Fréttablaðið - 27.12.2004, Blaðsíða 10

10
Jóhannes Páll II páfi messaði á jóladag og
hvatti til friðar. Þetta er 27. jólamessa Jó-
hannesar Páls, en hann var kjörinn páfi í
október árið 1978.
Æskuárin
Áður en Jóhannes Páll varð páfi hét hann
Karol Josef Vojtila. Hann fæddist hinn 18.
maí 1920 í smábænum Wadowici í Pól-
landi. Foreldrar hans voru strangtrúaðir
kaþólikkar og faðir hans vildi að Karol
lærði til prests. Hann missti móður sína
níu ára gamall. Karol þótti afburða náms-
maður og íþróttamaður á sínum yngri
árum. Átján ára gamall innritaðist Karol í
háskóla í Kraká og nam bókmenntafræði
og leiklist. Við hernám Þjóðverja árið
1939 var skólanum lokað. Þremur árum
seinna fékk Karol köllun til að gerast
prestur og settist á skólabekk í leynilegum
prestaskóla. Árið 1946 var hann vígður til
prests en tók við sinni fyrstu stöðu árið
1949 í Kraká.
Prestsskapurinn
Meðfram prestsstörfum og heimspeki-
námi hlaut Karol prófessorsstöðu í guð-
fræði við kaþólska háskólann í Lúblin,
sem var eini kaþólski háskólinn í Sovét-
ríkjunum. Árið 1958 var hann settur
vígslubiskup í Kraká og vígður erkibiskup
sex árum seinna. Árið 1967 gerði Páll VI
páfi hann að kardínála við Vatíkanið.
Páfastóll
Þegar Jóhannes Páll dó á páfastóli eftir
skamma setu árið 1978 kom það mörgum
á óvart að Karol var valinn eftirmaður hans.
Þá fékk hann nafnið Jóhannes Páll II. Hann
er fyrsti páfinn sem er af slavnesku bergi
brotinn. Hann var auk þess fyrsti páfinn í
455 ár sem var ekki ítalskur og sá yngsti í
132 ár. Jóhannes Páll hefur ekki aðeins lát-
ið mál kirkjunnar sig varða heldur líka al-
þjóðamál. Hann gagnrýndi harðstjóra á
borð við Augusto Pinochet á sínum tíma
og studdi verkalýðshreyfinguna Samstöðu í
Póllandi. Árið 1981 reyndi byssumaður að
ráða páfann af dögum. Enginn páfi hefur
ferðast víðar en Jóhannes Páll. Hann hefur
farið í 95 opinberar heimsóknir út fyrir Ítal-
íu og 141 innanlands. Sem biskup Rómar
hefur páfi vísiterað 301 af 334 kirkjusókn-
um borgarinnar.
Fyrsti Slavinn á páfastóli
HVER ER? PÁFINN
27. desember 2004 MÁNUDAGUR
Velflestir misstu velflest
Á annan í jólum í fyrra reið jarðskjálfti yfir Bam í Íran með þeim afleiðingum að 27.000 manns létu lífið.
Ári síðar reyna eftirlifendurnir að færa samfélagið í samt horf eins og frekast er kostur
HAMFARIR Í gær var eitt ár liðið frá
jarðskjálftanum mikla sem reið
yfir borgina Bam í Íran. Hátt í
þrjátíu þúsund manns týndu lífi
enda var borgin rústir einar eftir
hamfarirnar. Uppbyggingarstarf
gengur hægt en bítandi og hafa Ís-
lendingar aðstoðað við áfallahjálp
og sálrænan stuðning.
Einhugur um enduruppbyggingu
Þórir Guðmundsson, upplýsinga-
fulltrúi Rauða kross Íslands, er
nýkominn frá Bam. „Þetta var
eins og ég ímynda mér að Dres-
den hafi litið út strax eftir síðari
heimsstyrjöld, það var allt í rúst
þarna ennþá,“ segir hann. 27.000
manns fórust í skjálftunum en
sennilega er sá íbúi vandfundinn í
þessari 120.000 manna borg sem
ekki hefur orðið fyrir áföllum
vegna hamfaranna. „Það má eig-
inlega segja að velflestir hafi
misst velflest sitt, bæði hús og
húsbúnað og allt saman.“
Bam er í miðri eyðimörk og allt
í kring eru sandauðnir. Skjálftinn
var allstór, 6,5 á Richter-kvarða,
og var auk þess mjög grunnur og
beint undir borginni. Því varð
eyðileggingin jafn mikil og raun
bar vitni.
Bæði yfirvöld og íbúar eru ein-
huga um að reisa borgina úr rúst-
um og þannig var nýtt sjúkrahús
opnað á dögunum. Talsvert hefur
verið unnið við að hreinsa til í rúst-
unum og fólk er eitthvað byrjað að
byggja hús sín á ný. Flestir búa
hins vegar í eins konar gámahýs-
um sem stjórnvöld hafa útvegað
og einhverjir í tjöldum á lóðum
sínum. Kalt er á þessum slóðum
um þessar mundir og fer frostið
niður í tíu gráður á nóttunni.
Íslendingar við áfallahjálp
Engum dylst hvílíkar hörmungar
slíkar hamfarir eru fyrir alla sem
í hlut eiga. Margir grófust undir
húsum sínum og komust lífs af en
misstu ef til vill alla ættingja sína.
Eftirlifendur eru margir hverjir
enn í losti og eiga að vonum erfitt
með að taka þátt í samfélaginu á
nýjan leik. Depurðin heltekur
þetta fólk og það endurupplifir at-
burðina í sífellu í huganum.
Heimilisofbeldi hefur aukist, svo
og eiturlyfjaneysla.
Rauði kross Íslands hefur í
samstarfi við systursamtök sín í
Danmörku og íranska Rauða
hálfmánann síðastliðna mánuði
veitt þeim sálrænan stuðning
sem um sárt eiga að binda. Þórir
segir að þúsundir manna hafi
fengið slíka áfallahjálp, sem felst
einkum í hópmeðferð þar sem
fólki gefst kostur á að tala um
reynslu sína.
Á sínum tíma söfnuðust 5,5
milljónir króna hérlendis handa
íbúum Bam en auk þess lagði rík-
isstjórnin til fé. Þessir peningar
eru nú notaðir til að reisa Bambúa
upp úr öskustónni og segir Þórir
að árangurinn af hjálpinni sé það
góður að búist sé við að hún verði
fyrirmynd að slíkri vinnu í fram-
tíðinni.
Mannlegur harmleikur
Vesturlandabúum hættir stundum
til að líta á mannfallið í hamförum
í þróunarlöndunum sem tölulega
staðreynd en ekki mannlegan
harmleik. Þórir hitti með eigin
augum fólk sem hafði gengið í
gegnum þyngri raunir en orð fá
lýst. „Ég hitti konu sem tók þátt í
aðstoðinni hjá okkur, Fariba
Shahmoradi. Hún sagði mér frá
því að húsið sitt hefði hrunið ofan
á sig. Hún var föst í nokkra
klukkutíma undir rústunum og
við hliðina á henni var systir
hennar og tvö börn hennar. Þau
dóu öll. Það var alveg augljóst að
hún var ekki búin að ná sér eftir
þetta og sjálfsagt mun hún aldrei
gera það.“
Þúsundir barna misstu for-
eldra sína en flestum þeirra hefur
verið komið til ættingja sinna.
Sum eru þó á munaðarleysingja-
hælum, sem að Þóris sögn virðast
mjög vel rekin.
Margt fólk flutti burt strax
eftir skjálftann en nokkur hluti
þess hefur snúið aftur þar sem
döðluuppskeran var í haust. Eitt
ár er þó of stuttur tími fyrir íbúa
Bam til að koma öllu í samt lag á
ný, að líkindum munu mörg sár-
anna aldrei gróa. Engu að síður
reyna borgarbúar að horfa fram á
veginn og taka eitt skref í einu í
áttina að einhverju sem kallast
getur eðlilegt líf.
sveinng@frettabladid.is
LJÓNYNJAN MARÍA OG
UNGARNIR HENNAR TVEIR
María og ungarnir búa í dýragarði í
Gauhati á Indlandi og ekki annað að sjá
en að þau uni hag sínum vel.
BÖRNIN Í BAM
Flestum þeirra barna sem misstu foreldra sína í skjálftanum var komið til ættingja en
einhver búa þó á munaðarleysingjahælum.
FARIBA SHAHMORADI
Fariba grófst í rústunum ásamt systur sinni og tveimur börnum hennar. Hún komst ein lífs af.
ÞÓRIR GUÐMUNDSSON
M
YN
D
IR
Þ
Ó
R
IR
G
U
Ð
M
U
N
D
SS
O
N