Tíminn - 01.02.1975, Blaðsíða 6

6
TÍMINN
Laugardagur 1. febrúar 1975.
Gunnar Sveinsson, gjaldkeri UMFI:
UNGMENNAFÉLAG ÍSLANDS
STÓRLEGA AFSKIPT
VIÐ AFGREIÐSLU FJÁRLAGA
Segja ungmennafélögin sig úr ÍSÍ?
bau tlöindi geröust viö siöustu
afgreiöslu fjárlaga aö stórlega
var gengiö fram hjá Ung-
mennafélagi Islands, viö úthlut-
un fjár til Iþróttahreyfingarinn-
ar. Hækkaö var framlag til
UMFl úr 2.2 milljónum i 3 mill-
jónir, og samtiinis hlutur ISl
var hækkaöur úr 10 milljónuin I
16 milljónir.
Forusta ungmennafélag-
anna i íþrótta- og menn-
ingarmálum
Ungmennafélag Islands er
stofnað 1907 af 5 ungmenna-
félögum, og er þvl undanfari
Iþróttasambands Islands, sem
stofnað er 1912. Iþróttir hafa frá
byrjun verið virkur þáttur i
starfsemi ungmennafélaganna.
1 byrjun aðallega glíina, en slð-
an sund, frjálsar iþróttir, og slö-
an vetrariþróttir og hópiþróttir.
Almenn félagsmálastarfsemi,
hefur siðan veriö höfuöstarf-
semi félaganna, ásamt starf-
semi aö skógrækt, landgræðslu,
menntainálum, og öllum öðrum
menningarmálum, og siöast en
ekki sizt að sjálfstæði
landsins, meöan sú barátta stóö
sem hæst. Þau eru ekki ófá
menningarmálin, sem ung-
mennafélögin hafa komiö áleiö-
is. Slikt yröi of langt upp aö
telja. Viö litum varla svo i ævi-
sögur aldinna forustumanna
þjóöarinnar, aö ekki sé þar
minnzt á þátt ungmennafélag-
anna, I uppeldi þeirra og mótun
til átaka fyrir heildina. Þessi
þáttur er flestuin landsinönnum
það kunnur, aö ekki þarf aö fara
uin hann fleiri oröum.
♦
Starfsemin nú
A hverju ári er gerö úttekt á
iþróttastarfseminni I landinu,
með skýrslugeröum um starf-
semina á liönu ári. Þessar
skýrslur bera meö sér aö 25% af
iþróttastarfseminni i landinu
fer fram á vegum ungmenna-
félaganna, og aö mestu leyti úti
á landi. Þó aö þessar skýrslur
séu ekki 100% nákvæmar sýna
þær þó hve sterkan þátt ung-
mennafélagshreyfingin á i
iþróttastarfseminni I landinu,
enda sýna landsmót ungmenna-
félaganna, sem haldin eru
þriðja hvert ár, þann stóra þátt
mjög vel.
Ungmennafélag Islands, hef-
ur haft opna skrifstofu, með
föstum starfsmanni i Reykjavik
undanfarin 5 ár, sem þjónustu-
miöstöö fyrir sin aðildarfélög.
Verkefnin hafa veriö mörg.
Þjónusta viö Iþróttastarísem-
ina. Félagsmálanáinskeiö, leik-
rilasafn með smá-leikþáttum,
náinskeiöahald, útgáfa Skin-
faxa blaðs samtakanna, útgáfa
vasasöngbókar, ráöstefna
ungra bænda á Norðurlöndum,
starfsiþróttir, undirbúningur
f'andsmóta, skákkeppnir
héraössambandanna, móttaka
iþróttaflokka frá Noröurlöndum
og samskipti við svipaöar nor-
rænar félagsmálahreyfingar,
ásamt heimsóknum iþrótta-
flokka til þeirra. Happdrætti er
gefur aöildarfélögunum mikla
möguleika til tekjuöflunar, o.fl.
o.fl. er heV yröi of langt upp aö
telja.
Þótt aöildarfélög UMFl séu
einnig aöilar að 1S1 vegna
iþróttastarfseminnar, er þó
þessi skrifstofa sá aöili, sem sér
um þjónustu viö þessi félög, og
styrkir þau af þeim litlu
fjármunum, sem hún hefur yfir
aö ráða, og mundi gera betur ef
hún heföi til þess fjármagn. Til
þess þarf ekki annan aðila, enda
eölilegast aö þaö sé i höndum
U.MF.I.
iþróttalögin og ISI
Meö setningu iþróttalaganna
1940 var sú skipan staðfest, aö
ISI og UMFl væru tveir jafn
réttháir aðilar i Iþróttamálum.
Til samkomulags viöurkenndu
þó ungmennafélögin yfirstjórn
1S1 á Iþróttamálum og þá sér-
staklega i sambandi viö iþrótta-
reglur og erlend samskipti. Viö
þessi atriöi hefur veriö miðað I
samskiptuin þessara aöila hing-
aö til, þó með nokkrum undan-
tekninguin. Þessi sambönd hafa
tilnefnt menn i ýinsar nefndir er
skipaöar hafa veriö á vegum
rikisins til aö fjalla um iþrótta-
og félagsmál, svo sein I stjórn
iþróttasjóðs. Fjármagni rikisins
til iþróttamála hefur verið út-
hlutaö i hlutfalli viö starfrækslu
hvers sambands.
Þessi skipan helzt nokkuö
óbreytt þar til 1965 aö ISl fékk
visst gjald af hverjum siga-
rettupakka Iþróttahreyfingunni
til stuönings, en taldi þá UMFI
ekki meö sein aöila aö iþrótta-
hreyfingunni, og sat eitt aö þvi
fé. Forusta UMFl undi illa þess-
um málalokuin, en lét þó kyrrt
liggja, i von um að rikisvaldiö
jafnaði muninn meö beinum
framlögum, þannig aö UMFI
fengi þar tiltölulega meira. En
þær vonir hafa brugðizt algjör-
lega.
Nú fær ISl stórlega hækkaö
gjald af slgarettum til sinnar
starfsemi, — en UMFl er skiliö
eftir eins og 1965. Þar meö er
samkomulagið frá 1940 aö
bresta.
Ungmennafélag tslands hetur
kappkostaö aö eiga góð sam-
skipti viö 1S1, og glaöst yfir
hverjum áfanga er þeir hafa
náö i útvegun fjármagns til
iþróttastarfseminnar. UMFl
hefur þvi ekki taliö rétt að gera
um þaö ágreining þó ranglega
væri skipt. En nú er svo koiniö
a& ekki verður lengur við unaö.
Framkoma vissra aöila i for-
ustu ISI við fyrra árs úthlutun á
þar einnig sinn þátt.
,/Ekki sama hver
i hlut á"
Á alþingi 1973 átti samkvæmt
fjárlögum að rétta hlut UMFl
nokkuð. Fékk þá hreyfingin
nokkra hækkun, þó hún væri
ekki jafn mikil og hækkun til
ISI. Heföi þá mátt ætla að for-
usta ISI fagnaöi þessari hækk-
un, svipab og ungmennafélagar
hafa fagnaö framlögum til ISI:
En sú varö ekki raunin á. Vissir
menn I forustu ISl meö Ellert
Schram I broddi fylkingar risu
upp með látuin. ÍJthlutunin væri
pólitisk. Vinstri stjórnin væri
hlynnt UMFI af þvi að fram-
sóknarmenn væru i stjórn þess,
en stórlega væri hallað á ÍSl, af
þvi aö manni skildist aö þar
væru sjálfstæöismenn i stjórn.
,,Er ekki sama hver i hlut á?”
var spurt. Þetta var inntak i
heilsiðu grein Morgunblaðsins
eftir Ellert Schram, og kom
einnig fram á alþingi.
Og þetta hreif. Hækkuö var
fjárveiting til 1S1 viö þriöju
umræöu um tvær milljónir.
Vinstri stjórn vildi ekki liggja
undir þvi ámæli aö vera talin
pólitisk I afstöðu sinni til
iþróttamála. Þetta mun vera I
fyrsta skipti sem flokkspólitik
hefur veriö blandað þannig inn i
fjármál iþróttahreyfingarinnar.
Hlutur UMFI stóð i staö, og for-
usta þess lét kyrrt liggja.
Ef litið er á þær forsendur,
sein hér hafa verið raktar, getur
úthlutunin i ár verið skiljanleg,
eftir skilgreiningu Ellerts
Schram. Þaö á aö hygla ISI/hin-
ir geta verið út I kuldanum. ISI
hefurþá „spilað pólitiskt rétt”,
eftir hans kenningu.
Ég vil helzt ekki trúa þvi aö
þetta sé rétt ályktun, og teldi og
þaö illa farið ef svo væri, en for-
sendurnar viröast mæla með
þvi aö svo sé.
Verður hlutur Ung-
mennafélaganna bættur?
Unginennafélögin áttu áöur
baráttumenn á alþingi, þegar
Gunnar Sveinsson.
þeim lá á, og svo mun enn vera.
Bjarni Bjarnason á Laugar-
vatni stóö meö félögunum þegar
iþróttalögin voru sett. Þá vildu
sumir gera þau áhrifalaus um
iþróttamál og Iþróttir, en sem
betur fer var komið i veg fyrir
það.
Til aö tryggja framtíö ung-
mennafélaganna þarf að ganga
þannig frá að samkomuiagiö frá
1940 verði haldið, en þaö felur i
sér aö ISI sé æðsti aðili iþrótta-
málanna og komi sem slikur
fram útáviö, en að UMFÍ sé aö
öðru leyti jafn rétthár aðili.
I öðru lagi aö úthlutun fjár til
iþróttamála sé I samræmi við
starfrækslu hvers sambands, en
ööru sé ekki hyglaö fram yfir
hitt eftir krókaleiöum.
Ungmennafélögin hljóta að
taka afstöðu til þess mjög fljót-
lega, hvernig þau snúast við
þeim rangindum er þau hafa
verið beitt. Þau hljóta þá fyrst,
aö leita eftir vinsamlegu sam-
komulagi um leiöréttingu. Ef
slikt samkomulag næst ekki,
virðist meðal annars koma til
álita hvort félögin hafi nokkuð
aö gera innan ISl?
Verkfræðingur
Óskum að ráða verkfræðing með góða
starfsreynslu sem verklegan fram-
kvæmdastjóra.
Æskilegt að viðkomandi geti hafið störf
sem fyrst og ekki siðar en l. júni n.k.
Skriflegar umsóknir með upplýsingum
um fyrri störf sendist okkur fyrir 20. febr.
1975.
ÞÓMSÓS HF.
Siðumúla 21, Reykjavik.
Auglýsítf í Tlmanum
íslenzki hafarnarstofninn
og útburður eiturs
UM 1880 hófst mikill eiturút-
burður á tslandi, var strychnin
eitur notaö. Frá þvi ári til 1910
var haferninum úrrýmt úr flest-
um iandshlutum nema Vestur-
landi og hefur ekki boriö sitt
barr sföan. Kortiö sýnir út-
breiösiu stofnsins árin 1880,
1890, 1900 og 1910.
Undanfarin 3 ár hefur aftur
staöiö yfir eiturherferð. Nú eru
notuð svefnlyf. Athuganir hafa
sýnt aö eiturútburður hefur ekki
aukið tekjur af æðadún. Þegar
hafa vanhöld komið fram á
arnarstofninum. Eftir þvi sem
viö bezt vitum týndust um 13%
arnarstofnsins sumariö 1974 og
bendir margt til þess að það hafi
veriö af völdum eiturs. Þegar
eitur er látið i slor eöa hræ
drepst fuglinn ekki strax, flýgur
i burt, drukknar eöa drepst
hægfara á landi.
Eitt arnarhræ fannst 1974 og
fer hér á eftir lýsing á þvi frá
sérfræöingi Náttúrufræöistofn-
unarinnar.
„Ekki er unnt að segja með
fullri vissu hvernig fugl þessi
hefur drepizt. Ekki sáust högl
viö Röntgenskobun. Hins vegar
lá öminn á grúfu undir kletti er
hann fannst og vituðu vængir
nokkuð út á við meö búknum.
Stéliö virtist einnig meira slitið
en ef um venjulegt slit væri að
ræba, llkt og það heföi dregizt
meö jöröu. Er mögulegt aö örn-
inn hafi verið lengi aö drepast,
svo sem stélfjaröarslitið gæti
bent til um, og jafnyel kvalizt.
Oft sjást fuglar, sem engjast og
baöa út vængjum, og gjarnan
drepast I þeirri stellingu er þeir
hafa etið einhvern óþverra, eins
og t.d. eitur. Liklega verður
ekki úr þvi skorið hvort eitur
hafi grandaö þessum erni, of
langt er liöið frá þvi hann
drapst.”
Aö okkar dómi þolir arnar-
stofninn ekki aö leyft sé að bera
út eitur. Þegar fuglastofnar
komast niöur fyrir visst lág-
mark er afar erfitt aö ná þeim
upp.
Þaö er einlæg ósk okkar aö
ráðamenn sjái sér fært að banna
allan útburö eiturs alveg, án
nokkurrar undanþágu.