Fréttablaðið - 24.11.2004, Blaðsíða 40

Mjólkursamsalan veitti Hönnu
Óladóttur hálfrar milljón króna
styrk á degi íslenskrar tungu.
Verkefni Hönnu er könnun á við-
horfi til enskra máláhrifa í ís-
lensku. Könnunin er hluti af viða-
miklu norrænu verkefni þar sem
athygli er beint að notkun að-
komuorða í norrænum málum og
afstöðu málhafa til erlendra
áhrifa. Vísindalegt gildi rann-
sóknar Hönnu felst meðal annars
í því að varpa ljósi á það hvaða
áhrif mismunandi hvatar og sjón-
armið hafa á málnotkun manna
og hugmyndir þeirra um þessi
efni.
Dómnefnd telur að afar fróð-
legt verði að sjá hver munur er á
málsamfélögum á Norðurlöndum.
Hanna spyr til dæmis hvort
stjórnmál hafi ríkari áhrif í þessu
samhengi hér á landi en annars
staðar á Norðurlöndum. Verulegt
nýnæmi er að rannsóknum henn-
ar vegna þess að í þeim er hugað
að þeim aðstæðum sem íslensk
tunga býr við í sögulegu, félags-
legu og efnahagslegu ljósi. Að
mati dómnefndar hefur rannsókn
Hönnu í senn fræðilegt og hag-
nýtt gildi. Dómnefnd efast ekki
um að niðurstöður ritgerðarinnar
munu vekja athygli og verða
grunnur undir vitrænar umræður
um íslenska tungu og þróun henn-
ar í nútíð og framtíð.
Hanna Óladóttir styrkhafi
segir mjög mikilsvert að fá slíkan
styrk. „Þetta er mikil viðurkenn-
ing fyrir rannsóknina sem ég hef
verið að vinna að. Styrkurinn
gerir mér kleift að einbeita mér
einvörðungu að henni.“
Átta umsóknir bárust að þessu
sinni. Í dómnefnd sátu Guðrún
Kvaran, prófessor og formaður
íslenskrar málnefndar, Sigurður
Konráðsson, prófessor og stjórn-
armaður í íslenskri málnefnd, og
Þóra Björk Hjartardóttir, dósent
og stjórnarmaður í íslenskri mál-
nefnd. Guðrún Kvaran sat hjá við
lokaafgreiðslu vegna of náinna
faglegra tengsla við einn um-
sækjenda sem til álita kom.
Baldur Jónsson, markaðs-
stjóri Mjólkursamsölunnar, sagði
í ávarpi sínu að dagur íslenskrar
tungu veiti tækifæri til að hugl-
eiða þau margvíslegu og misaug-
ljósu áhrif sem móta tungu okkar
og hvetja okkur til að leita sífellt
nýrra leiða til að viðhalda frjóu
og lifandi sambandi við menningu
okkar og tungu.
,,Undanfarin 10 ár hefur
Mjólkursamsalan, með íslensku-
verkefni sínu, lagt sitt af mörkum
til að Íslendingar haldi þessu
sambandi sem sterkustu. Ís-
lenskuábendingarnar á mjólkur-
fernum hafa fengið góðar viðtök-
ur og ætlum við okkur ekki að
láta deigan síga í þeim efnum. Á
þessu ári hefur Mjólkursamsalan
staðið fyrir samkeppni í grunn-
skólum um allt land þar sem nem-
endur fjögurra elstu bekkjanna
teiknuðu myndir við íslensk orð-
tök og málshætti. Þátttakan var
verulega góð en alls bárust um
2.500 teikningar í keppnina. Á
næstu tveimur árum verða sextíu
og tvær þessara teikninga birtar
á um 40 milljónum nýmjólkur- og
léttmjólkurferna auk skýringa
við orðtökin og málshættina sem
þær tengjast. Það er sannarlega
ánægjulegt fyrir Mjólkursamsöl-
una að standa fyrir verkefnum
sem tengjast íslenskunni og gam-
an að sjá hve margir sýna því
áhuga. Það hvetur okkur til að
halda baráttu okkar áfram. Við
erum nefnilega sannfærð um,
eins og fleiri, að á íslensku megi
alltaf finna svar.“ ■
20 24. nóvember 2004 MIÐVIKUDAGUR
DALE CARNEGIE,
höfundur bókarinnar frægu „Vinsældir og áhrif“,
fæddist þennan dag árið 1888. Hann lést 1955.
Hálf milljón í styrk
MJÓLKURSAMSALAN STYRKIR ÍSLENSKUNEMA
“Hvaða fífl sem er getur gagnrýnt, fordæmt
og kvartað – og flest fífl gera einmitt það.“
Þrátt fyrir einbeittan vilja tókst Carnegie
ekki að losna við gagnrýnin fífl.
timamot@frettabladid.is
AFMÆLI
Bogi Nilsson ríkissaksókn-
ari er 64 ára.
Einar Kárason
rithöfundur er 49 ára.
Eggert Pétursson
myndlistarmaður er 48 ára.
Eyþór Arnalds
tónlistarmaður er fertugur.
ANDLÁT
Svana S. Sigurgrímsdóttir, Hólagötu 12,
Vestmannaeyjum, lést 17. nóvember.
Einar Ólafur Einarsson, trésmiður, áður
til heimilis að Ferjubakka 4, lést mið-
vikudaginn 17. nóvember.
Guðrún Ragnars, sjúkraliði, lést aðfara-
nótt mánudagsins 22. nóvember.
Jóhann Kristinsson, Ránargötu 9, Akur-
eyri, lést sunnudaginn 21. nóvember.
Vigdís Sigurlaug Baldvinsdóttir, frá
Ólafsfirði, Háaleitisbraut 115, Reykjavík,
lést fimmtudaginn 18. nóvember.
JARÐARFARIR
15.00 Ingi Ú. Magnússon, fyrrv. gatna-
málastjóri, Einimel 26, verður
jarðsunginn frá Dómkirkjunni.
HANNA ÓLADÓTTIR ÍSLENSKUNEMI OG BALDUR JÓNSSON MARKAÐSSTJÓRI
MJÓLKURSAMSÖLUNNAR
Þennan dag árið 1859 varð bylting í
náttúruvísindum. Þá kom út bókin
Uppruni tegundanna eftir Charles
Darwin. Grundvöllur kenningar
Darwins var hugmyndin um náttúru-
úrvalið. Í henni fólst að lífverur tækju
breytingum milli kynslóða og einstakl-
ingar sem hefðu þau erfðaeinkenni
sem hentuðu aðstæðum lifðu af og
ættu afkomendur. Þannig byggðist
þróun tegundanna á því sem heim-
spekingurinn Herbert Spencer kallaði
„afkomu hinna hæfustu“ eða „survival
of the fittest“. Darwin byggði kenning-
ar sínar á vísindaleiðöngrum sem
hann fór til Galapagos-eyja og Nýja-
Sjálands á fjórða áratug 19. aldar.
Hann var lengi smeykur við að birta
kenningar sínar. Enda kom í ljós,
þegar hann loks lét verða af því, að
prestar og prelátar snerust öndverðir
gegn þessum kenningum sem gáfu
í skyn að , maðurinn, væri komið af
öpum. Hugmyndin um þróun teg-
undanna var ekki ný. Afi Darwins,
Erasmus Darwin, hafði sett hana
fram og sömuleiðis Lamarck í upp-
hafi nítjándu aldar. En Darwin setti
hana fram studda rökum, rannsókn-
um og dæmum. Bókin „Uppruni teg-
undanna“ seldist upp á skömmum
tíma. Þegar hann dó 1882 hlaut
hann legstað í Westminster Abbey,
við hlið konunga og frægðarfólks.
Þróunarkenning Darwins er enn
grundvallarkennisetning líffræðinnar.
ÞETTA GERÐIST MERKISATBURÐIR
1868 fæddist „ragtime“-kóngur-
inn Scott Joplin í Texarkana
í Arkansas í Bandaríkjun-
um.
1951 hóf göngu sína í Ríkisút-
varpinu þátturinn „Óskalög
sjúklinga“. Umsjónarmaður
var Björn R. Einarsson tón-
listarmaður. Þessi þáttur
var á dagskrá til 1987.
1951 Audrey Hepburn slær í
gegn á Broadway í leikrit-
inu „Colette“.
1963 Jack Ruby skýtur Lee Har-
vey Oswald til bana í höf-
uðstöðvum lögreglunnar í
Dallas.
1972 var nýr Suðurlandsvegur,
milli Reykjavíkur og Selfoss,
lagður bundnu slitlagi,
formlega tekinn í notkun.
Kenningin um uppruna tegundanna
Rúnar
Geirmundsson
Sigur›ur
Rúnarsson
Elís
Rúnarsson
Útfararþjónustan ehf.
Stofnað 1990
Síðastliðin 14 ár höfum við feðgar aðstoðað
við undirbúning útfara.
Símar 567 9110, 893 8638 og 897 3020
Þegar andlát ber að
24. NÓVEMBER 1859
Uppruni tegundanna eftir
Darwin kemur út.
Langar til að spila á selló með
Steindóri Andersen
„Jú, ég verð víst að viðurkenna
það, ég er fertugur.“
Ætlarðu að halda upp á þetta?
„Ég ætla nú bara að fagna því í
dag að vera við góða heilsu og á
góðum aldri. Það verða engin
veisluhöld hjá mér í tilefni dagsins
en ég geri ráð fyrir að ég kalli í vini
og ættingja seinna og gleðjist með
þeim. En dagurinn hefur ekki verið
ákveðinn.“
Hvað ertu að fást við þessa dag-
ana?
„Ég vinn hjá fyrirtæki sem heit-
ir Landmat og fæst við að fram-
leiða og selja hugbúnað í farsíma,
aðallega fyrir erlend símafyrir-
tæki. Landmat hefur nýlega sam-
einast útlendu fyrirtæki, EN-
Pocket, og við væntum mikils af
þessu nýja fyrirtæki. Ég er nú bú-
inn að vera í þessum geira í tólf ár
og það er alltaf eitthvað nýtt að
gerast. Þessu hafa fylgt mikil
ferðalög, svo það hefur nú yfirleitt
ekki verið mikill tími til þess að
halda upp á afmæli.“
Hvað um músíkina?
Það hefur nú verið lítið síðan við
í Todmobile spiluðum í fyrra með
Sinfóníuhljómsveit Íslands. Svo
samdi ég músík á margmiðlunardisk
fyrir hana systur mína, Bergljótu.
Diskurinn heitir Gralli Gormur og
hefur fengið ágætar viðtökur.“
Áttu þér einhverja ósk á afmæl-
isdaginn?
„Mig langar til þess að spila á
selló með rímnasnillingnum Stein-
dóri Andersen.“ ■
EYÞÓR ARNALDS er fertugur í dag.
Tilkynningar um merkisatburði, stórafmæli,
andlát og jarðarfarir í smáletursdálkinn hér að
ofan másenda á netfangið
timamot@frettabladid.is.
Auglýsingar á að senda
á auglysingar@frettabladid.is
eða hringja í síma
550 5000.
Tilkynningar