Fréttablaðið - 29.10.2004, Blaðsíða 18

18 29. 0któber 2004 FÖSTUDAGUR
Kýótó-bókunin er sérstök bókun við
rammasamning Sameinuðu þjóðanna
um loftslagsbreytingar. Samningurinn
var gerður í New York árið 1992 og öðl-
aðist gildi tveimur árum síðar. Kyoto-
bókunin var gerð í desember 1997 og
nær fyrsta skuldbindingartímabil hennar
frá 2008 til 2012. Alþingi samþykkti
bókunina árið 2002.
Til hvers?
Að koma í veg fyrir hættulega röskun á
loftslagskerfinu af mannavöldum og
tryggja þannig að matvælaframleiðslu í
heiminum verði ekki stefnt í hættu og
að efnahagsþróun geti haldið áfram á
sjálfbæran máta. Jafnframt er það
markmið samningsins að stuðla að al-
þjóðlegri samvinnu um að auðvelda fé-
lagslega og efnahagslega aðlögun að
loftslagsbreytingum.
Hvernig?
Aðilum bókunarinnar ber að stemma
stigu við auknum gróðurhúsaáhrifum
með því að draga úr útstreymi gróður-
húsalofttegunda af mannavöldum og
vernda og auka svokallaða viðtaka og
geyma, þ.e. lífmassa, skóga, höf og
önnur vistkerfi, fyrir slíkum lofttegund-
um. Einnig að gera viðeigandi ráðstaf-
anir og undirbúa aðgerðir sem auð-
velda félagslega og efnahagslega aðlög-
un að loftslagsbreytingum.
Hverjir?
Tæplega áttatíu ríki heimsins eiga aðild
að Kýótó-bókuninni.
Þáttur Íslands?
Íslensk stjórnvöld hafa ákveð-
ið hvernig uppfylla beri
markmið Kýótó-bókunarinn-
ar. Draga á úr útstreymi gróð-
urhúsalofttegunda frá sam-
göngum með almennum
aðgerðum og með breyttri
skattlagningu á dísilbílum
sem leiði til meiri innflutn-
ings slíkra bíla til einkanota.
Tryggja á að fyrirtæki í ál-
iðnaði geri fullnægjandi
ráðstafanir til þess að halda
útstreymi flúorkolefna frá
framleiðslunni í lágmarki.
Leita á leiða til að draga úr
orkunotkun í fiskiskipaflot-
anum. Draga á úr urðun úr-
gangs og útstreymi gróðurhúsaloftteg-
unda frá urðunarstöðum.
Auka á bindingu kolefnis
með skógrækt og
landgræðslu. Leggja
á áherslu á rann-
sóknir á þeim þátt-
um sem áhrif hafa á
útstreymi gróður-
húsalofttegunda og
þróun lausna og úr-
ræða til að mæta
því. Efla á fræðslu
og upplýsingagjöf til
almennings um
leiðir til þess að
draga úr útstreymi
gróðurhúsaloftteg-
unda.
HVAÐ ER? KÝÓTÓ-BÓKUNIN
Fundað var undir yfirskriftinni: Sterkari
saman, á ársfundi ASÍ í gær:
Af hverju?
Það hefur skírskotun í tvennt. Við
höfum verið að upplifa að sótt hefur
verið að réttindum launafólks, einkum
og sér í lagi samningsbundnum rétt-
indum. Einstaklingur á ekki að þurfa
að horfa í réttindin hver fyrir sig. Það
er grundvöllur í starfi stéttarfélaganna
að við erum sterkari sameinuð heldur
en hver í sínu lagi. En við vitnum líka
til þess að sem þjóðfélag stöndum
við sterkari ef samstarf næst milli at-
vinnuhreyfinga, verkfalýðshreyfinga
og stjórnvalda. Okkur finnst að það
hafi slaknað á vilja og einurð í því
samstarfi.
Horfir fólk ekki frekar í eigin hags-
muni en heildarinnar?
Ég held reyndar ekki. Ég held að fólk
hafi mjög ríkan skilning á því að við
séum sterkari saman, sérstaklega hér
á Íslandi. Við höfum af því mjög mikla
og brýna hagsmuni.
Þarf þá ekki að kynna kosti verk-
fallsbaráttu meðal fólks?
Jú, það er augljóst mál að það stend-
ur upp á okkur að efla til meiri kynn-
ingar á fræðunum og baráttu verka-
lýðshreyfingar og virkja fólk í því starfi
sem þar fer fram.
GYLFI ARNBJÖRNSSON
Efla þarf
einurðina
VERKALÝÐSSTÖRF
SPURT & SVARAÐ
Yasser Arafat, leiðtogi Palestínu-
manna, hefur ekki gengið heill til
skógar að undanförnu en í gær
versnaði honum svo mikið að ótti
greip um sig í hans herbúðum.
Arafat hefur verið við stjórnvöl-
inn síðan á sjöunda áratugnum og
því er leiðtogakreppa fyrirsjáan-
leg ef hann fellur frá.
Barist á mörgum vígstöðvum
Yasser Arafat fæddist í ágúst
1929 en ekki er nákvæmlega ljóst
hvar hann kom inn í þennan heim.
Opinber skjöl sýna að hann hafi
fæðst í Egyptalandi en sjálfur
hefur hann alltaf sagst vera fædd-
ur í Jerúsalem, vafalaust til að
auka trúverðugleika sinn sem
leiðtogi Palestínumanna.
Strax að lokinni útskrift úr
verkfræðideild Háskólans í
Kaíró, upp úr 1950, hóf Arafat af-
skipti af stjórnmálum. Hann var
virkur meðlimur í Bræðralagi
múslíma í Egyptalandi, samtökum
sem andæfðu afhelgun samfé-
lagsins og spilltri harðstjórn þá-
verandi leiðtoga þessa heims-
hluta. Hann barðist með egypska
hernum í Súezdeilunni árið 1956.
Næstu árin starfaði hann í Kuwait
þar sem hann stofnaði ásamt
palestínskum flóttamönnum hina
herskáu Fatah-hreyfingu sem síð-
ar varð ein af aðildarhreyfingum
Frelsissamtaka Palestínumanna
(PLO). Arafat varð svo leiðtogi
PLO árið 1969 en á þessum árum
var þegar farið að bera á einræð-
istilburðum hans við stjórnvölinn.
Á fyrri hluta ferils síns vakti
Yasser Arafat athygli fyrir
áherslu sína á samninga og við-
ræður við leiðtoga Ísraels í stað
skæruhernaðar og hryðjuverka. Í
nóvember 1974 ávarpaði hann
allsherjarþing Sameinuðu þjóð-
anna en það var í fyrsta sinn sem
leiðtoga óháðra félagasamtaka
var sýndur sá sómi. Við það tæki-
færi mælti hann þau fleygu orð að
hver sá sem hefði réttlátan mál-
stað að verja gæti ekki talist
hryðjuverkamaður.
Oslóarsamkomulagið vendi-
punktur
Árið 1982 syrti í álinn fyrir Palest-
ínumenn þegar Ísraelsher réðist
inn í Líbanon en þar hafði PLO
haft bækistöðvar sínar. Í kjölfarið
hraktist PLO til Túnis og klofn-
ings tók að verða vart innan sam-
takanna. Á meðan geisaði fyrri
Intifada uppreisnin í Palestínu.
Árið 1993 urðu vatnaskil í sam-
skiptum Ísraela og Palestínu-
manna þegar Oslóarsamkomulag-
ið svokallaða var undirritað. PLO
viðurkenndi þar tilverurétt Ísra-
elsríkis gegn því að sjálfstjórn á
Vesturbakkanum og á Gaza-
svæðinu yrði komið á. Hlutu þeir
Arafat, Shimon Peres og Yitzhak
Rabin friðarverðlaun Nóbels fyrir
vikið ári síðar. Arafat var kjörinn
forseti palestínsku heimastjórn-
arinnar árið 1996 en áður en varði
hafði slegið í
brýnu á milli
þeirra Benjamins
Netanyahu, for-
s æ t i s r á ð h e r r a
Ísrael sem hafði
aðrar hugmyndir
um uppbyggingu
s j á l f s t j ó r n a r -
svæða Palestínu-
manna. Þrátt
fyrir friðarvið-
ræður og samn-
inga tókst ekki að
finna lausn á mál-
inu og haustið 2000 hófst síðari
Intifada uppreisnin með tilheyr-
andi ofbeldi á báða bóga sem enn
hefur ekki tekist að stöðva.
Umdeildur en óspilltur
Laleh Khalili, sérfræðingur í mál-
efnum Palestínu við The School of
Oriental and African Studies í
Lundúnum, kveður Arafat vera
holdgerving palestínskrar þjóð-
ernishyggju. Þrátt fyrir flokka-
drætti á meðal Palestínumanna þá
hefur honum tekist að halda ólík-
um hópum saman. Með þætti
sínum í Oslóarsamkomulaginu
gaf hann fólki von um að raun-
verulegur möguleiki væri á
palestínsku ríki en margir telja
hann einnig ábyrgan fyrir að sigið
hafi á ógæfuhliðina því hann hafi
samið illilega af sér í mörgum
efnum.
Khalili segir að Arafat hafi að
mörgu leyti verið farsæll leiðtogi
Palestínumanna, ekki síst í að
skapa samstöðu þeirra á meðal.
Hún telur á hinn bóginn að honum
hafi algerlega mistekist að bæta
lífsskilyrði fólks á herteknu
svæðunum og palestínskir flótta-
menn hugsa
honum margir
þegjandi þörfina
þar sem hann
hefur duflað við
að láta af kröf-
um um rétt
þeirra til að
snúa aftur til
heimalandsins.
Á síðustu
árum hefur Ara-
fat orðið æ um-
deildari á meðal
Palestínumanna.
Khalili segir margar ástæður
liggja að baki þessari ólgu. Sum-
um finnst hann of undanlátssam-
ur við Ísraelsmenn á meðan
öðrum gremst hversu fast hann
heldur um alla valdataumana og
etji jafnvel hugsanlegum keppi-
nautum sínum saman. Jafnframt
hefur verið gagnrýnt að einungis
þeir sem eru í náðinni fá hjá hon-
um stöður, hinir eru hafðir úti í
kuldanum. Khalili segir að Arafat
sé almennt ekki talinn spilltur en
hins vegar eru flestir samstarfs-
manna hans það, þar á meðal eig-
inkona hans, Suha. Sennilega á
Arafat einhver auðæfi en hann
notar þau frekar í stjórnmála-
legum tilgangi en til hóglífis.
Ekki er útséð með hvort Arafat
elni sóttin frekar en víst er að
þegar þessi 75 ára gamli klækja-
refur fellur frá þá mun stórt
skarð myndast í röðum Palestínu-
manna sem erfitt mun reynast að
fylla. ■
Steinunn Jónsdóttir vill í
bankaráð Íslandsbanka:
Byko-konur
í bankaráðum
VIÐSKIPTI Steinunn Jónsdóttir
gefur kost á sér í bankaráð Ís-
landsbanka en nýtt bankaráð verð-
ur kjörið á hluthafafundi í næstu
viku. Steinunn á dágóðan hlut í
bankanum en hún er dóttir Jóns
Helga Guðmundssonar í Byko. Nái
hún kjöri verður hún önnur konan
sem sest í bankaráð Íslandsbanka
í fjórtán ára sögu hans, áður sat
þar Guðrún Lárusdóttir, kennd við
Stálskip. Ein kona er í bankaráði
stórbanka á Íslandi, Brynja Hall-
dórsdóttir, fjármálastjóri Byko,
situr í stjórn KB banka. Bykoveld-
ið teygir sig því víða. - bþs
Umbrotasöm ævi Arafats
Yasser Arafat hefur leitt Palestínumenn í frelsisbaráttu sinni síðan á sjöunda áratugnum. Versnandi
heilsa hefur hins vegar vakið spurningar um hvort nú sjái fyrir endann á þátttöku hans í stjórnmálum.
ARAFAT Á YNGRI ÁRUM
„Sá sem hefur réttlátan
málstað að verja getur ekki
talist hryðjuverkamaður.
SVEINN GUÐMARSSON
BLAÐAMAÐUR
FRÉTTASKÝRING
YASSER ARAFAT
YASSER ARAFAT Heilsu hans hefur hrakað mikið á síðustu vikum. Myndin er tekin fyrr í þessum mánuði.
RAMALLAH Ísraelsher lagði híbýli Arafats
í Ramallah í rúst, sumarið 2002.
M
YN
D
/A
P
Hópefli um hreinna loft
18-19 (360gráður) 28.10.2004 21:36 Page 2