Fréttablaðið - 08.11.2004, Blaðsíða 14

14
Bandaríska stjórnkerfið er hannað í samræmi við hug-
myndir Johns Locke og Montesquieu um þrískiptingu
ríkisvaldsins. Samkvæmt þeim hugmyndum eiga fram-
kvæmdavaldið (ríkisstjórn), löggjafavaldið (þingið) og
dómsvaldið (dómstólar) að vera óháð hvert öðru.
Hugsunin er sú að hvert svið ríkisvaldsins veiti hinum
aðhald.
Þetta skýrir af hverju Bandaríkjamenn kjósa forseta í
sérstökum kosningum til þess að fara með fram-
kvæmdavald og að sums staðar í Bandaríkjunum eru
dómarar einnig kosnir sérstaklega. Löggjafaþingið er
einnig tvískipt. Annars vegar er um að ræða fulltrúa-
deildina, sem er neðri deildin, og hins vegar öldunga-
deildina; efri deild. Báðar deildir þurfa að samþykka
frumvarp svo það verði að lögum.
Öldungadeildin
Í öldungadeild sitja hundrað þingmenn. Hvert aðildar-
ríki Bandaríkjanna hefur tvo öldungadeildaþingmenn
óháð því hversu stórt það er. Þingmenn eru kosnir í
persónukosningum og sitja í sex ár í senn. Öldunga-
deildarþingmenn eru mjög sjálfstæðir í störfum sínum,
enda eiga þeir allt sitt undir velvilja kjósenda í sínu
heimafylki. Öldungadeildarþingmenn eru því ekki
þekktir fyrir að fylgja miklum flokksaga. Þá er einnig
ríkjandi í öldungadeildinni að þar sé staðinn vörður
um helstu grundvallarréttindi samkvæmt stjórnar-
skránni.
Fulltrúadeildin
Í fulltrúadeildinni sitja 435 þingmenn. Þeir sitja fyrir
hönd kjördæma sem hvert um sig innihalda um það
bil jafnmarga íbúa. Þó fær hvert ríki að lágmarki einn
fulltrúa. Kjörtímabilið er aðeins tvö ár og því þurfa
þingmenn nánast stöðugt að standa í kosningabaráttu.
Sökum þessa er flokksaginn þar meiri en í öldunga-
deildinni en þrátt fyrir tíðni kosninga er ekki öll sagan
sögð því um áttatíu prósent þingmanna eru í „örugg-
um sætum“ þar sem ólíklegt er að nokkur andstæðing-
ur úr hinum stóra flokknum nái að komast að.
Tvær sjálfstæðar deildir
HVAÐ ER ? BANDARÍKJAÞING
8. nóvember 2004 MÁNUDAGUR
Dapur dagur hjá
demókrötum
Demókratar voru sannfærðir um að Kerry væri nánast öruggur með sigur. Allt benti til þess á
kjördag. Vonbrigðin voru því mikil þegar tölurnar fóru að taka á sig mynd og ljóst varð að Bush
hafði náð endurkjöri. Í Boston voru margir súrir. Þórlindur Kjartansson blaðamaður var í Boston.
Veður skipast fljótt í lofti í banda-
rískum stjórnmálum. Stuðnings-
menn demókrata eiga erfitt með að
sætta sig við öruggan sigur Bush
forseta í kosningunum í síðustu
viku og skilja ekki hvað það var
sem brást. Síðustu daga fyrir kosn-
ingar virtist sem baráttan væri að
snúast Kerry í vil og á sjálfum
kjördag töldu flestir að sigurinn
væri nánast öruggur.
Líf í höfuðstöðvunum
Í höfuðstöðvum Kerrys í Boston
var líflegt um að litast í hádegi á
kjördag. Þar sátu sjálfboðaliðar við
borð og hringdu út í kjósendur í
Flórída og þóttust brattir. Demó-
krötum þótti það einnig vera góðs
viti að aldrei fyrr hafa svo margir
sjálfboðaliðar gefið sig fram við
kosningamiðstöðvar á kjördag og
tekið þátt. Fleiri sóttu að en vildu
og sagði starfsmaður kosningamið-
stöðvarinnar að vandræði hefðu
skapast því mun fleira fólk en
verkefni var til staðar. Fólk sem
kom um hádegi gat hvorki fengið
inngöngu né símtæki heldur var
fólk beðið um að nota eigin síma til
að hringja í kjósendur í Flórída.
Urðu margir sjálfboðaliðar súrir
við þetta.
Á Copley Square þar sem kosn-
ingavaka Kerry var skipulögð var
mikið líf fram eftir degi. Þar var
búið að koma fyrir risastórum
sjónvarpsskjám og hljóðkerfi af
bestu sort, enda voru Bruce
Springsteen og Sheryl Crowe með-
al þeirra sem þar tróðu upp síðar
um kvöldið. Fjöldi fólks var þar á
kreiki allan daginn og báru margir
merki þar sem ýmist var líst vel-
þóknun á Kerry eða vanþóknun á
Bush.
Þung stemning á
kosninganótt
Mikil eftirvænting og gleði var
fram eftir kvöldi og þegar fyrstu
tölur fóru að birtast streymdi fólk
að tilbúið að taka þátt í fögnuði og
sigurgleði. Þegar fleiri tölur bárust
rann önnur gríma á fólk og það fór
að rigna. Stemningin súrnaði sífellt
og fljótlega varð flestum ljóst að
John Kerry kæmi ekki fram til að
ávarpa stuðningsmenn sína. Hann
hefði ekki haft neitt að segja – það
var of snemmt fyrir hann að gefa
upp alla von og klárlega hefði það
verið fáránlegt að lýsa yfir sigri.
Daginn eftir kom Kerry svo fram
og tilkynnti að hann teldi sig hafa
beðið lægri hlut í kosningunum.
Sökum þess að frambjóðendur
þurfa sjálfir að taka frumkvæði
um það að lýsa yfir sigri eða tapi
beið Kerry einn dag til að hugsa
málið og sleppti því að ávarpa
stuðningsmenn sína á kosninga-
vökunni í Boston. Hann vildi ekki
falla í sömu gryfju og Gore gerði
fjórum árum fyrr og gefa of
snemma í skyn að hann hafi tapað.
Daginn eftir kjördag var hins veg-
ar enginn vafi lengur um það
hvernig talningin hafði farið og
Kerry boðaði blaðamenn á fund
sinn til að tilkynna að hann teldi sig
ekki eiga möguleika á sigri.
Tvær þjóðir í „Jesúlandi“
Dagblaðið Boston Globe velti því
fyrir sér hvort aðrir Bandaríkja-
menn hötuðu Massachusetts og
spáði því að aldrei aftur kæmi
Bandaríkjaforseti frá þessu fylki. Í
viðtölum við fólk á götum annarra
stórborga mátti sjá svipaða undr-
un. Landið klofnaði í tvennt og svo
virðist sem gjörsamlega ólíkir
menningarheimar mætist innan
Bandaríkjanna.
Annars vegar eru það stórborg-
arbúarnir og þeir sem búa við
strandirnar. Þeir lesa ljóð og fagr-
ar bókmenntir, drekka hvítvín og
eiga samkynhneigða vini og kjósa
demókrata. Hins vegar er það
hryggjarstykkið í Bandaríkjunum
þar sem allir eiga byssur,
„pikköpp“-trukka, fara í kirkju og
kjósa repúblikana. Þessi skopstæl-
ing á menningarmuninum er ýkt en
hún sýnir ágætlega meginstefið í
rígnum á milli stórborga og smá-
bæja í Bandaríkjunum.
SUNGIÐ Á COPLEY SQUARE
Hópur manna tók sér stöðu og söng sálma og baráttulög á meðan lokaundirbúningur
fyrir kosningavöku Kerrys átti sér stað.
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/Þ
Ó
R
LI
N
D
U
R
Mörður Árnason lýsti yfir stuðningi við
Þórólf Árnason borgarstjóra í þættinum
Sunnudagskaffi hjá Ævari Erni í gær.
Af hverju á Þórólfur ekki að segja af
sér?
Ég spyr bara a móti af hverju á hann að
segja af sér? En auðvitað er eðlilegt að
slíkar raddir komi upp í þessu mikla
svindlmáli. Þórólfur var vissulega starfs-
maður þessa olíufélags, en þegar frum-
skýrslan um samráðið kom í fyrrasumar
þá skýrði hann hlut sinn í þessu máli, sá
eini af fyrrverandi starfsmönnum þess-
ara félaga. Þegar skýrsla samkeppnisráðs
kemur út í heild sinni þá hefur hann aft-
ur skýrt hlut sinn í þessu máli og ég tek
mark á þeim skýringum. Hann var með
sínum hætti þátttakandi í þessu samráði,
hann lenti í því að vera hluti af þessum
olíuviðskiptaheimi, en hann hefur beðið
afsökunar á sínum þætti. Ég tel hann
ekki hafa borið ábyrgð á þessu ástandi
og ég legg til að við fyrirgefum Þórólfi
Árnasyni þann hlut sem hann átti að
máli.
Getur hann setið áfram?
Já, það tel ég, en hann þarf auðvitað að
hafa traust. Hann hefur mitt traust og
mér hefur fundist að eftir að hann fékk
tækifæri til að útskýra sín mál hafi stuðn-
ingur við hann vaxið og ég held að hann
geti unnið sér það traust sem til þarf.
MÖRÐUR ÁRNASON
Styður
Þórólf
ÞÓRÓLFUR OG VERÐSAMRÁÐIÐ
SPURT & SVARAÐ