Tíminn - 17.01.1975, Side 7

Föstudagur 17. janúar 1975.
TÍMINN
7
r

Útgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæindastjóri: Kristinn Finnbogason. Kitstjórar:
úórarinn Þórarinsson (ábm). Jón Helgason. Auglýsinga-
stjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur f
Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300 — 18306. Skrif-
stofur i Aðalstræti 7, simi 26500 — afgreiðslusimi 12323 —
auglýsingasimi 19523.
Verð i lausasölu kr. 35.00.
Askriftargjald kr. 600.00 á mánuði. Blaðaprent h.f.

J
Um tvennt
að velja
Einn af aðalforingjum brezka Verkamanna-
flokksins, Denis Healey fjármálaráðherra, lét
nýlega svo ummælt, að sérhver almenn kaup-
hækkun myndi á þessu stigi leiða til aukins at-
vinnuleysis. Verkalýðshreyfingin hefði þvi ekki
nema um tvennt að velja: atvinnuleysi eða kaup-
hækkun, ef hún gæti ekki unað óbreyttu ástandi,
meðan unnið væri að þvi að sigrast á efnahags-
erfiðleikunum.
Eins og nú er ástatt i efnahagsmálum á íslandi,
eiga þessi ummæli Denis Healey ekki siður við hér
en i Bretlandi. Þvi til áréttingar er ekki úr vegi að
rifja upp þær efnahagstillögur, sem vinstri stjórn-
in lagði fram á Alþingi 2. mai siðastl. í þeim tillög-
um fólust eftirgreind höfuðatriði:
1. Binding kaupgreiðsluvisitölu fram yfir 30.
nóvember 1974. Rikisstjórninni væri þó heimilt að
ákveða fasta verðlagsuppbót á lægri launin, eða á
allt að 30 þús. kr. mánaðarlaun.
2. Frestun fram yfir 30. nóv. 1974 á gildistöku
allra grunnlauna umfram 20% i fyrsta áfanga ný-
gerðra kjarasamninga, en það skyldi þó ekki taka
til launa, sem væru lægri en 36 þús. kr. á mánuði,
miðað við dagvinnu.
3. öflugt viðnám gegn almennum verðhækkun-
um, og lækkun rikisútgjalda með það fyrir augum
að geta aukið framlög til niðurgreiðslna og fjöl-
skyldubóta.
Eins og sést á þessu, mat vinstri stjórnin stöðu
atvinnuveganna þannig i aprilmánuði siðastl., að
næstu sjö mánuði yrði að binda kaupgjaldsvisitöl-
una og að grunnkaupshækkun samkv. nýgerðum
kjarasamningum mætti ekki verða meiri en 20%.
Meira gætu atvinnuvegirnir ekki borið.
Þessar tillögur vinstri stjórnar náðu ekki fram
að ganga, eins og kunnugt er. Grunnkaupið hækk-
aði þvi i mörgum tilfellum um 30-40%, i stað þeirra
20%, sem tillögurnar gerðu ráð fyrir. En þvi til
viðbótar hefur staða atvinnuveganna haldið áfram
að stórversna, sökum versnandi viðskiptakjara.
Verð margra innfluttra rekstrarvara hefur hækk-
að, en verð á veigamiklum útflutningsvörum
lækkað. í aprilmánuði siðastl. gerðu menn sér von
um nokkra aukningu þjóðartekna á árinu 1974. Sú
von hefur brugðizt. Erlendar verðhækkanir hafa
jafnframt tekið i sinn hlut miklu stærri hlut af
þjóðartekjunum en þá var ætlað. Af báðum þess-
um ástæðum kemur minna til skiptingar hér
innanlands en ætla mátti i aprilmánuði siðastl.
Ef menn hafa i huga þessar tillögur vinstri
stjórnarinnar frá siðastl. vori, verður það enn ljós-
ara, að nú eru ekki skilyrði fyrir almennar kaup-
hækkanir, þegar kaupið er orðið mun hærra en þá
var, en staða atvinnuveganna hefur á flestan hátt
versnað. Almenn kauphækkun nú gæti ekki gert
annað að verkum en að atvinnureksturinn myndi
meira eða minna stöðvast og atvinnuleysi i stórum
stil halda innreið sina, likt og orðið er i nágranna-
löndunum.
1 kröfum verkalýðssamtakanna nú virðist lögð
áherzla á tvennt: i fyrsta lagi að tryggja atvinnu-
öryggi, og i öðru lagi, að kaupmáttur launa verði i
samræmi við samningana sl. vetur. Það siðara
myndi þýða almenna kauphækkun. Hún er útilok-
uð, nema menn vilji fórna atvinnuöryggi. Góðu
heilli hafa leiðtogar verkalýðshreyfingarinnar
sagt, að þeir meti atvinnuöryggið mest.
ERLENT YFIRLIT
Hartling reynir
að sitja ófram
Hæpið virðist, að honum takist það
Socialdemokratiet
Venstre
vr co œ ■- ro m
<D co <o
O) O CTí G) o
Nf CD 00 — CO iD
co ío o f'*
CT) O J) (T< O) O
Det radikale Venstre
<f (o m •- n w
co <o co r-
0)0 0 o o o
Fremskridtspartiet
o
in
II
co in
o o
Socialistisk Folkeparti
o
c —
co _ - o' o
llu
(D
O
■ n
CD 00 00 lD
cD <D co Þ**
O cn O) o O) O
T“' r—

Centrum-Demokraterne
co
co o
o o
Krísteligt Folkeparti oo
o c- in
*sT —— ..... ....«■■
r- 00 LD
<J) O O)
11
Retsforbundet
cd co o o
O (£• <D r*
ctí o o <y> <d o
ENN er ekki séö, hvort Poul
Hartling tekst að nota sér kosn-
ingasigurinn til að verða áfram
forsætisráðherra, en hann ger-
ir nú itrustu tilraunir til þess.
Fyrst reyndi hann að fá
sósialdemokrata til að vera i
stjórn undir forustu hans, en
fékk eindregna neitun frá Ank-
er Jörgensen, sem einnig vill
verða forsætisráðherra. Um
þessar mundir reynir Hartling
að fá þá flokka, sem ekki telja
sig sósialiska, til stuðnings við
sig, en einn þeirra er Fram-
faraflokkur Glistrups. Liklegt
þykir, að þessi tilraun Hart-
lings strandi á Radikala
flokknum (Det radikale
Venstre). Vel getur svo farið,
að Hartling reyni samt að sitja
áfram og láti atkvæði skera úr
um það i þinginu, hvort efna-
hagstillögur stjórnar hans fá
nægan stuðning eða ekki. Ef
þær féllu i þinginu, yrði stjórn
hans að vikja. Hins vegar er
vafasamt, að Hartling fái að
sitja svo lengi,þvi að sennilega
verður borin fram vantrausts-
tillaga á stjórn hans strax og
þingið kemur saman, ef ekki
verður búið að leysa stjórnar-
kreppuna áður.
Almennt virðist álitið i Dan-
mörku, að efnahagsástandið sé
svo alvarlegt, að stóru flokkun-
um, flokki sósialdemokrata
(Socialdemokratiet) og Vinstri
flokknum (Venstre), beri að
taka höndum saman, þrátt
fyrir fyrri ágreining. Einnig
getikomíð til mála, að Radikali
flokkurinn yrði aðili að sliku
samstarfi, og að foringi hans,
Hilmar Baunsgaard, yrði for-
sætisráðherra.
GREIN þessari fylgja linurit,
sem sýna fylgi flokkanna i
þeim þingkosningum, sem
fram hafa farið siðan 1964.
Linuritin bera það með sér, að
oltið hefur á ýmsu með fylgi
flokkanna, og strfðsgæfan verið
þeim mismunandi hliðholl. Sé
miðað við úrslitin i þingkosn-
ingunum 1964, hafa sósial-
demokratar orðið fyrir miklu
tapi, Vinstri flokkurinn aukið
fylgi sitt nokkuö. íhaldsflokk-
urinn (Konservative Folke-
parti) tapað um 70% af fylgi
sinu, Radikali flokkurinn held-
ur styrkt stöðu sina, og sama
gildir um Sósialiska þjóðar-
flokkinn (Socialitisk Folke-
parti). Siðan 1964 hafa svo sex
flokkar bætzt við, en tveir
þeirra, Kommúnistaflokkurinn
(Kommunisterne) og Réttar-
sambandið (Retsforbundet),
höfðu átt sæti á þingi áður. Hins
vegar eru Framfaraflokkurinn
(Fremskridtspartiet), Kristi-
legi flokkurinn (Kristeligt
Folkeparti), Mið-demokratar
(Centrum-Demokraterne) og
Vinstri sólialistar (Venstre-
socialisterne) nýir af nálinni.
Sé miðað við úrslit kosning-
anna 1964, virðast nýju flokk-
arnir hafa unnið fvlgi sitt fyrst
og fremst frá sósialdemokrötum
og Ihaldsflokknum. Miðflokk-
arnir tveir, Vinstri flokkurinn
og Radikali flokkurinn, hafa
hins vegar haldið fylgi sinu,
þótt tveir nýir miðflokkar hafi
komið til sögu, þ.e. Kristilegi
flokkurinn og Mið-demokratar.
Athyglisvert er, hve illa gengur
að koma upp flokki til vinstri
við sósialdemokrata. Þar var
aðeins einn flokkur 1964, en nú
eru þeir þrir.
SEX rikisstjórnir hafa farið
með völd i Danmörku á þessu
timabili. Eftir kosningarnar
1964 myndaði J.O. Krag minni-
hlutastjórn sósialdemókrata.
Eftir kosningarnar 1966 mynd-
aði Krag enn minnihlútastjórn,
sem naut stuðnings Sósialiska
þjóðarflokksins, og lauk með
þvi löngu samstarfi milli
sósialdemókrata og Radikala
flokksins. Eftir kosningarnar
1968myndaði leiðtogi Radikala
flokksins, Hilmar Baunsgaard,
stjórn, með þátttöku Vinstri
flokksins og Ihaldsflokksins.
Eftir kosningarnar 1971 mynd-
aði Krag enn minnihlutastjórn,
sem naut óbeins stuðnings
Sósialiska þjóðarflokksins, en
siðar tók Anker Jörgensen við
stjórnarforustunni. Eftir
kosningarnar 1973 myndaði
svo Paul Hartling minnihluta-
stjórn Vinstri flokksins, sem
enn fer með völd. Þ.Þ.
Þ.Þ.