Tíminn - 26.01.1975, Blaðsíða 28

Nútíma búskapur þarfnast
BAUER
haugsugu
Guöbjörn
Guöjónsson
SÍS-FÓIMJll
SUNDAHÖFN
fyrirgóöan mut
^ KJÖTIÐNAÐARSTÖÐ SAMBANDSINS
BÚNAÐARSAMBÖNDIN Á NORÐUR-
LANDI KANNA KAUP Á FÆRAN-
LEGRI HEYKÖGGLA VERKSMIDJU
Teikning af hinni færanlegu heykögglaverksmiðju. Verksmiðjan
er framleidd I Bandarlkjunum og er á vagni, sem dráttarbíli
dregur. Vélasamstæðan vegur 15-16 lestir, og lengd vagnsins er
12 metrar. Samstæðan kostar 20-30 milljónir króna.
MÓ-Sveinsstöðum. Verið er að
kanna, hvort áhugi sé á að kaupa
hingað til lands færanlega
heykögglaverksmiðju.
Eyfirðingar hreyfðu þessari hug-
mynd fyrstir, enda eru þeir
gjarnan I fararbroddi, þegar um
er að ræða nýjungar i búskap. Nú
hafa búnaðarsamböndin á
Norðurlandi sameinazt um að
gera þessa könnun og kosið til
þess fjögurra manna nefnd. Verði
af þessum kaupum, geta bændur
fengið verksmiðjuna heim til sln
og látið köggla það hey, sem þeir
framleiða sjálfir. Kögglað hey
þarf litið hlööupláss og skemmist
ekki viö geymslu. Kögglarnir eru
auðveldari I meöförum en heyið,
og skepnurnar geta etið meira af
þvi. Þannig má spara mikið af
dýrum, innfluttum fóðurbæti, án
þess að afurðirnar minnki.
1 nefndinni eru Gisli Pálsson,
bóndi og oddviti á Hofi i Vatnsdal,
sem er formaður nefndarinnar,
Sveinn Jónsson, bóndi á Ytra-
Kálfsskinni I Eyjafirði, Siguröur
J. Líndal, bóndi á Lækjamóti I
Viðidal, og Egill Bjarnason ráöu-
nautur á Sauðárkróki.
GIsli sagði I viðtali við Timann,
að nefndin hefði leitað eftir fjár-
hagslegum stuöningi hjá þvi opin-
bera, og einnig skrifað öllum
búnaðarfélagsformönnum á
Noröurlandi bréf til að kanna hug
bænda til málsins. Ef undirtektir
reynast jákvæðar, er hugmyndin
að stofna hlutafélag um rekstur
verksmiöjunnar, og veröi þátt-
takendur bæði opinberir aðilar,
búnaöarfélög og einstaklingar.
Verksmiðjan er framleidd i
Bandarikjunum og er byggð á
vagni, sem dreginn er af dráttar-
bfl. Vélasamstæðan vegur 15-16
tonn,og er lengd vagnsinsl2m.
öxulþungi er 6 tonn, en áætlaður
kostnaður við kaup
verksmiðjunnar er 26- 30 millj.
króna.
Við trúum ekki ööru en að rikis-
valdið sjái sér fært að styðja kaup
þessarar verksmiðju verulega,
enda er hér um brautryðjenda-
starf að ræða, allar likur eru á að
spari verulegan gjaldeyri, sagði
GIsli. Einnig vonumst við til að
svör væntanlegra hreppa-
búnaðarfélaga verði jákvæð, og
að þau vilji taka þátt I fyrirtækinu
og beiti sér fyrir þátttöku bænda I
þvi. Verði þátttaka alm^nn, gefur
það visbendingu um að mikil
verkefni verði fyrir vélina.
— Tilgangurinn með kaupum
þessarar verksmiðju er
margþættur, sagði GIsli. Vegna
gifurlegra verðhækkana á áburði,
sem m.a. stafar af hækkuðu oliu-
verði, teljum við eðlilegt, að sem
mest af fóðrinu verði framleitt
innanlands, enda spörum við með
þvi verulegan gjaldeyri. Benda
má á, að hlutfallið á milli hey-
verðs og verðs á kjarnfóðri hefur
raskazt svo að undanförnu, að
árið 1970 þurfti tvö kg. af heyi til
að kaupa eitt kg. af fóðurblöndu,
en nú þarf þrjú til fjögur kg. til að
kaupa það magn.
Með mikilli kögglaframleiðslu
gætu sauðfjárbændur verið sjálf-
um sér nógir með fóðurbæti , og
kúabændur gætu sparað kjarn-
fóðurkaup verulega. Bændur
heföu meira af ræktuðu landi til
beitar vor og haust, ef þeir fram-
leiddu sinn fóðurbæti sjálfir. Þá
má benda á, að þegar vel árar og
heyskapur er góður, safnast
heybirgðir, sem eru geymdar. Sé
þetta geymt úti, eins og oft er,
minnkar fóðurgildi heysins veru-
lega. Kögglarnir yrðu hins vegar
geymdir inni, enda taka þeir sjö
sinnum minna pláss en heyið. Og
þeir rýrna ekki, þótt þeir séu
geymdir. I þessu sambandi má
geta þess, sagði Gisli, að á fundi,
sem við héldum á Akureyri I
haust kom fram, að samkvæmt
foröagæzluskýrslum voru úm-
frambirgðir af heyjum I Eyjafirði
s.l. haust um 100 tonn. Áætlaö
var, að verðmætisaukning þess-
ara heybirgða, ef kögglaöar
væru, yrði 6-7 millj. króna.
Færanleg heykögglaverk-
smiðja yrði til þess að fleiri færu
að framleiða hey til sölu, og með
hækkandi áburðarverði vex
nauðsyn þess að fara vel með það
fóður, sem við öflum, sagði GIsli
Pálsson að lokum.
Þórarinn Lárusson fóður-
fræðingur á Akureyri sagði i
viðtali við blaðið, að það, sem
skildi á milli grasköggla og
heyköggla, væri þurrkunar-
mátinn. Graskögglarnir eru fram
leiddir úr grasi, sem að öllu leyti
er þurrkað meö hituðu lofti og
tilheyrandi tæknibúnaði.
Heykögglarnir eru framleiddir úr
heyi, sem þurrkað er á þann’ hátt,
sem hverjum og einum þóknast,
meö mismikilli hjálp veður-
farsins. Það liggur því ljóst fyrir,
að heykögglarnir eru ætlð mis-
jafnari en graskögglarnir, sagði
Þórarinn. Þeir verða aldrei betri,
en það hráefni, sem þeir eru
framleiddir úr, en þeir geta verið
jafngóðir, þegar um beztu verkun
heys er að ræða, og tekiö er tillit
til þess að þeir eru að öðru jöfnu
rikari af D vitamini (sólaráhrif)
og oft einnig af A vitamini og
meltanlegu próteini vegna áhrifa
hitans við hraðþurrkunina.
Þórarinn lagði áherzlu á að
skepnurnar innbyrðu meira af
heyi i kögglaformi og það væri
þaö, sem gæfi kögglunum kjarn-
fóöurgildi. Væri þar um að ræða
20-30% meira magn. Hann taldi
aö miðað við núverandi verð á
kjarnfóöri mætti kögglunar-
kostnaðurinn á meðalheyi verða
upp undir tiu krónur á kg. án þess
að um tap væri að ræða fyrir
bóndann. Hins vegar hefur verið
gert ráð fyrir að kögglunarkost-
naburinn verði aðeins um fimm
krónur fyrir hvert kg.
Framleiðandinn gefur upp að
verksmiöjan köggli 2-5 tonn af
heyi á klst. eftir aðstæðum og
mannskap. Siðan fer það eftir
verkefnum og vinnsludögum hver
afköstin verða á ári. Hægt er að
köggla hey löngu eftir að slætti
lýkur, bæði úr heystæðum og úr
hlööum. Hægt er að breyta lélegu,
úr sér sprottnu, fúlu og gömlu
heyi I mun nýtanlegra fóöur.
Þórarinn hefur gert grófa
rekstraráætlun fyrir þessa verk-
smiðju. I lok hennar segir: „Gróf
áætlun sem þessi vekur fleiri
spurningar en svör. Hin raun-
verulegu svör fást ekki fyrr en
tækiö verður reynt við Isl. að-
stæður. I þvi felst viss áhætta, en
áfangi sem þessi er of mikilvægur
(ef mögulegur er til að láta)
óreyndan. Og áhættan er minni en
séð veröur I fljótu bragði, þar sem
tækin, sem samstæðunini fylgja,
eru öll eftirsótt og af beztu tegund
hvert á slnu sviði.”
AðlokumsagðiÞórarinn: „Það
er mikil nauðsyn að flytja verk-
smiðju þessa inn og prófa við is-
lenzkar aðstæöur. Einstaklingar
verða að hafa þar að frumkvæði
og taka þeirri áhættu, sem þvi
fylgir, þvi að opinberir aðilar eru
ekki nægjanlega opnir fyrir
nýjungum. Þeir þyrftu að bera
hag bænda og þjóðarbúsins meir
fyrir brjósti. Eins og er eru það
innflutningsfyrirtækin, sem I
raun stjórna þvi hvaða tæki eru
flutt inn og reynd við islenzkar
aöstæður. Þarna ættu opinberir
aðilar t.d. bútæknideildin á
Hvanneyri, að hafa frumkvæðið.
Starfsmenn deildarinnar hafa
fengið mikla reynslu af að gera
tilraunir með vélar og tæki. Það
væri mikill kostur, ef deildinfengi
til landsins ýmis tæki, sem
hugsanlega henta Islenzkum að-
stæöum og prófuðu þau. Td. ef
þeir heföu prófað malara, eins og
er á umræddri verksmiðju, þvi
að mest hætta er á að vandræði
geti orðið við mölun heysins.
Æðarrækt í Eng-
ey og Flatey?
SJ-Reykjavik. Æðarræktendur
hafa áhuga á að gera tilraunir
með aö unga út æöareggjum I vél
og ala upp unga með kollum á sjó
við sem náttúrlegastar aðstæður.
Til tals hefur komið að girða af
vog eða vlk I Flatey og gera þar
sllka tilraun, en bændurnir þar,
Hafsteinn Guðmundsson og Jó-V
hannes Gislason, hafa báðir
æðarvarp og eru áhugamenn um
æðarrækt.
Fyrir allmörgum ’árum var
æðareggjum ungað út f vélum
bæði að Reykhólum og I Mosfells-
sveit. Að Reykhólum munu ung-
arnir hafa fengið bakterlusjúk-
dóm og drepizt, en í Mosfellssveit
döfnuðu þeir vel og voru fluttir til
sjávar. En þeir kunnu ekki að
bjarga sér, væntanlega þar sem
þeir höfðu ekki alizt upp með
fullorðnum fuglum.
í vor hefjast tilraunir með
æðarrækt á vegum Rannsókna-
stofnunar landbúnaðarins. Stofn-
unin á Engey, og hefur hún komið
til umræðu sem staður fyrir
æðarrækt og tilraunir. Einnig
hefur verið rætt um eyjarnar úti
fyrir Reykhólum. Að sögn Björns
Sigurbj örnssonar, forstöðu-
manns Rannsóknastofnunar
landbúnaðarins, er ekkert afráðið
með þessar tilraunir i smáatrið-
um, en umræður hafa staðið yfir
milli starfsmanna stofnunarinnar
og Árna G. Péturssonar, æðar-
ræktarráðunauts Búnaðarfélags
íslands. Og ákveðið er, að gerðar
verði ýmsar athuganir, m.a. á
æðarvarpi og dúntekju.