Fréttablaðið - 12.11.2004, Blaðsíða 45

29FÖSTUDAGUR 12. nóvember 2004
Hverjir bera ábyrgð á samráði olíufélaganna?
Fyrstu samkeppnislögin hér á landi
voru sett árið 1978, þ.e. lög um verð-
lag, samkeppnishömlur og óréttmæta
viðskiptahætti. Samkvæmt þeim voru
skaðlegar samkeppnishömlur óheim-
ilar. Markaðsráðandi fyrirtæki urðu
tilkynningarskyld og áttu að tilkynna
til verðlagsstofnunar ákvarðanir um
samkeppnishömlur. Mikill misbrest-
ur var á því að þessari tilkynningar-
skyldu væri sinnt.
Núgildandi samkeppnislög, sem
að mestu leyti eru frá 1993, eru mun
strangari en eldri lög. Nýju lögin eru
í samræmi við samkeppnisákvæði
EES-samningsins. Samkvæmt núgild-
andi lögum er nóg að hafa að mark-
miði að raska samkeppni en ekki þarf
að sýna fram á að markaður hafi
skaðast eða að um skaðlegar sam-
keppnishömlur sé að ræða. Af þess-
um sökum hafa fundargerðir, tölvu-
póstur og fleiri gögn olíufélaganna
úrslitaáhrif varðandi ólögmætt sam-
ráð félaganna. Þessi gögn leiða í ljós
ásetning eða markmið félaganna um
að raska samkeppni.
Almenningur er að sjálfsögðu sár
og reiður vegna hins ólögmæta sam-
ráðs olíufélaganna, sem viðgengist
hefur um langt skeið og skaðað sam-
félagið um 40-50 milljarða kr. Ávinn-
ingur olíufélaganna er talinn 6,5
milljarðar kr. Stjórnvaldssektirnar
eru því greinilega í lægri kantinum.
Olíufélögin hafa reynt að halda því
fram að þau hafi ekki vitað að samráð
væri óheimilt. Lögin séu svo ný, að-
eins frá 1993. En það sem ég segi í
upphafi þessarar greinar leiðir í ljós
að hér á landi voru lögleidd þegar
árið 1978 lög sem bönnuðu skaðlegar
samkeppnishömlur og lögðu tilkynn-
ingarskyldu á hendur olíufélögunum.
Lögin voru skýr í því efni. Að vísu
sinntu verðlagsyfirvöld lítt eftirlits-
skyldu sinni með markaðsráðandi
fyrirtækjum á meðan verðlags-
ákvæði voru í gildi og innflutningur á
olíu var háður innflutningsleyfum. En
árið 1992 var innflutningur olíuvara
gefinn frjáls og álagning einnig. Síð-
an hafa samkeppnisyfirvöld staðið
sig mjög vel og rannsakað starfsemi
olíufélaganna nákvæmlega, með
þeim árangri sem nú er kominn í ljós.
Hverjir bera ábyrgð á hinu ólög-
mæta samráði olíufélaganna? Það eru
fyrst og fremst forstjórar og stjórn-
arformenn, sem stjórnuðu félögunum
á þeim tíma sem hið ólögmæta sam-
ráð fór fram. Undirmenn eins og
Þórólfur Árnason borgarstjóri bera
ekki ábyrgð á þessu samráði. En þeir
ráðherrar sem fóru með viðskiptamál
á þessu tímabili bera einnig ábyrgð.
Þeir stjórnmálamenn sem vísuðu frá
tillögu Jóhönnu Sigurðardóttur 1997
um rannsókn á starfsemi olíufélag-
anna bera mikla ábyrgð. Samkeppnis-
yfivöld létu ekki til skarar skríða
gegn olíufélögunum fyrr en mörgum
árum síðar. Stjórnvöld hafa um langt
skeið lokað augunum fyrir ólögmætu
samráði olíufélaganna. Þar er fyrst
og fremst um Sjálfstæðisflokk og
Framsóknarflokk að ræða. Telja má
víst að olíufélögin hafi látið mikla
fjármuni renna í kosningasjóði þess-
ara flokka. Væri fróðlegt að fá upp-
lýsingar um þau framlög. Það voru
fyrst og fremst sjálfstæðismenn og
framsóknarmenn sem stjórnuðu olíu-
félögunum. Segja má því að félögin
hafi notið vissrar verndar þessara
flokka. Ábyrgð Sjálfstæðisflokks og
Framsóknarflokks á ólögmætu sam-
ráði olíufélaganna um að halda uppi
verði og til þess að hagræða útboðum
og skipta markaði milli sín er því
veruleg. ■
AF NETINU
Steinunni vandi á höndum
Það verður spennandi að sjá, hvaða svip
Steinunn Valdís setur á borgarstjóraemb-
ættið og hvaða myndugleiki fylgir henni á
borgarstjórnarfundum. Hún kemur þó úr
röðum stjórnmálamanna og hefur háð
baráttu sem slík. Henni er margur vandi á
höndum, til dæmis sá að skapa að nýju
stöðugleika í mannahaldi meðal helstu
embættismanna Reykjavíkurborgar, en þar
hefur verið upplausn og óvissa undan-
farna mánuði. Þá þurfa Reykvíkingar borg-
arstjóra, sem þorir að horfast í augu við
hina hrikalegu skuldasöfnun borgarinnar
og taka á því máli á annan veg en þann, að
lýsa allt í himna lagi.
Björn Bjarnason á bjorn.is
Steinunn sterkur leikur
Ég held að það sé sterkur leikur að fá
Steinunni Valdísi Óskarsdóttur sem næsta
borgarstjóra. Hún kemur vel fyrir, ber af
sér góðan þokka og hefur setið í borgar-
stjórn Reykjavíkur fyrir hönd R-listans frá
árinu 1994 þegar listinn vann borgina af
sjálfstæðismönnum. Steinunn hefur ekki
verið áberandi borgarfulltrúi, en náð sínu
fram með hægð og festu. Hún er auðvit-
að óskrifað blað sem borgarstjóri og leið-
togi. En flokkarnir sem standa að R-listan-
um treysta henni og bera virðingu fyrir
henni. Spyrja má sig að því hvers vegna
hún tók ekki við keflinu þegar Ingibjörg
Sólrún Gísladóttir sagði upp starfi sínu
sem borgarstjóri fyrir nær tveimur árum.
Jón G. Hauksson á heimur.is
Gæti orðið borgarstjóraefni
Steinunn Valdís hefur núna tækifæri til að
sanna sig í starfi og ávinna sér sess til að
verða borgarstjóraefni Reykjavíkurlistans
árið 2006. Takist það ekki er hætt við að
ekki verði af framboðinu þar sem að það
hefur hingað til byggst á þeim tveimur
megin stoðum að leggja fram sameigin-
lega stefnuskrá og sameiginlegt borgar-
stjóraefni. En við sjáum hvað setur. Þó 18
mánuðir séu ekki langur tími, geta þeir ver-
ið langur tími í stjórnmálum eins og dæm-
in sanna.
Sigurður Eyþórsson á timinn.is
Hræsni kvenna á spjallvefjum
Konur geta verið óskaplega miklir
hræsnarar þegar kemur að kynlífi. Á
kvennavefnum femin.is er allt morandi í
auglýsingum á kynlífshjálpartækjum, titr-
urum af öllum stærðum og gerðum, eggj-
um, unaðsolíum og öllum fjandanum. Á
spjallþráðum femin.is ræða konurnar síð-
an oft fram og aftur um notkun þessara
tækja. En inn á milli má þarna finna ör-
væntingarfullan reiðilestur frá konum sem
hafa staðið eiginmenn sína að því að
skoða klámmyndir í heimilistölvunni og
jafnvel fitla við sig í leiðinni. Ein sagðist
vera farin að vakta manninn þegar hann
færi í bað til að koma í veg fyrir að hann
fitlaði við sig undir vatnsborðinu. Yfirleitt fá
svona innlegg samúðarfull viðbrögð og
oftast nær er tekið undir með sjónarmið-
unum, jafnvel í svarbréfum ráðgjafanna á
vefnum, sem þó titla sig oft kynlífsfræð-
inga. Það er vægast sagt undarlegt og
mótsagnakennt að rekast á svo mikið
frjálslyndi og svo mikið afturhald í sama
málaflokknum á sama vefnum.
Ágúst Borgþór Sverrisson á agust-
borgthor.blogspot.com
BJÖRGVIN GUÐMUNDSSON
VIÐSKIPTAFRÆÐINGUR
UMRÆÐAN
OLÍUSAMRÁÐIÐ
■ LEIÐRÉTTING
Rangt var farið með eftirnafn
Ólafs Haraldssonar í myndatexta
í blaðinu í gær og er beðist
velvirðingar á því.
28-45 (28-29) Umræðan 11.11.2004 15:38 Page 3