Tíminn - 24.03.1974, Qupperneq 10

10
tíMÍN/n
Sunnudagur 24. marz 1974.
Andrés Gunnarsson hefur fundih upp fleira en skuttogara. Hér er hann viö Ifkan aö bifreiöageymslu, þar
sem 50 biiastæöi tekur aöeins tveggja biia rými á götuhæö. Biiarnir ganga á færibandi yfir og undir, en
gerter ráö fyrir aö umferöargata liggi I gegnum lyftuna, aö hún sé byggö yfir götu, og ækju bilarnir þá
undir þar sem Andrés hefur höndina, Bílgeymslan hindrar þvf ekki neina umferö og hana má byggja á
„götunni”. Andrés spáir þvi, aö eftir nokkur ár muni Islendingar kaupa þetta frá Japan, eins og skut-
togarana. Andrés hefur fengiö einkaleyfi á þessari hugmynd, og sýnir þaö bezt hve snjöll og frumleg
hún er, þvi vitaskuld er hugmyndin þrautkönnuð, áöur en einkaleyfi eru veitt fyrir nýjum hugmyndum.
Ennfremur veröa þær aö vera auögreindar frá eldri hugmyndum.
Isingarhættunnar. Þetta skip á að
geta brættaf sérís,og hann á ekki
aö geta hlaðizt á það.
Skuttogaranum
hafnað á
íslandi 1945
— Hvað gerðir þú til þess að
koma hugmyndinni á framfæri,
þegar þú hafðir lokið við smiði
likansihs?
— Þá sat að störfum þessi
nefnd, sem annaðist hönnun
„nýsköpunartogaranna”, sem
allfrægir hafa orðið i sögu tog-
veiðanna hér á landi. Nefndin
óskaði eftir tillögum, og ég hafði
samband við þá og sýndi þeim
likanið. Þessa nefnd skipuðu
nokkrir skipstjórar, þar á meðal
Hafsteinn Bergþórsson, og mig
minnir, að Gisli Jónsson, vélstjóri
og alþingismaður, væri formaður
hennar.
— Þegar nefndarmenn sáu hug-
mynd mina um skuttogara,
misstu þeir áhugann og töldu
þetta f jarstæðu, og svo veittu þeir
verðlaun fyrir tveggja þilfara
togara, sem Gisli Jónsson teikn-
aði, en sá togari var aldrei byggð-
ur.
— Nefndin bókstaflega neitaði
að ræða við mig, þrátt fyrir að
merkur maður, Friðþjófur Jó-
hannesson á Patreksfirði, reyndi
að hafa milligöngu um málið.
— Ég reyndi nú að kynna þetta
eftir öðrum leiðum til þess að afla
hugmyndinni fylgis, sýndi það
ýmsum þekktum togara-
skipstjórum og á opinberri sýn-
ingu. Vilhjálmur Árnason, hinn
mæti skipstjóri og aflamaður,
bauð mér heim til sin, þar sem
mættir voru, auk hans, fjórir
þekktir togaraskipstjórar, og
töldu þeir hugmynd mina fram-
kvæmanlega.
Togaraskipstjórar
héldu fund
Fregnin um skuttogarann barst
nú um bæinn, og var haldinn
skyndifundur með framámönn-
um i togaraútgerð, þar sem ég
sýndi likanið og útskýrði það og
hugmyndirnar, sem að baki lágu.
Yfirleitt var fullyrðingum minum
ekki mótmælt.
Á þessum fundi skipuðu togara-
skipstjórarnir nefnd i málið og
héldu siðan félagafund i ÆGI, en
þá kom i ijós, að fyrirstaða var
hlaupin i málið. Ég reyndi nú að
fá einkaleyfi fyrir hugmyndinni,
en var nánast vísað á dyr i
stjórnarráðinu.
Það voru mér auðvitað sár von-
brigði, að enginn ábyrgur aðili
skyldi mæla með þvi, að likanið
og hugmyndin um skuttogara
yrði rannsökuð, svo úr þvi fengist
skorið, hvort hugmyndir minar
stæðust. Fór ég fram á að fá vél-
skipið Fanneyju lánað, en fékk
afsvar frá fiskimálanefnd, sem
réð yfir skipinu.
Það varð þvi úr, að ég hélt til
Englands með likanið, ef það
mætti verða til þess að skipið yrði
smiðað.
Til Bretlands
með likanið
*— Svo var mál með vexti, að ég
hafði hitt Þorvald Stephensen,
sem var umboðsmaður fyrir
Boston Deep Sea Fishery i Fleet-
wood. Þorvaldur fékk áhuga á að
láta umbjóðendur sina skoða
líkanið og kynnast útbúnaði min-
um.
Tók ég mér nú far með likanið
með togaranum Júni, er fara átti
til Fleetwood i söluferð. Þegar
skipið var komið undir strendur
Skotlands, var þvi hins vegar
snúið við og það látið landa i
Grimsby.
Ekki var mér nú vel tekið þar,
varð að vera um borð i skipinu I
heilan sólarhring, áður en ég fékk
að fara i land.
Ég var með stóran kassa, þar
sem likanið var geymt, og toll- j
þjónarnir skoðuðu það og komst
strax söguburður á kreik i
Grimsby um hugmyndina. Það
varð til þess að Þórarinn Olgeirs-
son kom um borð til min, og hann
vildi allt fyrir mig gera, og sagði
að þar sem ég væri íslendingur,
þá vildi hann koma i veg fyrir að
hugmyndinni yrði stolið frá mér.
Varð það úr, að við Páll Aðal-
steinsson fórum yfir til Hull, þar
sem verkfræðingur var fenginn til
þess að teikna hugmyndina upp
fyrir einkaleyfisumsókn. Verk-
fræðingur þessi hét Gray og vann
hjá Selby-skipasmiðastöðinni,
sem smiðaði stóran hluta ný-
sköpunartogaranna,sem kunnugt
er.
Gray var mjög skýr maður og
góður viðureignar. Hann spurði
margs og skynsamlega og teikn-
aði það, sem hugsanlegt væri, að
gæfi tilefni til einkaleyfis á skip-
inu.
Einkaleyfi —
var „Fairtry”
islenzkur?
Siðan gekk Þórarinn Olgeirsson
frá plöggum, sem ég undirritaði,
og sagði hann mér, að hann
myndi skrifa mér, þegar eitthvað
nýtt lægi fyrir i málinu. Nú það
bréf kom aldrei, og veit ég þvi i
rauninni ekkert, hver urðu afdrif
þessa máls.
Eftir veru mina i Grimsby,
lagði ég leið mina til Fleetwood,
þar sem ég hitti ráðamenn Boston
Deep Sea. Forstjórinn þar hét
Krik, og þegar hann fregnaði um
afskipti Þórarins Olgeirssonar af
málinu, dofnaði áhugi hans.
— Nú kom brezki verksmiðju-
skuttogarinn „Fairtry” fram á
sjónarsviðið fáum árum siðar og
var fyrsti skuttogari Breta. Er
hann likur þinni hugmynd?
Ég veit ekki hvað um það skal
segja,en þaðhefur þó hvarflað að
mér, þvi hann virðist að mörgu
leyti vera smiðaður eins og hug-
mynd min. 1 meginatriðum er
þetta sama hugmynd —varpan er
tekin inn um skutinn, en skut-
togarar þeir, sem smiðaðir hafa
verið fram til þessa, eru frá-
brugðnir minum að þvi leyti til,
að þeir eru með fastan gálga að
aftan.
Likanið falið
á sýningu
i Reykjavik
— Sýndir þú ekki likanið al-
menningi?
— Eftir að ég köm heim úr Eng-
landsferðinni átti að halda
sjávarútvegssýningu i Reykja-
vik. Hún var haldin i gamla Lista-
mannaskálanum, sem var fyrir
vestan Alþingishúsið.
Vildi ég fá að sýna likanið þar,
en átti i miklum brösum með að
koma þvi inn á sýninguna. Ekki
fékk ég þó skriflega synjun, en
þegar sýningin var opnuð, var
likaninu komið fyrir út i horni,
þar sem litið bar á. Fór ég þá á
fund formanns sýningarnefndar
og gerði athugasemd við þetta, og
fékkstlikanið þá fært á betri stað.
Þarna skoðuðu margir þennan
fyrsta skuttogara, aðallega þó
ýmsir togarasjómenn, og ræddu
við mig af skynsemi um notagildi
hans. Það var sama sagan, þeim
leizt vel á skipið og töldu þessa
hugmynd framkvæmanlega og til
mikilla bóta.
Nokkrum dögum siðar varð ég
að fara úr bænum, og kom ekki til
bæjarins aftur fyrr en daginn áð-
ur en sýningunni átti að ljúka. Þá
hitti ég mann, sem sagðist ekki
hafa séðlikanið á sýningunni. Fór
ég þá að aðgæta þetta og fann það
á gólfinu, þar sem breitt var yfir
það teppi. Var afturhlutinn ræki
lega hulinn.
Var skipulögð
andstaða gegn
skuttogaranum?
— Var þig ekki farið að gruna,
að skipuleg andstaða væri gegn
þessari hugmynd á Islandi?
— Jú. Ég var ekki búinn að vera
i Reykjavik nema tvo daga, þegar
mér varð það ljóst.
— Hve stórt átti þetta skip að
vera?
— Ég hafði hugsað ~ mér
það 1000 tonn, en einn af kostun-
um við þessa hugmynd var sú, að
ekki voru lengur takmörk fyrir
þvi, hve stórt skipið mátti vera,
en þvi eru takmörk sett með siðu-
togara.
Við látum hér staðar numið i
umræðu um skuttogara Andrésar
Gunnarssonar, og látum
lesandanum það eftir að geta i
eyðurnar og gera þvi skóna,
hversu farið hefði, ef síðustu 10
nýsköpunartogarar okkar hefðu
orðið skuttogarar — og þá
væntaniega allir togarar okkar
eftir það. Þó munum við birta hér
i blaðinu lýsingu og skýringu
Andrésar Gunnarssonar á skut-
togarahugmynd sinni, fróðum
mönnum til glöggvunar, en ræð-
um þess I stað ýmsar aðrar hug-
myndir, sem Andrés Gunnarsson
hefur sett fram. Um þær hafði
hann þetta að segja:
Bilageymsla
frá Japan?
— Arið 1969 sótti ég um einka-
leyfi á nýrri gerð af bifreiða-
geymslum, og hef einkaleyfi á
þeim á íslandi og i Bretlandi.
— Hverjir eru helztu kostirnir,
sem þessi bilageymsla hefur?
— Þetta er nokkurs konar færi-
band, sem gengur i hring, til
dæmis undir og yfir umferðar-
götu. Ef færibandið tæki 50 bif-
reiðir, þá tæki það ekki nema
tveggja bila stæði á jarðhæð.
Annar hluti bandsins gengur und-
ir umferðina, en hinn yfir. Af
þessu er augljós sparnaður á
rými, og tel ég, að þessi hugmynd
geti orðið að miklu gagni, þar
sem hentugt er að koma henni i
gagnið. Ég hef nú ekki látið gera
kostnaðaráætlun eða vinnu-
teikningar að geymslunni, og hef
ekki nein áform um að láta gera
það.
— Eru það vonbrigðin frá skut-
togaranum, sem valda þvi, að þú
sækir ekki á með bilageymsluna?
— Ekki veit ég það. Ætli við
verðum ekki að biða með þetta
þar til við getum fengið þessa
sömu bilageymslu keypta frá
Japan, eins og skuttogarana, seg-
ir Andre'á Gunnarsson vélstjóri að
lokum. JG
Nýtizku skuttogari, en þeir eru nú sem óðast að taka við af gömlu siðutogurunum á höfunum.