Tíminn - 29.11.1974, Blaðsíða 9
Föstudagur 29. növember 1974.
TÍMINN
9
V . ...... , _____ /.
tJtgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm). Jón Helgason. Auglýsinga-
stjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur i
Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300 — 18306. Skrif-
stofur I Aðalstræti 7, simi 26500 — afgreiðslusimi 12323 —
augiýsingasimi 19523.
Verð i lausasöiu kr. 35.00.
Askriftargjald kr. 600.00 á mánuði. Blaðaprent h.f.
J
Hermannsson víkur
Þær fréttir berast frá Sviþjóð, að C. H. Her-
mannsson, sem undanfarin ár hefur verið for-
maður Vinstri flokksins — kommúnistanna, hafi
ákveðið að láta af formennskunni á þingi
flokksins, sem haldið verður i marz 1975. Með
brottvikningu hans er ekki ósennilegt, að ljúki at-
hyglisverðum þætti I stjórnmálasögu Svia á siðari
árum.
Þegar Hermannsson tók við formennsku
flokksins, hét hann Kommúnistaflokkur Sviþjóðar
og starfaði sem hreinn kommúnistaflokkur. Her-
mannsson gerði sér ljóst, að slikt var ekki heppi-
legt til framdráttar, og þvi beitti hann sér fyrir þvi
að nafni flokksins væri breytt og að hann markaði
sér eins konar millistöðu milli kommúnista og
sósialdemókrata, sem sósialistiskur flokkur. Þetta
virtist álitlegt til fylgis um skeið og flokkurinn jók
verulega fylgi sitt. Bráðlega tók þó að bera á þvi,
að erfitt væri að saméina kommúnista og sósial-
demókrata i einum flokki. Af hálfu kommúnista
hefur Hermannsson sætt svo vaxandi gagnrýni i
seinni tíð, að hann hefur ákveðið að leggja niður
forustuna, og þykir liklegt, að einhver hinna hrein-
ræktuðu kommúnista taki við af honum. Sennilega
lýkur þar með tilrauninni i Sviþjóð með svonefnd-
an sósialistiskan flokk sem eigi að sameina
kommúnista og sósialdemókrata.
í Danmörku var slik tilraun gerð undir forustu
Aksel Larsens, en virðist nú vera að renna út i
sandinn.
Það er heldur ekki neitt undarlegt, þótt tilraunir
til að stofna sósialiskan flokk, sem á að sameina
sósialdemókrata og kommúnista, fari út um þúfur.
Bilið milli sósialdemókratiskrar stefnu og
kommúnistiskrar stefnu er svo langt, að það
verður ekki brúað með neinni sameiningu.
Sósialdemókratiskur flokkur og kommúnistiskur
flokkur geta haft takmarkaða samvinnu og staðið
að rikisstjórn i vissan tima, en þeir geta aldrei
sameinazt. Til þess er skoðanamunurinn alltof
mikill.
Þetta sést m.a. glöggt á slikri tilraun, sem verið
er að gera hérlendis, þar sem Alþýðubandalagið
er. Þótt Alþýðubandalagið sé senn 10 ára, hefur
þvi ekki tekizt fyrr en á landsfundinum nú að setja
sér drög að stefnuskrá. Fjarri virðist þó að
ánægja hafi rikt um þessi drög og þvi var ákveðið,
að þvi er Þjóðviljinn segir, að stefnuskráin „þyrfti
að vera i sifelldri athugun og endurmótun eftir þvi
sem þjóðfélagið breytist og sósialisk hreyfing
verður sterkari”. Samkvæmt þvi, sem Þjóðviljinn
hefur eftir ungum manni á landsfundinum,
Guðbrandi Magnússyni frá Sauðárkróki, er
stefnuskráin óljós, þegar rætt er um baráttuað-
ferðina. ,,Það, sem við þurfum að taka til ræki-
legrar athugunar nú”, segir Guðbrandur, ,,er af-
staðan til valdatökunnar. Okkur ætti að vera orðið
ljóst, að borgarastéttin lætur ekki frá sér
þjóðfélagsyfirráð sin með friðsamlegum hætti,
eins og t.d. sannaðist i Chile. Þannig getur farið, ef
hinni friðsamlegu málamiðlunarleið Alþýðu-
bandalagsins er haldið til streitu og augunum lok-
að fyrir staðreyndum.”
Það mun ekki sizt þetta grundvallaratriði,
valdatakan, sem á að vera i „sifelldri athugun og
endurmótun ” samkvæmt frásögn Þjóðviljans,
,,eftir þvi sem þjóðfélagið breytist og sósialisk
hreyfing verður sterkari.” En þetta grundvallar-
atriði veldur þvi einnig, að ekki er hægt að sam-
ræma sósialdemókratisk og kommúnistisk sjónar-
mið og vinnuaðferðir. Þ.Þ.
Gerald Clarke, Time:
Frelsisbarátta getur
réttlætt hermdarverk
Dómarnir um þau fara eftir árangrinum
Menachem Begin
„MARGIR ykkar, sem sitjið
þetta allsherjarþing, voru
álitnir hermdarverkamenn
áður fyrr”.
Yasser Arafat, leiðtogi
Frelsissamtaka Palestinu-
Araba viðhafði þessi orð i
ræöu sinni á allsherjarþinginu
um daginn. Hann var að tala
sinu máli og vildi minna
marga fulltrúa Þriðja heims-
ins á, að umheimurinn hefði
fyrrum álitið þá afbrotamenn.
En þessi ummæli voru hvergi
nærri staðlausir stafir. Margir
áheyrenda hans höfðu verið
hundeltir — eins og hann sjálf-
ur — og hundelt aðra.
Hermdarverk eru yfirleitt
öfugu megin við það, sem al-
menningur telur heiðarlegt.
En sú hefir þó orðið raunin
undangenginn aldarfjórðung,
að þau hafa þvi miður talizt
óhjákvæmilegur liður i frelsis-
baráttu margra þeirra þjóða,
sem nú njóta fullveldis.
SAMKVÆMT venju teljast
þeir hermdarverkamenn, sem
beita óleyfilegu ofbeldi i sókn
sinni að pólitisku markmiði. 1
augum þeirra, sem fyrir of-
beldinu verða, — eins og ísra-
elsmanna að undanförnu, sem
hafa orðið að þola sprengju- og
skotárásir skæruliðanna —
eru hermdarverkamennirnir
tilfinningalausir morðheiglar,
sem níöast á saklausum kon-
um og börnum.
Hermdarverkamennirnir
telja sig aftur á móti vera
byltingamenn, Skæruliða og
hermenn I frelsisbaráttu. Þeir
réttlæta beitingu ofbeldis með
þvi, að hún sé nauðsynleg að-
ferð undirokaðra þjóða, sem
séu að berjast gegn kúgunar-
og nýlendustjórnum. Fylgis-
menn hermdarverkamanna
halda fram, aðbeiting ofbeldis
með árangri styðji kröfu
þeirra til virðingar en veiki
hana ekki.
VERÐI til dæmis stofnað
sjálfstætt Palestinuriki getur
hæglega svo farið, að styttur
af Arafat verði reistar þar á
torgum, rétt eins og reistar
voru styttur af Eamon de
Valera á írlandi og Emiliano
Zapata i Mexikó. Leiðtogi
Frelsishreyfingar Palestinu-
Araba fékk að koma fram á
fundi allsherjarþings Samein-
uðu þjóðanna og sú staðreynd
ein sýnir, að hreyfingin er
virðingarverð i augum fjölda
manna. „Hvað er virðingar-
vert eða ekki i augum hvers og
eins veltur á þvi, hvort hann er
með eða móti”, segir sagn-
fræöingurinn Alastair Buchan
i Oxford. „Arabiu-Lawrence
var hermdarverkamaður i
augum Tyrkja”.
Kúgaðar þjóðir hafa oft
gripið til ofbeldis i byrjun
frelsisbaráttu sinnar. Irska
lýðveldið hefði ef til vill aldrei
fengið viðurkennt sjálfstæði
sitt ef ekki hefði notið við
skæruhernaðar þess, sem
írski lýðveldisherinn stund-
aði. Misindisorð Irska lýð-
veldishersins kom ekki i veg
fyrir, að fyrrverandi leiðtogi
hans, Sean MacBride, fékk i
haust friðarverðlaun Nobels
fyrir baráttu sina fyrir sakar-
uppgjöf pólitiskra fanga.
ALSIRBÚAR knúðu Frakka
til að hverfa frá Norður-Afriku
árið 1962, og það brotthvarf
var árangur blóðugustu
hermdarverkabaráttu á blóði
drifinni öld. Arið 1956 stóðu
þessi orð i einu blaði skæru-
liöa:
„Bræður góðir. Látið ykkur
ekki nægja að aflifa. Limlestið
andstæðingana á förnum vegi.
Stingið úr þeim augun, höggv-
ið af þeim hendur og fætur.”
Hermdarverkamenn
hreyfingarinnar létu sér þetta
aö kenningu verða og réðust á
Frakka, bæði i Alsír og heima
I Frakklandi. Þeir réðust einn-
ig á alsirska múhameðstrúar-
menn, sem höfnuðu allri sam-
vinnu við þá. Árið 1957 myrti
hreyfingin 300 ibúa Kabylia-
héraðs, en þeir lágu undir
grun um samvinnu við and-
stæðinga hennar. Frakkar
hétu þvi, að ræða ekki við slika
morðingja, en deiluaðilar sett-
ust eigi að siður að samninga-
boröi I Evian-les-Bains.
Leiðtogi hermdarverka-
hreyfingar Mau Mau, sem
barðist gegn Bretum i Kenya,
á nú sæti i rikisstjórn Jomo
Kenyatta forseta. Hreyfingin
nýtur nú opinberrar viður-
kenningar sem hetjuleg frels-
ishreyfing.
SVO undarlega vill til, að
Israelsriki væri sennilega ekki
til, ef baráttu hermdarverka-
manna hefði ekki notið við.
Irgun Zvai Leumi og Harði
hópurinn hétu tvenn samtök
herskárra Gyðinga, sem börð-
ust fyrir þvi með sprengjutil-
ræðum og morðárásum, að
Bretar létu af völdum i Pales-
tinu, og reyndu einnig að
hrekja Araba á burt með
morðum. Brezki landsstjór-
inn, Moyne lávarður, var
myrtur i Kairó árið 1944 og var
Harði hópurinn þar að verki,
og hann myrti einnig Sviann
Folke Bernadotte, sáttasemj-
ara Sameinuðu þjóðanna i
Palestinu, árið 1948.
Eitt illræmdasta verk þess-
ara tveggja hópa var morð 254
Araba i þorpinu Deir Yassin
árið 1948. Haganah hétu fjöl-
mennustu baráttusamtök
Israelsmanna, en leiðtogi
þeirra var David Ben-Gurion.
Haganah hafði langtimum
saman góða samvinnu við
bæði Irgun Zvai Leumi og
Harða hópinn.
„ÓVINIR okkar kölluðu
okkur hermdarverkamenn, en
vinir okkar nefndu okkur ætt-
jarðarvini”, sagði Menachem
Begin, leiðtogi Irgun Zvai
Leumi. Þessi orð geta allir
hermdarverkamenn tekið sér
i munn á öllum timum.
Þátttaka i hermdarverka-
baráttunni hefir ekki reynzt
Begin fjötur um fót i tsrael.
Hann á sæti á þingi og er þar
leiðtogi stjórnarandstöðunn-
ar. Arie Ben-Eliezer, sem var
varaforseti þingsins, var áður
baráttumaður Irgun Zvai
Leumi, og Nathan Yellin-Mor,
sem var foringi i Harða hópn-
um, var kjörinn á þing I Israel
nokkrum mánuðum eftir að
Bernadotte var myrtur.
HVAÐ veldur þvi, að
hermdarverkamenn ávinna
sér virðingu? Arangursrik
barátta veldur þar mestu um.
Abdelaziz Bouteflika utan-
rikisráðherra Alsirs gegnir
embætti forseta á allsherjar-
þingi Sameinuðu þjóðanna, og
meðfram vegna þess, að of-
beldið leiddi til árangurs i
Alslr á sinni tið. Sennilega
væri hann annað hvort fallinn
eða I fangelsi, ef Frakkar
hefðu borið sigurorð af frelsis-
hreyfingunni. Þetta ber ekki
að taka sem afsökun hermdar-
verka, hvað þá meömæli með
þeim, heldur aðeins sem kald-
ar, uggvænlegar staðreyndir.
Hermdarverkasamtök
byrja venjulega sem samtök
sárafárra ákafamanna. Játa
ber, að þau ná yfirleitt ekki
verulegum árangri eða loka-
markinu fyrri en að þau taka
þann kost, að draga úr ofbeld-
inu til þess að breikka og
treysta stjórnmálagrunn sinn.
„Byltingarhópur öðlast ekki
lögmæti fyrri en hann hverfur
frá beitingu ofbeldis”, segir
stjórnfræðingurinn Michael
Walzer, kennari við Harvard-
háskóla. „Stefnubreyting er
alltaf möguleg, en hún krefst
beinnar eða óbeinnar af-
neitunar ofbeldisbeitingar”.
MANNKYNIÐ var furðu
lostið þegar Nikos Sampson
var gerður að forseta á Kýpur
fyrr á þessu ári. Hann var
skytta Eoka-hreyfingarinnar,
þegar hún var að berjast fyrir
þvi á milli 1950 og 1960, að
Bretar létu af völdum og eyjan
öðlaðist sjálfstæði. En
hneykslun manna stafaði ekki
af fyrri verkum Nikosar
Sampsons, heldur hinu, að
hann var enn talinn jafn of-
beldissinnaður og áður.
Griska hershöfðingjaklikan
steig fyrstu skrefin á fallbraut
sinni, þegar hún setti hann i
sæti Makariosar erkibiskups.
Þvi miður virðist mannkyn-
ið fúst að gleyma flestum
hermdarverkaglæpum — ef
ekki fyrirgefa þá — og tekur
smátt og smátt að virða þá,
sem það kallaði áður glæpa-
menn. En það verður þó fyrst
að öðlast fullvissu um, að
hermdarverkamaðurinn hafi
„sliðrað hnifinn” og þvegið
blóðið af höndum sér, svo að
notuð séu orð franska sagn-
fræðingsins Philippe Vigier.