Tíminn - 16.01.1975, Blaðsíða 1
vélarliitarinn
í frosti og kulda
HF HÖRÐUR GUNNARSSON
SKÚLATUNI 6 - SÍMI (91)19460
12. tbl. — Fimmtudagur 16. janúar 1975 —59. árgangur
Hæstaréttardómur:
Greiðaber
fasteigna-
gjöld af
höllinni
FB—Reykjavik. Kveðinn
hefur verið upp dómur I
hæstarétti i máli Gjald-
heimtunnar gegn
Frimúrarareglunni i
Reykjavik. Fjallaði málið
um það, hvort Frimúrara-
reglunni bæri að greiða fast-
eignaskatt af húsi sínu við
Skúlagötu, en samkvæmt
lögum munu félagsheimiii
vera undanþegin fasteigna-
gjöldum.
í undirrétti féll dómur á þá
leiö, að Frimúrarareglunni
væri skylt að greiða fast-
eignagjöld, og i hæstarétti
var þessi dómur undirréttar
staðfestur. Þó má geta þess,
að þrir dómenda greiddii at-
kvæði með, en tveir voru
hins vegar þeirrar skoöunar,
að höll frimúrara félli undir
félagsheimilalögin, sem áð-
ur voru nefnd.
Snjóflóð ó
Seyðisfirði
FB—Reykjavik. Snjóflóö hefur
falliðá síldarbræðsluna Hafsfld á
Seyðisfirði. Talið er líklegt, að
snjóflóðið hafi fallið aðfaranótt
miðvikudagsins, en ekki er þó vit-
að nákvæmlega um það.
Skemmdir eru miklar að sögn
Kristins Sigurjónssonar, fram-
kvæmdastjóra verksmiðjunnar,
en hann gat ekki I gærkvöldi gert
sér neina grein fyrir þvi, hversu
miklar þær væru. Afkastageta
verKsmiðjunnar var um 3-400
lestir á sólarhring, og er illt I efni,
að önnur bræðsla á Austfjörðum
skuli nú vera óstarfhæf I upphafi
vertiðar.
Kristinn sagði i viðtali við
Timann, að engir hefðu veriö
hafðir við vinnu i verksmiðjunni
undanfarna daga. Þar væri ekki
haft fólk, þegar „menn vissu ekki
hvað væri fyrir ofan þá”, eins og
hann komst að orði, en Hafsild
stendur norðan við Seyðisfjörð,
beint á móti Rikisverksmiðjun-
um, undir svokölluðum Háubökk-
um.
Kristinn sagðist hafa verið i
verksmiðjunni á mánudagskvöld-
ið, og þá hefði verið þar allt með
kyrrum kjörum. Hann kom svo
KOSTAR JÚGUR-
BÓLGAN BÆND-
UR 400 MILLJÓN■
IRÁ ÁRI HVERJU?
FB-Reykjavik. A rannsóknar-
stofu M jólkursamsöiunnar I
Reykjavik er fylgzt mjög náið
með gæðum mjólkurinnar dag
hvern, og fjöldi sýna er tekinn.
Þar eru einnig framkvæmdar
júgu rbólgur ann sók nir, sem
bændur um allt land geta fengið
endurgjaldslaust fyrir mjólkur-
kýr sinar. Þetta er mikil þjón-
usta, sem hefur mikla fjárhags-
lega þýðingu fyrir bændur, og
raunar alla landsmenn, þvf að
júgurbólgan veldur geysilegu
tjóni. Má jafnvel reikna með, að
það sé ekki undir 400 milljónum
króna á ári.
Guðbrandur Hliðar, forstöðu-
maður rannsóknarstofu MS,
skýrði blaðamönnum frá þvi, er
þeim var sýnd starfsemin i gær i
tilefni af 40 ára afmæli Mjólkur-
samsölunnar, að árið 1950 hefðu
til dæmis verið gerðar 307 rann-
sóknir á stofunni, en til saman-
burðar mætti nefna, að rannsókn-
irnar uröu 38 þúsund árið 1973.
Allar rannsóknir eru byggðar á
samnorrænum staðli, þannig að
gæöi mjólkurinnar eiga aö vera
jafnmikil hér og annars staðar á
Norðurlöndum. Þá má geta þess,
að á rannsóknarstofunni eru
rannsökuð mjólkursýni frá ein-
stökum bændum, og má þannig
kanna gæði mjólkurinnar frá
hverjum stað. Til þessara rann-
sókna er notað nýtt tæki, sem
nefnist Biomatic. Plastdós með
sýni er sett undir auga i tækinu,
og siðan kemur fram á sjónvarps-
skermi gerlainnihald sýnisins,
og á sérstökum rita, sem einnig
er tengdur tækinu, kemur fram
númer sýnisins og tala gerlanna.
Tækið er mjög fullkomið sem
hingað komið kostar að sögn Guð-
brands um eina milljón króna.
Guðbrandur Hliðar skýrði enn
fremur frá rannsóknum stofunn-
ar á júgurbólgu I kúm. Sagði
hann, að rannsóknir þessar hefðu
fyrst verið teknar upp árið 1967,
og þá einungis verið gerðar á sér-
stöku tilraunasvæði á svæði
Mjókursamsölunnar. Ariö 1970
fékk svo Mjólkursamsalan fjár-
styrk á fjárlögum til þessara
rannsókna, og var þá bændum um
allt land boðið að færa sér þær i
nyt. Bændur fá senda sérstaka
plastöskju með dauðhreinsuðum
glösum fyrir sýni, einu glasi fyrir
hvern spena kýrinnar. Rannsókn-
in tekur tvo til sjö daga á rann-
sóknarstofunni, og fer timalengd-
in eftir þvi, hvort júgurbólga
finnst I sýnunum, en þá þarf
lengri tima til greininganna. Að
rannsókn lokinni fær bóndinn
skýrslu um ástand kúa sinna, og
til hvaða aðgerða þurfi að gripa
hverju sinni. Þessi þjónusta er
bændum að kostnaðarlausu.
Talið er, að tjón af júgurbólgu
sé frá 10-15%, þar sem nyt kúnna
minnkar sem þessu nemur. Ef
reiknað er með að mjólkurfram-
leiðsla i landinu sé um 110
milljónir litra á ári, og verð til
bænda fyrir hvert mjólkurkiló sé
40 krónur, er tjónið af þessum
sökum, og þá einungis reiknað
Frh. á bls. 15
Verksmiðja Haf-
síldar stórskemmd
— óvíst, hvort hún verður starfhæf d loðnuvertíðinni
aftur i verksmiðjuna um klukkan
eitt I gærdag, og sá þá, hvað gerzt
hafði.
Snjóflóðið hefur ekki verið mik-
ið, að sögn Kristins, þrátt fyrir
það, að það hafi valdið miklu
tjóni. Hann sagði, að það hefði
brotið niður tvær-þrjár sperrur i
verksmiðjuþakinu og liggur nú
yfir þurrkurunum. Skemmdir eru
enn ókannaðar, og ómögulegt um
þær að segja, að svo komnu máli.
Erfitt getur reynzt að moka
snjónum út úr verksmiðjunni, þvi
engum tækjum verður þar við
komið. Þar við bætist svo, að allt
er á kafi i snjó og ekki nema jarð-
ýtur, sem komast leiðar sinnar og
svo snjóbilar, en af þeim er ekki
nema einn til staðar.
Kristinn sagðist ekki geta sagt
um það, að svo komnu máli,
hvaöa áhrif þetta snjóflóð ætti
eftir að hafa nú iupphafi loðnu-
vertiðar, en hann sagði, að allt
yröi gert til þess að koma verk-
smiöjunni I gang sem fyrst.
Séð austur Seyðisfjörö. örin vlsar á verksmiðju Hafsíldar norðan fjarðar. Ljósm: Astvaldur
Kristinsson.
„Endurskoðun hag-
stjórnaraðferða"
— segir í desemberskýrslu OECD
VERÐLAG á Islandi hefur hækk-
að um 12% á ári frá strlðslokum
fram til ársins 1970, segir I úr-
drætti úr ársskýrslu OECD I des-
embermánuði siöastliðnum. Edl-
gosið i Vestmannaeyjum olii á
sinum tima auknum þrýstingi,
bæði i sjávarútvegi og byggingar-
iðnaði, og nú er svo komið, að
verðbólgan hefur aukizt yfir 40%
á einu ári. Aður hefur árleg verð-
hækkun komizt allt upp I 60%.
„Megineinkenni efnahags-
framvindunnar á Islandi árið 1974
eru hin hastarlega aukning við-
skiptahalla og uggvekjandi hækk-
un verðlags og kauplags”, segir i
skýrslunni. „1 utanrikisverzlun
hefur hvort tveggja gerzt, að
eftirspurn eftir helztu útflutn-
ingsvörum landsmanna hefur
minnkað um leið og verð á inn-
flutningsvörum hefur hækkað ó-
venjulega mikið. Nýjustu spár,
geröar i ljósi efnahagsráðstafan-
anna i ágúst og september, benda
til þess, að viðskiptahallinn nemi
9% vergrar þjóðarframleiðslu”.
Þá segir i skýrslunni, að horfur
á árinu 1975 séu óráðnar, og sé
þess gætt, hvernig utanrikisverzl-
un Islendinga er háttað, sé ólik-
legt, að sú rýrnun viðskiptakjara,
sem komið hefur fram að undan-
förnu, snúist okkur i vil. Með
nokkurn veginn óbreyttu verðlagi
útflutningsvara og heldur minnk-
andi verðhækkun innflutnings-
vara, sýnist mega gera ráð fyrir,
aö viðskiptahallinn fari niður i
5,5% af vergum þjóðartekjum,
segir siðan i skýrslunni. Þetta er
þó við það miöað, að dragi úr eft-
irspurn i landinu.
Hitt er íslendingum talið hag-
stætt, enda þótt verðhækkun oliu
hafi valdiö þeim þungum búsifj-
um, að ónytjaðar eru miklar
orkulindir, og þess vegna geti
framtiöaráhrif orkukreppunnar
orðiö hagstæö hérlendis.
Þá segir, að islenzk stjórnar-
völd verði að taka hagstjórnarað-
ferðir sinar til gagngerrar endur-
skoðunar. Lióst sé, að ekki hefur
Frh. á bls. 15
Neyðaróstand
á Raufarhöfn
— NEYÐARASTAND vofir nú
yfir á Raufarhöfn, og er olia að
ganga þar alveg til þurrðar.
Reynt hefur veriö aö safna saman
slöttum til þess að geta yljað hús
og haldið disilstööinni gangandi.
En slikt hrekkur skammt og
frestar aðeins vandræðaástandi
örskamma stund.
Ýmsar vörutegundir eru á þrot-
um i þorpinu, en langalvarlegast
er oliuleysiö. Rætist ekki úr þvi,
verða þorpsbúar að hirast i
myrkri og kulda, þar til oliuskip
kemur.
Skuttogarinn nauðinúpur, sem
væntanlegur er til hafnar innan
skamms, mun ekki heldur kom-
ast á veiðar á ný, nema olia fáist.