Tíminn - 28.01.1975, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 28. janúar 1975.
TÍMINN
7
r

(Jtgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm). Jón Helgason. Auglýsinga-
stjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur i
Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300 — 18306. Skrif-
stofur i Aðalstræti 7, simi 26500 — afgreiðslusimi 12323 —
auglýsingasimi 19523.
Verð i lausasölu kr. 35.00.
Áskriftargjald kr. 600.00 á mánuði. Blaðaprent h.f.

J
Alþingi og efna-
hagsmdlin
Alþingi hóf störf sin að nýju i gær. Það mun fá til
meðferðar mörg umbótamál, sem fjallað er um i
stjórnarsáttmálanum, og ber þar hæst útfærslu
fiskveiðilögsögunnar i 200 milur. Það mun verða
verkefni þingsins að ákveða útfærsludaginn, og
einnig hvort útfærsla eigi aðeins að gilda um fisk-
veiðilögsöguna eða efnahagslögsögu yfirleitt. Til
útfærslu á fiskveiðilögsögunni i 200 milur er heim-
ild i lögum frá siðasta þingi, en ekki er fyrir hendi
heimild til jafnmikillar útfærslu á efnahagslög-
sögu, þ.e.a.s. lögsögu sem nær jafnt til auðæfa i
hafsbotninum og i sjónum yfir honum.
Jafnhliða þvi, sem Alþingi mun fjalla um umrætt
mál, verður það annað aðalverkefni þess að fást
við efnahagsvandann. Það hefur raunar verið ár-
legt verkefni Alþingis, en að þessu sinni er hann
meiri en oftast áður. Það er hins vegar von manna,
að hann sé timabundinn, og verður að sjálfsögðu
að taka mið af þvi. Þvi er það meir en rétt, sem
Ólafur Jóhannesson dóms- og viðskiptamálaráð-
herra sagði á fundi Framsóknarfélags Reykjavik-
ur á dögunum, að hér má ekki gera ráðstafanir i
flaustri, og gæta verður þess eftir megni, að ráð-
stafanir, sem gerðar verða, skapi ekki nýjan
vanda i stað hins, sem þær kunna að leysa. Þetta
hefur t.d. gerzt i ýmsum grannlanda okkar, þar
sem gripið hefur verið til mjög viðtækra sam-
dráttarráðstafana i þvi skyni að hamla gegn verð-
bólgu. Þar hafa þessar ráðstafanir skapað enn
meiri vanda, atvinnuleysið. Hér þarf þvi að reyna
að finna vandrataðan meðalveg, sem hamlar gegn
verðbólgu, en leiðir þó ekki til atvinnuleysis.
Ráðstafanir þær, sem Alþingi mun gera i efna-
hagsmálum, hljóta svo mjög að mótast af þvi,
hver verður niðurstaða samninga um fiskverð og
kjaramál. Verkalýðshreyfingin getur vissulega
ráðið miklu i þessum efnum, og afstaða hennar
mun mjög móta hinar endanlegu aðgerðir Alþing-
is. Það er t.d. efalaust, að hin gegndarlausa grunn-
kaupshækkun, sem samið var um i fyrra, er ein
meginorsök vandans, sem nú er glimt við. Verði
haldið áfram á svipaðri braut, hljóta nýjar vand-
ræðaráðstafanir að fylgja i kjölfarið, likt og varð á
siðasta ári. Vonandi kemur ekki til þess. En þá
verður lika að koma til móts við verkalýðshreyf-
inguna á þann veg, að næg atvinna verði tryggð og
reynt verði að tryggja sem bezt afkomu láglauna-
stéttanna. Þetta siðara er hægt að gera með ýms-
um hætti öðrum en kauphækkun. Þær leiðir ber að
athuga til hlitar, enda er nú unnið að þvi.
Af hálfu Framsóknarflokksins er lögð megin-
áherzla á að næg atvinna verði tryggð, en frum-
skilyrði þess er að tryggja rekstur atvinnuveg-
anna. Það er t.d. ekkert mikilvægara fyrir
framgang hinnar nýju byggðastefnu en að tryggð-
ur sé sæmilegur rekstur nýju skipanna og hinna
endurbættu frystihúsa, en þetta tvennt hefur
hleypt mestu fjöri i athafnalif dreifbýlisins, ásamt
útfærslu fiskveiðilögsögunnar. Það er nú mesta
mál dreiflýlisins, að þessi nýju atvinnutæki verði
nýtt sem bezt. Og þótt erfiðlega horfi um stund,
eins og oft áður, mega menn ekki missa móðinn.
Einstaklingarnir verða að auka sparnað sinn, svo
að hjól atvinnulifsins geti haldið áfram að snúast
og samdráttur orðið sem minnstur i almennum
framförum.
Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Klýfur þjóðaratkvæðið
Verkamannaflokkinn?
Wilson ó erfitt og vandasamt verk fyrir höndum
Iiarold VVilson
EF Harold Wilson tekst aö
halda Verkamannaflokknum
óklofnum eftir þjóðarat-
kvæðagreiðsluna, sem efnt
veröur til um aðild Bretlands
að Efnahagsbandalaginu, hef-
ur honum farnazt ólikt betur
en þeim Trygve Bratteli og
Anker Jergensen, en hliðstæð-
ar þjóðaratkvæöagreiðslur i
Noregi og Danmörku leiddu til
mikils klofnings Sósialdemó-
krata i þessum löndum. Það
hjálpar Wilson, að hann getur
lært nokkuð af reynslu þeirra
Brattelis og Jörgensens, og
margt bendir lika til þess, að
hann hyggist gera það. T.d.
ætlar hann ekki að láta það
hafa áhrif á framtið rikis-
stjórnarinnar, hvort sú stefna,
sem hún mælir með, sigrar
eða ekki i þjóðaratkvæöa-
greiöslunni. Stjórnin ætlar að
beygja sig fyrir úrslitunum,
hver sem þau verða, og fylgja
þeim fram 1 Noregi fór
Bratteli öfugt að. Hann til-
kynnti, að stjórnin færi frá, ef
stefna hennar biði ósigur, og
stóð lfka við það. Til að árétta
það, að stjórnin muni ekki
gera úrslitin að fráfararatriði,
hefur Wilson skýrt þinginu frá
þvi, að verði ekki samkomu-
lag I rikisstjórninni um að
mæla með aðildinni eða gegn
henni, muni minnihlutinn hafa
frjálsar hendur um að fylgja
sjónarmiðum sinum fram.
Venjan er sú i Bretlandi, aö
ráðherrar, sem lenda þannig I
minnihluta i stórmálum, segi
af sér. Það mun aðeins hafa
gerzt einu sinni áður I þing-
sögu Bretlands, að minnihluti
stjómar hafi þannig fengið
frjálsar hendur til að vera á
móti meirihlutanum, án þess
að segja af sér. Það gerðist i
tlö þjóöstjórnarinnar 1932,
þegar nokkrir ráðherrar
Frjálslynda flokksins fengu
slikt frelsi til að vera á móti
tollafrumvarpi, sem stjórnin
flutti. Wilson rökstyður þessa
undanþágu nú með þvi, að
aöildarmálið sé svo sérstætt,
að eölilegt sé, að önnur regla
gildi um það en venjuleg mál.
WILSON skýrði frá þvi á þing-
fundi siöastliöinn fimmtudag,
að stjórnin stefndi að þvi að
hafa þjóðaratkvæðagreiðsl-
una fyrir lok júni mánaðar, og
ákveða þannig endanlega af-
stöðu Bretlands til Efnahags-
bandalagsins, en þetta er búiö
aö vera mikið deilumál I Bret-
landi um 15 ára skeið. Stjórn
íhaldsflokksins, sem fór með
völd 1970—’74 samdi um inn-
göngu Bretlands i bandalagið,
og gerðist Bretland formlegur
aöili að þvi 1. janúar 1973.
Meirhluti Verkamannaflokks-
ins var á móti aðildinni. Fyrir
þingkosningarnar, sem fóru
fram á siðastliðnu ári, lýsti
Verkamannaflokkurinn yfir
þvi, að hann myndi reyna að
fá lagfærða ýmsa þá skilmála,
sem Bretar urðu að sæta viö
inngönguna, og bera það siðan
undir þjóðina, annað hvort I
þjóöaratkvæðagreiðslu eða
þingkosningum, hvort Bret-
land ætti að vera aöili að
bandalaginu áfram. í
framhaldi af þessu var það
eitt fyrsta verk ríkisstjórnar
Verkamannaflokksins, sem
kom til valda eftir kosning-
arnar i febrúarmánuði siðast
liðnum, aö óska eftir breyt-
ingum, á aðildarsamningnum.
Viðræður um þetta hafa staðið
yfir siðan, og er nú gert ráð
fyrir að þeim ljúki i marz.
Yfirleitt er þvi spáð, að
þessum viðræðum muni ljúka
á þann veg, að Wilson og
meirihluti rikisstjórnarinnar
mæli með þvi, aö Bretland
verði áfram i bandalaginu.
Nokkrir ráðherranna munu
hins vegar vera andvigir aðild
undir öllum kringumstæðum,
og sama gildir um helztu leið-
toga verkalýðssamtakanna.
Verkamannaflokkurinn mun
þvi ganga klofinn til þjóðarat-
kvæðagreiðslunnar. Ihalds-
flokkurinn og Frjálslyndi
flokkurinn munu mæla
með áframhaldandi að-
ild en nokkurs klofnings
gætir þó I bðaum þeirra,
og þykir sennilegt, að marg-
ir kjósendur íhaldsflokks-
ins hallist á sveif með
Enoch Powell, sem hefur jafn-
an verið andvigur aðildinni.
Skozki þjóðernisflokkurinn,
Kommúnistaflokkurinn og
flokkur fasista eru mótfallnir
aðildinni. Liklegt þykir, aö
margir svonefndra óháðra
kjósenda snúist gegn aðild-
inni. 1 nýlegri skoðanakönnun
reyndust 53% þeirra, sem
spurðir voru, vera fylgjandi
aðild. En þetta getur hæglega
breytzt, og getur það haft
áhrif á þetta, hvert efnahags-
ástandið verður, þegar at-
kvæðagreiðslan fer fram. Á
þessu stigi getur þvi veriö erf-
itt að spá um úrslitin. And-
stæðingar aðildar halda þvi
einkum fram, að hún geri
Bretlandi ósjálfstætt og rýri
lifskjörin, en meðhaldsmenn
hennar segja hins vegar, að
hún auki áhrif Bretlands og
tryggi aukna hagsæld i fram-
tiðinni.
ÁÐUR en til atkvæðagreiðsl-
unnar kemur, verður að setja
sérstök lög um hana, þvi að
þetta er fyrsta þjóðarat-
kvæöagreiðslan i Bretlandi.
Rikisstjórnin stefnir að þvi, að
frumvarp um þetta efni verði
lagt fram fyrir páska og af-
greitt frá þinginu eigi siðar en
i mailok. Mörg framkvæmda-
atriði i sambandi við atkvæða-
greiðsluna geta orðiö deilu-
mál. Til dæmis eru menn
ósammála um,hvort telja beri
atkvæði upp i einu lagi, eða
hvort þau skuli talin sérstak-
lega I hverju kjördæmi eöa
einstökum landshlutum.
Skozki þjóöernisflokkurinn
berst t.d. fyrir þvi, að atkvæði
greidd i Skotlandi, verði talin
upp sérstaklega. Þá er ágrein-
ingur um, hvernig haga beri
málflutningi i fjölmiðlum.
Helzt er talað um að haga
málflutningi i útvarpi og sjón-
varpi likt og gert var fyrir
þjóðaratkvæðagreiðslurnar i
Noregi og Irlandi, en þar var
timanum skipt jafnt milli
þeirra, sem 'voru með og móti.
1 Danmörku var timanum hins
vegar skipt milli þingflokka.
Þávilja andstæðingar aðildar,
aö lagöar verði hömlur á það,
hve mikið fjármagn megi nota
til áróðurs t.d. til auglýsinga i
blöðum. Sumir vilja banna
blaöaauglýsingar með öllu,
þar sem fylgjendur aðildar-
innar séu miklu fjársterkari.
Þeir vilja og hamla gegn af-
skiptum blaðanna, sem flest
eru fylgjandi aðild. Loks hefur
komið til orða, að báðir aðilar
fái nokkurt rikisframlag til
áróðursstarfsemi sinnar, en
það var gert bæði i Noregi og
Danmörku.
Þá er deilt um það, hvort at-
kvæðagreiðslan eigi að vera
bindandi eða ekki. Heath lagði
áherzlu á það i umræðum i
þingi s.l. fimmtudag, að úr-
slitin gætu ekki bundið hendur
þingmanna, þvi að það væri
skylda þeirra að fara ekki eft-
ir ööru en sannfæringu sinni.
Wilson kvað þetta rétt vera, en
hins vegar tryði hann þvi ekki,
að þeir beygðu sig ekki fyrir
þjóðarvilja.
Vegna hins mikla klofnings I
Verkamannaflokknum á Wil-
son tvimælalaust erfitt verk
fyrir höndum i sambandi við
þjóöaratkvæðagreiðsluna, og
má telja það kraftaverk, ef
honum tekst að koma flokkn-
um óklofnum yfir hana
Þ.Þ.