Fréttablaðið - 20.12.2004, Blaðsíða 22

Fagnaðarerindið birtist okkur að
þessu sinni í mynd Bobby
Fischers. Hann er rúmlega sex-
tugur fangi í Japan, eftirlýstur af
Bandaríkjastjórn fyrir óljósar
sakir. Því er borið við að glæpur
hans sé að hafa brotið viðskipta-
bann gegn Serbum árið 1992 þeg-
ar hann tefldi við Spasskí í
Belgdrad en sennilegra er að
raunveruleg sök hans felist í hat-
ursfullu tali um gyðinga; raunar
er ráðgáta hvernig Bandaríkja-
mönnum hefur farnast við þennan
sérlundaða mann allt frá því að
hann færði þeim á sínum tíma
sjálft stolt Sovétstjórnarinnar,
heimsmeistaratitilinn í skák.
Davíð Oddsson minnti okkur á
hvers vegna hann er svo ástsæll
stjórnmálamaður: hann var í
„svona-gera-menn-ekki“-hamn-
um - gerði það sem rétt er og hef-
ur sóma af. Menn segja að þetta
hafi verið leikur hjá honum til
þess að draga athyglina frá um-
ræðunni um Írak, skipun Júlíusar
Hafstein í óljóst sendiherrra-
starf, óbilgjarnar landakröfur
Geirs Haarde - eða önnur málefni
þar sem sjálfstæðismenn hafa
farið halloka í umræðunni. Ég
veit ekki.
Bobby Fischer hefur eitthvert
óútskýranlegt aðdráttarafl fyrir
Íslendinga. Kannski er það hvað
hann var dónalegur þegar hann
kom hingað 1972, gagnstætt Boris
Spasskí sem lauk lofsorði á allt
það sem við þráðum að heyra lofs-
orði lokið á. Fischer mátti ekkert
vera að slíku hjali, var sennilega
sá fyrsti sem hingað kom og sýndi
attítúd. Meira að segja þegar
fyrst kom upp sú hugmynd að
bjóða honum hingað frá Japan
sagði hann að hér væri allt of
eyðilegt og kalt. Kannski eru Ís-
lendingar enn að spyrja Bobby
Fischer: How do you like Iceland,
úr því að hann hefur enn ekki
svarað spurningunni rétt...
Hann er kynlegur kvistur. Og
passar hér vel. Kannski hann endi
sem forsetaframbjóðandi eins og
allir skrýtnir menn hér verða.
Hér er pláss fyrir einkennilega
menn, sem segja skrýtna hluti -
hann yrði ekki eini vitleysingur-
inn, eins og Davíð orðaði það. Ís-
lendingar hafa löngum sóst eftir
samneyti við einkennilega menn
til þess að geta síðar sagt af þeim
sögur, á borð við þær sem Sigur-
jón Egilsson skrifar stundum hér
í Fréttablaðið. Bobby Fischer
verður áreiðanlega umsetinn
áfjáðum verðandi sagnamönnum
ef af hingaðkomu hans verður.
Davíð var ekki að draga at-
hygli frá neinni óhæfu þegar
hann bauð Bobby Fischer hingað
- þvert á móti: boðið dregur at-
hygli að óhæfu, þeim endemis-
lögum um útlendinga sem Björn
Bjarnason stóð fyrir og lét setja
eftir dönskum fyrirmyndum, en
Íslendingar ættu nú að vita allt
um ríkjandi viðhorf þar í landi til
annarra þjóða. Um leið og rausn-
arboðið til Bobby Fischers kom
urðum við vitni að sérlega rauna-
legu dæmi um það hvernig þessi
ótrúlegu lög virka í raun og veru:
nýgiftum Úkraínumanni, sem á
foreldra hér á landi, er nú vísað
úr landi vegna þess að hann er
ekki orðinn tuttugu og fjögurra
ár. Fagnaðarerindið birtist okkur
líka í þeim manni - ekki sem
klapp á sæla og sadda eigin sam-
visku, heldur sem krafa um lif-
andi mennsku, vakandi kærleika,
forvitni og velvild í stað tor-
tryggni og fjandsemi. Sérhver
maður sem hingað leitar, í nauð
eða leit að tilveru - á heimtingu á
sérmeðferð, rétt eins og Bobby
Fischer fékk. Sem stendur eru
allir fyrirfram grunaðir um
græsku og sjálfkrafa neitað.
Íslendingar stóðu sig afar vel
við móttöku flóttamannahópa í
ráðherratíð Páls Péturssonar, sem
nú hefur fengið verðuga viður-
kenningu fyrir það, en af ein-
hverjum ástæðum er öllum ein-
staklingum sem hingað leita eftir
hæli markvisst vísað frá landinu.
Þar með er ekki sagt að hver og
einn eigi að fá sjálfkrafa landvist-
arleyfi - en allir umsækjendur
eiga hins vegar skilið þá sérmeð-
ferð að á mál þeirra sé litið og það
vegið og metið í stað þess að fá
vélrænt nei.
Lög Björns eru raunar svo
ströng að það virðast vera hálf-
gerð vandræði með að finna flöt á
því að bjóða Bobby Fischer hing-
að. Ekki er að efa að þingmenn
munu nú á nýju ári endurskoða
þessi lög í ljósi vondrar reynslu -
einkum hið furðulega aldurstak-
mark við tuttugu og fjögur ár - og
verði þá minnugir þess að svona
lög varða líf og örlög flóttafólks á
borð við Jósep og Maríu og hljóta
því að taka fyrst og fremst mið af
fagnaðarerindinu. ■
Hvert stórvirkið hefur rekið annað í íslensku við-skiptalífi þetta árið. Íslenskt kaupsýslufólk hefursótt fram og keypt erlend fyrirtæki. Viðskipti eru í
eðli sínu áhættusöm og við því að búast að ekki heppnist allt
sem menn taka sér fyrir hendur á þeim vettvangi.
Hins ber að gæta að íslenskt viðskiptalíf hefur öðlast
reynslu á undanförnum árum sem er dýrmætt veganesti við
kaup á erlendum fyrirtækjum. Margt bendir til þess að sú
reynsla sé nú nýtt og viðskipti Íslendinga erlendis séu betur
undirbúin en áður var.
Trygging Baugs á fjármögnun við kaup á Big Food Group
og þátttaka erlendra fjármálafyrirtækja í henni hljóta að
teljast stór tíðindi í íslensku viðskiptalífi. Bank of Scotland
hefur yfirumsjón með fjármögnun kaupanna og tekur auk
þess níu prósenta hlut í eignarhaldsfélagi Big Food Group.
Það að stór banki eins og Bank of Scotland taki slíka ákvörð-
un hlýtur að teljast meiriháttar viðurkenning fyrir íslenskt
fyrirtæki.
Fleiri íslensk fyrirtæki hafa verið að ná athyglisverðum
árangri. KB banki og Íslandsbanki hafa hvor um sig keypt
stóra banka á Norðurlöndunum á árinu. Kaup Flugleiða á
hlut í Easyjet hafa vakið verðskuldaða athygli erlendis.
Sjónir erlendra fjölmiðla hafa beinst að Flugleiðum, sem eru
eitt fárra flugfélaga í heiminum sem tókst að vinna úr erfið-
leikum í kjölfar 11. september á þann hátt að félagið hefur
skilað hagnaði þegar flest önnur flugfélög voru rekin með
halla.
Það er því margt sem bendir til þess að íslensk fyrirtæki
séu rekin af mikilli þekkingu og skilningi á eðli rekstrarins,
enda þótt meira sé rætt um kjark og skjótar ákvarðanir í um-
ræðu um útrás íslenskra fyrirtækja. Fram undan eru fleiri
spennandi verkefni í útrás atvinnulífsins; verkefni sem geta
skipt miklu fyrir hagsæld framtíðainnar hér á landi.
Þær breytingar sem orðið hafa á viðskiptaumhverfi hér á
landi hafa valdið sumum nokkrum áhyggjum. Annars vegar
spretta áhyggjurnar úr brjóstum þeirra sem ekki sjá til sólar
þegar öðrum gengur vel. Hin uppsprettan er heilbrigð varúð-
arsjónarmið þeirra sem óttast að viðskiptalífið kunni að fara
sér of geyst og hætta sé á að í gleði núverandi velgengni
gleymi menn nauðsynlegri varúð. Flest bendir til þess að við-
skiptalífið sé heilbrigðara og hraustara en nokkru sinni fyrr,
þótt ekki sé það gallalaust fremur en annað.
Stórfyrirtæki hvar sem er í heiminum mæta tortryggni í
umræðunni. Oft mega þau þola ósanngjarna gagnrýni, en í
öðrum tilvikum geta þau sakast við sig sjálf. Sama hefur gilt
um íslensk stórfyrirtæki. Almennt séð verður þó ekki annað
sagt en að þau hafi verið meðvituð um sanngirni og eðlileg-
ar leikreglur. Fyrirtækin sem og aðrir hafa gott af heil-
brigðu aðhaldi og gagnrýni. Hitt verður að hafa í huga að
þegar horft er til þróunar síðustu ára hafa íslensk stórfyrir-
tæki nýtt kraft sinn til hagsbóta fyrir samfélagið og upp-
byggingu þess. ■
20. desember 2004 MÁNUDAGUR
SJÓNARMIÐ
HAFLIÐI HELGASON
Íslenskt viðskiptalíf sækir fram af meiri
þekkingu og kunnáttu en áður.
Merkilegir
áfangar
FRÁ DEGI TIL DAGS
Fagnaðarerindið
Georg í Gæsluna?
Það virðist blasa við þegar lesinn er
listinn yfir umsækjendur um stöðu for-
stjóra Landhelgisgæslunnar að Georg
Lárusson, forstjóri Útlendingastofu,
sem er meðal umsækjenda,
taki við embættinu innan
nokkurra vikna. Er ekki að
efa að hann muni gegna
því af sama myndarskapn-
um og öðrum verkefnum
sem hann hefur
tekið að sér. Hitt
verður svo fróð-
legt að fylgjast
með hvernig
Gæslan mun
þróast á næstu
mánuðum.
Sögusagnir hafa verið um það um
nokkurt skeið að Björn Bjarnason
dómsmálaráðherra hafi áhuga á því að
víkka út starfssvið stofnunarinnar og
fela henni svokölluð „innri öryggismál“
sem sumir kenna við leyniþjónustu-
starfsemi. Ólíklegt er að til þess komi
nema með lagaheimild.
Þungar ásakanir
Margrét Heinreksdóttir lögfræðingur,
fyrrverandi formaður Mannréttindaskrif-
stofu Íslands, setur fram mjög harða
gagnrýni og ásakanir á Mannréttinda-
stofnun Háskólans í Morgunblaðsgrein
á laugardaginn. Margrét segir að stofn-
unin, sem á undanförnum árum hefur
fengið tugi milljóna króna frá ríkinu fyrir
milligöngu Mannréttindaskrifstofunnar,
hafi nánast enga starfsemi rekið og
stjórnarfundir og aðalfundir ekki verið
haldnir. Spurst hafi að stofnunin hafi
veitt fræðimönnum styrki sem aldrei
hafi verið auglýstir og því ekki ljóst
hvernig að veitingu þeirra var staðið.
Kvörtun til fyrrverandi
dómsmálaráðherra
hafi verið svarað
með því að Mann-
réttindaskrifstof-
unni kæmi ekki við
hvernig Mannrétt-
indastofnunin færi
með sitt fé. Beðið er
eftir viðbrögðum há-
skólamanna við þess-
um skrifum.
ÚTGÁFUFÉLAG: Frétt ehf. RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRAR: Sigurjón M. Egilsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FULLTRÚI
RITSTJÓRA: Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG DREIFING:
Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is
SETNING OG UMBROT: Frétt ehf. PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt
að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
SKOÐANIR OG UMRÆÐUR Á VISIR.IS
Í DAG
BOBBY FISCHER,
FLÓTTAFÓLK OG VIÐ
GUÐMUNDUR
ANDRI
THORSSON
Davíð var ekki að
draga athygli frá
neinni óhæfu þegar hann
bauð Bobby Fischer hingað
– þvert á móti: boðið dreg-
ur athygli að óhæfu, þeim
endemislögum um útlend-
inga sem Björn Bjarnason
stóð fyrir og lét setja eftir
dönskum fyrirmyndum, en
Íslendingar ættu nú að vita
allt um ríkjandi viðhorf þar
í landi til annarra þjóða
,,
gm@frettabladid.is