Fréttablaðið - 10.12.2004, Blaðsíða 55

35FÖSTUDAGUR 10. desember 2004
AF NETINU
Sá er hripar niður pistilinn bjó einu
sinni í Andalúsíu á Spáni. Með sökn-
uði minnist greinarhöfundur hins
ljúfa lífs þegar vini bar að garði í
kvöldkyrrðinni. Á slíkum kvöldum
var einfaldur kvöldverður settur
saman og gestum boðið upp á léttvín
sem kostaði gestgjafann álíka mikið
og gosflaskan í kæliskápnum. Ljúf-
ar stundir eru að sjálfsögðu afstætt
hugtak en ljóst má vera að nú er tíð-
in önnur hjá greinarhöfundi. Ekki
einungis að veðurfarið hafi daprast,
heldur einnig útheimtir það fleiri
þúsunda króna fjárútlát að kaupa 2-
3 flöskur af léttvíni. Greinarhöfund
óar við hárri skattlagningu hins op-
inbera á léttu víni og í þessu ljósi
má benda á að Íslendingar eiga
heimsmet í áfengisskattlagningu.
Í apríl sl. stóð FÍS ásamt Við-
skipta- og hagfræðideild HÍ fyrir
hádegisfundi sem bar yfirskriftina:
„Eru skattar á áfengi of háir á Ís-
landi?“ Í máli Guðmundar Ólafsson-
ar hagfræðings kom fram að um-
framtekjur ríkissjóðs vegna áfeng-
isgjalda eru í kringum 3 milljarða
þegar búið er að taka inn allan
kostnað. Því ætti að vera fjárhags-
legt svigrúm til lækkunar áfengis-
skatta. Allt sem til þarf er pólitískt
þor til að stíga skrefið til fulls. Eng-
um blöðum er hins vegar um það að
fletta að ofneysla áfengis veldur
einstaklingum skaða, spillir fjöl-
skyldulífi, er kostnaðarsöm fyrir
þjóðfélagið og síðast en ekki síst
mjög ómenningarleg eins og kom
fram í máli Þórarins Tyrfingssonar,
yfirlæknis SÁÁ, á fyrrnefndum
fundi. En því miður er svo farið að
þeir sem misnota áfengi gera það
hvað sem flaskan kostar. Forvarnar-
starfið á að efla að mati greinarhöf-
undar og getur hann fúslega tekið
undir orð Þórarins um ofneyslu
áfengis. Það er hins vegar mat und-
irritaðs að áfengisgjaldið er ekki
rétti vettvangurinn í þeim efni.
Í nágrannalöndum okkar hafa
áfengisgjöldin lækkað verulega.
Jafnvel talað um dómínóáhrif á
Norðurlöndum. Danir lækkuðu
áfengisgjöld af sterku áfengi í októ-
ber 2003 um 45%. Finnar lækkuðu
áfengisskatt 1. mars sl. um 44% af
sterku, 10% af léttvíni og 30% af
bjór. Svíar stefna að 40% lækkun
áfengisgjalds á þessu ári og Norð-
menn hafa lækkað áfengisgjöld um
20% síðan 2002. Íslendingar hækk-
uðu hinsvegar áfengisgjöld á sterkt
áfengi um 15% í des 2002 og um 7%
nú síðast í nóvember 2004. Engin
lækkun er fyrirsjáánleg hjá ríkis-
stjórninni og blasir við algert póli-
tískt getuleysi í þessum málum.
Íslendingar eiga heimsmet í
meðferðarúrræðum. Greinilegt er
að neysla áfengis er ekki á undan-
haldi þrátt fyrir heimsmet í áfengis-
gjöldum. Umfang óskráðrar áfeng-
isneyslu eykst, þ.e. heimabruggs og
smygls. Tekjumissir ríkissjóðs er
umtalsverður vegna óskáðrar
neyslu, en hún hefur verið nefnd 15-
30%. Varlega ááætlað er tekjumiss-
ir ríkissjóðs 1-2 milljarðar króna
vegna óskráðrar neyslu. Ferðamenn
kvarta stórum undan háu áfengis-
verði hér á landi. Verðið hefur slæm
áhrif á ferðamannaiðnaðinn. Ráð-
stefnuhald, árshátíðir erlendra
fyrirtækja, óvissuferðir og fleira
sem byggir upp íslenskan ferða-
mannaiðnað geldur alvarlega vegna
ótrúlegrar álagningar ríkissjóðs á
áfengi.
Fjölmörg nýleg dæmi frá ná-
grannalöndunum sanna að þrátt fyr-
ir lækkun áfengisgjalda þarf ekki
að koma til tekjuskerðingar hjá rík-
issjóði. Í Sviss voru áfengisgjöld
lækkuð um 50% árið 1999. Engu að
síður jukust tekjur ríkissjóðs í Sviss
um 10% milli áranna 1998 og 2000.
Svipaða sögu má segja frá Noregi
og fleiri þjóðríkjum. Smygl og
heimabrugg heggur töluvert í tekj-
urnar en dæmin sanna að mikil
fylgni er á milli umfangs smygls og
heimabruggs annars vegar og svo
hins vegar gjalda ríkissjóðs á
áfengi. Ennfremur er það skoðun
greinarhöfundar að ferðamannaiðn-
aðurinn muni fá vind í seglin ef
lækkun áfengisgjalda verður raun-
in. Sjálfkrafa kæmu því til auknar
tekjur til ríkissjóðs.
Álagning íslenskra veitinga-
manna á áfengum drykkjum hefur
verið gagnrýnd. Álagningin er há og
má þar kannski helst um kenna því
fámenni sem um ræðir á Íslandi. Að
mati undirritaðs er verkefnaröðin
skýr. Ríkið verður að sýna fordæmi
með því að samþykkja umtalsverða
lækkun á áfengisgjöldum. Í breyttu
lagaumhverfi verður að koma til
ábyrgðar veitingamanna í formi
lægri álagningar. Greinarhöfundur
hyggst skoða það alvarlega að
leggja fram frumvarp á nýju ári um
lækkun áfengisgjalda á léttu víni.
Vonandi verður um þverpólitíska
samstöðu á þinginu að ræða. ■
Íslendingar heimsmethafar í áfengisgjöldum
GUNNAR ÖRN ÖRLYGSSON
ALÞINGISMAÐUR
UMRÆÐAN
ÁFENGISMÁL
Ríkið verður að sýna
fordæmi með því að
samþykkja umtalsverða
lækkun á áfengisgjöldum.
,,
VERÐBREYTING Í RÍKINU Áfengisgjald er hvergi hærra en á Íslandi.
Tilitsleysi við umsækjendur
Ég sótti sem sagt um [starf Umboðs-
manns barna] og hef svo sem engar at-
hugasemdir við ráðningu Ingibjargar
Rafnar. Hún verður sjálfsagt skelegg fyrir
hönd barna og ráðning hennar sparar
það að ráðinn sé lögfræðingur við emb-
ættið eins og hefði þurft að gera ef ein-
hver sem hafði ekki lögfræðipróf hefði
verið ráðinn. En óneitanlega hefði verið
skemmtilegra að fá upphringingu um að
búið væri að ráða í stöðuna og óneitan-
lega hefði verið skemmtilegra að fá
þakkir fyrir umsóknina í bréfinu sem
barst að lokum og innihélt ekkert annað
en fréttatilkynningu ráðuneytisins. Í
sporum Halldórs Ásgrímssonar myndi ég
áminna undirmenn mína fyrir skort á
mannasiðum og kurteisi í stað þess að
bakka þá bara upp. Ég sem sagt skil al-
veg sárindi þeirra umsækjenda sem voru
búnir að skila inn ítarlegri umsókn, ráðg-
ast við fjölskyldu sína og samstarfsmenn
um málið og verða svo kannski seinastir
til að frétta það að búið væri að ráða.
Tillitsleysi, ekkert annað. Lítillækkun.
Baldur Kristjánsson á baldur.is
Bókadómur hverfur
Sá einhver ritdóm Friðrikku Benónýs um
Klisjukenndir Birnu Önnu? Friðrikka seg-
ist ekkert botna í því hvers vegna þessi
bók var gefin út. Ég ætla að láta skoðun
mína á þessu liggja á milli hluta þó að
ég sé reyndar búinn að lesa bókina. En
það er annar athyglisverður punktur í
þessu: Svona ritdómur í blaðinu hefur
nánast engin áhrif á gengi bókar. Nú
þegar hefur birst fjöldi viðtala við höf-
undinn og hún er glæsileg ung kona
sem kemur vel fyrir, kápan á bókinni
þykir frábær sem og titillinn. Einhvern
veginn liggur í loftinu að þessi bók sé að
fá góðar viðtökur og þyki góð en það er
eiginlega meira og minna út af umbúð-
unum. Svo þegar fyrsti dómurinn um
hana birtist, sannkallaður aftökudómur
inni í miðju bókablaði Moggans, þá tek-
ur enginn eftir honum.
Ágúst Borgþór Sverrisson á agust-
borgthor.blogspot.com
Framsókn og sjávarútvegur
Í einum sagnfræðikúrsinum [í Háskóla
Íslands] var verið að ræða stefnu Ný-
sköpunarstjórnarinnar í uppbyggingu
sjávarútvegsins og gagnrýni Framsóknar-
flokksins á hana. Kennarinn taldi gagn-
rýnina hafa verið skynsamlega og bera
vott um góðar hagstjórnarhugmyndir –
mér fannst hún frekar minna á söguna
um súru berin, að Framsókn hafi verið
svekkt yfir að fá ekki sjálf að eyða stríðs-
gróðanum. Held að mín túlkun hafi ver-
ið nær lagi. „Þú verður að ná að slíta þig
úr hlutverki Allaballastráksins“ - slengdi
kennarinn þá framan í mig. „Fokk“ –
hugsaði ég - „má ég ekki einu sinni hafa
skoðun á Nýsköpunarstjórninni? Verður
þetta alltaf svona? Í hvert sinn sem
mönnum líkar ekki skoðanir mínar,
munu þeir þá afskrifa þær sem
flokkspólitíska línu?“
Stefán Pálsson á kaninka.net/stefan
34-55 (34-35) umræða 9.12.2004 14.03 Page 3