Tíminn - 11.02.1975, Blaðsíða 6

6
n.viiw
Jafnrétti í
1 Jl , , \ \\it jj : ( ( Jl t
húsnæðismálum
Fáll Pétursson alþingismaður
mælti fyrir þingsályktunartil-
lögu i siðustu viku um jafnrétti
sveitarfélaga i dreifbýli og
Reykjavikur i húsnæðismálum
og um fyrirgreiðslu vegna
byggingar einingarhúsa. Til-
laga Páls er svohljóðandi:
„Alþingi ályktar að
fela rikisstjórn að skipa
nefnd til þess að endur-
skoða lög um Húsnæðis-
málastofnun ríkisins nr.
58 frá 30. april 1973.
Endurskoðun þessari
skal þannig háttað, að
fjármögnun og fyrir-
greiðsla rfkisins við
byggingu 1000 leigu-
ibúða sveitarfélaga, þar
sem ekki hafa verið
byggðar ibúðir samkv.
1. gr. laga nr. 97 22. des.
1965, verði sveitarfélög-
unum jafnhagkvæm og
sú fyrirgreiðsla, sem
veitt er við þær íbúðir,
sem byggðar hafa verið
af framkvæmdanefnd
byggingaráætlunar
rikisins og Reykjavikur-
borgar. Enn fremur skal
þess gætt, að veitt verði
nægileg fyrirgreiðsla við
fjármögnun til bygging-
ar einingarhúsa, enda
reynist þau sam-
keppnisfær um verð og
gæði”.
1 framsöguræöu sinni sagöi
Páll Pétursson:
„Um nokkur undanfarin ár
hafa stjórnarvöldin stuðlað að
framkvæmd þróttmikillar
byggðastefnu. Stórfelld atvinnu-
uppbygging hefur átt sér stað um
land allt. Jafnvel i þeim byggöar-
lögum, þar sem árstiðabundið at-
vinnuleysi rikti og kyrrstaða var i
öllum framkvæmdum, hefur nú
skipt um til hins betra. Stórvirk
framleiðslutæki hafa verið keypt
og atvinnulif stendur með blóma.
Fólki fjölgar i- dreifbýlinu, og
hefur það öðlazt nýja trú á lifs-
bjargarmöguleika þar. Þessi þró-
un má ekki stöðvast. Byggðar-
lögunum er ekki einhlitt að eign-
ast hagkvæm framleiðslutæki.
Nauösynlegter að sjá einnig fyrir
húsnæðisþörf sveitarfélaganna i
dreifbýlinu.
Vorið 1973 voru samþykkt á Al-
þingi lög um byggingu 1000 leigu-
ibúða sveitarfélaga. Þessi laga-
setning var þörf og timabær, svo
sem umsóknir hinna ýmsu sveit-
arfélaga um ibúðarlán bera
gleggst vitni um. Þó kemur i ljós
við framkvæmd laganna, að þar
njóta sveitarfélögin i dreifbýlinu
hvergi nærri jafnhagstæðra kjara
og Reykjavik og nágrannasveit-
arfél. hafa notið. Hvaö varðar
byggingar samkvæmt lögum nr.
97 frá 22. des. 1965 um breytingu á
lögum nr. 19 10. mai 1965, um
Húsnæöismálastofnun rikisins
samkv. reglugerð um ibúðabygg-
ingar rikisins og Reykjavikur-
borgar frá 28. april 1967. Þaö er
skoðun flutningsmanns, aö sveit-
arfélög i dreifbýli eigi skilyrðis-
laust að njóta sama réttar og
sömu fyrirgreiöslu og rikisvaldið
hefur veitt Reykjavikurborg við
ibúðabyggingar”.
Mikill munur á
HEIMILD og SKYLDU
Þannig hljóðaði fyrri hluti grg.
Hvert er svo þetta misrétti, sem
sveitarfélög i dreifbýli verða við
að búa, samanborið við Reykja-
vfk og nágrannasveitarfélögin?
Þetta kemur glöggt i ljós, ef born-
ar eru saman þær reglugerðir,
sem starfað er eftir. Ég mun nú
lesa, með leyfi hæstvirts forseta,
1. og 5. gr. reglugerðar um út-
hlutun lána og byggingu 1000
leiguibúða sveitarfélaga frá 26.
febr. 1974. 1. gr. reglugerðarinnar
hljóðar þannig:
,,Á árunum 1974-1978 er hús-
næðismálastjórn heimilt að veita
sveitarfélögum, þar sem ekki
hafa veriðbyggðar ibúðir samkv.
1. gr. laga nr. 9 22. des. 1965 og
ibúar þeirra ekki átt kost á ibúð-
um samkv. þvi lagaákvæði, lán til
byggingar á allt að 100
leiguibúðum með þeim lána-
kjörum, sem hér greinir:
a) Lánsfjárhæð nemi allt að 80%
byggingarkostnaðar ibúða.
b) Lánstiminn skal vera 33 ár,
lánin skulu vera af-
borgunarlaus fyrstu 3 árin, en
endurgreiðast siðan á 30 árum.
c) Lánakjör skulu að öðru leyti
vera hin sömu og
e) — lánakjör byggingarsjóðs
rikisins.
5. gr. hljóðar þannig:
Sveitarfelög skulu leggja til
land án endurgjalds, undir
Ibúðarhús sem byggð eru samkv.
þessari reglugerð Lán
byggingarsjóðs má nema allt að
80% af kostnaðarverði ibúðanna
og er þá miðað við ibúðir
fullgerðar, tilbúnar til notkunar.
Ibúðirnar skulu byggðar úr
varanlegu efni.vandaðar að öllu n
frágangi, en án iburðar. Húsin
skulu vera fullfrágengin að utan,
lóöir skulu fullfrágengnar samkv.
byggingarskilmálum hvers
byggðarlags, en óheimilt er að
lána út á bilskúra eða telja
kostnað við þá með byggingar-
kostnaði ibúða, sem lán eru veitt
til samkv. þessari reglugerð.”
Þannig hijóða þessai reglu-
geröargreinar um leiguibúðir
sveitarfélaga i dreifbýli. Og nú
mun ég lesa, með leyfi hæstvirts
forseta, 1 og 2. gr. reglugerðar
um Ibúðabyggingar rikis og
Reykjavikurborgar frá 28. aDril
1967,1. gr. þeirrar reglugerðar er
svo hljóðandi:
,,A árunum 1966-1970 skulu
byggðar 1250 ibúðir i Reykjavik á
vegum rikisins og Reykjavikur-
borgar i samvinnu við verkalýðs-
félögin, svo sem nánar er lýst I
reglúgerð þessari.
2. Fjármagn til byggingar-
framkvæmdar þessarar skal
rikið útvega að 4/5 hlutum, en
Reykjavikurborg að 1/5 hluta,
enda verði eignar- og ráð-
stöfunarréttur á ibúðum þessum
i sömu hlutföllum af hálfu hvors
aöilana.”
Þannig hljóða reglugerðar-
ákvæðin um Breiðholtsibúöirnar i
Reykjavik. Fjármagn til
byggingaframkvæmdá þessara
skal rikið útvega aö 4/5 hlutum,
en Reykjavikurborg að 1/5. Um
dreifbýlisibúðirnar er orðalagið
hins vegar ,, „heimilt er að veita
sveitarfélögum, þar sem ekki
hafa veriðbyggðaribúðir samkv.
1. gr. laga nr. 97 frá 22. des. 1965,
þ.e. Breiðholtsfyrirkomulagiö,
lán til bygginga og siðar I staflið,
að lánsfjárhæö nemi allt að 80%
af byggingakostnaði ibúða. Allt er
það orðalag meö öðrum svip og
loðnara, þegar reglugeröin er um
skyldur rikisins við dreifbýlis-
sveitarfélögin. Við höfum ekki átt
þess kost að fá sömu eða svipaða
fyrirgreiðslu og ríkið veitti
Breiðholtsframkvæmdunum. I
minum huga er mikill munur á
heimild og skyldu.
óeðlileg töf —
mikið óhagræði
Þaö er gott aö Reykjavik hefur
fengið sitt Breiðholt, en bæir og
þorp úti á landi hefðu lika þurft að
fá sin litlu Breiðholt, en þvi var nú
ekki að heilsa. Setning laga um
Breiðholtsibúðirnar og fram-
kvæmd þeirrar stórfelldu
áætlunar hafði forgangsfyrir-
greiðslu I byggingarsjóði rikisins,
m.a. e.t.v. vegna
skylduákvæðisins. Og auðvitað
hefur alltaf vantað fé i þennan
blessaöa byggingarsjóð.Lögbund
inn forgangur Breiðholts hefur
þannig að sjálfsögðu sogið fjár-
magn frá byggingarframkvæmd-
um á landsbyggðinni. Setning
laga um leiguibúðir sveitarfélga i
Páll Pétursson.
dreifbýli nr. 59 frá 20. april 1973
var vafalaust hugsuð af hæst-
virtri fyrrverandi rikisstjórn sem
jafnvægisráðstöfun, rétting á hin-
um skerta hlut dreifbýlisins,
viðurkenning á þvi að nú væri
röðin komin aðokkur dreifbýling-
um, byggðastefna i húsnæðismál-
um. Þörfin er brýn fyrir þessar
leigufbúðir. 15. okt. i haust höfðu
borizt umsóknir um 984
Ibúðir. Nú fyrir jólin voru þessar
umsóknir komnar upp i hálft 15.
hundrað, eða þvi sem næst.
Undirbúningi umsókna hefur að
visu sjálfsagt verið áfátt frá
hendi einhverra þessarar sveitar-
félaga, en óeðlileg töf Húsnæðis-
málastofnunar á þvi að úrskurða
hverja meðferð ætti að veita
umsóknunum og hvaða kjör
stæðu sveitarfélögunum til boða,
skapaði verulega óvissu og mjög
mikið óhagræði sumra þessara
sveitarfélaga sem áttu von á þvi
að fá leyfi til þess að hefja fram-
kvæmdir i vor, en fengu ekki leyfi
fyrr en byggingartima var lokið i
haust. Þess háttar frestun á
framkvæmdum kom sér mjög illa
i ýmsum tilfellum, sem ég þekki,
enda verðlagsþróunin með þeim
hætti i landinu.
Dreifbýlisfólki þykir stundum,
sem það eigi formælendur fáa hjá
stjórn Húsnæðismálastofnunar,
þótt ekki séu þar allir undir sömu
sök seldir. Ég er þess fullviss að
stjóm Húsnæðismálastofnunar er
skipuð hinum beztu mönnum og
góöviljuðum, en aukin tengsl
þeirra viö dreifbýlið hygg ég, að
væri til bóta, og búseta i Reykja-
vik er að minum dómi ekki neitt
höfuðskilyröi fyrir hæfni til setu i
stjórn þeirrar stofnunar. Um
þessa vafninga Húsnæðismála-
stofnunar urðu á s.l. sumri snörp
og að sumu leyti þörf blaðaskrif.
Fjölmargar ályktanir bæjar-
stjórna, hreppsnefnda, og
fjórðungsþinga á landsbyggðinni
voru gerðar, þar sem úrbóta og
jafnréttis var krafizt. Ég mun,
meö leyfi hæstvirts forseta, lesa
eina örstutta ályktun. Hún er frá
samstarfsfundi fjóröungssam-
banda, sem haldinn var á tsafirði
8. sept. i haust. Þessi samstarfs-
fundur er fundur forráðamanna
allra landshlutasamtaka.
„Samstarfsfundurinn átelur
seinagang og stjórnleyfi i fram-
kvæmd laga um leiguíbúðir á
vegum sveitarfélaga. ónógur
undirbúningur Húsnæðismála-
stjórnar hefur komið i veg fyrir,
að sveitarfélög hæfu fram-
kvæmdir nú i ár. Vill fundurinn,
að I stað heimildar byggingar-
sjóðs til að lána 80% kostnaðinn
viö leigulbúðir, verði það i lögum
skylda hans. Eðlilegt er, að sér-
stök framkvæmdanefnd, sem
skipuð sé fulltrúum landshluta-
samtakanna, hafi yfirstjórn um
framkvæmd áætlunar um
byggingu leiguibúöa. Ahrifa-
rikasta leiðin til að draga úr
búsetutilfærslum til Reykjavikur
og Reykjanessvæðis, er aukin
lánafyrirgreiðsla til ibúða-
bygginga i dreifbýli.”
Stórátaks
er þörf
Þannig hljóðaði ályktun sam-
starfsfundar landshlutasam-
takanna um leiguibúðirnar.
Loksins komu byggingarleyfin og
fyrirheitin um fjármagnsfyrir-
greiðslu. Nokkur bygginarleyfi,
ég held, að það hafi verið veitt
eitthvað i kringum 100. Sú niður-
staða er þó þakkarverð, þvi að
það er betra seint en aldrei. En
þessi saga má ekki endurtaka sig
og þetta skapar óþolandi öryggis-
leysi. Þess vegna verður að
breyta lögunum þannig, að
reglugerðarákveðin verði sam-
ræmd og dreifbýlinu tryggt lög-
bundiö jafnrétti við höfuðborgar-
svæðiö. Dreifbýlið hefur dregizt
mjög aftur úr I húsnæðismálum
og stórátaks er vissulega þörf.
Leiguibúðahugmyndin er eðlileg
lausn á hluta þess húsnæðis-
vanda, sem fólkið I bæjum og
þorpum á landsbyggöinni á við að
striða.
Ég vil nefna húsnæðismál á
Blönduósi sem dæmi um hús-
næðisvanda. Þetta er blómlegt
þorp með nokkuð traustu at-
vinnulifi, og vafalaust nokkuð
bjarta framtið fyrir sér sem
miðstöð viðskipta, þjónustu,
iðnaðar og samgangna i góðu og
vlðlendu héraði.
A Blönduósi hefur á undanförn-
um árum vaxið upp margt af dug-
legu og myndarlegu efnisfólki.
Þetta fólk giftist og vill stofna
heimili, en til þess að svo megi
veröa, þarf það að byggja yfir sig,
ef það vill verða kyrrt, en ekki
flytjast hingað suður. Við
Húnvetningar höfum orðið að sjá
á eftir mörgum suður, þótt sem
betur fer hafi margir ráðist i það
að byggja fyrir norðan, jafnvel
með tvær hendur tómar. Að
komumenn, sem hafa haft hug á
þvi að setjast að á Blönduósi, hafa
orðiö frá að hverfa, þar sem þeir
fengu hvergi inni og þorðu ekki að
byggja á ókunnum stað og festa
þar fé sitt til frambúðar, ef þeim
kæmi svo ekki til með að lfka
vistin. Þannig höfum við misst
suður margar fjölskyldur, sem
fengur hefði verið að fá I héraðið.
Biönduis er ekkert eindæmi. Ég
fullyrði að svipað ástand er i öll-
um bæjum og þorpum á Norður-
landi vestra, og sjálfsagt er svo
um land allt. Húsnæðisskorturinn
stendur þessum þéttbýlisstöðum
fyrir þrifum og atvinnuuppbygg-
ingu þeirra.
Einingahús
lausnin
Þá nQn ég ræða nokkuð um
siöari lið tillögunnar að veitt
verði nægileg fyrirgreiðsla viö
byggingu einingarhúsa, og vil ég
nú með leyfi hæstvirts forseta
lesa niðurlag greinargerðar
þeirrar, sem ég lét fylgja
þingsályktunartillögunni.
,,Þar sem nú eru að risa á legg
fyrirtæki, sem byggja einingahús
I fjöldaframleiðslu og liklegt er,
að þeirbyggingarhættir geti orðið
til þess að lækka verulega
byggingarkostnað og stytta
bvggingartimann mjög mikið i
framtiðinni, er eðlilegt, að sér-
stök áherzla sé lögð á það, að þeir
þættir byggingar-
iðnaðar nái að þróast. Núgildandi
lánareglur Húsnæðismálastofn-
unar eru þessum byggingarhátt-
um ekki fullnægjandi, þar seni
fyrirtæki sem skila næstum
fullbúnum, verksmiðjufram-
leiddum einingarhúsum, svo sem
Húseiningar h.f. á Siglufirði,
verða að festa geysimikið fé i
byggingarefni og geta ekki veitt
kaupendum langan greiðslufrest,
þar til lán Húsnæðismálastofn-
unar greiðast. Flutningsmaður
telur réttmætt, og mjög nauðsyn-
legt, að bundið verði i löggjöf um
Húsnæðismálastofnun, hvernig
þessi v a ndi skuli leystur á hag-
felldan hátt.”
Hér lýkur greinargerðinni, og
við hana vil ég bæta þessu: A
siöustu árum, þó einkum siðan
Viðlagasjóðshúsin tóku- að að
flytjast til landsins, hafa augu
margra tslendinga opnazt fyrir
þeirri hagkvæmni, þeim kostum,
sem stöðluð verksmiðjufram-
leiðsla húsa hefði i för með sér. í
stað þess að mæta hinum mikla
og sivaxandi kostnaði við
módelsmíði einbýlishúsa og
tvibýlishúsa eingöngu með þvi að
setja eina búðina ofan á aðra og
upp við aðra, eins og algengara
hefur verið, hafa nokkur fyrirtæki
risið á legg hér á landi og hafið
verksmiðjuframleiðslu eininga-
húsa. Það hefur sýnt sig, og á að
sjálfsögu eftir að sýna sig ennþá
gleggra, þegar þessir byggingar-
hættir hafa náð að þróast betur,
að hér er fundin sp lausn, sem
viða getur hentað fólki þvi, sem
heldur kýs að búa i einbýlishúsi
en i blokk,án þess þó að húsnæðis-
kostnaður i einbýlishúsi þurfi að
verða meiri en ef um ibúð i blokk
væri að ræða.
Þessi fyrirtæki, sem framleiða
einingar til húsagerðar, haga
framleiðslu sinni með ýmsu
móti. Sum þeirra framleiða
stórar, steinsteyptar einingar,
sem eru hentugar nærri verk-
smiöju, einkum þar sem völ er á
góðum tækjakosti, krönum, vögn-
um og lyfturum til uppsetningar.
önnur framleiða smærri einingar
og léttbyggðari, sem henta mun
betur við þær aðstæður sem al-
gengastar eru i dreifbýlinu, þar
sem hagkvæmni i flutningum frá
verksmiðju á byggingarstað
skiptir miklu máli og stórvirk
hjálpartæki við byggingar eru
ekki fyrir hendi. Flest þessi fyrir-
tæki hafa orðið að miða fram-
leiðslu sina við það að skila
kaupendum húsunum fokheldum.
Þau hafa sniðið sig að þeim
starfsháttum, sem Húsnæðis-
málastofnun hefur haft um lán-
veitingar, þannig að kaupendur
húsanna hafa ekki þurft að snara
út viö móttöku húss eins miklu fé
og lán þau, er Húsnæðismála-
stofnunin veitir út á fokheld hús,
hafa hentað sæmilega til fjár-
mögnunar. Hins vegar hefur
kaupandi hússins átt mjög mikinn
og kostnaðarsaman hluta
verksins og timafrekan.
Skammur bygginga-
timi meginatriðið.
önnur fyrirtæki hafa
hins vegar valið þann
kost, að skila húsunum,
sem allra mest frágengnum,
hefur verið ótrúlega stuttur og
kaupandi fengið strax not af f jár-
festingu sinni. Ég er nokkuð
kunnug rekstri eins þess háttar
fyrirtækis, þ.e. Húseininga h.f. á
Siglufirði. Þetta fyrirtæki selur
fullbúin timburhús og lætur reisa
þau, þannig að kaupandi þarf
einungis að gera grunn hússins,
sen getur siðan flutt inn i fullbúið
og vandað einbýlishús að ör-
skömmum tima liðnum.
Kaupandi getur valið um nokkrar
teikningar. Verð þessara húsa er
mjög lágt miðað við ibúðaverð i
dag, en það þarf að borga það.
Fyrirtækið getur ekki lánað
kaupanda mikinn hluta hús-
verðsins, á meöan hann biður
eftir Húsnæðismálastofnunarláni
sinu, ef það er veitt samkv. nú-'
verandi reglum og af-
greiöslumáta stofnunarinnar.
Þetta timabil frá byggingu
hússins og til þess tima, er lán
berst, verður með einhverjum
hætti að brúa. Skoðun min er sú,
Frh. á bls. 15