Tíminn - 16.01.1975, Blaðsíða 9

8
TÍMINN
Fimmtudagur 16. janúar 1975.
Fimmtudagur 16. janúar 1975.
TÍMINN
9
Jennifer Statham Louis enska konan, sem hefur verift gift Victor Louis, sem er fæddur i Sovétrlkjunum,
i sextán ár og eiga þau þrjú börn. Þaö er álitiö aö hún viti einna bezt af blaöamönnum um allt baktjalda-
makk i Moskvu.
Ein af þeim eftirtektarveröustu
persónum I rússneska
þjóöfélaginu i dag, er ljóshærö 42
ára gömul kona, Jennifer Staham
Louis, aö nafni.
Hún er fædd og alin upp i
Dorking, Surrey i Englandi, en
hefur búiö i Sovétrikjunum siðan
1955, og giftist þar hinum þekkta,
eða óþekkta, Victor Louis árið
1958.
Victor Louis, en i reyndinni er
hið rétta nafn hans Vitali
Yevgennevich Lui, er 46 ára
gamall blaðamaður, fæddur i
Sovétrikjunum. Hann hefur unnið
fyrir Mc Graw-Hill, Time, NBC,
CBS, Times of London, Parade og
hið fræga timarit Look og greinar
hans hafa birzt i The Washington
Post, The New York Times og
óteljandi fleiri blöðum og tima-
ritum um allan heim.
Hann vinnur nú fyrir The
London Evening News, sem hinn
sovézki fréttaritari blaðsins, og
það hefur verið sagt um hann, án
þess að hægt sé að sanna það, að
hann sé meðlimur KGB, sovézku
leyniþjónustunnar.
Einnig hefur þvi verið lýst yfir,
að hann sé njósnari fyrir sovézka
utanrikisráðuneytið og um leið
einn af mikilvægustu mönnum
KGB, og þegar ýmis „viðkvæm
málefni” koma upp, er flogið með
hann til Bandarikjanna, Mexico,
Canada, tsrael, eða hvar i
heiminum sem það er, að sovézku
yfirvöldin hafa einhverra mála að
gæta.
Louis, neitar öllu þessu að sjálf-
sögðu og heldur þvi fram, aö hann
sé ekkert annað en venjulegur
blaðamaður.
Nóg af fréttum.
Siðastliðin tiu ár, hefur The
London Evening News komið
með meira af fréttum frá Sovét-
rikjunum, heldur en nokkurt ann-
að enskt dagblað, og er þetta að
þakka Louis.
Það virðist enginn vafi leika á
þvi, að Kremlin notar Louis og
borgar honum fyrir að birta
fréttir, sem öðrum blaöamönnum
er ekki heimilað. Einnig vita
stjórnvöld landsins að Louis
þekkir raunverujega hvern
einasta erlendan fréttamann i
Moskvu — en hann hefur unnið
með mörgum þeirra — og það sé
þess vegna sem yfirvöld nota
sambönd hans til að breiða yfir
ýmis mál sem er þeim þyrnir i
augum, eins og t.d. yfirlýsingar
j dóttur Stalins, Svetlönu
f Alliuyeva, og nóbelsverðlauna-
hafann, Alexander Solzhenitzyn,
en hann þekkir Louis persónu-
lega, en þeir kynntust i fangabúð-
um I Kazakhstan 1954, er þeir
voru þar báðir i haldi.
Louis heldur þvi fram, að stjórn
Stalins hafi sent sig ifangabúðir,
fyrir þær sakir einar að hafa haft
of mikið og náið samband við út-
lendinga.
Spurningin
En hvað um það, hvernig stóð á
þvi, að velættuð ensk stúlka eins
og Jennifer Statham, giftist
Victor Louis, eignaðist með hon-
um þrjá syni, og býr i stóru
einbýlishúsi þar sem öll nýtizku
vestræn heimilistæki eru, sund-
laug, tennisvöllur, nokkrar bif-
reiðir eins og Mercedes, Porsche,
Volkswagen og þrjá þjóna til
hjálpar, og svo siðast en ekki sizt,
taka þátt i samkvæmislifi, sem
aðeins um fimmtiu af háttsett-
ustu mönnum Sovétrikjanna er
leyfður aðgangur að?
„Ég get sagt það,” segir
Jennifer, „að það er sama
hvernig Victor er tengdur sovézk-
um yfirvöldum, kemur mér ekki
við og ég veit ekkert um það. Ég
vilekki vita það. Þetta er nokkuð
sem aðeins kemur Victor einum
við en ekki mér og drengjunum.
Þegar við giftumst sættumst við á
þetta, þvi það er bezt fyrir fjöl-
skylduna.
„Ef eitthvaö kemur fyrir”
heldur hún áfram, án þess að
skýra þetta „eitthvað” nánar,
„og yfirvöldin tækju mig kannski
i yfirheyrslur og spyrðu mig um
mann minn, get ég svarað þeim á
þá leið, að ég viti ekkert um hvað
þeir eru að tala, og segi satt”.
Það sem hún veit ekki
„Það eru sumir hlutir, sem
eiginkona ætti ekki að vita um,”
segir Jennifer, „og i minu tilfelli
er það samband Victors við
stjórnvöldin hér, ef þau eru þá
nokkur. Ég spyr ekki og hann
segir ekki neitt. Á öllum öðrum
sviðum vinnum við saman og
leysum öll vandamál saman.”
T.d. er það vinna hans sem
blaðamaður. Victor sér um að út-
vega allar fréttir, les rússnesku
dagblöðin og notar þau sambönd
sem hann hefur hér. Ég er aftur á
móti ensku-sérfræðingur hans og
einnig vélritunarstúlka.
„Eftir að Victor hefur safnað
efninu saman, vinn ég úr þvi,
hreinskrifa það. Þetta gengur
bara ágætlega hjá okkur. Við
skrifum fyrir Sydney Morning
Herald i Astraliu, Der Stern
Magazine i Þýzkalandi, fyrir blöð
og timarit i Danmörku, Israel,
Sviss og svo auðvitað The London
Evening News. Við skrifum ekk-
ert fyrir sovézku blöðin. Victor er
ekki meðlimur kommúnista-
flokksins og gæti þvi ekki skrifað
fyrir blöðin, þótt hann vildi.”
„Eiginlega” útskýrir Jennifer
Louis og brosir litið eitt, „þá höf-
um við verið mjög heppin. Að
skrifa frá Moskvu er okkar
starfssvið. Hugsið ykkur bara ef
við þyrftum skyndilega að flytja
til London eða Washington, hvað
gætum við gert án þess að hafa
einhver sambönd? Mjög litið er
ég hrædd um.”
Tími til spillis.
„Hvað vikur orðróminum
um okkur, þá verð ég að segja
að hann er hlægilegur. Nær allar
fréttir sem koma héðan eru rakt-
ar til okkar. Ef við ættum að neita
þvi, þá myndum við ekki hafa
neinn tima til að vinna. Og ef við
kærum fyrir dómstólum, mynd-
um við aðeins eyða peningum
DULARFULLA
KONANí
MOSKVU
okkar til einskis i erlendum dóm-
sölum.
Svo við lifum lifinu frá degi til
dags, tökum hvaða tækifæri sem
gefst til öflunar frétta. Þú spyrð
hvort Victor hafi þýtt My Fair
Lady. Hann gerði það, ásamt
tveimur vinum sinum löngu áður
en samkomulagið milli Sovét og
Bandarikjanna var gert um þýð-
ingarrétt. Okkur tókst að fá
nokkrar rúblur fyrir þetta. En við
þurfum mikið á okkur að leggja
við vinnuna og hver rúbla sem við
vinnum okkur inn er árangur
mikillar vinnu. Við lifum góðu
lifi, og ég hef ekki eftir einu að
sjá”.
Jennifer Statham hitti Victor
Louis árið 1957 en þá vann hún i
Moskvu sem einka-kennslukona á
heimili Adrians Northey, sem er
brezkur höfuðsmaður.
Koman til Moskvu.
„,Ég kom til Moskvu 1955”
segir Jennifer, „ég hafði þá gert
tveggja ára samning við Northey
um að kenna börnum hans tveim.
Ég talaði ekki rússnesku þá, en ég
lærði mikið af Northey-hjónun-
um. Fyrst bjuggum við á Savoy
hóteli, sem nú heitir Berlin Hotel.
Seinna flettum við svo i Brezka
sendiráðið, sem hristist alltaf, þvi
að neðanjarðarjárnbraut Moskvu
lá undir þvi. Það var mjög kalt
þennan vetur og lif okkar snerist
mest i kringum starfsemi sendi-
ráðsins. Þá leit ég á hlutina frá
allt öðru sjónarmiði heldur en ég
geri núna.”
„Um sumarið 1957, ég held það
hafi verið i júli, fór ég i Bolshoi
leikhúsið, þvi mér þykir gaman
að horfa á ballet. Þegar sýning-
unni lauk, var komin hellirigning,
en ég hafði regnhlif með mér.
Það hafði maðurinn.sem stóð við
hliðina á mér, ekki. Við byrjuðum
að tala saman, og ég var
undrandi á að heyra að hann
talaði ensku. Hann bauð mér i
kaffi á Metropole hótelið, og ég
þakkaði fyrir.”
„Auðvitað töluðum við aðeins
um okkur sjálf. Við skiptumst á
ævisögum.
Victor sagði mér að hann ynni
fyrir Daniel Schorr (fréttamaður
CBS) og hefði áður unnið fyrir
aðra bandariska fréttamenn. Við
hittumst oft þetta sumar og um
haustið fór ég til Englands með
NortHey-fjölskyldunni og hjálpaði
þeim að flytja og koma sér fyrir á
heimili þeirra nálægt Windsor.
Þá var hjónaband með Victor
mjög ofarlega i huga mér”.
Lítillar hjálpar aö vænta.
Jennifer ræddi við móður sina,
vini og starfsmenn i brezka
sendiráðinu i Moskvu um mögu-
lega erfiðleika á að giftast sovézk
um rikisborgara. Það voru nærri
allir sem réðu eindregið frá þvi.
Brezki sendiherrann sagði:
„Þetta er auðvitað þitt mál. En ef
þú giftist þessum náunga, þá get-
ur þú ekki leitað til okkar, ef þú
lendir ieinhverjum vandræðum.”
Þrátt fyrir allar ráðleggingar
og varnaðarorð, fór Jennifer aft-
ur til Sovétrikjanna og giftist
Victor, meira að segja tvisvar
sinnum, fyrst borgaraleg vigsla
9. nóvember 1958 og siðan i kirkju
23. nóvember. Ed Stevens, sem
þá var fréttamaður fyrir
Christian Science Monitor tók
myndir af athöfnunum og Eugene
Stamoglov, sem þekkt hafði
Victor i mörg ár, var svara-
maður.
„Við byrjuðum búskap i litilli
eins-herbergis ibúð” heldur
Jennifer áfram, „hún var I suð -
vestur Moskvu og var ekki upp á
marga fiska. Victor hóf að vinna
fyrir Bob Gibson (sem nú er með
erlendu fréttirnar hjá Los
Angeles Times) og ég fékk vinnu
sem lausráðinn fréttamaður við
London Times.”
Svo komu börnin. Þegar
Jennifer var ófrisk að Nicholas,
fór hún heim til Englands, þar
sem fyrsti sonur þeirra fæddist i
Dorking. Af sovézkum yfirvöld-
um er Nicholas tekinn sem
sovézkur rikisborgari, en stundar
skólanám i Sussex. Yngsti sonur-
inn, Anthony fæddist 1968 i
Moskvu, þar sem hann stundar
sitt skólanám.
Það var árið 1960, eftir langa
leit og hlaup á milli stjórnvalda,
sem Louis-hjónunum tókst að fá
stærri ibúð við Leninsky
Prospect. Þremur árum seinna,
keyptu þau lika næstu ibúð við,
hjuggu niður veggina og létu gera
báðar ibúðirnar upp.
Þótt þau hafi keypt sér dacha
(sveitasetur) 1965 þá halda þau
enn ibúðinni i Moskvu, sem eru
mikil sérréttindi i þessari mann-
mörgu borg, þar sem mjög erfitt
er að fá húsnæði.
óvenjulegír vinir.
Eftir að hafa búið 20 ár i Sovét-
rikjunum, er Jennifer Louis ein
af þeim mest mikilsmetnu og
mikilvægustu konum i Sovét-
rikjunum. Hún talar ekki aðeins
málið, heldur á hún heilan hóp af
sovézkum og erlendum vinum,
sem er mjög óvenjulegt þar. Hinn
venjulegi sovétborgari forðast út-
lendinga eins og heitan eldinn.
Það voru þau Jennifer og
maður hennar, sem gáfu út einu
ensku simaskrána sem til er i
Moskvu (þau stórgræddu á
þeirri útgáfu), jafnframt öllum
þeim aragrúa af greinum og
fréttum, sem þau senda frá sér i
viku hverri,stundum 20-30 fréttir
á viku.
„Ég er yfirleitt mjög fljót að
vinna,” segir Jennifer, þvi ég
hlaut ágætis menntun. Ég út-
skrifaðist úr menntaskóla 1948 og
fór siðan i háskólann í Edinborg.
Þaðan útskrifaðist ég sem list-
fræðingur og fór siðan á einka-
ritaranámskeið, þar sem ég lærði
bæði vélritun og hraðritun. For-
eldrar minir, William og Isa-
bella Statham, sem voru i út-
gáfustarfsemi, voru þá skilin, svo
ég ákvað að fullnuma mig sem
einkaritari.
Byrjaði að vinna.
„Ég fékk fyrst vinnu við lög-
fræðiskrifstofu i Dorking sem
varð mér dýrmæt reynsla en ég
varð að hætta þar til þess að lita
eftir börnum fyrir frænku mina,
sem varð veik og lá lengi á
sjúkrahúsi og sá ég um heimilið á
meðan.”
„Það var þá, sem ég ákvað að
reyna að fá mér vinnu erlendis
við að lita eftir og kenna börnum.
Ég svaraði miklum fjölda af
auglýsingum, þar á meðal einni
frá Moskvu. Og þannig var það að
ég fór þangað.”
t dag segir Jennifer að hún hafi
svo mikið að gera, að hún þurfi að
fara á fætur klukkan sex á
morgnana. Hún eyðir hálftima á
hverjum degi til yoga-æfinga og
fer siðan i kalda sturtu. Fyrir
morgunverð kennir hún yngsta
syni sinum, Antony, ensku i einn
tima, og að þvi loknu er morgun-
verður með allri fjölskyldunni.
Hin daglega stundaskrá
Hún segir matreiðslumannin-
um fyrir verkum, ásamt
bilstjóranum og þjónustu-
stúlkunni. Garðyrkjumaðurinn
fær einnig sin fyrirmæli frá henni.
Siðan fer hún i gegnum póstinn,
borgar alla reikninga og byrjar
siðan að vinna úr og vélrita þær
greinar, sem maður hennar hefur
safnað.
Venjulega fer fjölskyldan til
Englands einu sinni á ári og búa
þá hjá móður Jennifer i Dorking.
Þegar Jennifer var spurð um
hvar hún vildi eyða ellidögunum,
svaraði hún, án þess að hika:
„Við hlið eiginmanns mins. Þvi
hvað sem aðrir segja um Victor,
þá er hann góður maður, indælis
faðir og elskulegur eiginmaður.”
(Þýð. GB)
Jennifer Louis, ásamt eiginmanni sinutn Victor og móður sinni, Isabella Statham. Þau eru hér I hléi i Bolshoi leikhúsinu f Moskvu. Jennifer og móðir
hennar, heimsækja hverja aðra á hverju ári milli Englands og Moskvu.
Dr. Jóhann M. Kristjdnsson:
Passíusálmar
HLJÓMKVIÐA ÍSLENZKRAR KRISTNI
ÞRJÚ HUNDRUÐ ára afmælis
séra Hallgrims Péturssonar
hefur verið minnzt á við og dreif
allt þetta ár, með misjafnlega
viðeigandi hætti, en eðlislægri
natni þjóðar, sem þakkar eigin
skáldum lifið i þúsund ár.
Erindi Sverris Kristjánssonar
sagnfræðings um séra Hallgrim
og PASSÍUSALMANA I Ríkisút-
varpinu á s.l. föstu mun vera
það fyrsta á þeim vettvangi árs-
ins, og þannig upphafið að þvi
ritflóði, er á eftir fór, en flóð i
anda sem efni gjörast oft váleg,
enda á þeim væng framvind-
unnar, sem veldur umróti, jafn-
vel byltingu, svo að á yfirborðið
kemur oft það, sem áður var
ekki vitað, að væri til.
Flóð þetta flæðir I islenzkri
þjóðmenningu, „vogrek” þess
vitnar þvi um þroska þeirrar
menningar. Hefur hún vökvað
það TRÉ sem hún nú mynnist
við, sem hæst ÓX og fegurstu
krónuna ber, eöa hefur flætt úr
jarðvegi þess eitthvað af þeim
vaxtarskilyrðum, sem voru þar
fyrr? Verður það um aldir enn
skýrasta tákn þess hvlta undurs
israels, sem Guömundur
Guðmundsson skáld nefnir i
ljóðinu KRISTUR„Hina fegurstu
hugsjón i tsraels skáldanna
Uóði”.
Góðu lofar ræða óskars Hall-
dórssonar, lektors við Háskóla
tSLANDS, flutt I dag, 1. desem-
ber. Ræðan er lifsspeki út af
fyrir sig. Með þaulreyndri hug-
kvæmni skilgreinir lektorinn
háspeki PASSIUSALMANNA og
ber saman og samræmir ýmsa
þætti mannlifsins — innri sem
ytri — við speki sálmanna, svo
að niðurstaðan verður ramm-
gerð heimsádeila og háþróuö
siðfræði.
Lektorinn brýtur stóra
„mola” úr þvi eðla bergi vizk-
unnar, sem séra Hallgrimurog
önnur vitmenni mannkynssög-
unnar hafa hlaðið, svo úr verður
sá kjarni siðgæðis og vizku, sem
er sá eini „myntfótur”, er höf-
uðstóll mannlegs þroska og
framvindu verður að grundvall-
ast á.
+ + +
Og arnflug Sverris Kristjáns-
sonaníSagnfræðings— i erindum
þeim, er að framan greinir —
þar sem huglæg reisn sagn-
fræðingsins ber hátt við himin
skáldsins.
Stærð eðalsteinsins segir ekki
alltaf til um verðgildi hans.
Þessi erindi Sverris Kristjáns-
sonar með PASStUSÁLMANA
dýpkar skilning hlustandans á
speki og helgi sálmanna, styrkir
trúna á gildi þeirra, eykur áhrif
þeirra og fegurð. Þetta er djásn
á djásni i ISLANDS „skáldanna
ljóði”.
+ + +
NÚ hafa PASSÍUSÁLMARNIR
verið lesnir t Rikisútvarpið um
margra ára skeið. Flestir hafa
vissulega lesið vel. Einn las þó
sá, er af ber.
Hæpið er, að nokkur hlióm-
sveitarstjóri hafi flutt
Beethovens HLJÓMKVIÐUR
með svo höfgri innlifun, sem.
Jón Helgason, skáld og-
prófessor, flutti Islenzku
þjóðinni (i nefndu útv.)
HLJÓMKVIÐU tSLENZKRAR
KRISTNI, PASStUSALMA
Hallgrims Péturssonar.
Ég gjöri það að tillögu minni,
að næstu þrjár föstur verði
endurtekinn I Rikisútvarpinu
flutningur prófessorsins á
PASStUSALMUNUM með er-
indum sagnfræðingsinsog ræðu
iektorsins. Það legði birtu á
þorrann og góuna I islenzkum
hjörtum.
1. desember 1974.
Óskar Halldórsson.
Dr. Jón Helgason.
Sverrir Kristjánsson.
Fréttabréf úr
Strandasýslu
Fimmtudaginn 30. des. var
hér nokkuð hvöss vestanátt, en
kl. 12 um kvöldið skall á ofsa-
stormur og stóð aftakaveður af
NV fram til kl. 4 um nóttina. Þá
fór heldur að draga úr veðrinu.
Allt lék á reiðiskjálfi, einsog allt
ætlaði um koll að keyra. Þegar
dagaði og menn gátu farið að at-
huga verksummerki, kom i ljós,
að margt hafði farið forgörðum.
Engum var fært út meðan of-
viðrið stóð.
A Munaðarnesi tók þak af
hlöðu, sem hey var i . Fauk það
út I veður og vind, og sést lítið
eftir af þvi, allt gjörónýtt.
I Norðurfirði braut glugga og
hurðir I vélageymslu og hurðir
frá heyhlöðu.
Hjá Kaupfélagi Stranda-
manna sogaði veðrið burt hurð
frá nýbyggðum bilskúr I heilu
lagi. Þakplötur fuku af gamla
ibúðarhúsinu. Fleira var þar á
tjá og tundri.
A Krossanesi sviptist af hluti
af hlööuþaki. Lenti það á gafli
ibúðarhússins, steinsteyptum,
braut þar glugga úr eldhúsi og
sprengdi steinsteypu út frá hon-
um. Ný Zetordráttarvél stóð úti.
Brak úr hlöðuþakinu, eða ann-
að, hefur lent á henni, brotið
framrúðu og þak hennar. Einnig
tók þar vélsögunarborð, og sést
ekkert eftir af þvi.
A Gjögri tók þak af ibúðarhúsi
Sveins Jónssonar. Húsið var
mannlaust. Hjá Axel á Gjögri
tók járnþak af skúrbyggingu,
áfastri við ibúðarhúsið.
A Kjörvogi lagðist i rúst sög-
unarhús, sem stóð við lending-
una. Aðrar minniháttar
skemmdir urðu, sem ekki verða
taldar hér.
Engum varð svefnsamt þessa
nótt, a.m.k. ekki á meðan mesti
veöurofsinn geisaði. Margir
fóru ekki úr fötum, þvi að við
öllu mátti búast.
Þetta ofviðri er af ýmsum tal-
ið það mesta, sem menn muna.
Þar sem misvindasamt var I
þessari vindátt, stóðst ekkert
fyrir. Til marks um veðurhæð-
ina á Krossanesi má geta þess,
aö nokkuð stóran bút (um 50 sm
langan) úr sverum stálbita tók
upp af sléttum grunni, og kast-
aðiisthann langt úr stað. Einnig
steypta stéttarhellu, sem lá á
sléttri jörð.
Tjónið af þessu veðri er mikiö.
Veröur engin tilraun gerð hér til
að meta það. Þar sem það var
mest, á Krossanesi, nemur það
eflaust mörgum tugum þús-
unda.
Daginn eftir og næstu daga
hélzt veður hvasst og með snjó-
komu. Var þvi örðugleikum
bundið að byrgja til bráða-
birgða það sem aflaga fór og
opiðstóð, i nær ófærum veðrum.
Ekkert hefur verið átt við sumt,
t.d. ibúðarhúsið á .Gjögri, enda
er það mannlaust, eins og áður
sagði. íbúarnir fluttu burt i
haust til Hnifsdals.
Tiö er enn rysjótt, og nú er
kominn nokkur snjór á jörð og
vegir ófærir, nema á köflum.
Flogið var hingað 6. og 7
janúar. Þá fóru þeir, sem þurftu
að mæta i skólum og til vinnu
eftir jólafriið.
Mönnum finnst þetta hafa
verið hranaleg og köld kveðja á
gamlársdag góðs árs. Margir
hafa sömu sögu aö segja. Svo er
þó fyrir að þakka, að engin slys
eða óhöpp hafa orðið á mönnum
I þessum veðraham.
Með ósk um farsælt ár og
þökk fyrir það liöna.
Bæ. 8. jan. 1975
Guðmundur P. Valgeirsson.