Tíminn - 05.02.1975, Blaðsíða 6

6
TÍMINN
MiOvikudagur 5. febrúar 1975.
Treglega gengur að fá upp
lýsingarfrá Rússumumolíu
A aIIii nttfnnl A/fii AfF m K t D nv
rannsóknir við Island
Fram til til
Það kom fram i ræðu þessa hafa is-
Steingrims Hermanns- 1®"zk stjómvöid
° , * ekki veitt nein
sonar (F) 1 umræðum skuidbindandi
um möguleika á oliu-
vinnslu á svæðinu um-
hverfis ísland, að Sovét-
menn hafa verið mjög
tregir til að láta af hendi
frekari upplýsingar um
niðurstöður visindaleið-
angurs á þeirra vegum,
sem kannaði setlög
norðaustur af landinu
haustið 1973.
Steingrfmur
Herniannsson
alþingismaöur,
sem jafnframt
e r f r a m -
kvæmdastjóri
Rannsóknaráðs
ríkisins, upp-
lýsti I umræð-
um um þetta mál, aö Rannsókna-
ráð ríkisins hefði Itrekað reynt að
fá svör frá Sovétmönnum, en án
árangurs. Næsta skrefið yrði að
leita aðstoðar íslenzka sendiráðs-
ins I Moskvu. Sagði Steingrimur,
að vera kynni, að Sovétmenn
teldu sér ekki bera skylda til að,
svara, þar sem þessar rannsóknir
hefðu farið fram utan Islenzks
yfirráðasvæðis.
Tilefni þess-
ara umræðna
var fyrirspurn
frá Benedikt
Gröndal (A) um
auðæfi á eða I
Islenzkum hafs-
botni. Spurðist
þingmaðurinn
m.a. fyrir um
það, hvaöa aðilar hefðu óskað eft-
ir leyfi til að leita að ollu, jarðgasi
eða öðrum auðæfum á íslenzku
yfirráðasvæði. Vitnaði þingmað-
urinn til frétta I erlendum blöðum
og tlmaritum um möguleika á
olluvinnslu I hafinu umhverfis
landið. M.a. hefði þvl verið varp-
að fram I brezku blaði, að Islend-
ingar kynnu að vera orðnir oliuút-
flytjendur árið 1990. Benedikt
Gröndal sagði, að sovéskir vis-
indamenn teldu, að ollu væri að
finna I setlögum á hafsbotni við
Island, en ekki væri hægt með nú-
tlmatækni á sviði borunar að nýta
hana.
Geir Hallgrlmsson forsætisráð-
herra svaraði fyrirspurn Bene-
dikts Itarlega. 1 svarræðu sinni
sagði hann m.a.:
,,Á undanförnum árum hafa 25
erlendir aðilar, að minnsta kosti,
lýst áhuga sínum og lagt fram
fyrirspurnir til Islenzkra stjórn-
valda um leyfi til rannsókna og
leitar að oliu og gasi á landgrunni
Islands. Segja má, að tvö atvik
hafi einkum ýtt á eftir erlendum
aðilum I þessu efni. 1 fyrsta lagi
umræður um að reisa hér á landi
olluhreinsunarstöð og I öðru lagi
fréttin frá rússneskum vlsinda
leiðangri haustið 1973 um, að set
lög, er kynnu að geyma olíu, væru
160 sjómflur norðaustur af land-
inu. Aö margra dómi er sú frétt
ekki nægilega staðfest.
Ekkert hefur enn komið fram I
rannsóknum á landgrunni ís-
lands, sem bendir til þess, að olía
eða gas finnist á þeim svæðum
Islenzka landgrunnsins, þar
sem nútlma tækni leyfir nýtingu
þessara auðlinda. A þeim slóðum,
þar sem Rússar segjast hafa orð-
ið varir viö setlög, er dýpiö 900 til
1000 metrar. Enn sem komiö er
leyfir tæknin ekki vinnslu jarð-
efna á svo miklu dýpi. Eftir ára-
tug kann hún að verða komin á
það stig, að tæknilega verði unnt
að vinna oliu á þvi dýpi, sem er
hér við land á þeim svæöum, þar
sem mestar likur eru fyrir þvi að
olia eða gas finnist.
heimildin takmarkaðist ekki við
hafsvæði út að 200 milna dýptar-
llnu, heldur giltu Islenzkar reglur
á öllu nýtanlegu svæði. Rann-
sóknir Shell fóru fram 6.-8. sept-
ember 1971. Voru mælingar fram-
kvæmdar eftir 350 km langri llnu,
sem Shell ákvað, vestur af land-
inu. Dr. Guðmundur Pálmason
var fulltrúi Islands um borð i
rannsóknarskipinu. Niðurstaða
rannsóknanna var sú, að jarðlög
þama væru svipuð og undir land-
inu sjálfu og ek'ki liklegt að um
ollulindir væri þar að ræða. Kom
sú niðurstaða ekki á óvart.
3. janúar 1974 sendi norska
fyrirtækið GeoteamiCómputas,
sem er ráðgefandi félag og stund-
ar einungis mælingar og rann-
sóknir, tilboð um olíuleit við
strendur Islands. Þykir tilboð
þetta eitt það athyglisverðasta,
sem fram hefur komið til þessa.
Afstaöa hefur ekki verið tekin til
þess, fremur en annarra tilboða.”
Þá minnti forsætisráðherra á,
að menntamálaráðuneytið hefði
1972 skipað landgrunnsnefnd til
Frh. á bls. 15
svör við fyrir-
spurnum frá er-
lendum aðilum
um þessi mál.
Það hefur ekki
enn verið talið tímabært meðal
annars með hliðsjón af þvl, að
nokkur óvissa hefur rlkt um, hve
víötækur yfirráðarétturinn yfir
landgrunninu sé I raun og veru.
Þaö mál mun skýrast á hafréttar-
ráðstefnu Sameinuðu þjóðanna.
Ég tel ástæðu til að gera sér-
staka grein fyrir afgreiðslu
tveggja fyrirspurna. 1. desember
1970 íagði Shell International I
Haag fram umsókn um vísinda-
lega leit að olíu og gasi á hafs-
botninum umhverfis Island. Með
bréfi iðnaðarráðuneytisins 10.
febrúar 1971 var fyrirtækinu
heimilað að framkvæma jarðeðl-
isfræðilegar mælingar á land-
grunni Islands, aðrar rannsóknir
voru ekki leyfðar, né heldur
vinnsla. Það skilyrði var sett, að
niðurstöður rannsókna yrðu send-
ar Islenzkum stjórnvöldum og
fulltrúi tilnefndur af íslenzka iðn-
aðarráðuneytinu yrði um borð I
rannsóknarskipinu. Sérstaklega
var tekið fram, að rannsókna-
Tímabært að hyggja
að frekari framtíðar-
áformum
um lausn raforkumála Norður-
lands, sagði Ingi Tryggvason
Rætt um virkjun SkjálfandafIjóts við íshólsvatn
Það kom fram I svari Gunnars
Thoroddsen iðnaðar- og orku-
málaráðherra við fyrirspurn Inga
Tryggvasonar (F) um rannsóknir
á virkjunarmöguleikum I Skjálf-
andafljóti við tshólsvatn, að
rannsóknir eru skammt á veg
komnar og að aðilar, sem fram-
kvæmt hafa þessar rannsóknir,
eru ekki á eitt sáttir um, hversu
Nauðsynlegt að samræma
lánamdl iðnaðarins
NOKKRar umræöur urðu I
sameinuðu þingi I gær vegna
fyrirspurnar Heimis Hannes-
sonar (F) um stöðu lánasjóða
iðnaðarins og hugsanlega
sameiningu þeirra eða sam-
ræmingu starfa þeirra. Svar-
aöiGunnar Thoroddsen iðnað-
arráðherra fyrirspurninni og
tók undir þau sjónarmið fyrir-
spyrjanda, að nauðsynlegt
væri að samræma lánamál
iðnaðarins. Sömu skoðunar
voru fleiri þingmenn, sem þátt
tóku I umræðunum, m.a.
Benedikt Gröndal (A).
1 ræðu sinni sagði Heimir
Hannesson m.a.: „Eins og
kunnugt er skiptist iðnaðar-
Heimir Hannesson
framleiðsla íslendinga I tvo
þætti. Annars vegar iðnað
fyrir innanlandsneyzlu, sem
er að verulegu leyti gjaldeyr-
issparandi, þó að ný viðhorf
séu aöskapast með minnkandi
aðlögunartlma vegna aöildar-
innar að EFTA. Hinn þáttur-
inn er útflutningsiðnaöurinn,
sem er gjaldeyrisskapandi og
á sér skemmri sögu.
Báðir þættirnir gegna að
sjálfsögðu sinu hlutverki frá
atvinnulegu sjónarmiði. Út-
flutningsiðnaðurinn hefur til
skamms tima verið einhæfur,
en á síðari árum hefur tekizt
að afla markaðs fyrir ýmsa
nýja þætti iðnaðarframleiðslu,
svo sem ullarvöru, skinna-
vöru, lagmeti og fleira. Hefur
þetta verið einn þáttur I þeirri
nauðsynlegu viðleitni að
styrkja almennt grundvöll út-
fluntingsstarfsemi okkar. Og
nú, á erfiðleikatímum og á
þeim óvissutimum, sem fram-
undan eru, er áreiðanlega
hollt að nema staðar og lita
yfir farinn veg, um leið og
stefnumarkandi ákvarðanir
eru teknar fyrir framtlðina.
Og hér vil ég í tilefni af fyrir-
spurn til iðnaðarráðherra
gera lánamál iðnaðarins að
sérstöku umræðuefni á þess-
um vettvangi.
Ég held, að það sé ljóst, að
vandamál beggja iðnfram-
leiðslugreinanna, ekki sizt út-
flutningsiðnaðarins, séu ekki
slzt fólgin i þvi, að of margir
eru aö fjalla um sambærileg
mál — og á það bæði við um
sölumálin og lánamálin. Sölu-
málin eru I höndum fleiri aðila
en æskilegt má telja og verka-
skipting ekki nægilega mótuð.
Ekki sizt er vandamálið fólgið
I skorti á samræmingu og
samvinnu þeirra aðila, er um
lánamálin fjalla. Leyfi ég mér
að fullyrða, að núverandi
skipulag stendur eðlilegri
framþróun þessarar mikil-
vægu atvinnugreinar fyrir
þrifum.
Við höfum á tiltölulega fáum
árum leyft okkur að stofna til
hvers sjóðsins og stofnunar-
innar á fætur annarri meö til-
heyrandi yfirbyggingu og
kostnaöi. Skulu nokkur dæmi
tekin á þvl sviöi. 1 iðnaöar-
þættinum höfum við Iðnaðar-
banka, iðnlánasjóö, iðnþróun-
arsjóö, iðnrekstrarsjóö, Út-
flutningsmiðstöð iðnaðarins,
iðnþróunarnefnd, Iðnþróunar-
stofnun, tryggingadeild, rlkis-
ábyrgöarsjóð, sem fjallar um
lán vegna útflutnings. Og að
sjálfsögðu iðnaðarráðuneyti
með tilheyrandi ráðum og
nefndum að mismiklum störf-
um.
Útflutningsmiðstöð iðnaöar-
ins er rekin fyrir framlag á
fjárlögum, Sölustofnun lag-
metis, sem Hka hefur þróun-
arsjóð, er á fimm ára fjárlög-
um. Og sjálfsagt er ýmislegt
ótalið enn. Það er e.t.v. hægt
að leyfa sér eitt og annað á
miklum velgengnistlmum, þó
aö alltaf þurfi að beita réttum
vinnubrögðum á hverjum
tíma en þegar glfurlegir erfið-
leikar blasa við I útflutnings-
og gjaldeyrismálum, hlýtur
það að vera óhjákvæmileg
krafa, að allra leiða sé leitað
til að tryggja útflutningsaðil-
um — og I þessu tilviki útflutn-
ingsiönaðinum alla þá nauð-
synlegu fyrirgreiðslu, er hann
þarf á að halda — og með sem
minnstum tilkostnaði og fyrir-
höfn — með það fyrir augum
að ná sem mestum árangri
með sem minnstum tilkostn-
aði. Núverandi skipulag býður
upp á þá kunnu mannlegu eig-
inleika I hverju rikiskerfi að
ýta hlutum á undan sér og vlsa
málum hver til annars. Hér
mætti rekja mörg dæmi. Ég
tel það óhjákvæmilega niður-
stöðu, að brýna nauðsyn beri
til að sameina töluvert af
þeirri starfsemi, sem upp var
talin, og væri eölilegasta
verkaskiptingin að t.d. tveir
aðilar önnuðust þessa starf-
semi, annar fyrir innanlands-
markaðinn og fjárfestingamál
hans, en hinn fyrir útflutn-
ingsiðnaðinn, lán, útflutnings-
örvandi styrki, könnun á
markaösmálum, tryggingar,
rannsóknarstarfsemi og aðra
þá þætti, er tengjast slikri
starfsemi. Og nóg væri, að
tvær stjórnir fjölluðu um
þetta, sem kæmu I stað allrar
þeirrar yfirbygginga, sem við
búum nú við. Ekki slzt, þegar
þetta eru I mörgum tilvikum
sömu mennirnir, sem skipta
um sæti. Ætli okkur Islending-
um veiti nokkuð af þvi á þess-
um tímum, sem nú fara I
hönd, að skilja þá staðreynd,
aö úti I hinum stóra heimi er-
um við aðberjast á mörkuðum
I samkeppni við háþróaðar
iönaðarþjóðir með margfalda
reynslu og rannsóknarstarf-
semi á bak við sig, um leið og
við hljótum að viðurkenna þá
staöreynd, að vaxtarbroddur
iðnframleiðslunnar er fólginn
I vaxandi arðbærum útflutn-
ingi. Ef við skiljum þetta ekki
og höldum enn áfram að auka
á yfirbygginguna, er þess ekki
að vænta, að vel fari”.
álitlegir virkjunarmöguleikarnir
eru.
Ingi
Tryggvason
sagði, að það
væri álit kunn-
ugra manna, að
við íshólsvatn I
Bárðardal 'væru
hin álitlegustu
skilyrði til
vatnsaflsvirkj-
unar. Tómas Tryggvason jarð-
fræðingur muni fyrstur hafa bent
á þessa möguleika fyrir mörgum
árum. I framhaldi af því sagði
Ingi Tryggvason, að athuganir
hefðu farið fram á þessum mögu-
leikum, og nú væri spurt, á hvaða
stigi þær væru og hvort einhver
niðurstaða lægi fyrir. Minnti
þingmaðurinn á raforkuskortinn
á Norðurlandi. Kröfluvirkjunin
og samtenging við önnur orku-
svæði myndi leysa bráðasta
vandann, en engu að slður væri
tlmabæt að hyggja nú þegar að
þvl, hvaða valkostir væru beztir,
þegar virkjun Kröflusvæðisins
lyki.
Þá ræddi þingmaðurinn um
byggingu háspennulinu yfir há-
lendi Islands milli orkustöðva
norðanlands og sunnanlands.
Sagði hann, að frá íshólsvatni að
Sigöldu væri 200 km vegalengd,
en frá íshólsvatni til Húsavíkur
væri um 80 km, og svipuð vega-
lengd til Akureyrar. Samtenging
stórra orkustöðva á Norðurlandi
og Suðurlandi myndi auka mjög
öryggi í orkumálum og jafna að-
stööu hinna ýmsu byggðarlaga til
að njóta raforku I uppbyggingu
atvinnulifs. Loks sagði Ingi
Tryggvason, að llkur bentu til
þess, að bygging virkjunar við Is-
hólsvatn gæti farið fram I áföng-
um, og þvi væri virkjunin hentug
til aö mæta vaxandi orkuþörf til
almennra heimilisnota, upphitun-
ar og smærri atvinnurekstrar.
Aðstaöa til vatnsmiðlunar væri
góð, miðlunarlón yrði I óbyggð-
um, og sjálft væri Ishólsvatn mik-
ill vatnsgeymir, 5,2 ferkilómetrar
að flatarmáli og meðaldýpt 19
metrar.
Gunnar Thor-
oddsen iðnaðar-
og orkumála-
ráðherrasagði I
svari slnu, að
sérfræðingum
bæri ekki sam-
an um mögu-
leika til virkj-
unarfram-
kvæmda á þessu svæöi. Niður-
staða eins aðila væri sú, að stofn-
kostnaður á orkueiningu yrði
miklu hærri en I sambærilegum
virkjunum, en tveir aðrir aðilar
hefðu komizt að annarri niður-
stöðu, sem sé þeirri, að hag-
kvæmt yrði að virkja á þessum
stað. Ráðherrann sagði, að rann-
sóknir væru tiltölulega skammt á
veg komnar, og nú þyrfti að fara
fram gagnger athugun á virkjun-
armöguleikum með tilliti til ó-
llkra niðurstaða hingað til. Benti
hann á, að rannsóknir væru tlma-
frekar, t.d. tækju jarðfræðirann-
sóknir á svæðinu 2—3 ár.