Tíminn - 08.02.1975, Blaðsíða 15
Laugardagur 8. febrúar 1975.
TÍMINN
15
/i
Framhaldssaga
I
j FYRIR
BÖRN
f
Mark Twain:
Tumi gerist
leyni-
lögregla
kynntur. Hann gekk
um milli nágrann-
anna og heilsaði upp
á þá, og þeir
voru fjarska upp með
sér af þvi að hafa
svona sjaldséðan fugl
sin á milli og tóku
honum ágætlega. Þeir
buðu honum i morg-
unverð, þeir buðu
honum i miðdegis-
verð, þeir buðu hon-
um i kvöldverð og
gáfu honum eins og
hann gat i sig látið af
fleski og maisgraut.
Þeir þrey ttust aldrei á
að stara á hann og
undrast hann og óska,
að þeir vissu svolitið
meira um hann. Þetta
var svo óvanalegur og
rómantiskur maður.
Bendingar hans voru
vita gagnsla-usar, þvi
að fólk botnaði ekkert
i þeim. Og liklega
skildi hann þær ekki
einu sinni sjálfur. En
hann lét það að
minnsta kosti ekki
aftra sér að halda
áfram að pata og
umla af öllum kröft-
um, og þegar hann
var sérstaklega dug-
legur, voru allir fullir
aðdáunar og gapandi
af undrun. Hvar sem
hann fór, hafði hann
með sér spjald og
griffil, og á þessa
plötu skrifaði hann
spurningar og siðan
svör. En ekki nokkur
sála nema Brúsi Dun-
lap gat lesið það, sem
hann skrifaði. Brúsi
sagði, að hann ætti
lika erfitt með að lesa
það, en hann gæti þó
nokkurn veginn kom-
izt að meiningunni.
0 AAálmblendi-
verksmiðjan
þetta ryk i sementsframleiöslu.
Þaö mundi t.d. bæta sements-
framleiðsluna hér, þar sem skort-
ur er á kisil i sementið. Þó gæti
Sementsverksmiðjan varla notað
meira en t.d. 10 af hundraði af
kisilrykinu öllu.
Loks hafa verið gerðar tilraunir
með aö perla rykið og nota það
aftur i ofnana. Einar Valur hefur
þaö eftir framkvæmdastjóra
norska fyrirtækisins ELKHEM,
aö slikt sé gert með þvi að bæta i
rykið nokkru af eiturefninu fenol.
Þaö hafa sérfræðingar Union
Carbide aldrei heyrt nefnt. Sér-
fræðingar Náttúruverndarráðs-
ins I Bandarikjunum staðfestu
jafnframt, að eingöngu er notað
vatn til þess að perla rykið.
Staðreyndin er sú, að norski
iönaöurinn hefur barist meö oddi
og egg gegn þvi að setja upp
hreinsunartæki og hefur fært hin
furðulegustu rök gegn sliku.
Meðal annars var fullyrt að ekki
sé unnt að nota perlað ryk nema I
litlum mæli aftur, þvi það spilli
lokaframleiðslunni.
1 Bandarikjunum er þetta yfir-
leitt ekki gert, vegna þess að hrá-
efnið er mjög ódýrt.
Sem liður i tækniþróun vegna
fyrirhugaörar málmblendiverk-
smiðju hér á landi hefur Union
Carbide nú gert tilraunir um
nokkurra vikna skeið með notkun
á öllu rykinu perluðu að nýju i
sams konar ofni og hér verður.
Þetta hefur gefið mjög góða raun.
Ljóst er, að a.m.k. 90 af hundraöi
af rykinu verður endurnotað
þannig, ef ekki allt.
Þungmálmar
Fullyrt er, að hætta af þung-
málmum sé veruleg við þessa
framleiðslu. Við fjölmargar efna-
greiningar Náttúruverndarráðs-
ins ameriska hefur ekki tekist að
mæla neina þungmálma i þvi
magni, að slikt geti talist hættu-
legt. Til dæmis var kvikasilfur
ekki mælanlegt, þrátt fyrir hinar
nákvæmustu aðferðir við efna-
greiningu.
Vitanlega er ávallt einhver ögn
af sliku til staðar. Það er I hverj-
um hnefa af jarðvegi. Þessi
iönaöur er hins vegar með þeim
allra hættuminnstu i þessu tilliti.
Einn andstæðingur málmsins á
þingi kveöst hafa það eftir sér-
fræðingi, að yfir slikum verk-
smiðjum héngi kvikasilfursský.
Hvaða sérfræðingur ætli það hafi
verið?
Andrúmsloftið inni
Málminum er tappað úr ofnin-
um i gegnum gat neðst á honum.
Þegar það er opnað sleppur ávallt
eitthvert kisilryk út. Það er sogað
brott meö kraftmiklum blásur-
um, en eitthvað sleppur þó ávallt
inn i salinn. Mér þótti andrúms-
loftið I vinnusalnum ekki sérstak-
lega óþægilegt, en sannarlega
fjarri hinu hreina fjallalofti okk-
ar. Að mati heilbrigðisyfirvalda i
Bandarikjunum er það ekki skað-
legt.
Viö ofninn er mikill hiti.þar eru
vinnuskilyrði óþægilegust. Þetta
hefur hins vegar verið lagfært
mjög i nýjum verksmiöjum.
Tölvustýring á framleiðslunni er
nú notuð. henni er komið fyrir I
sérstökum mjög vel einangruðum
sal. Þeir, sem stjórna framleiðsl-
unni þurfa þvi lítið að koma ná-
lægt ofnunum. Hins vegar verður
ekki hjá þvi komist þegar af ofn-
um er tappað. Þeir menn sem
gera það eru i hlifðarfötum. Svip-
að má segja um vinnuna við að
hella málmblöndunni I mót.
Lokaorð
Meö umræddri málmblendi-
verksmiðju yrði rennt enn einni
stoö undir Islenskt efnahagslif.
Ekki veitir af. Með þvi móti get-
um við vonandi minnkað þær
miklu sveiflur, sem við eigum við
að strfða. Það er staðreynd, að
iönaöarframleiðsla eins og þessi,
er yfirleitt stöðugri i verði en
matvælaframleiðslan og
sveiflurnar verða sjaldan á sama
tima. Til dæmis var verð á málm-
blendi tiltölulega stöðugt á þeim
tima, sem fiskurinn okkar stór-
hækkaöi I verði, þ.e. á árunum
1972 og 1973. Nú fellur fiskurinn,
en málmblendið hækkar hins veg-
ar I verði. Er það i samræmi við
þá skoðun hagfræðinga, að
iðnaðarframleiðslan muni að ein-
hverju leyti ná sér á strik nú i ár.
Þótt þetta sé mikilvægt, lit ég
svo á, að ekki kæmi til greina að
samþykkja slika verksmiðju, ef
bygging hennar yrði til þess, að
orkuskortur yrði til nauðsynlegra
eigin nota. Ég hef sannfærst um,
að svo er ekki.
1 mínum huga ræður það einnig
úrslitum, að gjörbreytt hefur ver-
ið um stefnu. Þetta verður Is-
lenskt fyrirtæki, sem hlýðir is-
lenskum lögum, greiðir fullt verð
fyrir raforkuna og verður búið
hinum fullkomnustu tækjum til
mengunarvarna.
0 Borgarmál
nýtingu aflans, sem furðulegt má
telja, að ekki var komið á eða
hugsað fyrir i nýjum skipum,
einkanlega þeim stærri, eins og
togurum BÚR, þar sem gott pláss
er fyrir hendi. A ég þar við, að lif-
ur og slori skuli vera hent, að
verðmæti margra milljóna króna
árlega. til nýtingar .lifrar þarf
litlu til að kosta, en samkvæmt
upplýsingum erlendis frá á stofn-
kostnaður við nýtingu á slori að
skila sér á fyrsta ári.
T1 ég, að nauðsynlegt sé, að nú
þegar verði athugað að koma
slikri vinnslu á i einum af togur-
um BÚR.
Sjávarútvegurinn á nú i mikl-
um rekstrarerfiðleikum vegna
lækkunar afurðaverðs samfara
stórhækkun alls kostnaöar. En
ekki má draga saman varðandi
þennan atvinnuveg, — án sjávar-
útvegs verður ekki lifvænlegt i
þessu landi um ófyrirsjáanlegan
tima. Hér á Bæjarútgerðin að
standa i fararbroddi, en til þess
að svo verði, þarf að skapa henni
aðstöðu til rekstrar.
Þegar rætt er um útgerð frá
Reykjavik, verður ekki komizt
hjá þvi að nefna aðstöðu til við-
halds skipanna. Svo stór þáttur er
þaði rekstrarkostnaði þeirra, við
þær óviðunandi aðstæður, sem
fyrir hendi eru. Rafmagn er vart
hægt að fá um borð i skipin, nema
á einum stað I Vesturhöfninni, og
þá á verði, sem er margfalt hærra
en til upphitunar húsa i landi og
700% hærra en Aburðarverk-
smiðjan og Straumsvik greiöa.
1 gær var I eínu dagblaðanna
birtur samanburður frá Kassa-
gerð Reykjavikur á hitunarkostn-
aði húsnæðis með olíu og raf-
magni. Þar þótti rafmagnsverö of
hátt til upphitunar I landi á
verðinu kr. 1.25 .pr. kilóvattstund.
En fáist rafmagn um borð I skip
til upphitunar og notkunar á vélar
verktaka, þarf að greiða kr 17.10
pr. kilóvattstund.
Þó fer viðgerð skipanna mest
fram á þeim tima árs, sem
minnst rafmagnsnotkun er. Verð-
ur þvi oftast að leigja rafstöðvar
eða keyra ljósvélar skipsins, þótt
slikt sé brot á samningum við þau
launþegasamtök, sem unnið er
frá um borð i skipunum.
Við höfnina hafa verktakar
enga aöstöðu, og eru fjölmargir
staðsettir I útjöðrum borgarinn-
ar. Viö það fer stór hluti vinnu-
dagsins i flutninga milli verk-
stæöis og skips, öllum til tjóns, en
sjávarútveginum er ætlað að
borga reikninginn.
Að lokum vil ég biðja háttvirta
borgarfulltrúa að minnast orða
forsætisráðherra, er hann við-
hafði á blaðamannafundi sl.
þriðjudag. Þar lagði hann áherzlu
á, aö til þess að komast úr þeim
efnahagserfiðleikum, sem við
blasa, sé það höfuðnauðsyn, að
atvinnuvegirnir verði fullreknir.
En til þess þarf að skapa þeim að-
stöðu.”
Ekki vildu borgarfulltrúar
Ihaldsins draga þessi þörfu orð
Páls Guðmundssonar i efa, en af
viðtekinni þrjózku fengust þeir
ekki til að samþykkja tillöguna,
heldur var henni visað I safnið,
sem verið er að moða úr I sam-
bandi við Bæjarútgeröina, og
fengu Björgvin Guðmundsson
með sér til sliks verknaðar. Var
þó ekki sparað að benda þeim á,
hver Hfsnauðsyn það væri að hefj-
ast handa, en draga ekki
framkvæmdir á langinn undir
yfirskini endurskoðunar og
heildarendurskoðunar! Fimm
borgarfulltrúar studdu þessa til-
lögu, en eftir nokkuð spaugilega
atkvæðagreiðslu kom i ljós, að
þeir voru tiu, sem kusu náðar-
faðminn breiða henni til handa.
Cíi—iii
Keflavík
Aðalfundur fulltrúaráðs Framsóknarfélagana og húsfélagsins
Austurgötu 26 h/f. verður haldin i Framsóknarhúsinu fimmtu-
daginn 13. febr. kl. 20.30. Fundarefni: 1. Venjuleg aöalfundar-
störf. 2. Fjárhagsáætlun Keflavikurbæjar 1975. Stjórnin.
Frá Hverfasamtökum
framsóknarmanna í Breiðholti
Akveðið hefur veriö að einhver úr stjórn félagsins verði til við-
tals og starfa fyrir félagið á skrifstofu flokksins Rauðarárstig 18
alla þriðjudaga og fimmtudaga á milli kl. 17 og 19.simi skrifstof-
unnar er 24480. Stjórnin.
AAosfellssveit — nágrenni
Siðasta kvöldið i þriggja kvölda spilakeppninni verður fimmtu-
daginn 20. febrúar i Hlégarði og hefst kl. 20.30.
Vilhjálmur Hjálmarsson menntamálaráðherra flytur ávarp.
Kristinn Hallsson syngur. Lára Rafnsdóttir leikur undir. Fram-
sóknarvistinni stjórnar Teitur Guðmundsson, Móum.
RÍKISSPÍTALARNIR
lausar stöður
RANNSÓKNARSTOFA HASKÓLANS:
AÐSTOÐ ARLÆKNAR. Tveir
aðstoðarlæknar óskast til starfa á
Rannsóknarstofunni frá 1. júli nk.
Nánari upplýsingar veitir yfir-
læknir. Umsóknarfrestur er til 8.
marz. n.k.
KLEPPSSTÍTALINN:
YFIRHJÚKRUNARKONA Óskast
til starfa við spitalann frá 15. marz
nk. Umsóknarfrestur til 1. marz
n.k.
HJÚKRUNARKONUR óskast til
starfa á hinum ýmsu deildum
spitalans. Vinna hluta úr fullu
starfi kemur til greina. Upplýsing-
ar veitir forstöðukonan, simi 38160.
FóSTRA óskast til starfa á
dagheimili fyrir börn starfsfólks
spitalans nú þegar eða eftir sam-
komulagi. Upplýsingar veitir for-
stöðukonan, simi 38160.
SKRIFSTOFA RÍKISSPÍTALANNA:
GJALDKERI óskast i fullt starf á
skrifstofunni frá 1. marz nk. Laun
20. launaflokkur samkvæmt samn-
ingum rikisins við BSRB.
Umsóknarfrestur til 18. febrúar nk.
RITAR óskast til starfa á skrifstof-
unni frá 1. marz nk. skilyrði er að
viðkomandi hafi gott vald á is-
lenzku og a.m.k. einu erlendu
tungumáli, ásamt góðri vélritunar-
kunnáttu. Umsóknarfrestur er til
18. þ.m.
Umsóknum, er greini aldur,
menntun og fyrri störf, ber að
senda til skrifstofu rikisspitalanna.
Umsóknareyðublöð fyrirliggjandi
á sama stað.
Reykjavik 7. febrúar 1975.
SKRIFSTOFA
RÍKISSPÍTALANNA
EIRÍKSGÖTU 5.SÍMI 11765