margt sem þeir leggja
til er óframkvæmanlegt þar sem
það fellur ekki undir skilgreinda
vinnu kennara og annars starfsfólks
skóla. Það er kominn tími til að
skoða grunnskólann frá öllum hlið-
um og stokka kerfið upp þannig að
sem flestir, kennarar, foreldrar og
nemendur, verði ánægðir.
Krafa samfélagsins hlýtur að
vera sú að skólinn sé viðurkenndur
sem vinnustaður barnanna og starfi
í samræmi við það. Að börnin mæti
í skólann að morgni og fari heim að
vinnudegi loknum, búin að því sem
til þeirra hluta heyri.
Margar endurbætur á skólastarfi
voru áður fyrr óframkvæmanlegar
vegna húsnæðisskorts. Í dag eru
nær allir skólar landsins einsetnir
og sá vandi úr sögunni. Lengi vel
var engin aðstaða fyrir nem-
endur til að matast í skólun-
um en sá vandi hefur víð-
ast verið leystur. En
þrátt fyrir að ytri að-
búnaður sé nú allur
annar en fyrir ör-
fáum árum er
skólastarfið
að miklu leyti skipulagt með sama
hætti og var við miðja síðustu öld.
Við þurfum að gera bragarbót á.
Hvernig stendur á því að enn er
látið viðgangast að börnin búi við
götóttar stundatöflur og fá afdrep
ef nokkur til að stunda vinnu utan
kennslustunda í skólanum? Hvernig
stendur á því að þau eru látin burð-
ast með nokkur kíló af námsgögn-
um dag hvern til og frá skóla?
Myndu fullorðnir líða það að búa við
margskiptar vaktir í vinnunni,
þurfa sjálfir að finna sér afdrep og
hafa ofan af fyrir sér milli vinnu-
stunda og vera skyldaðir til að fara
með vinnugögn sín heim að loknum
vinnudegi? Hvernig stendur á því
að sveitarfélögin sem eiga skóla-
byggingarnar eru mörg hver að leg-
gja í mikil fjárútlát í skóladagvistun
fyrir börnin eftir skóla en geta ekki
nýtt skólabyggingarnar sem eru á
sama tíma tómar?
Við eigum góðar skólabyggingar,
við eigum vel hæft starfsfólk og við
eigum gerðarleg börn. En það þarf
að skapa þeim öllum viðunandi
vinnuaðstæður. Til þess að svo megi
verða þarf að endurskipuleggja
starfsemi skólanna frá grunni. Um
leið yrði vinnuframlag skilgreint
upp á nýtt og þannig opnast nýjar
forsendur til launaviðmiðs sem gefa
kennurum kjörið tækifæri til launa-
leiðréttingar. Nemendur þurfa af-
drep og aðstoð til að sinna heima-
námi og áhugaefnum milli
kennslustunda og hvort tveg-
gja ætti að vera hægt að
bjóða í skólabyggingum
okkar. Húsnæði og
starfsfólk er til
staðar, það vant-
ar bara skipu-
lagið.
Það felst þjóðfélagslegt hagræði
í því að foreldrar hafi ekki áhyggjur
af börnum sínum eftir að kennslu
lýkur. Þurfi ekki að fylgjast með að
þau skili sér á rétta staði og séu ekki
ein á þvælingi og sumir foreldrar
þurfa jafnvel sjálfir að skreppa úr
vinnu til að koma börnum milli
staða. Margir myndu fagna því að
vita af börnunum á besta hugsan-
lega stað, í skólanum, þar sem fag-
fólk sinnir þeim. Börnin nytu enn
meira góðs af, þau væru róleg í ör-
uggu umhverfi, gætu fengið aðstoð
ef á þyrfti að halda og væru búin að
ljúka dagsverkinu sínu þegar þau
færu heim að loknum vinnudegi.
Heildstæður skóli frá átta til fjögur
og ekkert heimanám nema í undan-
tekningartilvikum er krafa for-
eldra í dag.
Höfundur er móðir þriggja
grunnskólabarna og fyrr-
verandi kennari. ■
Í gegnum aldirnar hafa konur verið
uppalendur barna en karlar fyrir-
vinnur heimilanna. Á síðustu ára-
tugum hafa konur sótt út á vinnu-
markaðinn og feður eru nú almennt
virkari í uppeldi barna. Þegar jafn-
rétti kynjanna verður orðið að veru-
leika munu bæði kynin standa jafnt
á vinnumarkaði og við uppeldis-
störfin. Launamunur kynjanna fær
reglulega umfjöllun fjölmiðla og
ýmsar mannaráðningar hjá hinu op-
inbera, sérstaklega ef konur eru
ekki ráðnar. Lítið fer fyrir fréttum
um karlatengda jafnréttisbaráttu.
Karlatengd jafnréttisbarátta snýst
að miklu leyti um baráttu feðra til
að vera virkir í uppeldi barna sinna.
Það eru mörg börn sem alast upp
hjá einstæðum foreldrum. Einstæð-
ir foreldrar eru að langmestu leyti
konur. Í skólum sækja stúlkur á í
þeim fögum þar sem drengir höfðu
áður forskot en drengir sækja ekki
á þar sem stúlkur höfðu áður for-
skot. Það má augljóst vera að börn-
in okkar, ekki síst drengir, þurfa í
ríkari mæli virka feður í uppeldinu
og heilbrigða föðurímynd.
Félag ábyrgra feðra (FÁF) er
eini félagsskapurinn á Íslandi sem
berst fyrir réttindum feðra. Félagið
berst fyrir því að sameiginleg for-
sjá verði meginregla við skilnað
foreldra. Félagið telur eðlilegt að
báðir foreldrar séu virkir í lífi
barna, hvort sem foreldrar eru í
hjónabandi, sambúð eða búa ekki
saman. Félagið berst með öðrum
orðum fyrir foreldrajafnrétti. FÁF
telur að aukinn réttur karla í þess-
um efnum sé lykilatriði til að konur
öðlist enn frekara jafnrétti á vinnu-
markaði. Mikilvægir áfangar í
karlatengdri jafnréttisbaráttu hafa
orðið til eftir að hæstiréttur hefur
fellt dóma þar sem gildandi lög og
reglugerðir eru dæmd ómerk eða
bent löggjafanum á vankanta gild-
andi laga.
Lög nr. 60/1972 skilgreina fyrst
rétt fráskildra feðra til að umgang-
ast skilgetin börn sín eftir skilnað.
Fyrir þann tíma voru allar hugsan-
legar samvistir háðar vilja móður.
Feður, sem eignuðust börn utan
hjónabands eða í óvígðri sambúð,
höfðu áfram engan lagalegan rétt til
að umgangast börn sín. Hugsanleg-
ar samvistir við börnin voru alfarið
undir vilja móðurinnar komnar. Á
þessum tíma bar feðrum eftir sem
áður að greiða barnsmóðurinni
meðlag, óháð því hvort nokkur um-
gengni átti sér stað. Hér var því
móðurrétturinn sterkur en réttur
barnsins fyrir borð borinn.
Árið 1979 staðfesti hæstiréttur
að lagaheimild skorti til að veita
föður sem hafði verið í óvígðri sam-
búð sjálfstæðan rétt til umgengnis
við barn sitt eftir skilnað gegn vilja
móður. Löggjafinn brást við og í
barnalögum frá árinu 1981 var lög-
fest almennt ákvæði um umgengn-
isrétt forsjárlauss foreldris við
börn sín. Árið 1998 úrskurðaði
hæstiréttur (208/1997) að ríkið yrði
að veita karlkyns starfsmanni sín-
um sambærilegan rétt og kvenkyns
starfsmönnum til fæðingarorlofs.
Meðal annars í framhaldi af þessum
hæstaréttardómi urðu til hin nýju
fæðingarorlofslög. Það eru fyrstu
lög á Íslandi sem tryggja sjálfstæð-
an rétt feðra til fæðingarorlofs. Það
má færa rök fyrir því að þessi lög
séu einn mikilvægasti lagabálkur til
jafnréttis fyrir kynin og ekki síður
fyrir jafnrétti kvenna á vinnumark-
aði.
Hæstiréttur (419/2000) komst að
þeirri niðurstöðu að það bryti í bága
við jafnréttisákvæði stjórnarskrár-
innar og mannréttindasáttmála Evr-
ópu að einungis móðir og barn
mættu fara í faðernismál en ekki
faðir. Í þessu máli ályktar hæstirétt-
ur að réttur barns til að þekkja for-
eldra sína sé ríkari en hagsmunir
einstæðra mæðra til að ráða ein-
hliða hvort þær feðri börnin sín. Af
þessum dómi leiddi að í nýjum
barnalögum er fyrst opnaður mögu-
leiki fyrir feður að höfða faðernis-
mál. Það er með ólíkindum að fyrst
á þessari öld fengu feður þann rétt
að höfða faðernismál.
Dómar Hæstaréttar hafa verið
driffjöður í karlatengdri jafnréttis-
baráttu á Íslandi. Þeir hafa aukið
rétt barna til samvista við báða for-
eldra og þannig minnkað „móður-
réttinn“ sem ráðandi afl yfir barni.
Það er dapur vitnisburður fyrir lög-
gjafann að hæstaréttardóma hafi
þurft til að forsjárlausir feður
fengju lagaheimild til að umgangast
börnin sín eða hreinlega að vera
feður barnanna sinna. Það er þekkt
staðreynd að þegar báðir foreldrar
eru virkir í uppeldinu spjara börnin
sig að öllu jöfnu betur á lífsleiðinni.
Það er því sorglegt að sameiginleg
forsjá sé ekki meginregla við skiln-
að í dag. Á meðan verða hin hefð-
bundnu kynjahlutverk ráðandi, þ.e.,
faðirinn fyrirvinna (meðlagsgreið-
andi) og móðir uppalandi. Í því sam-
félagi munu konur aldrei ná launa-
jafnrétti á vinnumarkaði. Það er full
ástæða til að skora á Alþingi að end-
urskoða ákvæði barnalaga og trygg-
ja að sameiginleg forsjá verði meg-
inregla við skilnað. Öll börn eiga
sama rétt til að lúta forsjá
bæði föður og móður.
Höfundur er markaðs-
stjóri og í stjórn Félags
ábyrgra feðra. ■
Meðal málefna sem
tekin verða til um-
fjöllunar eru skólamál, um-
hverfi og skipulag, samgöngur,
atvinnulíf, verslun, þjónusta og
menningarmál og hvernig
Hafnarfjörður getur orðið enn
fjölskylduvænni bær.
Fyrsta íbúaþingið í Hafnarfirði
Fram undan er íbúaþingið Undir
Gafli sem haldið verður laugar-
daginn 9. október í Íþróttahús-
inu við Strandgötu. Á þinginu,
sem er það fyrsta sinnar tegund-
ar í Hafnarfirði, gefst íbúum og
hagsmunaaðilum í bænum tæki-
færi til að taka þátt í að móta
framtíðarsýn bæjarins.
Það er mjög mikilvægt að
sem flestir mæti og taki þátt í
skemmtilegri vinnu sem mark-
ar framtíð Hafnarfjarðarbæjar.
Það er samdóma álit þeirra sem
tekið hafa þátt í íbúaþingum,
víðs vegar um landið, að það sé
bæði gagnlegt og skemmtilegt
og ólíkt öllum venjulegum
borgarafundum. Markmið
þingsins er að afla upplýsinga
um hvað brennur helst á íbúum
og að móta framtíðarsýn fyrir
Hafnarfjörð. Hægt er að koma
og fara að vild, taka þátt í ein-
um eða fleiri vinnuhópum. Eng-
inn þarf að halda ræðu, allar at-
hugasemdir eru skráðar niður
og allar hugmyndir eru lesnar
upp.
Aðferðin sem notuð verður
kallast samráðsskipulag. Unnið
verður í vinnuhópum þar sem
farið verður í hugarflug með
þátttakendum, auk þess sem
sest verður að skipulagi og fá
þátttakendur þá tækifæri til að
teikna hugmyndir sínar inn á
kort með aðstoð sérfræðinga
frá ráðgjafafyrirtækinu Alta en
þau sjá um framkvæmd þings-
ins.
Meðal málefna sem tekin
verða til umfjöllunar eru skóla-
mál, umhverfi og skipulag,
samgöngur, atvinnulíf, verslun,
þjónusta og menningarmál og
hvernig Hafnarfjörður getur
orðið enn fjölskylduvænni bær.
Skipulagsmál verða einnig tek-
in fyrir, sérstaklega miðbær
Hafnarfjarðar, samgöngur, úti-
vist og stígar. Niðurstöður
þingsins verða kynntar í máli
og myndum, þriðjudagskvöldið
12. október í Hafnarborg.
Á heimasíðu Hafnarfjarðar,
hafnarfjordur.is er í gangi
skoðanakönnun þar sem spurt
er hvaða málaflokki fólk hefur
mestan áhuga á að taka þátt í á
þinginu. Þar er líka hægt að
nálgast nánari upplýsingar um
þingið svo og dagskrá þess.
Hafnfirðingar, takið frá
laugardaginn 9. október og
mætið í íþróttahúsið við Strand-
götu og komið ykkar skoðunum
á framfæri. Þín skoðun skiptir
máli!
Höfundur er upplýsinga- og
kynningarfulltrúi Hafnarfjarð-
arbæjar. ■
21ÞRIÐJUDAGUR 5. október 2004
STEINUNN ÞORSTEINSDÓTTIR
UMRÆÐAN
ÍBÚAÞING Í
HAFNARFIRÐI
,,
Nýr grunnskóli - kröfur foreldraSameiginleg forsjá
verði meginregla
UMRÆÐAN
GÍSLI GÍSLASON
SKRIFAR UM BÖRN OG FORELDRA
UMRÆÐAN
ÞÓRA ÞÓRARINSDÓTTIR
SKRIFAR UM SKÓLASTARF
Dómar Hæstaréttar
hafa verið driffjöður
í karlatengdri jafnréttisbar-
áttu á Íslandi. Þeir hafa
aukið rétt barna til samvista
við báða foreldra.
,, Því vekur það undrun margra aðþegar kemur að kjaravið-ræðum starfsmanna skóla
eiga foreldrar þar engan
fulltrúa.
,,
Pó
stu
rin
n b
ýð
ur
fy
rir
tæ
kju
m
á
hö
fu
ðb
or
ga
rs
væ
ðin
u
að
ko
m
a s
en
din
gu
m
sa
m
dæ
gu
rs
til
vi
ðs
kip
tav
ina
.
Ek
ki
bíð
a a
ð ó
þö
rfu
.
Fá
ðu
se
nd
ing
un
a s
am
dæ
gu
rs
m
eð
P
ós
tin
um

www.postur.is
að
er
ek
ke
rt
sv
o l
ét
tv
gt

að
þa
ð g
et
i b
eð
ið
til

or
g
s
ÍS
LE
N
SK
A
A
U
G
LÝ
SI
N
G
A
ST
O
FA
N
/S
IA
.I
S
IS
P
23
96
1
1
0/
20
04