Fréttablaðið - 13.12.2004, Blaðsíða 18

Hinn snjalli finnski stjórnandi
Osmo Vänskä var hér á dögun-
um að stjórna Sinfóníunni við
mikinn fögnuð viðstaddra sem
munu hafa fengið góðar veiting-
ar í boði KB banka eftir konsert-
inn með ilminn af poppkorninu
sem liggur yfir Háskólabíói í
nösunum. Samkvæmt blöðunum
hafði Vänskä á orði að næst ætl-
aði hann að stjórna þessari
hljómsveit í alvöru tónlistar-
húsi.
Bjartsýnn maður.
Koma hans var áminning. Í
fyrsta lagi kemur hann í kjölfar
mikillar umræðu um það hvern-
ig í ósköpunum getur staðið á
því að finnsk börn eru svona
miklu gáfaðri en önnur börn.
Aðgreinandi þátturinn í atlæti
finnskra skólabarna reyndist
eftir nokkra leit sennilega vera
mikið listnám þessara barna,
jafnt í myndlist sem tónlist. All-
ir þeir sem kynnst hafa tónlist-
arnámi barna vita að vandfund-
in er betri leið til að þroska þau
en sú glíma – öll börn búa yfir
frjálsu sköpunarflæði og listirn-
ar veita þessu flæði í form sem
er ekki ferkantað, lokað og nið-
urnjörvað heldur opið og enda-
laust.
Og svo minnti hann okkur á
tónlistarhúsið sem enn er á
svardaga-, nefnda- og ráð-
stefnustiginu – enn á hikstiginu.
Og á meðan svo háttar þá er tón-
listinni, drottningu listanna, í
bíóhús vísað. Einhvern veginn
finnst manni í endurminning-
unni að heitstrengingar ráða-
manna um að „ákvörðun verði
tekin á kjörtímabilinu“ um slíkt
hús séu frá því um miðjan ní-
unda áratug síðustu aldar – ætli
þær séu ekki jafngamlar
smokkaplakatinu? Einhver óg-
urleg tregða virðist vera þar
sem þetta hús er annars vegar,
þrátt fyrir ráðherra á borð við
Björn Bjarnason sem hafði ein-
lægan vilja til að stuðla að bygg-
ingu hússins. Borgarstjórnar-
meirihlutinn þurfti að því er
virtist að ræða þetta fram og
aftur, í stað þess að gera bara
eins og Kópavogsbúar gerðu
undir forystu Sigurðar Geirdal
og Gunnars Birgissonar: að
reisa slíkt hús.
Stundum sýnist manni að
nokkuð skorti á að núverandi
meirihluti í Reykjavík geri sér
fulla grein fyrir því að menning-
arverðmæti hafa gildi í sjálfum
sér og þurfa ekki á neinu öðru að
halda – ekki frekar en íþróttahús
sem þessi meirihluti reisir þó án
teljandi heilabrota; ekki hvarfl-
ar að neinum að íþróttahöllin
sem nú rís í Laugardalnum inn-
an um alla tómu fótboltavellina
eigi að nýtast sem hótel eða ráð-
stefnuhús. Þar mun stokkið á
stöng, kúlum grýtt og spjótum
kastað og hlaupið í marga hringi,
vegna þess að það hefur að sögn
svo mikið forvarnargildi, og
hætta talin á að æskulýðurinn
ánetjist eiturlyfjum ef þetta er
ekki stundað – sem vel má vera.
En þegar kemur hins vegar að
öðrum menningarverðmætum
er meirihlutinn ekki í rónni fyrr
en honum hefur tekist að reisa
kringum þau hótel. Þannig var á
sínum tíma tekin sú einkenni-
lega ákvörðun að reisa hótel yfir
ummerki frá sjálfu landnámi
landsins, elstu menjar um byggð
á Íslandi – og enn virðast stjórn-
endur borgarinnar vera að
reyna að réttlæta það bruðl og
óráðsíu sem tónlistarhús sé með
því að tengja öll áform um slíka
byggingu við hótel og ráðstefnu-
hald.
Eftir miklar vangaveltur og
lóðaflakk um borgina komst
málið á rekspöl árið 2002 þegar
þáverandi borgarstjóri og
menntamálaráðherra tóku hönd-
um saman og stefnt er að því að
ljúka byggingu tónlistarhúss –
með hinum niðurlægjandi og
fullkomlega óþörfu aukafúnk-
sjónum ráðstefnuhalds og hótel-
rekstrar – árið 2006. Dugmikill
maður, Stefán Hermannsson,
borgarverkfræðingur til
margra ára, stýrir verkinu og
kannski fer svo á endanum að
Osmo Vänskä auðnist að stjórna
Sinfóníuhljómsveitinni í húsi
sem reist er sérstaklega til að
flytja þar tónlist.
Vonandi.
Hitt er óneitanlega sérkenni-
legt að yfirvöld virðast ekki
telja að óperuflutningur eigi
heima í slíku húsi og leggja ekki
eyrun við þrálátum tilmælum
óperufrömuða um að endur-
skoða þá ákvörðun. Borgaryfir-
völd virðast á þeirri skoðun að
ráðstefnur um til dæmis út-
flutning á dilkakjöti eða eyrna-
bólgur eigi betur heima í tónlist-
arhúsi en óperur. Það er vissu-
lega sjónarmið. Hitt virðist ljóst
að sú þráhyggja borgaryfir-
valda að ekki sé forsvaranlegt
að reisa hús sem aðeins er helg-
að tónlistinni hefur tafið þetta
mál fram úr hófi og gerir enn. ■
E f ríkisstjórninni er annt um álit sitt og trúverðugleika áhún að fara að tilmælum stjórnarandstöðunnar ogleggja öll spil á borðið varðandi aðdraganda stuðnings-
yfirlýsingarinnar við innrásina í Írak í fyrravor. Á Alþingi
situr Halldór Ásgrímsson forsætisráðherra nú undir ásökun-
um um að vera tvísaga í frásögnum sínum um atburðarásina og
við það verður ekki unað. Það þarf að skýra málið í smáatriðum
fyrir Alþingi og þjóðinni.
Sama dag og ráðist var inn í Írak, 20. mars 2003, bárust þær
fréttir frá Washington, hafðar eftir blaðafulltrúa Hvíta húss-
ins, að Ísland væri meðal þeirra ríkja sem lýst hefðu yfir
stuðningi við innrásina. Þetta kom á óvart því ekkert hafði
spurst út um að ríkisstjórnin hefði gert samþykkt í þessa veru
né heldur að utanríkismálanefnd hefði verið kölluð saman til
að ræða þessa ákvörðun eins og lög kveða á um þegar um
„meiri háttar utanríkismál“ er að ræða. Raunar hefði mátt
vænta þveröfugrar afstöðu miðað við málflutning Halldórs
Ásgrímssonar, þáverandi utanríkisráðherra, sem á Alþingi
boðaði á þessum tíma friðsamlega lausn Íraksdeilunnar og
lagði áherslu á að Öryggisráð Sameinuðu þjóðanna væri sam-
stíga í ákvörðun sinni.
Þótt alþingismenn og fjölmiðlar hafi margsinnis borið fram
fyrirspurnir um það með hvaða hætti ákvörðunin var tekin
hafa ráðherrarnir Halldór Ásgrímsson og Davíð Oddsson, sem
virðast lykilpersónur í málinu, vikið sér undan því að svara
skýrt. Í Kastljósi Sjónvarpsins fyrir nokkrum dögum sagði
Halldór Ásgrímsson að engin „formleg ákvörðun“ um stuðning
við innrásina hefði verið tekin af ríkisstjórninni. Í umræðum
sem urðu á Alþingi í lok síðustu viku virtist ráðherrann vera
orðinn tvísaga. Þá sagði hann að stuðningurinn við innrásina
hefði verið ræddur á ríkisstjórnarfundi 18. mars 2003 og sendi-
ráði Bandaríkjanna tilkynnt um stuðning Íslands við hernaðar-
aðgerðir í framhaldi af því. Felst ekki í þessum orðum að ríkis-
stjórnin hafi þá tekið ákvörðun um stuðning við innrásina? Var
það kannski „óformleg ákvörðun“? Og hvað er „óformleg
ákvörðun“ þegar ríkisstjórn á í hlut? Þá kom fram í máli ráð-
herrans að utanríkismálanefnd hefði verið skýrt frá aðdrag-
anda ákvörðunarinnar á fundi 21. mars, daginn eftir innrásina.
Málflutningur forsætisráðherra vekur fleiri spurningar en
hann svarar. Hvað var bókað í fundargerð ríkisstjórnarinnar
um málið? Var málið þannig kynnt á ríkisstjórnarfundinum að
öllum ráðherrunum væri ljóst að haft yrði samband við banda-
ríska sendiráðið og opinber stuðningsyfirlýsing gefin? Var
einhver skoðanamunur innan ríkisstjórnarinnar? Og hvaða rök
voru færð fram í málinu? Hvenær bárust tilmæli um þetta frá
Bandaríkjastjórn og hvernig voru þau sett fram? Skjöl og gögn
um öll þessi atriði þarf að opinbera. Nauðsynlegt er einnig að
aflétta þeim trúnaði sem ríkir um fundinn í utanríkismálanefnd
Alþingis 21. mars. Vel má vera að mörgum spurningum málsins
sé svarað í fundargerðinni en þau svör – og önnur sem þar er
ekki að finna – þurfa að koma fram opinberlega. Af hverju ætti
ríkisstjórnin að hafna því ef hún hefur ekkert að fela? ■
13. desember 2004 MÁNUDAGUR
SJÓNARMIÐ
GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Forsætisráðherra getur ekki setið undir ásökunum
um að vera tvísaga í Íraksmálinu.
Staðreyndir
fram í dagsljósið
FRÁ DEGI TIL DAGS
Í DAG
UM TÓNLISTARHÚS
GUÐMUNDUR
ANDRI
THORSSON
Borgaryfirvöld virð-
ast á þeirri skoðun
að ráðstefnur um til dæmis
útflutning á dilkakjöti eða
eyrnabólgur eigi betur
heima í tónlistarhúsi en
óperur. Það er vissulega
sjónarmið ...
,,
Enn á hikstiginu?
Mútur á Íslandi
Þrjú prósent Íslendinga kannast við að
hafa greitt mútur á síðustu tólf mánuð-
um. Þetta kemur fram í nýrri alþjóð-
legri Gallup-könnun sem gerð var sam-
tímis í 62 löndum. Gallup á Íslandi
segir að þetta sé ekki hátt hlutfall mið-
að við meðaltal allra landanna, sem
var tíu prósent, en hins vegar mikið í
samanburði við nágrannaríki okkar, en
þar eru Íslendingar efstir ásamt Finnum
og Norðmönnum. En hvað eru mútur?
Hvað er átt við? Jón G. Hauksson, rit-
stjóri Frjálsrar verslunar, veltir þessu fyr-
ir sér á vefsíðunni heimur.is um helg-
ina. Hann skrifar: „Ég man eftir að gert
var grín að sjóurum sem létu tollara fá
„flösku í vasann“ fyrir að líta undan.
Davíð talaði um að sér hefðu verið
boðnar 300 milljónir í mútur. Banka-
stjórar fengu í gamla daga eplakassa
og gæðavín sent heim til sín rétt fyrir
jólin. Var það „takk fyrir“ eða mútur?
Fyrirtæki bjóða stórum kúnnum í lax-
veiði, í leikhús, í óperuna og á fótbolta-
leiki erlendis. Eru það mútur eða bara
saklaus gjöf sem gerir viðskiptin
skemmtilegri? Æ skal gjöf gjalda.“
Ekki á vinnustaðinn
Jón G. Hauksson telur mikilvægast að
boð og hlunnindi séu uppi á borðinu
og á allra vitorði hjá því fyrirtæki sem
þiggi greiðann. „Ef ég ætti fyrirtæki
vildi ég ekki að markaðsstjórinn minn
færi í rándýra laxveiðiferð í boði fyrir-
tækis sem skipt væri við án þess að ég
vissi af því. Þess vegna skiptir öllu máli
að allt sé uppi á borðinu. Ekkert pukur
eða leynimakk.“ Jón klykkir út með
þessum orðum:
„Og fyrst jólin eru að koma segi ég
bara að lokum eins og gamli banka-
stjórinn sagði þegar höft og skömmtun
voru allsráðandi í íslensku viðskiptalífi
og múturnar voru og hétu: „Strákar
mínir; eruð þið vit-
lausir?! Ekki koma
með vínflöskurn-
ar og eplakass-
ana á vinnu-
staðinn til mín.
Konan mín er
heima og tekur
á móti sending-
unum, hún opnar bíl-
skúrinn fyrir ykkur.“
gm@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: Frétt ehf. RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRAR: Sigurjón M. Egilsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FULLTRÚI
RITSTJÓRA: Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG DREIFING:
Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is
SETNING OG UMBROT: Frétt ehf. PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt
að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
SKOÐANIR OG UMRÆÐUR Á VISIR.IS