Fréttablaðið - 10.11.2004, Blaðsíða 18

Úrslit forsetakosninganna í
Bandaríkjunum þurftu ekki að
koma neinum á óvart. Raunar
væri það mesta furða ef þau
hefðu komið einhverjum á óvart
því þau voru nákvæmlega þau
sömu og skoðanakannanir gáfu
til kynna dagana fyrir kjördag.
Einhverjar útgönguspár á kjör-
dag sögðu annað en samanlögð
viska skoðanakannana og veð-
banka var sú að Bush myndi
sigra. Engu að síður fór strax af
stað umræða um að Bush hefði
unnið óvæntan sigur og það stór-
sigur, og nú þyrftu menn að fara
að hugsa öðru vísi um Ameríku
en þeir gerðu á meðan þeir héldu
að hugmyndaheimur Bush hefði
lítið fylgi í landinu. Hvort tvegg-
ja er misskilningur. Sigur Bush
var ekki stærri en svo að ef sjö-
tíu þúsund kjósendur í einu ríki
hefðu skipt um skoðun hefði for-
setinn fallið í kosningunum.
Þetta er nákvæmlega sami mun-
ur og ef sjötíu atkvæði í einu
kjördæmi á Íslandi réðu því
hvort ríkisstjórn héldi velli. Á
landsvísu var munurinn á milli
frambjóðendanna sá sami og ef
þrjú þúsund atkvæði skildu
flokka stjórnar og stjórnarand-
stöðu á Íslandi en það eru álíka
mörg atkvæði og eru á bak við
einn þingmann. Eins er rétt að
hafa í hug að einungis 30%
atkvæðisbærra manna í Banda-
ríkjunum sáu ástæðu til að fara
á kjörstað og greiða forsetanum
atkvæði sitt. Öllu stærri hópur
sat heima. Fullyrðingar um að
umboð Bush sé sérlega skýrt
vegna þess að hann hafi fengið
fleiri atkvæði en Nixon, Kenn-
edy eða aðrir forsetar eru út í
hött því kjósendum fjölgar um
milljónir á hverju einasta ári.
Helsta sérkenni kosninganna
var að sitjandi forseta tókst að
vinna þær án þess að fá fylgi við
stefnu sína í þeim málum sem
kosningar snúast yfirleitt um.
Þeir sem töldu efnahagsmál
mikilvægasta mál kosninganna
kusu Kerry. Þeir sem töldu heil-
brigðismál eða atvinnumál mik-
ilvægustu kusu Kerry. Þeir sem
töldu Íraksstríðið mikilvægasta
mál kosninganna kusu Kerry.
Það sem kom mest á óvart er að
í sumum ríkjum fékk Kerry
fylgi meirihuta þeirra kjósenda
sem töldu stríðið gegn hryðu-
verkum vera stærsta mál kosn-
inganna. Bush reyndi allt sem
hann gat til að láta kosningarnar
snúast um stríðið gegn hryðju-
verkum sem þar vestra er rætt
af tilfinningahita og yfirleitt án
þess að staðreyndum sé flækt í
málið. En jafnvel þeir sem mest-
ar áhyggjur höfðu af hryðju-
verkum í ríkjum eins og New
York kusu Kerry. Kannanir á
ástæðum þess að einstaklingar
kusu Bush í kosningunum sýna
svo ekki verður um villst að
kjósendur í Bandaríkjunum
kusu ekki Bush vegna stefnu
hans í Írak eða stefnu hans í
efnahagsmálum. Ekki er ástæða
til að efa áreiðanleika þessara
athugana því þær sýndu einnig
að Bush myndi vinna kosning-
arnar tiltölulega naumlega eins
og hann gerði.
Ástæðan fyrir því að Bush
vann kosningarnar var einfald-
lega sú að stór hluti þeirra
sem fóru á kjörstað töldu að
svonefnd siðferðisgildi væru
stærsta mál kosninganna. Þar
eiga menn yfirleitt við hluti sem
snúa að kynlífi með einum eða
öðrum hætti. Stærstu kynlífs-
málin að undanförnu hafa verið
spurningar um hvort guð almátt-
ugur hafi viðbjóð á samkyn-
hneigð og hvort skaparinn telji
fóstureyðingar vera morð. Stóra
siðferðismálið sem snýr ekki að
kynlífi er að menn fái að eiga
þau vopn sem þeir kjósa. Á
meðal þeirra milljónatuga sem
töldu siðferðismálin mikilvæg-
asta mál kosninganna kusu 80%
Bush forseta. Í huga þeirra er
hann maðurinn sem stendur vörð
um siðferðislögmál skapara him-
ins og jarðar. Sem ríkisstjóri
leyfði hann aftökur á þroska-
heftu fólki og á ungum mönnum
sem vart voru komnir af barns-
aldri þegar þeir frömdu glæpi
sína. Í Írak ber hann ábyrgð á
dauða tuga þúsunda saklausra
manna. Það sem réði úrslitum í
kosningunum í Bandaríkjunum
er hins vegar sú trú tugmilljóna
manna að forsetinn standi vörð
um stefnumál almættisins. Á-
hyggjur guðs af framferði okkar
á jörðinni snúast að trú þessa
fólks fyrst og fremst um kyn-
ferðismál og alveg sérstaklega
um sambúðarform samkyn-
hneigðra. Hinir siðprúðu guðs-
menn vilja líka eiga sínar byssur
og þeir eru yfirleitt ánægðastir
allra með þau stríð sem Bandarík-
jastjórn efnir til. Það voru ekki
stefnumál forsetans sem sigruðu í
kosningunum, þeim var hafnað af
þeim sem tóku efnislega afstöðu
til þeirra, heldur sérstakur banda-
rískur skilningur á stefnumálum
skapara heimsins. ■
Y firlýsing Þórólfs Árnasonar borgarstjóra í Reykjavík komekki á óvart, því allt frá því að spjótin fóru að beinast að hon-um varðandi samráð olíufélaganna virtist ljóst að hann gæti
ekki setið áfram sem borgarstjóri þrátt fyrir að hann hafi staðið sig
vel í því embætti.
Skoðanakönnun Fréttablaðsins um helgina olli þáttaskilum í mál-
inu. Þar kom vilji almennings í þessu máli greinilega fram. Meira en
helmingur þjóðarinnar vildi að Þórólfur segði af sér sem borgar-
stjóri, eins og nú er komið á daginn.
Í yfirlýsingu sinni í Höfða í gær kom Þórólfur inn á það að skoðan-
ir borgarbúa varðandi hann væru skiptar, en jafnframt sagði hann að
sér væri það mikils virði að borgarbúar væru ánægðir með störf hans
og að engan skugga hefði borið á samstarf hans við borgarfulltrúa og
borgarbúa. Í viðtölum um helgina lagði hann á það áherslu að það
væri sameiginleg ákvörðun forystumanna Reykjavíkurlistans og sín
hvort hann segði af sér. Baklandið hjá Vinstri grænum tók mjög
ákveðna afstöðu í þessu máli og hefur það sjálfsagt átt sinn þátt í því
hverjar lyktir mála urðu. Ef Þórólfur hefði ekki staðið upp úr stóli
borgarstjóra er hætt við því að sprungur hefðu myndast í samstarf-
inu hjá meirihlutanum í borgarstjórn. Að undanförnu hafa nokkur
ágreiningsmál komið þar upp á yfirborðið, og með áframhaldandi
setu Þórólfs Árnasonar í stóli borgarstjóra er hætt við að óbrúanleg-
ar gjár hefðu myndast og Reykjavíkurlistinn hefði liðið undir lok.
Eftir yfirlýsingu Þórólfs í gær fara spjótin væntanlega að beinast
að þeim sem léku aðalhlutverkin í samráði olíufélaganna – sjálfum
forstjórunum. Mál Þórólfs hefur valdið því að kastljósið hefur ekki
verið eins sterkt á þeim. Enn fremur hafa aðrir sem koma að þessu
máli dregið athyglina frá þeim sem mestu réðu og voru upphafsmenn
að samráði olíufélaganna.
Hér á landi er ekki algengt að menn taki á sig ábyrgð og segi af
sér, en það hefur þó komið fyrir. Eitt skýrasta dæmið er þegar
Guðmundur Árni Stefánsson sagði af sér sem heilbrigðis- og trygg-
ingamálaráðherra. Hann hvarf ekki af vettvangi stjórnmálanna, og í
augum margra óx hann í áliti við að axla ábyrgð og hverfa úr stóli
ráðherra.
Það er rétt sem Þórólfur Árnason sagði í Höfða í gær, að hann
hefði komið hratt inn í stöðu borgarstjóra og færi hratt úr henni. Þeg-
ar Ingibjörg Sólrún Gísladóttir leiddi hann fram á sviðið í Ráðhúsinu
í ársbyrjun 2002 voru miklar væntingar bundnar við hann. Þórólfur
átti þá þegar að baki eftirtektarverðan feril sem markaðsstjóri Mar-
els og Olíufélagsins og framkvæmdastjóri Tals, auk þess sem hann
hafði komið víða annars staðar við frá því að hann útskrifaðist sem
vélaverkfræðingur frá Háskóla Íslands. Þórólfur hefur verið kapp-
samur og áræðinn í störfum sínum, og hann hefði átt að hafa kjark til
að ganga út þegar honum ofbauð samráð olíufélaganna. ■
10. nóvember 2004 MIÐVIKUDAGUR
SJÓNARMIÐ
KÁRI JÓNASSON
Afsögn Þórólfs Árnasonar kemur í veg
fyrir að Reykjavíkurlistinn klofni.
Ákvörðun
Þórólfs
FRÁ DEGI TIL DAGS
Eftir yfirlýsingu Þórólfs í gær fara spjótin væntan-
lega að beinast að þeim sem léku aðalhlutverkin í
samráði olíufélaganna – sjálfum forstjórunum. Mál Þór-
ólfs hefur valdið því að kastljósið hefur ekki verið eins
sterkt á þeim. Enn fremur hafa aðrir sem koma að þessu
máli dregið athyglina frá þeim sem mestu réðu og voru
upphafsmenn að samráði olíufélaganna.
,,
Liðsmenn skapara heimsins
Siðferði í stjórnmálum
Sjónvarpsmaðurinn vinsæli Egill Helga-
son birtir daglega pistla um málefni líð-
andi stundar á á vefsíðunni Skoðanir á
Vísir.is. Í gær ræddi hann afstöðu Sam-
fylkingarinnar til Þórólfs Árnasonar borg-
arstjóra og komst þá svo að orði: „Guð-
mundur Árni Stefánsson og Mörður
Árnason ganga báðir fram fyrir skjöldu
og segja að Þórólfur eigi að halda
áfram. Guðmundur Árni staðhæfir í
Morgunblaðsgrein að fulltrúar Sjálfstæð-
isflokksins segi aldrei af sér pólitískum
ábyrgðarstörfum. Það er erfitt að sjá
hvað þetta kemur málinu við. Er pólitík
þá bara einhvers konar metingur milli
flokka - þú segir ekki af þér og þá geri
ég það ekki heldur? Eru gjörðir Sjálf-
stæðisflokksins allsherjarviðmið í sið-
ferðismálum í íslenskum stjórnmálum?“
Sjálfsgelding?
Og Egill heldur áfram: „Alveg burtséð frá
því hvort Þórólfur á að segja af sér eða
ekki, gæti áframhaldandi seta hans í
stóli borgarstjórans komið sér illa fyrir
Samfylkinguna. Hún hefur lagt ríka
áherslu á siðavendni í stjórnmálum, tal-
að ákaft gegn spillingu, en nú gæti trú-
verðugleiki hennar í því efni verið í upp-
námi. Það verður varla erfitt að stinga
upp í fulltrúa Samfylkingarinnar í um-
ræðum um siðferðismál, þarf ekki ann-
að en að segja - „já, en
hvað með Þórólf?“. Að
því leyti er afstaða
Guðmundar Árna og
Marðar hæpin - næst-
um eins og til-
raun til sjálfs-
geldingar“.
Undarlegt lófatak
Kennarar hafa líklega aflað sér minni
samúðar í verkfalli sínu undanfarnar vik-
ur en efni ættu að standa til. Framkoma
fulltrúa þeirra í undanþágunefnd gagn-
vart fötluðum í byrjun verkfallsins vakti
almenna undrun og gremju. Mönnum
fannst að verið væri að láta verkfallið
bitna á þeim sem síst skyldi enda
breytti það engu um verkfallið í heild
hvort fatlaðir nemendur fengju undan-
þágu eða ekki. Þá heyrist sú skoðun
víða að það hafi verið óviðeigandi af
kennurum að fagna því með lófataki og
húrrahrópum að miðlunartillaga sátta-
semjara var felld. Foreldrar og skólabörn
horfðu á þessa uppákomu í sjónvarps-
fréttum og mun síst ofmælt að margir
hafi verið sárir og hneykslaðir.
gm@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: Frétt ehf. RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRAR: Sigurjón M. Egilsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FULLTRÚI
RITSTJÓRA: Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG DREIFING:
Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is
SETNING OG UMBROT: Frétt ehf. PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt
að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
SKOÐANIR OG UMRÆÐUR Á VISIR.IS
Í DAG
SIGUR BUSH
Sérkenni kosning
anna var að forset-
anum tókst að vinna þær
án þess að fá fylgi við
stefnu sína í þeim málum
sem kosningar snúast yfir-
leitt um.
,,JÓN ORMUR HALLDÓRSSON
18-19) Leiðari 9.11.2004 21:26 Page 2