Fréttablaðið - 03.09.2004, Blaðsíða 24

Þjóðleikhússtjóri
Átján umsækjendur eru um embætti þjóð-
leikhússtjóra en ráðið verður í embættið
fyrir lok mánaðarins. Kemur hinn nýi þjóð-
leikhússtjóri þá til starfa sem nokkurs
konar lærlingur við hlið Stefáns Baldurs-
sonar sem formlega hættir um áramótin.
Mikil spenna ríkir í leikhúsheiminum
vegna málsins enda er
um mikla valda- og
áhrifastöðu að ræða.
Það er Þorgerður
Katrín Gunnarsdótt-
ir menntamálaráð-
herra sem skipar í
embættið að feng-
inni umsögn þjóð-
leikhúsráðs þar
sem Matthías
Johannessen, fyrrverandi ritstjóri, er for-
maður. Í leiklistarlögum segir að skipaður
skuli „maður með menntun á sviði lista og
staðgóða þekkingu á starfi leikhúsa“. Ýms-
ar getgátur eru uppi um hver muni hljóta
hnossið og staldra menn á kaffihúsum og
í heitum pottum borgarinnar helst við þrjú
nöfn í því sambandi, Kjartan Ragnarsson
leikstjóra, Ragnheiði Skúladóttur, deildar-
stjóra leiklistardeildar Listaháskólans, og
Tinnu Gunnlaugsdóttur leikara sem oftast
er nefnd. Úr ráðuneytinu hefur ekkert
spurst og því geti niðurstaðan orðið allt
önnur.
-Ekki nóg
„Gott, en ekki nóg“ var fyrirsögnin á leiðara
Morgunblaðsins á miðvikudaginn þar sem
Styrmir Gunnarsson ritstjóri fjallaði um til-
lögu nefndar viðskiptaráðherra um breyt-
ingar á lögum og reglum um viðskiptalífið.
Ritstjórinn hafði vonast eftir því að nefndin
gengi lengra í tillögum sínum og var raun-
ar svo sannfærður um það að fyrr í sumar
var hann farinn að boða hálfgerða Sturl-
ungaöld í landinu. Sagði hann þá að fjöl-
miðlamálið yrði sem barnaleikur miðað
við stríðið sem framundan væri um við-
skiptalífið. Nú þegar nefndin hefur illilega
brugðist vonum hans hvetur hann Alþingi
til að grípa í taumana enda
eigi stjórnmálamenn að
hafa síðasta orðið. Hvort
herhvöt ritstjórans fær
hljómgrunn meðal
þingmanna á eftir að
koma í ljós.
Nefndarálit um stefnumótun fyrir
íslenskt viðskiptaumhverfi var
kynnt í vikunni. Í daglegu tali
hefur þetta álit gengið undir
nafninu „skýrsla hringamyndunar-
nefndarinnar“. Viðbrögð við
skýrslunni hafa í það heila verið já-
kvæð og jafnt fulltúar atvinnulífs,
sem ólíkra pólitískra sjónarmiða í
þjóðfélaginu hafa lýst sig þokka-
lega sátta. Eitt og annað þurfi um-
ræðu og nánari skoðun eins og
gengur, en í heildina sé skýrslan
vel unnin og ábyrg. Hagsmunaaðil-
ar atvinnu- og viðskiptalífsins hafa
raunar haldið því til haga að þeir
hefðu kosið að meira samráð hefði
verið haft við þá og sjónarmiða
þeirra leitað. Nefndin, hins vegar,
sem starfaði undir forsæti Gylfa
Magnússonar dósents, valdi það
verklag að fara ekki út í kerfis-
bundna skönnun á sjónarmiðum
þeirra sem tengjast málinu.
Valgerður Sverrisdóttir viðskipta-
ráðherra hefur raunar slegið
nokkuð á þessa gagnrýni með því
að lýsa því strax yfir að frumvörp
sem samin verði á grundvelli til-
lagna nefndarinnar muni kynnt al-
menningi á næstu vikum – áður en
málið fer inn í þingið. Það munu
því væntanlega gefast fjölmörg
tækifæri fyrir hagsmunaaðila að
koma sjónarmiðum sínum á fram-
færi – enda mjög brýnt að sem víð-
tækust samstaða sé um þær leik-
reglur sem gilda eiga um íslenska
viðskiptaumhverfið.
Það er ekki hugmyndin að reifa
hér efnislega innihald þessarar
skýrslu, enda hefur það verið gert
rækilega í fréttaskýringum og um-
ræðuþáttum það sem af er vikunni.
Hins vegar er áhugavert að staldra
aðeins við málsmeðferðina og bera
hana saman við málsmeðferð
annars svipaðs máls, sem kom upp
á síðustu dögum þings sl. vor – fjöl-
miðlamálsins. Þessi mál eru um
margt sambærileg, enda tengd í
eðli sínu. Þau snúast um samþjöpp-
un, misnotkun á efnahagslegum
yfirburðum og vernd á réttindum
minnihluta og almennings. Frum-
varp Davíðs Oddssonar um eignar-
hald á fjölmiðlum, (þetta sem í fyll-
ingu tímans var synjað staðfesting-
ar af forseta Íslands og í kjölfarið
fellt úr gildi,) kom einmitt fram í
kjölfar þess að sérstök nefnd hafði
skrifað og skilað af sér áliti, hinni
svonefndu fjölmiðlaskýrslu. Rétt
eins og skýrsla hringamyndunar-
nefndar nú, fékk fjölmiðlaskýrslan
mjög jákvæðar undirtektir á sínum
tíma og þótti vönduð. Það að
skýrslan væri vel unnin var nánast
það eina sem ólíkar fykingar voru
sammála um allan tímann sem fjöl-
miðlafrumvarpsdeilan geisaði.
Harmsaga fjölmiðlamálsins fólst
því ekki í þeirri skýrslugerð. Hún
fólst í frumvarpinu, málsmeðferð-
inni og vinnubrögðunum sem á
eftir komu. Frumvarpið var kynnt
samhliða skýrslunni og málið keyrt
í krafti meirihluta með nokkrum
málamyndabreytingum í gegnum
þingið á síðustu dögum þess, undir
háværri gagnrýni og mótmælum
úr öllum áttum. Niðurstaðan varð
enda eftir því.
Svo virðist sem Valgerður
Sverrisdóttir viðskiptaráðherra
muni viðhafa mjög ólík vinnubrögð
í framhaldi af skýrslu hringa-
myndunarnefndarinnar. Jafnvel
þótt þau frumvörp sem munu
koma fram á næstu vikum og
byggja á áliti nefndarinnar verði
ekki unnin í samráði við hags-
munaaðila og þá sem málið varðar,
er ljóst að þessir aðilar munu fá
kynningu á þeim og möguleika til
athugasemda áður en þau verða
lögð fram í þinginu. Þá skiptir það
líka mjög miklu máli að frum-
vörpin um hringamyndun og sam-
keppnismál munu koma fram á
strax á haustþingi, þannig að tími
ætti að vera nægur til umræðna og
íhugunar um málið í meðförum
þingsins.
Vinnubrögð af þessu tagi eru
augljóslega líklegri til að skapa
sátt en aðferðafræðin sem beitt
var við fjölmiðlafrumvarpið.
Hvort sem hér er á ferðinni lær-
dómur ríkisstjórnarinnar af mis-
tökum í fjölmiðlamálinu eða ein-
faldlega það, að ólíkir ráðherrar
hafi ólíkan pólitískan stíl, þá eru
þetta jákvæð umskipti og sjálfsagt
að draga það fram og gera að um-
talsefni þegar skynsamlega er
staðið að málum.
Mörgum er minnisstæður sá ótti
eða sú forspá Morgunblaðsins fyrir
skömmu að hringamyndunarmálið
myndi líklega verða enn umdeild-
ara og erfiðara mál en deilan um
fjölmiðlafrumvarpið varð nokkru
sinni. Sú forspá hefði vel getað ræst
ef sama eða svipuð aðferðafræði
hefði verið notuð í báðum tilvikum.
Svo virðist sem betur fer ekki ætla
að verða. Valgerður Sverrisdóttir
ætlar greinilega að taka á sig krók
til að lenda ekki í þeirri keldu sem
Davíð Oddsson festi ríkisstjórnina í
síðasliðið vor. Raunar er það al-
mennt umhugsunarefni fyrir
íslenska stjórnmálamenn og ís-
lenska stjórnsýslu hvort ekki
væri ráð að beita samráðsferlinu í
ríkari mæli í viðkvæmum málum
þar sem víðtækrar samstöðu er
þörf. Sérstaklega er þetta aug-
ljóst í málum eins og hringamynd-
un í viðskiptalífinu og eignarhaldi
á fjölmiðlum, þar sem tiltölulega
lítill pólitískur ágreiningur er um
grundvallaratriði, en mjög veru-
legur hluti málsins snýr að tækni-
legri útfærslu leikreglna. Í þessu
sambandi gætu menn horft til
Noregs, þar sem stjórnarfumvörp
af þessu tagi ganga í gegnum
viðamikið samráðsferli áður en
þau eru lögð fram á þinginu. Ótví-
rætt er að það ferli hefur skilað
þeim mun vandaðri löggjöf en
þeir hinir fá, sem telja það aðal
stjórnmálanna að neyta afls-
munar á þingi. ■
Þ að var þörf ábending hjá Pétri H. Blöndal um daginn að vekjaathygli á því hversu dýr ákvörðun það var hjá þingmönnumað stöðva kaup KB banka á Sparisjóði Reykjavíkur og ná-
grennis. Ef kaupin hefðu fengið að standa hefði samfélagssjóðurinn
vaxið mjög að verðgildi og væri nú nálægt 8,5 milljörðum króna.
Veita mætti úr honum hundruðum milljóna til góðra verka í sam-
félaginu, bæði á sviði menningar og mannúðar. Það munar um
minna. Ekki aðeins að fá þessa fjármuni til að styrkja menningarlíf
og styðja við brýn mannúðarmál í höfuðborginni heldur ekki síður
ef sjálfstæður fjársterkur aðili gæti látið að sér kveða á þessum víg-
stöðvum til mótvægis við ríkisvaldið. Íslenskt samfélag þarfnast
einmitt slíks; meira fjölræðis, fleiri valkosta. Í stað þessa sjóðs
höfum við óbreytt kerfi sparisjóða. Það má vel vera að í því felist
viss verðmæti – en það er rétt hjá Pétri að minna okkur reglulega á
hvað þingmenn ákváðu að greiða fyrir þau hátt verð.
Það skorti ekki á varúðarorðin þegar ríkisstjórnin einkavæddi
bankanna. Það var langt því frá að um það ríkti víðtæk sátt í sam-
félaginu að flytja viðskiptabankana úr ríkisforsjá og yfir til einka-
framtaksins. Ráðherrarnir sjálfir voru ekki vissari í sinni sök en
svo að þeir voru orðnir efins eftir að salan var um garð gengin.
Undir lok síðasta árs lá við að þeir væru komnir í stríð við hina ný-
einkavæddu banka og virtust varla treysta þeim til eins eða neins;
hvorki að ákvarða laun starfsmanna sinna eða styðja við löngu tíma-
bæra uppstokkun í viðskiptalífinu. Í dag hafa bankarnir innleitt
harða samkeppni með tilheyrandi kjarabótum fyrir almenning. Og
samkeppnin er ekki aðeins milli bankanna heldur geta þeir nú knúið
á um vaxtalækkun hjá lífeyrissjóðum og sjóðum í ríkiseigu. Auðvit-
að er sú lækkun vaxta sem við sjáum þessa dagana ekki aðeins verk
bankanna. Íbúðalánasjóður lækkaði vexti með því að draga erlend-
an banka í viðskipti hérlendis og frjálsir fjármagnsflutningar hafa
jafnt og þétt þau áhrif að vextir hér verða líkari því sem tíðkast
erlendis. En fyrir okkur sem munum nokkra áratugi af ríkisforsjá
bankakerfisins er auðvelt að fullyrða að sú vaxtalækkunarhrina
sem gengið hefur yfir að undanförnu hefði verið óhugsandi án
einkavæðingar bankanna.
Ef við skoðum þessi tvö dæmi um ákvarðanir þingmanna – að
stöðva sölu Spron til KB banka og einkavæðingu ríkisbankanna –
rifjast upp fyrir okkur hversu fá dæmi við þekkjum af því að van-
traust stjórnmálamanna á samfélaginu; almenningi og einkafram-
taki; hafi leitt til góðs. Ákvarðanir sem litaðar eru af þessu van-
trausti eru án undantekninga hamlandi og draga meiri mátt úr
þróttfullu samfélaginu en þær gera gagn. Þær bera vott um langan-
ir stjórnmálamanna til að beina samfélaginu í tiltekinn farveg frem-
ur en að virkja sem best mátt þess, hugkvæmni og kraft. Við hverja
slíka ákvörðun missum við því af möguleikum á einhverju ófyrir-
séðu en gagnlegu. Þrátt fyrir ágæti flestra stjórnmálamanna er
hugur þeirra ekki öflugri en okkar hinna. Þeir vilja beina samfélag-
inu inn á brautir sem þeir þekkja og skilja – inn á gamlar og troðn-
ar slóðir. Þótt slíkar götur kunni að veita okkur öryggi um sinn leiða
þær okkur sjaldnast að nýsköpun, frumleika eða nýjum lausnum –
sem er einmitt það sem samfélagið þarfnast helst og er lykillinn að
öryggi og velsæld framtíðarinnar. ■
3. september 2004 FÖSTUDAGUR
MÍN SKOÐUN
GUNNAR SMÁRI EGILSSON
Ákvarðanir stjórnmálamanna verða að byggja á
trausti á samfélaginu. Vantraust getur ekki af sér
nýsköpun og þrótt.
Treystum
samfélaginu
Af ólíkum vinnubrögðum
ORÐRÉTT
Hjálpsamir andstæðingar
Við fengum urmul af færum en við
vorum aðallega í að hita upp
markvörð KR með skotum á hann.
Íris Andrésdóttir, fyrirliði Vals.
Morgunblaðið 2. sept.
Nóg að vera á þingi
Nei, ég ætla ekki að skrá mig á
námskeið. Það verður nóg að
gera á þingi í vetur...
Guðrún Ögmundsdóttir fylgir ekki í
fótspor flokkssystur sinnar Katrínar
Júlíusdóttur sem ætlar að læra hag-
fræði í háskólanum í vetur samhliða
þingmennsku.
Ískalt raunsæi
Við verðum bara að passa okkur
að fara hægt í sakirnar, hugur-
inn getur meira en líkaminn í
dag.
Teitur Örlygsson körfuknattleiks-
hetja.
Fréttablaðið 2. sept.
Misstum við af einhverju?
Þjóðminjasafnið var opnað í
skugga stórra skandala í gær.
Mikael Torfason ritstjóri.
DV 2. september.
En ekki hvað?
Það má því segja að hér sé að
stærstum hluta um bókhaldslegt
tap að ræða.
Guðmundur Þóroddsson, forstjóri
Orkuveitu Reykjavíkur, um Línu.Net
Morgunblaðið 2. sept.
Villuráfandi sauðir
Í þessum orðum framkvæmda-
stjóra Samtaka atvinnulífsins
felst grundvallarmisskilningur.
Leiðarahöfundur Morgunblaðsins
leggur línurnar.
Morgunblaðið 2. sept.
FRÁ DEGI TIL DAGS
Í DAG
HRINGAMYNDUNARLÖG
OG FJÖLMIÐLALÖG
BIRGIR
GUÐMUNDSSON
Raunar er það
almennt umhugs-
unarefni fyrir íslenska
stjórnmálamenn og íslenska
stjórnsýslu hvort ekki væri
ráð að beita samráðsferlinu
í ríkari mæli í viðkvæmum
málum þar sem víðtækrar
samstöðu er þörf.
,,
Flottar dans jazz og balletvörur Nýjar vörur
fyrir alla
aldurshópa
bolir, pils,
jazzskór,
legghlífar,
tátiljur og
fimleikarbolir
gm@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: Frétt ehf. RITSTJÓRI: Gunnar Smári Egilsson FRÉTTARITSTJÓRAR: Sigurjón M. Egilsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FULLTRÚI
RITSTJÓRA: Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG DREIFING:
Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is
SETNING OG UMBROT: Frétt ehf. PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt
að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
24-25 Leiðari 2.9.2004 21:29 Page 2