Tíminn - 07.01.1975, Blaðsíða 8

8
TÍMINN
Þriðjudagur 7. janúar 1975.
Halldór Pólsson, búnadarmólastjóri:
Halldór Pálsson
Arferði. Arið 1974 var
landbúnaðinum hagstætt, en þó
ekki alveg eins gott og árið 1973.
Þetta veldur nokkurri furðu, þar
eð hitastig ársins 1974 var aðeins i
meðallagi, en það er eins og
gengur ekki einhlitt að treysta
meðaltölum. í byrjun hins
nýliðna árs var öll jörð i klaka-
viöjum, af þvi að siðustu tvo
mánuði ársins 1973 féll mikill
snjór um land allt samfara
miklum frostum. Spilliblotar öðru
hverju hleyptu svo öllu i gadd
einkum viða á Suður- og
Suðvesturlandi. Vetrarmánuð-
imir janúar til april voru óvenju
hlýviðrasamir, sérstaklega þó
norðanlands og austan. A landinu
var meðalhiti i marz 3 stig yfir
meðaltali. Um sumarmál var
jörð viðasthvar örisa á láglendi
og þvi nær klakalaus, en nokkur
snjór var þá á hálendi, þvi að
úrkoma var mikil siðari hluta
vetrar og féll að mestu sem snjór
á hálendinu. Mai var einnig hlýr
en júni i meðallagi. Þar eð jörð
kom nær klakalaus undan vetri og
veðursæld rikti alla vormánuðina
greri óvenju snemma. Viða var
nokkur sauðgróður I úthaga i
aprillok og alls staðar var nægur
gróður fyrir lambfé siðari hluta
mai og I byrjun júni, jafnvel þótt
allþröngt væri í högum. Kom
þetta sér sérlega vel fyrir
bændur, sem láta ær bera úti, en
varð að minni notum fyrir hina,
þótt alls staðar sparaði þessi hag-
stæða tið kjarnfóðurgjöf og
túnbeit bæði handa sauðfé og
nautgripum. Helzti annmarkinn
var sá, að á svona góðu vori báru
ær víða of seint, til þess að hafa
full not af hinum snemmvaxna
gróðri.
Nokkurn skugga bar á hið góða
vor, að allvíða komu tún kalin
undan svellum vetrarins, sem
lengst höfðu legið, eða frá þvl I
nóvember-desember fram á út-
mánuði. Vlðast héldu bændur þó,
er svellin leysti, að jörðin kæmi
óskemmd undan þeim, þvi að hún
var græn að lit, en fáum dögum
siðar fölnaði græni liturinn og
stór svæði túnanna urðu brún.
Mest bar á þessu á flatlendis-
túnum á Snæfellsnesi, sums
staðar i Borgarfirði, á Suðurlandi
og Suðausturlandi. Um tlma
óttuðustu bændur uppskerubrest
af völdum kalsins, en vegna
mildrar veðráttu eftir að snjóa
leysti náðu hin kölnu tún sér furðu
vel, þótt mikið vantaði víða á, að
þau gæfu fulla uppskeru. Vorstörf
voru viða unnin snemma, t.d.
sáning kartaflna, en vegna anna
komst þó áburður ekki alls staðar
nógu snemma á tún til að nýta til
fulls hina hagstæðu vorveðráttu.
Gert var ráð fyrir að sláttur
hæfist með allra fyrsta móti, en
svo varð ekki nema á stöku stað.
Ýmislegt olli þvl. Spretta varð
vægari I júnl en búizt hafði verið
við, einkum þar sem seint var
borið á, þvl að þá var svalt marga
daga og úrkomusamt. Margir
drógu að hefja slátt vegna
úrkomu. Fjöldi bænda hófu slátt I
slöustu viku júni og fyrstu viku
júll.
Veöurstofan segir að sumar-
mánuðirnir júlí, ágúst og septem-
ber hafi verið fremur kaldir, júll
aðeins undir meðallagi, ágúst 0,5-
1,0 stig undir og september 2-3
stig undir meðallagi. Samt telja
bændur víðast hvar á landinu
þetta hafa verið sérlega gott
sumar. Á Norðaustur- og Austur-
landi var þó heyskapartið mjög
erfið sakir mikilla úrfella eftir að
nokkuð kom fram I júli og fram á
haust. Aðeins þeir, sem fyrst hófu
heyskap I þessum landshluta,
náðu nokkru verulegu heymagni
fyrirhafnarlitið og vel verkuðu. Á
vesturhluta landsins allt austur I
Suður-Þingeyjarsýslu og Skafta-
fellssýslu lék veðráttan við
bændur svo að hey náöust þar
víöast hvar prýðilega verkuð, en
of lltil, þar sem kalskemmdir
voru. Svo einstök voru góðviðrin,
að mjög óvlða koma frost til
skaða fyrir kartöflusprettu, þrátt
fyrir lágan meðalhita sumar-
mánuöina. Aftur á móti spratt há
fremur lltið og grænfóður, sem
seint var sáð.
1 október og nóvember var hiti I
meöallagi og góðviðrasamt, en
desember var bæði kaldur og
illviðrasamur vlðast hvar á
landinu, svo að um jól voru snjóa-
lög mikil einkum á Norðaustur-
og Austurlandi, en hlákan um
áramótin hefur leyst mikið af
snjó á láglendi. í heild hefur árið
veriö óvenju góðviðrasamt þótt
mikil illviðri væru um allt land
um gangnaleytið I september og
aftur aftökunorðanhrlðar I
desember, en sllku mega Islend-
ingar ávallt búast við.
Áburðarnotkun
Heildarnotkun tilbúins áburðar
slðustu 4 ár hefur verið:
aðeins ræktað á 13 ha I Rangáf-
vallasýslu á Samsstöðum, Korn-
völlum og Þorvaldseyri.
Hraðþurrkað gras og grasmjöl.
Framleitt var nokkru meira af
grasmjölskögglum og grasmjöli
Köfnunarefni, hreint N
Fosfóráburður, P2 05
Kalláburður, K2 O
1974 1973 1972 1971
smál. smál. smál. smál.
13.437 13.628 12.982 12.911
7.489 7.587 7.103 7.280
5.379 5.450 5.452 5.580
sauðkindur, þar af 689,329 ær,
41.918 hross, 839 gyltur og geltir,
4996 grisir, 169,769 varphænur,
59,625 aðrir alifuglar og 12.055
minkar. Ekki er enn vitað um tölu
búfjár I ársbyrjun 1975, en
samkvæmt úrtaki úr þeim 22
hreppum, þar sem fóðurforði nú
var borinn saman við fóðurforða i
fyrra, kemur I ljós, að ám og kúm
hefur aðeins fjölgað, en
gemlingum og ungneytum
fækkað.
Samkvæmt upplýsingum frá
Framleiðsluráði landbúnaðarins
var innvegin mjólk til mjólkur-
samlaganna fyrstu 11 mánuði
ársins 1974 108,759,507 kg eða
3.251.981 kg eða 3,1% meiri en á
sama tíma 1973. Haustið 1974 var
slátrað I sláturhúsum 907,161
kind, 827,190 dilkum og 79.971
fullorðinni. Er það 48.448 kindum
fleira en 1973, og er það fleira en
nokkru sinni fyrr, Meðalfall dilka
reyndist nú 14,30 kg eða 0,64 kg
léttara en ,1973. Lauslega áætlað
nemur skaðinn fyrir bændur af
þvl hve sláturfé var nú rýrara en
1973 um 180 milljónum króna.
Þessi vænleikamunur dilka
milliáranna 1973 og 1974 orsakast
án efa af þvl, hve grös trénuðu
snemma s.l. haust, en þeir sem
höfðu grænfóður eða áborna há til
haustbeitar fyrir sláturfé, náðu
vænleikanum upp.
Kindakjötsframleiðslan varð
nú 13.571 smálesta eða aðeins 216
smálestum meiri en 1973 þrátt
fyrir að 48.448 fleiri kindum væri
nú slátrað. Þessi aukning nemur
aðeins 1,6%. Enn liggja ekki fyrir
tölur um nautgripaslátrun á árinu
1974, en hún hefur aukist til muna
frá árinu ’73. Svina og kúklinga
kjötsframleiðslan eykst einnig,
en tölur um þá framleiðslu eru
ekki enn fyrir hendi.
Fjárfesting og
framkvæmdir
Enn hafa ekki borist allar
skýrslur um jarðræktar og
byggingarframkvæmdir bænda á
árinu 1974. Framræsla með
vélgröfnum skurðum mun hafa
verið um 10% meiri en 1973, en þá
var hún I lágmarki um árabil.
Margir hafa nú ræst fram nokkru
meira land en þeir hafa enn
ræktað og er þvi eðlilegt að fram-
ræsla minnki nokkuð. Hinsvegar
eykst þörfin fyrir að endurnýja
eða hreinsa gamla skurði.
Vlðasthvar þarf að endurgrafa
skurðina á 10-20 ára fresti.
Jarðræk.tarfram.kvæmdir svo
sem nýraékt, endurvinnsla túna
Jarðræktarframkvæmdir svo
og grænfóðurrækt virðist hafa
áður, en byggingarframkvæmdir
A árinu 1974 var notað 1,4%
minna af köfnunarefni, 1,3%
minna af fosfóráburði og 1,3%
minna af kalíáburði en 1973.
Aburðarverksmiðjan I Gufu-
nesi framleiddi 1974 34.875 smá-
lestir af áburði, þar af eingildar N
áburöur af mismunandi styrk-
leika (33% N, 26% N og 20% N)
8.262 smálestir, en 26.613 smá-
lestir blandaður áburöur.
Áburöarsalan seldi 59.686 smá-
lestir af áburði á árinu 1974 sem
er 1876 smál. eða 3% minna en
1973. Bændur hafa því notað
nokkru minni áburö þrátt fyrir
aukningu ræktaðs lands, heldur
en árið 1973, einkum virðast þeir
hafa dregið úr notkun sterkari
áburðartegundanna.
Meðalverð á áburði var 42%
hærra en árið 1973. Áburðarefnin
eru frá 7-10% dýrari I blönduöum
en hreinum áburðartegundum.
Uppskera og jarðargróði. Enn
ligg ja ekki fyrir allar skýrslur um
fóðuröflun landsmanna sumarið
1974. Eftir úrtaki úr 22 hreppum
að dæma úr öllum landshlutum er
heyfengur nú um 4% minni að
magni til en 1973, en þá var hann
rúmlega 4% minni en 1972, sem
var algjört metár, hvað heyöflun
varðar. Vestanlands og norðan er
heyfengur svipaður eða nokkru
meiri en 1973, litið, eitt minni
austanlands en mun minni
sunnanlands t.d. um 25% minni I
einni sveit I Arnessýslu.
Fyrningar frá fyrra ári bæta vlða
úr uppskerurýrnun I ár, en sumir
bændur hafa keypt hey eða verða
að gera þaö, nema þeir hafi
fækkað fénaði til muna. Nú eru
hey góð viðasthvar á landinu.
Rannsóknarstofnun land-
búnaðarins og Rannsóknarstofa
Norðurlands hafa I samráði við
ráöunauta að venju látið efna-
greina heysýni úr öllum lands-
hlutum. Rannsóknir þessar sýna,
að fóðurgildi töðunnar er hátt. Nú
þarf að meðaltali 1,8 kg I fóður-
einingu eða svipað og i fyrra.
Nokkur munur er á heygæðum
eftir landshlutum. Það er bezt á
Vestfjörðum, aðeins 6 sýni, þar
þarf l,6kgaftöðuIFE,en lakast á
Austurlandi og Suðurlandi 1,9 kg I
FE. Eggjahvltumagn, þ.e.
hundraöshluti hráeggjahvitu I
þurrefni, er hæst I Vestfjörðum,
15,4%, næst hæst á Norðurlandi
15,3% en lægst á Austurlandi
13,6% og næstlægst á Vesturlandi
13,9% en 14,0% á Suðurlandi.
Grænfóðuruppskeran var
misjöfn, einkum eftir þvl hvenær
var sáð, og hvort tókst að verja
hana fyrir áföllum af illgresi. Enn
liggja ekki fyrir tölur um i hve
marga hektara sáð hefur verið
grænfóðri vorið 1974, en líklega
hefur það verið nokkru minna en
1973. Hið góða vor, og hve
snemma gréri hefur gefið
mörgum bændum von um aö hafa
næga möguleika til fóöuröflunar
og haustbeitar, en þar munu
ýmsir hafa misreiknað sig eins og
slðar verður að vikið. Þeir, sem
ná góðum tökum á grænfóður-
rækt, hafa jafnan af henni hin
beztu not. Það lengir sumariö,
þ.e. þann tíma, sem fénaður hefur
aðgang að gróðri meö miklu
fóðurgildi, það sparar kjarn-
fóöurkaup og það tryggir afurðir
af búfénu.
Kornrækt. Korn, bygg, var
og neykökum en áður, eða
samtals um 5430 smálestir, er
skiptast á verksmiöjurnar sem
hér segir?
Grasm jölskögglar: smál.
Fóður og fræ, Gunnarsholti 1420
Stórólfsvallarbúið 1600
Brautarholti Kjalarnesi 860
Fóðuriðjan, Ólafsdal 600
Grasmjöl: Samt. 4480
Fóöuriðjan, Ólafsdal 80smál.
Þangmjöl:
Fóöuriðjan, ólafsdal 120 smál.
Heykökur:
Hjá Búnaðarsambandi
Suðurlands 350 smál.
Hjá bændum á
Svalbarðsströnd 400smál.
Samt. 750 smál.
Katöfluuppskera 1974 er áætluð
100-140 þúsund tunnur, en
reyndist 1973 aðeins 40 þúsund
tunnur,þ.e. það magn, sem barst
óskemmt á markað. Þjóðar-
neyzla af kartöflum er 100-120
þúsund tunnur. Ætti ekki að þurfa
að flytja inn mikið af kartöflum i
ár takist geymsla á heimafram-
leiðslunni vel.
Gulrófnauppskera mun liklega
hafa verið eitthvað meiri en 1973,
en þá entist hún aðeins fram I
mars.
Grænmeti. Samkvæmt
upplýsingum frá Sölufélagi
garðyrkjumanna var framleiðsla
»mikilvægustu tegunda, sem hér
segir. Tölurnar eru að nokkru
leyti áætlaðar: lg74 19?3
Tómatar 300 smál. 309 smál.
Gúrkur 207 smál. 257 smál.
Hvítkál 190 smál. 165 smál.
Gulrætur 85 smál. 80 smál.
Blómkál 71 þús. stk. 64 þús. stk.
Sölufélag garðyrkjumanna
seldi grænmeti fyrir um 100
milljónir króna á árinu 1974 eða
fyrir 40 milljónir meira en 1973.
Búfjáreign og
búfjárframleiðsla
1 ársbyrjun 1974 var bústofn
landsmanna 67.338 nautgripir,
þar af 36.975 mjólkurkýr, 845.796