Fréttablaðið - 01.12.2004, Blaðsíða 16

Þegar horft er frá Ólívufjalli
yfir Jerúsalem virðist borgin
standa undir nafni, borg friðar-
ins. Þetta er sjón sem ekki er
annarri lík hér á jörð en uppi á
fjallinu er þó einmanalegt þessa
dagana. Byggingin sem fangar
strax augað er hvelfingin yfir
klettinum sem allir þekkja af
myndum. Hún stendur á miðri
musterishæðinni, stutt frá grál-
eitri og fremur ólögulegri Al-
Aqsa moskunni. Undir gylltri
hvelfingunni er átthyrnt hús
þakið fíngerðum skreytingum.
Þetta sérkennilega og undarlega
fallega hús hafði staðið þarna í
sex hundruð ár þegar Sturlunga-
öld lauk á Íslandi. Þetta er elsta
bygging múslima í heiminum,
byggð fáeinum áratugum eftir
dauða spámannsins. Undir
hvelfingunni er ekki annað en
nakinn og úfinn klettur. Þarna
snerti fingur guðs myrkrið og
óreiðuna við upphaf sköpunar
heimsins að trú gyðinga. Þarna
stóð sáttmálsörk Móse í hinu
allra helgasta í musteri gyðinga.
Þarna á klettinn lagði Abraham
son sinn og ætlaði að fórna
honum að skipun guðs. Um það
eru gyðingar og múslimar sam-
mála. Þá greinir hins vegar á um
hvorn sona sinna Abraham lagði
þarna, Ísak ættföður gyðinga
eða Ishmael ættföður araba. Og
af klettinum steig Múhameð upp
til himna að trú múslima. Must-
erishæðin er heilagari fyrir
gyðinga en nokkur staður í
mannheimi getur verið fyrir
kristinn mann. Jafnvel sá sem
fyrirlítur ísraelska ríkið fyrir
daglega stríðsglæpi þess,
fjöldamorð á börnum og sak-
lausu fólki, þjóðernishreinsanir
og kerfisbundna og meðvitaða
niðurlægingu þess á Palestínu-
mönnum, hlýtur að finna til
samúðar með trúuðum gyðing-
um sem standa við Grátmúrinn
þarna fyrir neðan en finna
miðju trúar sinnar á kletti undir
íslamskri mosku. Horfi maður
lengra blasir við kirkjan yfir
Golgata og grafhýsi Krists.
Það segir sína sögu um
ástand mála að í gær sat ég um
stund einn inni í grafhýsi Jesú
við Golgata. Ég fékk að vera
góða stund einn við stjörnuna í
gólfi fæðingarkirkjunnar í Bet-
lehem þar sem menn segja að
Jesú hafi komið í heiminn. Og ég
sat við annan mann í hellisskút-
anum í Getsemanegarðinum.
Skýringarnar á þessari einsemd
ferðamanns á einum áhugaverð-
asta stað heimsins blasa við
þegar litið er til austurs frá
Ólívufjallinu. Þaðan blasa við
byggðir landtökumanna gyðinga
sem teygja sig sífellt lengra inn
Palestínu. Byggðirnar hafa
alltaf minnt mig á Breiðholts-
hverfið í Reykjavík, einbýlis-
hús, raðhús, blokkir og grónir
garðar en eyðilegir melar á
milli. Þetta eru ekki hús fátækra
hugsjónamanna heldur híbýli
fólks sem fær þarna fín hús nið-
urgreidd af ríkinu. Þarna eru
sundlaugar enda nóg af vatni
þótt ekki sé deigan dropa að fá í
þorpum Palestínumanna í kring.
Austan frá Ólívufjalli sést líka
aðskilnaðarmúrinn hlykkjast í
gegnum hverfi og bæi Palest-
ínumanna. Fólk sem ég hitti við
múrinn sagði mér að fyrir fáum
vikum hefði verið tveggja mín-
útna gangur til ættingja í næstu
götu. Nú tæki ferðin tvo klukku-
tíma í gegnum vegatálma. Múr-
inn liggur hvergi á landi Ísraels-
manna heldur allur innan Pal-
estínu og sums staðar langt inni
í þessu örlitla landi sem aðeins
þekur 22% af Palestínu eins og
hún var fyrir stofnun og stækk-
un Ísraels. Hann sker ekki að-
eins í sundur bæi Palestínu-
manna heldur liggur hann víða
þannig að allt ræktanlegt land
lendir Ísraelsmegin við hann.
Þarna, eins og í gömlu borginni í
Jerúsalem, standa vígbúnir her-
menn vörð um markalínur sem
skilja á milli ríkidæmis og fá-
tæktar og á milli valds og von-
leysis. Á einum stað við múrinn
stóðu þeir í rústum heimilis og
sögðu mér að setja niður
myndavélina. Á síðustu misser-
um hafa Ísraelsmenn eyðilagt
heimili 38 þúsund Palestínu-
manna, að sögn ísraelskra
mannréttindasamtaka sem
hengdu upp auglýsingu á hótel-
inu mínu í Palestínu til að vekja
athygli á að einhverjum í Ísrael
er ekki sama. Í aðeins 330 tilvik-
um var um að ræða hefndir
fyrir sjálfsmorðsárásir. Sumum
ofbýður í Ísrael en Palestína
minnir sífellt meira á fanga-
búðir, sundurslitnar ræmur
af landi þar sem akrar eru slitn-
ir frá þorpum, fjölskyldum er
sundrað, atvinnulíf lagt í rúst og
helsta áminningin um nútímann
er útlendir hermenn veifandi
vélbyssum. Við múrinn, þar sem
hann sker í sundur lítið þorp og
lokar götu í útjaðri Jerúsalem,
spurði mig miðaldra Palestínu-
maður: „Heyrir einhver í okk-
ur?“. ■
Þ á hefur Kísiliðjunni við Mývatn endanlega verið lokað ogtæplega fimmtíu manns hafa misst atvinnu sína.Verksmiðjan hefur verið starfrækt í 38 ár, og starfsemi
hennar hefur verið mjög sérstök. Kísilgúrnum hefur verið dælt
upp af botni Mývatns á sumrin í miklar þrær við Bjarnarflag,
og síðan hefur gúrinn verið þurrkaður og sekkjaður til
útflutnings. Kísilgúr er notaður til að sía ýmsa vökva, svo sem
bjór og ýmiss konar snyrtivörur. Bent hefur verið á að þetta
hafi verið mjög umhverfisvæn verksmiðja, sem hafi notað
hráefni af botni vatnsins og orkuna í Bjarnarflagi til
framleiðslu. Hins vegar hefur verksmiðjan verið mjög umdeild
allt frá upphafi og Mývetningar skipst í tvo hópa varðandi
afstöðu til hennar. Miklar rannsóknir hafa farið fram á Mývatni
á undanförnum árum, og þá ekki síst varðandi urriða- og
bleikjustofninn þar. Margar tilgátur hafa kom fram um
þverrandi veiði í vatninu, en engar einhlítar niðurstöður virðast
liggja fyrir. Bent hefur verið á að veiðin í Mývatni hafi verið
mjög sveiflukennd um áraraðir og enn fremur hafa sumir
haldið því fram að kísilgúrvinnslan hafi haft góð áhrif á veiðina.
Með því að dæla gúrnum af botninum hafi verið komið í veg
fyrir að vatnið grynnkaði stöðugt og skurðirnir sem mynduðust
við dælinguna hafi haft góð áhrif.
Það hefur verið ljóst um langt skeið að kísilgúrvinnslu yrði
hætt við Mývatn. Fyrr á þessu ári var öllum starfsmönnum
fyrirtækisins sagt upp, en menn hafa viljað halda í vonina um
að eitthvað annað kæmi í staðinn. Iðnaðarráðherra, sem
jafnframt er einn af þingmönnum Norðausturkjördæmis, hefur
allt fram undir þetta gefið í skyn að kísilduftverksmiðja yrði
reist í Mývatnssveit og með því vakið falskar vonir hjá
Mývetningum. Í svona málum verða ráðamenn að gæta að því
hvað þeir segja, því það er ekkert gamanmál að missa vinnuna
á litlum stað eins og Mývatnssveit.
Með tilkomu Kísiliðjunnar urðu kaflaskil í lífi Mývetninga.
Þéttbýlið í Reykjahlíð byggðist upp og þar hafa risið
myndarlegur skóli og sundlaug vegna aukinna beinna og
óbeinna tekna sem sveitarfélagið hefur fengið vegna
Kísiliðjunnar. Og það sem meira er, vetrareinangrun
sveitarinnar var rofin með lagningu Kísilvegarins til
Húsavíkur. Áður voru vetrarsamgöngur mög erfiðar þegar
snjóþungt var þar á vetrum. Nú nýlega var svo loks lokið við
nýjan veg yfir Mývatnsheiði og samgöngur við Austurland eru
orðnar greiðar. Allt rennir þetta stoðum undir ósk um
áframhaldandi blómlega byggð í Mývatnssveit, sem ekki hvað
síst mun byggjast á ferðaþjónustu, sem stendur á gömlum merg
í sveitinni. Þangað er enda margt að sækja fyrir innlenda og
erlenda ferðamenn. Á síðustu árum hafa orðið miklar framfarir
í þessari grein í sveitinni, fleiri gististaðir hafa komið til,
skipulagðar ferðir og afþreying aukist og orðið fjölbreyttari og
ferðamennskan núorðið stunduð allan ársins hring. Samhliða
auknum ferðamannastraumi þarf að huga að umhverfisvernd í
sveitinni, því það er leitun að annarri eins náttúruperlu. ■
1. desember 2004 MIÐVIKUDAGUR
SJÓNARMIÐ
KÁRI JÓNASSON
Það hefur verið ljóst um langt skeið að
kísilgúrvinnslu yrði hætt við Mývatn.
Kísiliðjan og
Mývatnssveit
FRÁ DEGI TIL DAGS
Heyrir einhver í okkur?
Kristur gegn offitu
Offita er mikið vandamál vestur í
Bandaríkjunum sem og raunar víðar í
velmegunarríkjum Vesturlanda. Eitt á-
hyggjuefnið vestanhafs er að fólk sem
jafnvel er orðið tæpt á heilsu vegna
offitu hlustar ekki á lækna og aðra
starfsmenn heilbrigðiskerfisins. Tekur
ekki mark á þeim. Nú hef-
ur læknir nokkur í Flórída,
Don Colbert að nafni,
sem lengi hefur velt
fyrir sér hvernig bregð-
ast eigi við þessari
neikvæðu afstöðu,
fundið snjallt ráð.
Lausnin tengist því
að hann uppgötv-
aði að mjög
margir offitusjúkl-
ingar eru trúaðir og kirkjuræknir. Og þá
blasti við að virkja trúarsannfæringuna
í þágu heilsunnar. Gera mataræði Frels-
arans eins og það birtist í Nýja testa-
mentinu að fyrirmynd. Í því skyni hefur
Colbert skrifað bækurnar The Jesus
Diet og What Would Jesus Eat sem
báðar hafa orðið metsölubækur og leitt
fjölda offitusjúklinga á vit heilbrigðs líf-
ernis. Væri kannski ráð að þýða þessar
bækur á íslensku?
Bundið við Halldór
Samkomulag Sjálfstæðisflokksins og
Framsóknarflokksins í fyrravor um að
Halldór Ásgrímsson yrði forsætisráð-
herra í haust í stað Davíðs Oddssonar er
bundið við persónu Halldórs. Kjósi
framsóknarmenn sér nýjan formann
eiga þeir ekki sjálfkrafa rétt á stól for-
sætisráðherra. Þetta hefur verið opin-
bert leyndarmál en er formlega staðfest
í nýútkomnu þriðja bindi sögu Stjórnar-
ráðs Íslands sem Sigríður Þorgrímsdóttir
og Jakob F. Ásgeirsson hafa samið. Er
vísað um þetta til fundargerðar ríkis-
stjórnarinnar 20. maí 2003 sem Jakob
fékk aðgang að en er að öðru leyti ríkis-
leyndarmál. í Stjórnarráðsritinu er saga
ríkisstjórna á Íslandi og helstu fram-
kvæmda þeirra rakin á tímabilinu frá
1983 til 2004. Er ekki að efa að margir
munu hafa áhuga á að sjá
hvaða tökum höfundarnir
hafa tekið viðkvæm og
vandmeðfarin hápólitísk
efni úr stjórnmálum
samtímans.
ÚTGÁFUFÉLAG: Frétt ehf. RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRAR: Sigurjón M. Egilsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FULLTRÚI
RITSTJÓRA: Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG DREIFING:
Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is
SETNING OG UMBROT: Frétt ehf. PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt
að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
SKOÐANIR OG UMRÆÐUR Á VISIR.IS
gm@frettabladid.is
Í DAG
PALESTÍNA
JÓN ORMUR
HALLDÓRSSON
Þarna, eins og í
gömlu borginni í
Jerúsalem, standa vígbúnir
hermenn vörð um marka-
línur sem skilja á milli ríki-
dæmis og fátæktar og á
milli valds og vonleysis.
,,