Fréttablaðið - 03.11.2004, Blaðsíða 17

Hefur samfélagið borið
skaða af samráðunum?
Samkeppnisráð segir í skýrslu sinni
að skaði samfélagsins í heild sinni
af samráðum olíufélaganna sé í það
minnsta 40 milljarðar króna. Mat
sitt byggir ráðið á áliti sérfræðinga
OECD sem telja að ólögmætur
ávinningur af verðsamráðum sé að
meðaltali tíu prósent af söluverði en
tjón samfélaga sem þurfa að búa
við samráð geti numið tuttugu pró-
sentum af umfangi þeirra viðskipta
sem samráðin taka til. Þetta þýðir
með öðrum orðum að verðsamráð
leiða af sér tíu prósentum hærra
verð en ella, en tjón samfélagsins er
enn meira.
Hvað þýðir þetta á
mannamáli?
Það er ekki hægt að greina
nákvæmlega í sundur
þessa fjörutíu milljarða en í
þeim felast þó þau beinu
og óbeinu áhrif sem sam-
ráðin hafa í för með sér. Til
dæmis verður flugvélaelds-
neyti dýrara en ella og því
verða flugfargjöld dýrari.
Þar að auki eru samráðs-
fyrirtæki yfirleitt sneydd
hvata til að hagræða í rek-
stri sínum og framleiðsla
þeirra verður dýrari. Sam-
keppni á ekki bara að skila
lægra verði heldur líka
betri þjónustu og vandaðri
vöru og þessu hefur samfé-
lagið orðið af.
Hvað með öll verð-
tryggðu lánin?
Það sér hver maður að ef
eldsneytisverð er tíu pró-
sentum hærra en það ann-
ars hefði verið ef ekki hefði
komið til samráða þá hljóta
vísitölur að taka mið af því.
Eldsneytisverð hefur marg-
vísleg óbein áhrif á ýmsa
þætti vísitölu neysluverðs.
Þannig hlýtur farmiðaverð
strætisvagna að hækka ef
olíuverð er hátt til lengdar.
Ef hins vegar eingöngu er miðað við
beinan hlut eldsneytis í vísitölunni,
sem er 3,8 prósent, er ljóst að verð-
tryggð lán landsmanna hækka um-
talsvert fyrst verðsamráð hafa þýtt
tíu prósentum hærra eldsneytisverð.
Í dag nema skuldir íslenskra heimila
um það bil 810 milljörðum króna,
þar af eru um 90% í verðtryggðum
lánum. Ef verðsamráðin færu fram í
dag þýddi það að vísitalan myndi
hækka um 0,38 prósent og lánin
þar með um 2,77 milljarða króna
Þetta gera 9.500 krónur á hvert og
eitt hérlent mannsbarn. Eingöngu
vegna verðsamráðanna. Munar ekki
um minna?
sveinng@frettabladid.is
Vísitala neysluverðs saman-
stendur af tólf flokkum og vega
fjórir þeirra þyngst; húsnæði,
hiti og rafmagn, matur og
drykkjarvörur, ferðir og flutn-
ingar og tómstundir og menn-
ing. Af einstökum liðum vegur
sjálfur maturinn mest og
svonefnd reiknuð húsaleiga
kemur næst.
Bensín og olía eru 3,8 prósent
af vísitölunni samkvæmt grunni
frá mars 2002. Grunnurinn er
reiknaður út frá viðamiklum
upplýsingum um útgjöld heimil-
anna. ■
Matur 14,4%
Drykkjarvörur 1,9%
Áfengi 4,3%
Tóbak 1,9%
Föt 4,6%
Skór 0,9%
Rafmagn og hiti 2,6%
Húsgöng og heimilisbúnaður 3,1%
Lyf og lækningavörur 1,8%
Heilsugæsla 1,8%
Kaup ökutækja 6,4%
Rekstur ökutækja 7,1%
Bensín og olíur 3,8%
Flutningar 2,3%
Símaþjónusta 2,7%
Sjónvörp, myndbönd, tölvur 1,9%
Íþróttir, fjölmiðlun og happdrætti 4,5%
Menntun 0,4%
Veitingar 4,1%
Snyrting og snyrtivörur 2,8%
Skartgripir og úr 2,8%
Félagsleg þjónusta 1,1%
Neysluverðsvísitalan:
Hvað er talið með?
DÆMI UM VÆGI LIÐA Í VÍSITÖLUNNI:
FBL GREINING: VERÐSAMRÁÐ OLÍUFÉLAGANNA
Hækkuðu verðtryggð lán landsmanna
17MIÐVIKUDAGUR 3. nóvember 2004
16-17 (360°) 2.11.2004 20:19 Page 3