Fréttablaðið - 22.11.2004, Blaðsíða 4

4 22. nóvember 2004 MÁNUDAGUR
SAMKEPPNISMÁL Ísland er að drag-
ast aftur úr öðrum vestrænum
löndum í eftirliti með samkeppn-
isbrotum, að mati Jóns Magnús-
sonar hæstaréttarlögmanns.
Hann segir að víða hafi viðurlög
og rannsóknarheimildir sam-
keppnisyfirvalda verið þyngd að
undanförnu, umfram það sem
þekkist hér á landi.
Til dæmis hafi Norðmenn ný-
lega breytt sínum samkeppnis-
lögum þannig að sektir séu
þyngri og rannsóknarheimildir
víðari en áður. Þar geti sam-
keppnisyfirvöld nú gert húsleit á
heimilum starfsmanna fyrir-
tækja sem eru til rannsóknar.
Bandaríkjamenn hafa þyngt
fangelsisrefsiheimildir úr þrem-
ur árum í tíu ár, Írar og Frakkar
hafa hert viðurlög og Bretar hafa
bannað stjórnendum sem hafa
verið staðnir að alvarlegum sam-
keppnisbrotum að gegna stjórn-
unarstöðum í fyrirtækjum um
nokkurra ára skeið. Einnig geta
bresk samkeppnisyfirvöld nú
beitt símhlerunum og tálbeitum
við rannsókn mála.
Jón segir að breytingarnar
hafi verið gerðar þar sem það
hafi sýnt sig að verðsamráð sé
miklu víðtækara og skaðlegra en
menn höfðu áður talið.
- ghg
VERÐSAMRÁÐ Fordæmi eru fyrir
því að stjórnarmenn sæti ábyrgð
vegna lögbrota sem framin eru í
starfsemi hlutafélaga sem þeir
stýra. Hæstiréttur hefur nokkr-
um sinnum komist að slíkri niður-
stöðu þrátt fyrir að ekki hafi verið
sýnt fram á að stjórnarmennirnir
hafi sjálfir framkvæmt brotin.
Hins vegar hefur réttinum þótt
sem þeim hafi mátt vera kunnugt
um þau, sérstak-
lega þegar brotin
stóðu lengi yfir.
Margir þeirra
sem sátu í stjórn-
um olíufélag-
anna á tímum
v e r ð s a m r á ð s
hafa sagst grun-
lausir um að ekki
væri allt með
felldu í rekstri
félaganna. Sam-
keppnisráð telur
að samráð olíu-
félaganna hafi
staðið samfellt
frá árinu 1993 til
2001.
S a m k v æ m t
68. grein hlutafé-
lagalaga er gerð
krafa um að
s t j ó r n a r m e n n
séu með á nótun-
um í rekstrinum. Þá ber þeim að
afla sér vitneskju um rekstur þess
og að annast um að starfsemin sé
í réttu og góðu horfi.
Dæmi um að Hæstiréttur leggi
þessi ákvæði til grundvallar er
dómur frá ár-
inu 1999 þar
sem stjórnar-
menn í útgerð-
arfélagi voru
dæmdir til
s k a ð a b ó t a -
á b y r g ð a r
vegna brota á
lögum, þrátt fyrir að þeir hafi
borið við vankunnáttu. Í dóm-
inum kemur fram að það dugi
ekki stjórnarmönnum að bera
fyrir sig ókunnugleika í rekstri
félagsins eða á þeirri löggjöf sem
gildir um starfsemi þess.
Í dómi Hæstaréttar frá árinu
1963 í máli Íslenska steinolíu-
hlutafélagsins er einnig kveðið á
um ábyrgð stjórnarmanna. Þeir
voru dæmdir refsiábyrgir þrátt
fyrir að forstjóri félagsins hafi
einn verið fundinn sekur um tolla-
lagabrot. Um þátt stjórnarmanna
sagði í dómnum að ekkert hefði
komið fram sem benti til þess að
þeir hafi átt þátt í lögbrotum. Þeir
hafi hins vegar verið í fyrirsvari
fyrir félagið og því verði að gera
kröfu til þeirra að þeir hafi eftirlit
með rekstri félagsins í meginefn-
um. Ólöglegur innflutningur hafi
farið fram að staðaldri um langan
tíma, ekki síst þar sem skorti
eftirlit af hendi stjórnarmanna og
því bæru þeir ábyrgð.
Refsimál hefur aldrei verið
höfðað vegna brota á samkeppnis-
lögum og ríkissaksóknari á eftir
að taka ákvörðun um hvort ein-
staklingar verða ákærðir vegna
verðsamráðs olíufélaganna. Rann-
sókn Ríkislögreglustjóra á þeim
stendur yfir.
ghg@frettabladid.is
Ungir jafnaðarmenn:
Fagna tillögu
Valgerðar
FJÁRSTUÐNINGUR Ungir jafnaðar-
menn fagna tillögu viðskiptaráð-
herra um að Ríkisendurskoðun
fari yfir fjármál stjórnmálaflokk-
anna. Vilja þeir
enn fremur að
sett verði lög
um fjárreiður
s t j ó r n m á l a -
flokkanna líkt
og gilda um
aðra sem
þiggja fé frá
hinu opinbera.
Ungir jafn-
aðarmenn vilja
að allir stjórn-
m á l a f l o k k a r
sitji við sama borð og opni bók-
hald sitt á sama tíma. Þeir vilja
meina að opinn aðgangur almenn-
ings að upplýsingum fjárstuðn-
ings til stjórnmálaflokka sé
sjálfsagður hluti lýðræðislegs
skipulags. ■
BSRB:
Ríkið
brýtur lög
KJARAMÁL Bandalag starfsmanna
ríkis og bæja hélt aðalfund sinn á
föstudag. Í ályktun fundarins
segir að lögum sem sett voru á
kjaradeilu kennara og sveitar-
félaga sé mótmælt harðlega. Jafn-
framt er ánægju lýst yfir því að
Kennarasambandið hafi ákveðið
að ganga til samninga. Þá er launa-
leynd hjá ríki og sveitarfélögum
mótmælt. BSRB segir launaleynd-
ina brjóta gegn upplýsingalögum,
en samkvæmt þeim eigi að upp-
lýsa um öll föst launakjör á opin-
berum vinnustöðum. Í skjóli
slíkrar leyndar þrífist misrétti. Þá
færist það í vöxt hjá að ráðið sé í
störf hjá hinu opinbera án þess að
þau séu auglýst, sem brjóti gegn
lögum um réttindi og skyldur. - ss
Verður þú var/vör við mengun?
Spurning dagsins í dag:
Ertu byrjaður/-uð að undirbúa jólin?
Niðurstöður gærdagsins
á visir.is
43,2%
56,8%
Nei
Já
KJÖRKASSINN
Farðu inn á fréttahluta visir.is
og segðu þína skoðun
edda.is
Aðdraganda Njálsbrennu
lýst með hraða og
spennu myndasögunnar.
Brennan er sjálfstætt
framhald verðlauna-
bókarinnar Blóðregns.
Bergþórshvoll brennur!
Samkeppnisyfirvöld:
Íslendingar að dragast
aftur úr öðrum þjóðum
JÓN MAGNÚSSON
Segir vestrænar þjóðir herða viðurlög og rannsóknarheimildir vegna samkeppnisbrota.
Íslendingar séu að dragast aftur úr í þeim efnum.
Stjórnarmenn bera ríka
ábyrgð samkvæmt lögum
Dæmi eru um að Hæstiréttur hafi dæmt stjórnarmenn hlutafélaga til ábyrgðar þrátt fyrir að
ekki hafi verið sýnt fram á að þeir hafi vitað af brotinu. Stjórnarmenn olíufélaganna hafa margir
sagst grunlausir um samráð sem er talið hafa staðið í tæp tíu ár.
HÆSTIRÉTTUR
Refsimál hefur ekki verið höfðað vegna samkeppnislagabrota. Hæstiréttur hefur hins vegar dæmt stjórnarmenn
fyrir efnahagsbrot fyrirtækja þeirra, þrátt fyrir að ekki hafi verið sýnt fram á beina aðild þeirra að brotinu.
OLÍUFÉLÖGIN
Stjórnarmenn olíufélaganna hafa margir sagst
grunlausir um verðsamráð sem talið er hafa
staðið yfir frá árinu 1993 til 2001.
ANDRÉS
JÓNSSON
Formaður Ungra
jafnaðarmanna.