Fréttablaðið - 26.11.2004, Blaðsíða 27
Það frumvarp sem nú liggur fyrir
Alþingi um breytingar á lögum
um Lánasjóð íslenskra náms-
manna felur í sér mikla réttarbót
fyrir námsmenn og lánþega LÍN.
Frumvarpið byggir á niður-
stöðu nefndar er ég skipaði í júlí
síðastliðnum og fól að endurskoða
lögin um LÍN í samræmi við
stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnar-
innar. Í stefnuyfirlýsingunni er
lögð áhersla á að LÍN gegni áfram
því meginhlutverki að tryggja öll-
um tækifæri til náms. Jafnframt
segir þar að endurskoða beri lög
um sjóðinn og huga að því að
lækka endurgreiðslubyrði náms-
lána.
Nefndin, sem Gunnar Ingi
Birgisson gegndi formennsku í,
komst að þeirri meginniðurstöðu
að lögin um Lánasjóðinn hefðu
reynst góður grunnur fyrir starf-
semi sjóðsins. Hún lagði því til að
meginatriði laganna héldust
óbreytt en að hugað yrði að breyt-
ingum á einstökum ákvæðum.
Þær meginbreytingar sem
nefndin lagði til og er að finna í
frumvarpinu eru eftirfarandi:
– Árlegt endurgreiðsluhlutfall
námslána verði lækkað úr 4,75% í
3,75%.
– Fjármagnstekjum verði bætt
við tekjustofn til ákvörðunar ár-
legri tekjutengdri afborgun.
– Tekjugrundvöllur einhleypra
lánþega verði útsvarsstofn og
fjármagnstekjur samkvæmt
skattalögum.
– Lánþegum með eldri námslán
verði gefinn kostur á skuldbreyt-
ingu, þ.e. að endurgreiða af lánum
sínu í samræmi við nýja endur-
greiðsluskilmála.
– LÍN hætti að veita svokölluð
markaðskjaralán.
Mikilvægustu ákvæði frum-
varpsins snúa að lækkun endur-
greiðsluhlutfallsins og breikkun
tekjustofnsins sem endurgreiðsl-
an tekur mið af. Hér er um stórt
hagsmunamál lánþega að ræða
sem ætla má að muni ekki síst
nýtast greiðendum námslána
fyrstu árin að loknu námi. Það er
yfirleitt á þeim árum sem ungt
fólk er að kaupa sína fyrstu íbúð
og stofna fjölskyldu. Þetta er því
vonandi kærkomin kjarabót fyrir
þennan hóp.
Þó að breikkun tekjustofnsins
og tillit til fjármagnstekna geti
hækkað árlega greiðslubyrði og
þannig stytt endurgreiðslutíma
námsláns er ég sammála endur-
skoðunarnefndinni um að breikk-
un þessi sé eftirsóknarverð. Hún
dregur úr kostnaði ríkissjóðs við
lækkun endurgreiðsluhlutfallsins
og það skiptir minna máli en áður
hvernig greiðendur haga tekjuöfl-
un sinni. Það má líka segja að með
þessari leið sé verið að undir-
strika enn og aftur að Lánasjóður
íslenskra námsmanna er félags-
legur jöfnunarsjóður og það hefur
verið réttlætt með því að þeir sem
hafa hærri tekjur greiði hlutfalls-
lega hraðar inn í sjóðinn. Með því
að taka nú einnig tillit til fjár-
magnstekna er verið að draga
fram fram fleiri tekjustofna enda
fjölgar þeim sem hafa ekki ein-
ungis framfærslu af launatekjum
heldur einnig fjármagnstekjum.
Það er að mínu mati einnig
mikilvægt að lækkun árlegrar
greiðslubyrði nái ekki einungis til
nýrra lánþega heldur einnig
þeirra sem tekið hafa lán á grund-
velli eldri laga um LÍN. Þeim
verður í ákveðinn tíma gefinn
kostur á að skuldbreyta eldri lán-
um. Frumvarpið byggir á því að
helmingur þeirra sem tekið hafa
námslán eftir 1992 nýti sér þenn-
an rétt. Greiðendur þeirra eru um
15.000 talsins og áætlað er að tæp-
lega 10.000 manns fái námslán
skólaárið 2004-2005.
Lánasjóður íslenskra náms-
manna gegnir lykilhlutverki í
okkar menntakerfi. Það er vand-
fundið kerfi í nokkru öðru ríki er
styður jafn dyggilega við bakið á
háskólanemum og LÍN. Heildar-
fjöldi lánþega hjá LÍN var í lok
síðasta árs 35 þúsund og útistand-
andi lán sjóðsins námu 66 millj-
örðum króna. Í áætlun sjóðsins
fyrir næsta ár er gert ráð fyrir
tæplega tíu þúsund lánþegum og
að ný útlán verði 7,1 milljarður
króna. Um helmingur þeirrar
upphæðar kemur úr ríkissjóði
enda er það mat Ríkisendurskoð-
unar að árlegt framlag til viðbót-
ar rekstrarkostnaði þurfi að nema
50% af útlánum til að standa und-
ir afföllum og kostnaði við vaxta-
niðurgreiðslu sjóðsins.
Það frumvarp sem nú liggur
fyrir Alþingi mun leiða til nokk-
urs kostnaðarauka til viðbótar
þrátt fyrir að í framtíðinni verði
einnig tekið tillit til fjármagns-
tekna við útreikninga á endur-
greiðslu lánþega. Það er mat fjár-
málaráðuneytisins að árlegur
kostnaðarauki ríkissjóðs af því að
lækka endurgreiðsluhlutfall um
eitt prósentustig muni nema 265-
340 milljónum króna. Það þýðir að
framlag ríkissjóðs til LÍN hækkar
um 3,7-4,8% eða úr um 49% af
útlánum í um 53%. Með þessu er
verið að létta róðurinn verulega
hjá lánþegum Lánasjóðsins og
uppfylla það loforð ríkisstjórnar-
innar að lækka endurgreiðslu-
byrði námslána. ■
E ftirmálar forsetakosninganna í Úkraínu um síðustu helgiverða stöðugt alvarlegri og alvarlegri. Ekki batnaði ástand-ið í miðborginni í Kænugarði á miðvikudag þegar yfirkjör-
stjórn landsins gaf út yfirlýsingu um að Viktor Janukovitsj, forsæt-
isráðherra landsins, hefði borið sigurorð af Viktor Júsjenko. Tugir
þúsunda manna sem styðja Júsjenko hafa flykkst til miðborgarinn-
ar og komið saman í öðrum borgum landsins til að mótmæla úrslit-
unum.
Jafnframt því sem spennan í Úkraínu hefur aukist jafnt og þétt
alla vikuna, hafa vestrænir leiðtogar lýst áhyggjum sínum af því
hvernig kosningarnar fóru fram og efast um að opinberar niður-
stöður þeirra gefi rétta mynd af vilja þjóðarinnar. Janukovitsj for-
sætisráðherra, sem er hinn opinberi sigurvegari kosninganna, nýt-
ur stuðnings ráðamanna í Rússlandi en Júsjenko nýtur stuðnings
vestrænna ríkja.
Landfræðileg lega Úkraínu er þannig að landið er á milli Rúss-
lands og nokkurra landa sem tilheyra orðið Atlantshafsbandalag-
inu og/eða Evrópusambandinu, en í norðri er Hvíta-Rússland og
Rúmenía og Moldavía fyrir sunnan. Úkraína hlaut sjálfstæði frá
Sovétríkjunum árið 1991, en tengslin við Rússa hafa verið sterk.
Þarna búa rösklega 48 milljónir manna og margir þeirra eru Rúss-
ar. Þrátt fyrir hinn volduga nágranna í austri hafa Úkraínumenn
hallað sér töluvert í vesturátt á undanförnum árum og sem dæmi
um það sendu þeir um 1500 manna friðargæslulið til Íraks undir
forystu Pólverja. Þeir hafa líka lagt sitt af mörkum við friðargæslu
í Kosovo og Afganistan. Þannig hafa þeir viljað vingast við Vestur-
veldin og stefna bæði að því að komast í Evrópusambandið og Nató
eins og mörg önnur fyrrverandi kommúnistaríki. Þessi afstaða
Úkraínumanna hefur eflaust ekki fallið í góðan jarðveg hjá Pútín,
forseta Rússlands, og ráðamönnum þar, og þess vegna er landið
orðið nokkurs konar bitbein Rússa og Vesturveldanna. Þjóðin virð-
ist líka skiptast í tvær fylkingar í afstöðu sinni til austurs og vest-
urs, sem kristallast í úrslitum forsetakosninganna.
Fráfarandi forseti, Leonid Kútsjma, hefur reynt að bera klæði
á vopnin og hvatt landsmenn til að ná sáttum. Hann studdi Janu-
kovitsj forsætisráðherra í baráttunni um forsetastólinn og þess
vegna getur verið erfitt fyrir hann að hafa áhrif á stuðningsmenn
Júsjenkos sem beið lægri hlut samkvæmt opinberum kosningaúr-
slitum. Þeir segja að engin málamiðlun komi til greina og kosninga-
svik hafi verið höfð í frammi. Benda þeir á máli sínu til stuðnings
að frambjóðandi þeirra hafi haft vinninginn í útgönguspám sem
gerðar voru á kjördag, auk margskonar annarra annmarka á kosn-
ingunum sjálfum. Það lítur því út fyrir að allt geti gerst í Kænu-
garði og skyldu menn vera viðbúnir hinu versta. Þessir atburðir
auka líka á spennu milli Rússlands og Vesturveldanna.
Lausn virðist vandfundin í Úkraínu. Talað hefur verið um end-
urtalningu atkvæða eða jafnvel að kosningarnar verði endurteknar
en vonandi verður ekki gripið til vopna í Kænugarði þótt mörgum
þar sé heitt i hamsi, það gæti hleypt öllu í bál og brand. ■
26. nóvember 2004 FÖSTUDAGUR
SJÓNARMIÐ
KÁRI JÓNASSON
Landið er orðið nokkurs konar bitbein
Rússa og Vesturveldanna.
Úkraína
FRÁ DEGI TIL DAGS
Lausn virðist vandfundin í Úkraínu. Talað hefur
verið um endurtalningu atkvæða eða jafnvel að
kosningarnar verði endurteknar en vonandi verður ekki
gripið til vopna í Kænugarði þótt mörgum þar sé heitt i
hamsi, það gæti hleypt öllu í bál og brand.
,,
edda.is
„Skemmtileg og fræðandi“
1. sæti
Ævisögur og endurminningar
Félagsvísindastofnun
16. – 22. nóv.
Jóhanna Kristjónsdóttir
- Mbl.
30%
afsláttur
Síðustu dagar
„Hressilegt andsvar við þeirri
mynd sem dregin hefur verið
upp af arabískum konum
undangengin ár og um leið
aðdáunarvert framtak í þá átt
að reyna að stemma stigu við
fordómum og arabahatri.“
- Sigríður Albertsdóttir, DV
2. prentun
væntanleg
1. prentun
uppseld
Endurgreiðslubyrði námslána lækkuð
Ensk heiti
Eimskipafélagið hefur að undanförnu
birt heilsíðuauglýsingar í dagblöðunum
þar sem nýtt skipulag félagsins er
kynnt. Félagið er nú rekið sem fjórar
sjálfstæðar deildir eða afkomusvið og
nefnast þau í auglýsingunum Shipping,
Logistics, International og Innanlands.
Þegar haft er í huga að auglýsingunum
er beint að íslenskum lesendum og
þeim fylgir íslenskur
texti skera heiti
deildanna í aug-
un, en þrjár af
fjórum bera ensk
nöfn. Skiljanlegt
er að notast sé við
erlend heiti utan-
lands en er þörf
á því hér heima? Á heimasíðu Eim-
skipafélagsins á netinu er birt skipurit
félagsins og þar virðist duga að nota
heitin Skipadeild fyrir Shipping og Al-
þjóðadeild fyrir International. Og er
flutningamiðlun ekki gott og auðskilj-
anlegt heiti fyrir Logistics?
Allir borgi skatta
Athygli hefur vakið það sjónarmið sem
Benedikt Jóhannesson framkvæmda-
stjóri setur fram á vefsíðunni heimur.is
að skattalækkun ríkisstjórnarinnar sé
að einu leyti rangt útfærð. Of margir
séu leystir undan skattgreiðslum með
hækkun skattleysismarka. Benedikt
segir að það séu „grundvallarmannrétt-
indi sérhvers manns að hann fái að
taka þátt í þjóðfélaginu með því að
borga skattana sína“. Og hann hefur
ákveðnar skoðanir á því hvernig skatt-
kerfið á að vera: „Tekjuskattskerfið á að
byggja á einni prósentu sem gildir fyrir
öll laun frá fyrstu krónu. Prósentan á
að lækka niður í 18% rétt eins og hjá
fyrirtækjum þannig að menn hafi ekki
hag af því að stofna einkahlutafélög
um sjálfa sig. Virðisauka-
skattprósentan á líka
að vera sú sama á
öllu þannig að hægt
sé að lækka skattinn
úr tæplega 25%. Mis-
munandi skattprós-
entur eru fyrir brask-
ara og svindlara og
gera eftirlit erfiðara en
vera þyrfti.“
gm@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: Frétt ehf. RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRAR: Sigurjón M. Egilsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FULLTRÚI
RITSTJÓRA: Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG DREIFING:
Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is
SETNING OG UMBROT: Frétt ehf. PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt
að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
SKOÐANIR OG UMRÆÐUR Á VISIR.IS
ÞORGERÐUR KATRÍN GUNNARSDÓTTIR
MENNTAMÁLARÁÐHERRA
UMRÆÐAN
NÁMSLÁN
Með þessu er verið
að létta róðurinn
verulega hjá lánþegum
Lánasjóðsins og uppfylla
það loforð ríkisstjórnarinn-
ar að lækka endurgreiðslu-
byrði námslána.
,,
26-39 (26-27) Leiðari 25.11.2004 15.03 Page 2