Tíminn - 06.12.1973, Blaðsíða 3

Kimmtudagur (i. desembcr l!(7:i.
TÍMINN
3
Síaukin nýting jarðhita
- orka, sem kemur sér vel í olíukreppunni
NC ER markvisst unniö að auk-
inni nvtingu jarðhita hérlendis,
og er Ijóst, að fjöldi þéttbvlisstaöa
á kost á hitaveitu i náinni framtið.
Jafnframt er fylgzt vel með öllum
tækninvjungum á þessu sviði.
Orkustofnun hefur, að tilhlutan
Magnúsar Kjartanssonar
iðnaðarráðherra, samið greinar-
gerð um það, hvernig háttað hef-
ur verið nýtingu jarðhita hér á
landi á undanförnum árum og
hverjar séu framtiðarhorfur i þvi
efni, ekki sizt með tilliti til þeirra
tiðinda, sem orðið hafa nýverið,
hvað áhrærir oliuna.
Flokkun jarðhitasvæða
Jarðhitasvæði hérlendis skipt-
ast i háhita- og lághitasvæði, og
fylgja háhitasvæðin virka eld-
stöðvabeltinu, sem teygir sig yfir
landið frá norðaustri til suðvest-
urs, en lághitasvæðin eru utan
þessa beltis. Meirihluti þess jarð-
varma, sem nýttur hefur verið til
þessa, er fenginn á lághitasvæð-
um, þvi þau eru flest betur i sveit
sett en háhitasvæðin, auk þess
sem varmi lághitasvæðanna er
auönýttari en gufa eða steinefna-
rikt vatn frá háhitasvæðum.
1969 voru hafnar skipulagðar
rannsóknir á háhitasvæðuhum.
Þvi verki hefur miðað vel áfram,
og rannsóknum á Reykjanesi og i
Krýsuvik er nú lokið og unnið að
"'innsluathugunum á Svartsengi
i Grindavik, eins og Timinn
,'fur skýrt frá. Rannsóknir á
Hengiissvæðinu, við Námafjall,
® Öngþveiti
einu sinni þingmenn sina i sjón,
hvað þá að öðru leyti. Og þeir
þekkja ekki hver anna.
Hvernig nýkjörnir fulltrúar
Glistrups fara að þvi að vinna
saman, verður timinn að skera úr
um. Þeir eiga aðeins eitt sam-
eiginlegt, þ.e. óánægju með
gömlu stjórnina, og að mótmæla
skattabyrðinni.
Erhardt Jacobsen hefur látið
hafa eftir sér, að hann, eða
flokkur hans, sé litið hrifinn af
Glistrup, og sér þyki miður, hve
hans gamli flokkur, Sósialdemó-
kratar, hafi beðið mikið afhroð i
þessum kosningum. Og hann seg-
ist ekki munu styðja stjórn
Glistrups, en verið gæti, að hann
kysi hann I skattalaganefnd
þingsins, þvi þar væri sannarlega
breytinga þörf.
Það virðist á hreinu, að
Glistrup, eða flokkur hans, taki
ekki þátt i stjórnarmyndun,
hvernig svo sem fer, þótt sjálfur
sé hann glaðhlakkalegur og seg-
ist verða ráöherra i næstu stjórn
Danmerkur. En ekki kemur til
mála, að hann verði forsætisráð-
herra, þvi þaö er einmitt eitt af
þeim embættum.sem hann hefur
lofað að leggja niður!
Geigvænleg vandamál eru nú
fyrir dyrum i dönsku þjóðlifi,
oliuskortur og atvinnuleysi, og
þar af leiðandi efnahagsöng-
þveiti. Og danskt þjóðlif þolir
ekki langvarandi stjórnarkreppu,
né aðgerðaleysi stjórnmála-
manna eða banka. Oö.
Kröflu og Þeistareyki eru vel á
veg komnar, þótt bora þurfi frek-
ar við Kröflu.
Einnig er nú unnið að áætlun
um rannsókn á lághitasvæðunum.
Fyrst verða lághitasvæði á yfir-
borði jarðar athuguð, en siðar
hefjast rannsóknarboranir.
Nýtiug i
einstökum héruðum
1 greinargerð Orkustofnunar er
heildaryfirlit yfir nýtingu jarö-
hita I einstökum héruðum. Gull-
bringu- og Kjósarsýsla hafa innan
sinna marka mörg öflugustu lág-
hitasvæði landsins, og auk þess
mörg háhitasvæði. Af þessu leið-
ir, að allir þéttbýlisstaðir i þess-
um sýslum geta fært sér i nyt
jarðhita til hitaveitu. t Borgar-
firði er öflugt lághitasvæði, sem
er annað mesta lághitasvæöi
landsins, og er áætlað að leiða
þaðan vatn til Borgarness,
Hvanneyrar og jafnvel Akraness,
eins og Timinn hefur skýrt frá
áður. Um þessar mundir er verið
að rannsaka, hvort hægt sé að fá
vatn á Leirársvæðinu fyrir Akra-
nes. Þá er ekki talið ósennilegt,
að bora megi eftir heitu vatni fyr-
ir Miðsand i Hvalfirði.
Annars staðar á Vesturlandi er
ekki unnt að afla heits vatns til
notkunar i þéttbýli.
Um Vestfjarðakjálkann er það
að segja, að þar eru það einungis
Tálknafjörður og Drangsnes, sem
kost eiga á heitu vatni frá nálæg-
um jarðhitasvæðum.
A Norðurlandi miðju, á milli
Húnaflóa og Eyjafjarðar, er unnt
að afla heits vatns til hitaveitu
handa öllum þéttbýlisstöðum öðr-
um en Skagaströnd, Hofsósi,
Akureyri og Grenivik. Flestir
hafa þessir staðir nú þegar fengið
hitaveitu, en á fáeinum er rann-
sókn I þessum efnum ýmist ný-
lokið, eða þá að hún stendur yfir.
örvænt mun um jarðhita til
hitaveitu i þéttbýli I Norður-Þing-
eyjarsýslu, Múlasýslum og
Skaftafellssýslum, annars staðar
en á Egilsstöðum.
1 Rangárvallasýslu er Hella
eini staðurinn, þar sem von er um
jarðhita nálægt þéttbýli.
Danadrottning
eignast málverk
eftir Kára
MARGRÉT II, drottning
Danmerkur, og eiginmaður
hennar, Hinrik prins, komu til
Akureyrar 6. júii i sumar, ásamt
friöu föruneyti. Þau höföu öll aö-
setur á Hótel Kea þær 5-6 stundir,
sem staöiö var viðá Akureyri.
Kaupfélagsstjóri KEA tilkynnti
Margréti Danadrottningu, aö
KEA gæfi henni málverk til minja
um dvölina á Hótel KEA. Mál-
verkið er eftir Kára Eiriksson
listmálara og heitir „Fjalla-
kyrrð”. Það er nú komið á sinn
stað i bústað drottningar, og
hefur KEA borizt mjög vinsam-
legt þakkarbréf frá Margréti II,
Danadrottningu — JG
t Vestmannaeyjum er örvænt
um jarðhita i venjulegum skiln-
ingi, en hugsanlega má nýta
varmaforðann, sem leynist i nýja
hrauninu, til húshitunar.
Ekki hægt að gera
allt i einu
Þannig er ljóst, að margir þétt-
býlisstaðir á landinu eiga kost á
hitaveitu i náinni framtiö. Tækja-
kostur jarðboranadeildar Orku-
stofnunar leyfir þó ekki, að allt sé
gert i einu, þannig að þeir staðir,
þar sem borana er þörf, verða að
sætta sig við forgangsröð. I
skýrslu Orkustofnunar er þessum
verkefnum stillt upp i forgangs-
röð eftir fjórum flokkum, sem
miðast við A) lögn frá hverum
eða borholum, sem þegar eru til,
B) borun með gufubor, C) borun
með bor af miðlungsstærð, D)
borun með litlum bor.
A)
1. Borgarnes, Hvanneyri, Akra-
nes — frá Deildartungu
2. Þorlákshöfn, Eyrarbakki,
Stokkseyri — frá borholum of-
an við Hveragerði.
3. Siglufjörður — frá borholum i
Skútudal.
B)
1. Svartsengisveita fyrir þéttbýl-
ið á Suðurnesjum.
2. Hitaveita Reykjavikur fyrir
Kópavog, Garðahrepp og
Hafnarfjörð.
3. Hitaveita Selfoss fyrir Eyrar-
bakka og Stokkseyri.
C)
1. Akranes, boranir á Leirá.
2. Reykhólar, Barðastrandar-
sýslu, vegna þang- og þara-
vinnslu.
3. Þorlákshöfn, boranir i ölfusi.
4. Blönduós, boranir á Reykjum
við Reykjabraut.
5. Húsavik, boranir á Hveravöll-
um vegna stækkunar.
D)
1. Egilsstaðir, borun við Urriða-
vatn.
2. Tálknafjörður, borun vestan
við þorpið.
3. Hella, borun austan við kaup-
túnið.
4. Drangsnes, borun i Hveravik.
5. Haganesvik, borun i Fljótum.
G. Svalbarðseyri, borun þar á
staðnum.
Einnig þarf að gera ráð fyrir
borunum til þess að auka vatns-
magn á ýmsum stöðum, þar sem
þegar eru komnar hitaveitur. Þá
er miðað við bæi og kauptún, sem
og skóla, félagsstofnanir og bæja-
hverfi, likt og gert hefur verið
undanfarin ár.
HHJ
Flugfélögin:
Endurskipulagning
á Norðurlöndum
NÖ HEh'UR vcrið gengiö endan-
lega frá endurskipulagningu á
starfsemi islenzku flugfélaganna,
Flugfélags islands og Loftleiða, I
Noregi, Sviþjóð og Finnlandi.
Þessi þrjú lönd munu verða eitt
sölusvæði og verður svæðisstjóri
Kjörn Steenstrup. Hann verður
jafnframt skrifstofustjóri félag-
anna að Kungsportsavenyn 10 i
Gautaborg.
Frá 1. janúar 1974 verða skrif-
stofur félaganna i þessum löndum
sameinaðar.
t Noregi verður Skarphéðinn
Arnason framkvæmdastjóri og
jafnframt skrifstofustjóri félag-
anna i Osíó. Skrifstofan verður að
Fridtjof Nansens Plass 9. Sölu-
stjóri i Noregi verður Ólafur
Friðfinnsson.
Sigfús Erlingsson verður fram-
kvæmdastjóri félaganna i Sviþjóð
og Finnlandi með aðsetri i Stokk-
hólmi. Hann verður jafnframt
skrifstofustjóri þar. Skrifstofan
verður aö Strandvagen 7 B i
Stokkhólmi. t Helsingfors verður
skrifstofan aö Toolontorinkatu 5.
Sættir tókust ekki
UNDANFARNAR vikur hafa
verið reyndar árangurslausar
sættir i mciöyröamálinu milli
dætra Arna heitins Pálssoar
prófessors og Sverrir
Kristjánssonar sagnfræðings.
Eins og menn vita, höfðuðu
dætur Árna meiðyrðamál á
hendur Sverri vegna ummæla
sem hann viðhafði um föður
þeirra i útvarpsviðtali i sum-
ar. Áður höfðu þær fengið sett
lögbann á sjónvarpsþátt með
Sverri Kristjánssyni, eins og
þekkt er, og er það mál nú rek-
ið fyrir borgardómi.
Fyrir hálfum mánuði var
meiðyrðamálið tekiö fyrir i
borgardómi, en þingfestingu
var þó frestað og málsaðilar
ákváðu að reyna að ná sáttum.
Ef sætlir næðusl, átti lög-
bannsmálið einnig að falla
niður.
Sagði Sigurður Baldursson,
hæstaréttarlögmaður, lög-
Iræðingur Sverris, að sættir
hefðu verið þrautreyndar, en
systrunum hefði ekki verið
þokað. Verður málið þvi þing-
fest i dag, og sagðist Sigurður
hafa tilhúna greinargerð um
málið.
Eru nú bæði málin rekin fyr-
ir borgardómi, og verður al-
menningur að biða þess enn
um sinn að sjá sjónvarpsþátt-
inn. kr—
Einar Ágústsson í félagsmálaskólanum:
FRAMSOKNARFLOKKSINS
í UTANRÍKISMÁLUM
STEFNA
EINAR Agústsson utunrikisráð-
herra mun i kvöld flytja siöasta
fræðsluerindið I erindaflokki
haustnámskeiös félagsmálaskóla
Framsóknarflokksins. Hefst
erindið kl. 9 e.h. og verður flutt á
2. hæð á Hótel Esju.
Erindi Einars Agústssonar
verður um stefnu Framsóknar-
flokksins i utanrikis- og öryggis-
málum, en þau mál eru hvað
mest i brennidepli nú. Má þvi
gera ráð fyrir, að mörgum leiki
Einar Agústsson utanrikisráð-
herra
hugur á að heyra erindi ráðherr-
ans, en þátttaka i kvöld er ekki
bundin við fasta nemendur
félagsmálaskólans, heldur er öll-
um Framsóknarmönnum heimill
aðgangur.
Eins og kunnugt er hefur Einar
Agústsson þegar tilkynnt Banda-
rikjastjórn um endurskoöun
varnarsamningsins skv. 7. grein
hans, og viðræður hafa hafizt i
samræmi við málefnasamning
rikisstjórnarinnar. I málefna-
samningnum segir, að varnar-
samninginn viö Bandarikin skuli
taka til endurskoðunar eða upp-
sagnar i þvi skyni, að varnarliðiö
hverfi frá Islandi i áföngum og að
þvi stefnt, að brottför liðsins eigi
sér stað á kjörtimabilinu.
Hefur stjórnarandstaðan og
málgögn hennar, einkum
Morgunblaöiö, reynt að skapa
tortryggni og úlfúð i sambandi við
þetta ákvæði málefnasamnings-
ins með þvi m.a. að mistúlka þaö
og snúa út úr ýmsum yfirlýsing-
um forystumanna stjórnarliðsins.
Má þvi gera ráö fyrir, aö mörgum
leiki hugur á að heyra málflutn-
ing utanrikisráðherra i kvöld,
enda mun Einar Ágústsson hafa
ýmsan fróöleik að flytja i sam-
bandi viö stöðu málsins, jafn-
framt þvi sem hann rekur stefnu
Framsóknarflokksins i öryggis-
og utanrikismálum.
Húsnæðismála-
stjórnarmálin
Sverrir Hermannsson
kvartaði undan þvi utan dag-
skrár á Alþingi, að seint gengi
aðafgreiða lán til þeirra hús-
h.Vggjenda sem lánsloforð
liefðu fengið fyrir frumlánum
út á fokheldar ibúðir. Vegna
þess, hve ibúðir þessar eru
miklu fleiri en áætlað var er
við vanda að fást hjá
liyggingarsjóöi rikisins, en
þaun vanda mun rikisstjórnin
leysa. Mun hann þannig að-
eins valda eins mánaðar
drætti á útgrciöslu lána til lán-
takenda umfrain það, seni
ýtrast var liægt að gera ráö
fyrir, að þcir fengju.
Er Kjörn Jónsson, félags-
málaráðherra, svaraði þess-
um aðfinnslum Sverris Her-
mannssonar vitnaöi liann til 6.
greinar reglugcröar frá 1970,
er selt var af viðreisnar-
stjórninni og sagöi:
,,l þeirri reglugerð segir
svo:
,,Þeir aðilar, sem óska eftir
láni samkv.: a-lið 2. gr. rcglu-
gerðar þessarar, skulu sækja
um það á þar til gerðu eyðu-
hlaði, er húsnæöisinálasljórn
lælur 1 té. Umsókn skal berasl
húsnæðismálastjórn fyrir I.
febr. það ár, sem lánsloforðs
eróskað. Umsóknir, sein slðar
bcrast, verða ekki teknar til
greina á þvi ári”.
Þessa rcglu hcfur húsnæðis-
inálastjórn auglýst ævinlega
fyrir liver áramót, þ.á.m. fyr-
ir áramótin 1972 og þcir. scm
sóttu síðar, liafa þvi vitaö það
allan líniann, að það var undir
þvi komiö, livcrsu fjármála-
kerfi húsnæöishyggingasjóðs
væri háltaö, hvort liægj væri
aö veita þessi lán. Það hefur
aö visu oft veriö gert, þegar
þannig liefur áraö, en þegar
svo hefir ekki vcrið, þá hcfur
það veriö látiö ógcrt og gæti ég
ncfnt dæmi uin það. Sein eitt
lilið dæmi, þá nefni ég það, að
10. júlí I9GK fór fram veiting
frumlána út á Ibúöir, sem
voru þá orönar fokheldar fyrir
löugu. Svo bágborinn var þá
hagur byggingarsjóðs, að ekki
var unnl að láta þessi lán
koma til grciöslu fyrr en eftir
I. april 1969, þ.e.a.s. 10 mán-
aöa biö frá þvi, að lánsloforöin
voru gcfin út. En þeir, sem hér
um ræðir og háttvirtur þing-
maður ber fyrir brjósti, og ég
cr ckki að misviröa það við
liann út af fyrir sig, — þcir fá
hiðtlma upp á rúman mánuð
Iram yfir það, sem ýtrast var
hægt að gcra ráð fyrir, að þcir
fcngju.
Um þctta mál cr það annars
aö scgja, að ég taldi þaö auð-
vilað skyldu mina, þegar ég
var aöspuröur á Alþingi að
gefa upplýsingar, sem ég
beztar vissi. Ég hef hér fyrir
framan mig skýrslu stofnunar
innar frá 1. nóvember, þ.e.a.s.
4 dögum áður en fyrirspurnin
koni til umræðu, þar sem gert
er ráð fyrir, að frumlánin öll,
— bæði þeirra, sem sóttu fyrir
og eftir 1. fcbruar, — væru 140
milljónir. Ég vann að þvi að
útvega það fjármagn sem
þurfti til þess aö unnt væri aö
svara þessari upphæð, sem
kcmur tii útborgunar núna
fyrir nýár i samræmi við þær
upplýsingar.
íbúðirnar urðu 700
Svo kemur það á daginn á
siöustu stundu, að þessar
ibúöir cru hvorki 300 eða 350
heldurréttum 700. Þá skapazt
vandi, sem ekki er auöleystur,
og það var ekki auövelt mál,
að fá þessu þannig fyrir kom-
iö. að þeir, sem hér áttu hlut
að, gætu fcngiö lánsloforðin i
hendur og vitað nákvæmlega
hvar þeir stæðu. En þeir,
höfðu enga ástæðu, hvorki fyrr
iFramhald á 5. siðu.