Tíminn - 19.01.1975, Blaðsíða 28

Sunnudagur 19. janúar 1975
Nútíma búskapur þarfnast
BJlUETt
haugsugu
Guóbjörn
Guöjónsson

G”
Ðl
ÍTJ
fyrirgóöan mat
$ KJÖTIÐNAÐARSTÖÐ SAMBANDSINS
FRAMTIÐ EYRARBAKKA OG
STOKKSEYRAR ER í VEÐI
EF EKKI KEAAUR
FLJÓTT BRÚ
Á ÖLFUSÁRÓSA
Hringurinn, sem afmarkast af
þéttbýlisstöðunum Selfossi,
Stokkseyri, Eyrarbakka, Þor-
lákshöfn, Hverageröi og aöliggj-
andi dreifbýli, býr frá náttúrunn-
ar hendi viö einhver mestu aöæfi,
sem um er aö ræöa á jafnlitlu
svæöi hér á landi. Bakgrunnurinn
er öflugustu landbúnaöarhéruð
landsins, þar sem fyrir hendi er
verulegur óvirkjaður jaröhiti, en
úti fyrir ströndinni eru ein gjöful-
ustu fiskimið þjóöarinnar.
Mikil útgerð hefur lengi verið
stunduð frá Eyrarbakka og
Stokkseyri, og um nokkuð langt
árabil frá Þorlákshöfn, en Þor-
lákshöfn hefur byggzt upp á til-
tölulega skömmum tima, eða frá
1950. Þar er hafnaraðstaða mun
betri en á hinum stöðunum tveim-
ur, og auk þess er nú unnið að
miklum endurbótum á höfninni
þar,þannigaðinnan tiðar, veröur
þar ein fullkomnasta höfn lands-
ins.
Þorlákshöfn hefur verið lífhöfn
fyrir útgerðina bæði á Eyrar-
bakka og Stokkseyri. Um það bil
tveir þriðju hlutar af afla Stokks-
eyrar á vetrarvertið eru fluttir
frá Þorlákshöfn, þvi að ekki verð-
ur notazt við Stokkseyrarhöfn
nema i hagstæðri veðráttu.
Vegalengdin i hverri ferð, sem
farin er til að sækja afla til
Þorlákshafnar er rúmir 50 km
hvora leið. Það fer þvi ekki milli
mála, að samkeppnisaðstaða
fiskvinnslustööva á Eyrarbakka,
Stokkseyri og Selfossi er stórum
lakari en i þeim bæjum, þar sem
enginn aukakostnaður myndast
af þessum sökum.
Ibúar á þessum svæðum hafa
sótt það mjög fast, að brú yfir
ölfusárósa yrði byggð sem fyrst,
og nú vofir sú hætta yfir, að ibúar
þorpanna austan ölfusár, sem
byggja afkomu sina að öllu leyti á
sjósókn og vinnslu fiskafurða,
flytjist búferlum til staða, þar
sem samkeppnisaðstaða er betri,
verði ekkert að gert. Með bygg-
ingubrúar yfir ölfusárósa breytt-
ist aðstaðan á hinn bóginn mjög
til hins betra. Þá yrði vegalengd-
in til Þorlákshafnar ekki nema 12-
15 km i stað 50 km nú, og hvað
snertir flutning hráefnis og af-
urða yrði vegalengdin sambæri-
leg viö aðra staði.
Timinn átti stutt viðtal um
þessi mál við Vernharð Sigur-
grímsson, oddvita Stokkseyrar-
hrepps.
Meira en 20 ár frá þvi
undirbúningur hófst
— Meira en 20 ár eru liðin frá
þvi, að undirbúníngur að brúar-
gerð hófst, sagði Vernharður, en
þvi miður hefur litið miðað. Árið
1952 var gerð könnun á brúar-
stæði og dýpt i ósnum. Siðar hefur
verið unnið að ýmsum undir-
búningsrannsóknum t.a.m. hefur
ósinn verið kortlagður og gerð
könnun á isalögum. Þessar
jafnrikum mæli og raun ber vitni,
kallar verulega á þá hættu, að
þeir flytji búsetu sina þangað i
vaxandi mæli. Það er nokkuð
langur spotti að þurfa ætið að aka
50 km. i og úr vinnu, en enginn
setti fyrir sig að aka þá 12-15 km
vegalengd, sem um yrði að ræða,
ef brúin kæmi. Nú þegar er farið
að örla áþeirri þróun, að fólk
flytjist héðan til Þorlákshafnar,
og mér er kunnugt um marga,
sem munu hugsa sér til hreyfings,
ef Alþingi ákveður nú eftir jóla-
leyfi, að þessi brúargerð verði
ekki tekin inn á vegaáætlun næstu
ára.
frystihúsa árið um kring, en hing-
að til hafa vetrarmánuðirnir þrir,
nóvember, desember og janúar,
ætið verið hálfdautt timabil hér,
þar sem bátar okkar geta
sjaldnast landað hér yfir veturinn
og erfitt hefur reynzt að flytja
hráefnið um langan veg. Nú hafa
Selfoss, Stokkseyri og Eyrar-
bakki stofnaö með sér sameign-
arfélag til kaupa á skuttogara, en
án brúar yfir ölfusárósa er ekki
grundvöllur fyrir togaraútgerð,
sem þó er forsenda þess að jöfn
hráefnisöflun geti haldizt allt árið.
• — Stokkseyringar eiga nú 11
báta, og þar af eru 9, sem geta
• Jaí
ölfusárósar — Eyrarbakki og Stokkseyri ibaksýn austan ósanna.
— Tfmamynd: Gunnar.
notazt við höfnina hér að ein-
hverju leyti, þ.e. þegar veðrátta
er hagstæð, en þegar brimar,
veröur að nota höfnina i Þorláks-
höfn. Stokkseyrarbúar hafa þvi
gert sér grein fyrir þvi, að sökum
aöstæöna verður Þorlákshöfn
þeirra lifhöfn I framtiðinni.
Arðsemisjónarmið
— Arðsemiathugun viðvikjandi
brúargerðinni hefur alls ekki far-
ið fram, og ekki fengizt fé til
hennar. En það er skýlaus krafa
okkar, að rannsókn verði gerð á
þvi, hversu hagkvæmt mannvirk-
ið yrði, fjárhagslega séð, og við
erum þess raunar fullviss, að það
muni borga sig upp, ef reiknað er
út frá arðsemisjónarmiðum.
■ — Vegagerð rikisins gerði i
ágúst s.l. lauslega könnun á þvi,
hversu dýr brúin, ásamt nauð-
synlegri vegagerð, kæmi til með
að verða. Sú áætlun hljóðar upp á
450 milljónir króna fyrir brúna og
hringveg með varanlegu slitlagi
milli viðkomandi staða.
— Þetta er ekki svo dýrt fyrir-
tæki, ef miðað er við verðmæti
þess sjávarafla, sem unninn hef-
ur verið á þessum tveimur stöð-
um undanfarin ár, og ma'nni hef-
ur skilizt að álika fjármunum
muni sennilega varið til hluta,
sem engan veginn geta talizt
jafnnauðsynlegir. Vegaáætlunin
veröur tekin fyrir á Alþingi nú
eftir áramót, og framtið þorp-
anna hér byggist hreinlega á þvi,
hvort ákveðið verður að hraða
gerð brúarinnar eða ekki. Með
byggingu brúar yfir ölfusársósa
og með þeim hætti einum, verður
reistur traustur grunnur undir
áframhaldandi vöxt og viðgang
þessara rótgrónu útgerðarstaða.
— HJ
rannsóknir hafa ekki leitt neitt I
ljós, sem torveldað gæti brúar-
gerð.
• — Okkur hefur alla tið skilizt á
ráðamönnum, að nausynlegt væri
aö brú kæjni á ölfusárósa um leið
og hafnaraðstaðan i Þorlákshöfn
yrði bætt. Þær hafnarbætur, sem
unniö er að þar nú, nýtast Suður-
landinu ekki á neinn hátt nema
brúin yfir ölfusárósa komi um
leið. Nú hefur komið fram hjá
samgöngumálaráðherra, að
brúargerð á þessum stað komi
ekki inn á vegaáætlun næstu ára.
Fari raunverulega svo, mun það
hafa ýmsar ófyrirsjáanlegar
afleiðingar i för með sér.
Fólksflótti
— Sú staðreynd, að sjómenn-
imir þurfa að nota Þorlákshöfn i
Vernharöur Sigurgrimsson, oddviti Stokkseyrarhrepps.
— Stokkseyrarsjómenn eru
viðurkenndir meðal þeirra beztu
á landinu, og hér hafa alizt upp
sjósóknarar allt frá landnámstið.
öll afkoma manna byggist á fiski
og fiskvinnslu, og hér er eitt af
bezt reknu frystihúsum landsins.
Það hefur lagt i óhemju fjárfest-
ingu og endurbyggingu að undan-
förnu og verður brátt meðal full-
komnustu fiskiðjuvera landsins.
Fjárfesting við endurbætur
fyrstihússins á s.l. ári nam um 40
milljónum kr., og þrátt fyrir þann
mikla aukakostnað, sem akstur
hráefnisins frá Þorlákshöfn veld-
ur, hefur það verið rekið með
milljónarekstrarhagnaði, sem
dæmi um rekstrarkostnað má
nefna að hann nam fyrstu átta
mánuði s.l. árs 8.5 milljónum
króna.
— Bæði á Stokkseyri og Eyrar-
bakka hafa allar þjónustufram-
kvæmdir orðið að sitja á hakan-
um vegna framkvæmda viðvikj-
andi fiskvinnslunni, og hér hefur
lika tekizt aö koma upp geysilega
verðmætum atvinnutækjum. Það
gefur auga leiö, að þau atvinnu-
tæki verða ekki starfrækt án
nægilegs mannafla. Fari sem
horfir, að brúin verði ekki byggð
og fólk flytjist i verulegum mæli
brott héðan verður ekki nægilega
mikill mannafli fyrir hendi til að
rekstur atvinnutækjanna svari
kostnaði. Ljóst er, að of seint
verður að hefja brúargerð, þegar
bæirnir eru komnir i eyði og ibú-
arnir fluttir til staða, sem bjóða
upp á betri aðstöðu.
Brúin forsenda hrá-
efnisöflunar fiskvinnslu-
stöðvanna
— Nú eru, sagði Vernharður,
nýgengin i gildi lög, sem gera ráð
fyrir þvi, að frá og með árinu 1977
verði allt starfsfólk frystihúsanna
fastráðið. Þau lög kalla
óhjákvæmilega á starfrækslu
fSLENZKIR HEST-
AR Á FINNMÖRK
SAMAR' hafa horft með sam-
blandi af efa og vantrú á islenzku
hestana, sem nú eru komnir alla
leiö norður á Finnmörk. Fimm is-
lenzkir hestar standa nú við stall i
Masi, en hesthúsið veröur
stækkað jafnskjótt og efni leyfa,
segir eigandinn, Tryggvi Lund
Guttormsen sem sjálfur er af
Samakyni.
— Þessir hestar gefa mér kær-
komnar aukatekjur, segir Jóhann
Eira, sem annast sorphreinsun I
Masi. Hann hefur tekið að sér að
hirða hestana og sækir námskeið,
þar sem honum er kennt að fara
með þá. Hann á siðan að stjórna
hestastöðinni.
Rosknir Samar hafa litið hest-
ana hálfgerðu hornauga. Enginn
segir þó, að hann vilji þá burt.
Hestarnir komu hingað I október-
mánuði, og ég hef þegar látið mér
skiljast, að þeir geta komið að
góöu gagni hér á Finnmörk. Þá
má nota til þess að aka viði og
heyi, segir Jóhann Eira.
Tryggvi Guttormsen segist
einnig ætla að koma sér upp sauð-
fé, kúm og hænsnum og reka eins
konar kennslubúskap, en annars
er það gestaheimili, sem hann
hefur rekið i Masi, sem er langt
inni i landi og tilheyrir sama
sveitarfélagi og Kautókeinó.
Hestana hyggst hann aðallega
hafa handa ferðamönnum, sem
gista hjá honum og fara til veiða I
vötnum, sem þar eru i kring.
rw
■
Samar á fslenzkum hestum — Jóhann Eira á Albert og Sveinn Ari
Guttormsen á Skugga-Sveini frá Hvoli.