Fréttablaðið - 30.10.2004, Blaðsíða 22

V erkfalli kennara hefur verið frestað eftir að skólastarf ígrunnskólum hefur legið niðri í sex vikur, einmitt álíkalangan tíma og samninganefndir deiluaðila tóku sér í
sumarleyfi frá kjaraviðræðum. Kennarar mættu til starfa í gær
og á mánudaginn koma 45 þúsund börn aftur í skólann eftir að
hafa verið án þeirrar menntunar sem þau eiga rétt á í 30 daga
af þeim 180 sem kennsla stendur að meðaltali á einu skólaári í
grunnskólanum. Einn sjötti hluti skólaársins er farinn í súginn.
Reyndar verður að teljast furðulegt hversu sinnulítið sam-
félagið hefur verið yfir því að öll þessi börn hafi verið án fræðs-
lu svo vikum skiptir. Áhyggjur fólks hafa fyrst og fremst snú-
ist um að börnin hafi verið án gæslu meðan foreldrar sinntu
vinnu sinni. Hitt hefur mun minna verið rætt að öll þessi 45 þús-
und börn og unglingar voru án fræðslu. Á þeim voru brotin
grundvallarmannréttindi, rétturinn til menntunar. Þetta virðist
þó hafa valdið fólki, meira að segja foreldrum allra þessara
barna og unglinga, minni áhyggjum en hitt að hafa ekki gæslu
fyrir börnin. Helst hefur orðið vart við áhyggjur af því að ung-
lingarnir í elstu bekkjum grunnskólans, sem eiga að þreyta
samræmd próf á þessu skólaári eða því næsta, hafi verið án
menntunar. Að vísu gegnir skólinn ákveðnu gæsluhlutverki og
því hlutverki að vera kjölfesta í daglegu lífi nemendanna. Ekki
má heldur gera lítið úr skaðlegum áhrifum þess að brjóta upp
daglega rútínu, að börn og unglingar hafi lítið fyrir stafni og
fáar daglegar skyldur. Grundvallarhlutverk skólanna verður þó
alltaf að mennta börnin í víðasta skilningi þess orðs.
Getur verið að í íslensku samfélagi sé fyrst og fremst litið á
grunnskólann sem gæslu- eða dvalarstað nemenda meðan for-
eldrar þeirra sækja vinnu? Er það hugsanlega ástæðan fyrir því
að ekki hefur náðst þjóðarsátt um að kennarar fái laun í sam-
ræmi við þá ábyrgð sem þeim er falin og þá menntun sem þeir
hafa sótt sér? Getur verið að þetta viðhorf til grunnskólans sé
ástæða þess að um leið og nefndar eru mannsæmandi kjarabæt-
ur fyrir kennara komi aðrar stéttir og krefjist kjarabóta í sam-
ræmi við hugsanlegar kjarabætur kennara?
Grunnskólinn er ein af grundvallarstofnunum velferðarsam-
félagsins og kennarar gegna lykilhlutverki í grunnskólanum.
Starf grunnskólakennara er því eitt af mikilvægustu störfum
samfélagsins. Þetta virðist því miður hafa gleymst á síðustu
áratugum og vissulega má velta því fyrir sér hvers vegna virð-
ingin fyrir grunnskólanum hefur farið þverrandi.
Sveitarfélögin hafa að mörgu leyti sýnt mikinn metnað eftir
að þeir tóku við grunnskólunum fyrir rúmum átta árum. Lík-
lega hefur framþróun í grunnskólum ekki verið jafnhröð og á
þessum átta árum, allar götur síðan þeim var komið hér á fót í
upphafi. Skólastjórnendur og kennarar hafa gegnt lykilhlut-
verki í þessari þróun. Vonandi sér þess stað í þeim launum sem
kennurum eru boðin í miðlunartillögu ríkissáttasemjara sem
borin verður undir atkvæði samningsaðila í næstu viku. ■
30. október 2004 LAUGARDAGUR
SJÓNARMIÐ
STEINUNN STEFÁNSDÓTTIR
Verkfall kennara vekur til umhugsunar hver viðhorf
samfélagsins eru til grunnskólans.
Aftur í skólann
FRÁ DEGI TIL DAGS
Getur verið að í íslensku samfélagi sé fyrst og
fremst litið á grunnskólann sem gæslu- eða
dvalarstað nemenda meðan foreldrar þeirra sækja
vinnu?
,,
SMS
LEIKUR
EINTAK Á 199 KRÓNUR?
Sendu SMS skeytið
BTL TBF á
númerið 1900
og þú gætir unnið!
12. hve
r
vinnur!
Ótal
auka-
vinning
ar!
Vinningar verða afhendir hjá BT Smáralind. Kópavogi. Með því að taka þátt ertu kominn í SMS klúbb. 199 kr/skeytið
Kem
ur 5
.nóv
.
PC CD-ROM
PC CD-R
OM
INNIHELDUR
ÍSLENSKU
DEILDINA!
ÚTGÁFUFÉLAG: Frétt ehf. RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRAR: Sigurjón M. Egilsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FULLTRÚI
RITSTJÓRA: Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG DREIFING:
Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is
SETNING OG UMBROT: Frétt ehf. PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt
að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
Risarækjur
Mörgum hefur þótt kynlegt að sjá
Orkuveitu Reykjavíkur undir forystu
Alfreðs Þorsteins-
sonar fjárfesta í
framleiðslu á
risarækjum.
Margir spyrja:
Ætti ekki skó-
smiðurinn að
halda sig við
leistann? Orku-
veitan að ein-
beita sér að
heita vatninu
og rafmagninu?
Eru ekki risa-
rækjur frekar
verkefni fyrir
einkaaðila en opinbert þjónustufyrir-
tæki? Alfreð og menn hans svara því
til að nýleg lög um Orkuveituna
heimili hvers konar starfsemi sem
nýtt geti þekkingu eða búnað fyrir-
tækisins og benda á að sérstök
áhersla sé í því sambandi lögð á ný-
sköpun. Á móti er bent á að Alfreð
hafi sjálfur látið lauma klausunum
með þessu orðalagi inn í lögin þegar
þeim var breytt. Slóttugur karl ef satt
er!
Stolnar kökur
Alfreð lætur gagnrýni á rækjufram-
leiðslu Orkuveitunnar sem vind um
eyru þjóta. Bauð hann fyrr í vikunni til
veislu þar sem mönnum var boðið að
bragða á afurðunum. Fengu þær
bestu meðmæli helsta matreiðslu-
meistara þjóðarinnar, Úlfars Eysteins-
sonar. Þetta varð Birgi Tjörva Péturs-
syni héraðsdómslögmanni tilefni hug-
leiðinga í Viðskiptablaðinu í gær:
„Risarækjurnar þurftu nú ekki að vera
vondar á bragðið til að hægt væri að
efast um brölt Orkuveitunnar,“ skrifaði
hann. „Torbjörn Egner kenndi okkur
snemma í Dýrunum í Hálsaskógi, að
stolnar kökur eru ekkert endilega
vondar á bragðið. Hérastubbur bakari
þvaðraði þetta bara um hann afa sinn
til að blekkja Mikka ref svo hann stæli
ekki vel heppnuðum piparkökum.
Orkuveitan hefur ekkert sannað um
réttmæti fjárfestingarinnar þótt Alfreð
þyki rækjurnar sætar og góðar“.
gm@frettabladid.is
Spilling hefur löngum verið fylgi-
fiskur lýðræðis í Bandaríkjunum.
Á seinni hluta 19. aldar varð kosn-
ingamaskína demókrata í New
York, Tammany Hall, alræmd fyrir
vafasamar aðferðir sínar við að
tryggja að öruggur meirihluti
kæmi upp úr kjörkössunum, hvað
sem leið seðlunum sem kjósendur
höfðu stungið í þá. Enn í dag er
Tammany Hall notað sem samnefni
í Bandaríkjunum um víðtæka og
djúprista pólitíska spillingu og
misnotkun valds. En þótt margt
hafi verið brallað í áranna rás í
kosningum til borga- og héraðs-
stjórna og í baráttu um völdin í ein-
stökum ríkjum er hitt sjaldgæfara,
að ásakanir komi fram um kosn-
ingasvik í forsetakosningum, sem
jafnvel hafi ráðið úrslitum. Þó voru
þeir repúblikanar til sem töldu að
víðtæk kosningasvik á vegum
Daly-klíkunnar í Chicago hefðu
riðið baggamuninn um kjör J.F.
Kennedys 1960. Slíkar grunsemdir
voru þó þaggaðar niður og Nixon
ákvað að hlíta úrslitunum án kvart-
ana.
Sjaldan hefur verið jafnmjótt á
mununum milli tveggja forseta-
efna og í síðustu kosningum. Lang-
flestir demókratar munu líta svo á
að kosningunum hafi verið „stolið“
með ýmiss konar brellum í Florida,
sem svo vill til að er undir öruggri
stjórn repúblikanans Jeb Bush,
bróður annars frambjóðandans,
George W. Bush. Enginn dregur í
efa að framkvæmd kosninganna
þar var hið mesta klúður. Í fyrsta
lagi var um að ræða tæknilega
veikleika: atkvæðavélar virkuðu
ekki eins og til var ætlast. Í öðru
lagi hafa gegnir menn leitt rök að
því að með kerfisbundnum hætti
hafi tugir þúsunda blökkumanna
ýmist verið teknir út af kjörskrám,
eða hindraðir í að kjósa með ólög-
mætum hætti, en það er yfirleitt
gengið út frá því sem vísu að
demókratar hljóti atkvæði 80%
blökkumanna. Þetta eru alvarlegar
ásakanir, þegar munurinn milli
frambjóðenda er einungis nokkur
hundruð atkvæði. Niðurstaðan
varð sú að Hæstiréttur Bandaríkj-
anna tók málið í sínar hendur og
úrskurðaði George Bush í vil.
Þar með hafði Bush fengið
meirihluta í Kjörmannaráðinu og
þá beindist athygli manna að því
undarlega fyrirbæri. Kjörmanna-
ráðið er eins konar botnlangi í kerf-
inu. Að forminu til er það þannig að
hvert ríki kýs kjörmenn í samræmi
við íbúafjölda sinn og þeir koma
svo saman í byrjun janúar og kjósa
forsetann. Sigurvegari í hverju ríki
fær alla kjörmenn þess ríkis. Sá
sem sigrar naumlega í fjölda hinna
smærri ríkja, er því líklegri til að
fá meirihluta kjörmanna, þó svo að
hann hafi færri atkvæði en hinn
sem sigrar með stórum meirihluta í
stærstu ríkjunum. Fari enn svo nú,
að forsetinn verði kjörinn með
minnihluta atkvæða, en meirihluta
kjörmanna, aukast líkurnar á því að
þessi óþarfi milliliður, Kjörmanna-
ráðið, verði afnuminn. Önnur leið
gæti verið sú tillaga, sem Colorado
leggur fyrir kjósendur sína nú, að
hvor flokkur fái kjörmenn í sam-
ræmi við atkvæðatölu sína. Verði
þetta samþykkt þar á það að taka
strax gildi. Verði mjótt á mununum
þarna er búist við heiftúðugum
málaferlum af hálfu sigurvegar-
ans, sem gera mun kröfu til allra
kjörmannanna.
Það verður að segjast eins og er,
að Bandaríkjamenn umgangast
kosningar af furðulegu kæruleysi
og léttúð. Engin samræmd kosn-
ingalöggjöf er til fyrir landið.
Framkvæmd kosninganna er
breytileg eftir ríkjum og oftast í
höndum kjörstjórnar í hverju kjör-
dæmi fyrir sig. Kjörstjórnirnar eru
oftar en ekki skipaðar einlitum
flokksmönnum, en ekki í höndum
embættismanna. Það er undir
hverjum kjósanda komið hvort
hann lætur skrá sig á kjörskrá og
u.þ.b. helmingur kýs að láta það
vera.
Eftir klúðrið í Flórida tók þingið
reyndar á sig rögg og setti lög (The
Help America Vote Act, HAVA) í
október 2002. Stórfé var varið til að
hvetja ríkin til að endurnýja at-
kvæðavélar sínar. Um 50 milljónir
kjósenda munu núna kjósa með
rafrænum vélum með snertiskjá.
En alls konar klúður er að koma
upp. Í kosningum í kjördæmi í Ind-
íana í vor tókst 5352 kjósendum
einhvern veginn að greiða 144000
atkvæði. Í kosningum í kjördæmi í
Flórida í janúar sl. vann sigurveg-
arinn með 12 atkvæða mun og bar
þá samkvæmt lögum Flórída ríkis
að endurtelja, en það var ekki
hægt. Það eina sem vélin skilaði
frá sér á pappír voru lokatölurnar!
Og í gær skýrðu blöðin frá því að í
sama kjördæmi hefðu 58000 utan-
kjörfundaatkvæðaseðlar týnst í
pósti!
Ekkert kosningakerfi er full-
komið. Tímaritið Economist spyr
sig (18.sept.) hversu líklegt sé að
þessa árs kosningar gangi snurðu-
lausar fyrir sig en síðast og telur
allt benda til hins gagnstæða.
Aldrei fyrr hafa augu umheimsins
fylgst svo grannt með kosningum í
Bandaríkjunum. Getur ofurríkið,
sem sendi menn til mánans og
getur sent hundraða þúsunda
manna heri með alvæpni heimsend-
anna á milli til að útbreiða lýðræð-
ið, getur það komist skammlaust
frá framkvæmd kosninga í sínum
heimaranni? Svör við þeirri spurn-
ingu fást í næstu viku. ■
Í DAG
BANDARÍSKU FORSETA-
KOSNINGARNAR
ÓLAFUR
HANNIBALSSON
Það verður að
segjast eins og er
að Bandaríkjamenn um-
gangast kosningar af furðu-
legu kæruleysi og léttúð
,,
Klúðrið er byrjað
Skoðanir og umræður eru einnig á visir.is