Tíminn - 12.02.1975, Blaðsíða 1
Sanders
lyftarinn
kominn
HF HORÐUR 6UNNARSS0N
SKÚLATÚN! 6 - SÍMI (91)19460
36. tbl. — Miðvikudagur 12. febrúai 1975 — 59. árgangur
ÆHGIRf
Áætlunarstaöir:
Blönduós — Sigluf jörður
Búðardalur — Reykhólar
Flateyri — Bíldudalur
Gjögur — Hólmavík
Hvammstangi — Stykkis-
hólmur — Rif
Sjúkra- og leiguflug um
allt land
Símar:
2-60-60 &
2-60-66
r>
Meðal þeirra sem rýma munu
Þjóðleikhúsið á næstu dögum
eru þessar fríöu dansmeyjar,
sem hér gefur að lita. Þær voru
einmitt að æfa ballettinn
Coppeliu við undirleik hamra og
annarra verkfæra iðnaðar-
mannanna, sem yoru að
undirbúa þingið, þegar Tfma-
menn litu inn i gær.
Dansmeyjarnar haida á fán-
unum, sem blakta munu i
Reykjavík dagana, sem þing
Norðuriandaráðs stendur, en
hvort þær verða látnar draga þá
að húnum vitum við ógjörla.
Enginn dregur i efa, að þing
Norðurlandaráðs sé hin þarf-
asta stofnun og áreiðaniega
mun þetta þing núna fjalla um
ýmis merk mál, en hitt er jafn-
vist, að vinir Þjóöieikhússins
munu hlakka til að hitta starfs-
fólk þess aftur á sinum stað,
þegar þingstörfum verður lokiö
og frændur vorir komnir til sins
heima. Timamynd Gunnar.
Listin verður að víkja um sinn
:::::::::::
Tæknimenn, Ijósmyndarar, og
fréttamenn sjónvarpsins
brugðu sér niður i Þjóðleikhús
siðdegis I gær, til þess að kynna
sér þar aðstæöur, áður en
Norðurlandaráösþing hefst þar
á laugardaginn, en búast má við
að sjónvarpsstarfsmenn sem og
aðrir fréttamenn eigi eftir að
hafa töluverða viðdvöl i húsinu
á meðan á þinginu stendur. Bú-
izt er við, að um 10 starfsmenn
sjónvarpsins verði I Þjóðleik-
húsinu þegar verið er að taka
upp efni af þinginu, að sögn Eiðs
Guðnasonar fréttamanns, en
hann er lengst til hægri á mynd-
inni. Hjá honum stendur Hörður
Frimannsson fyrirverkfræðing-
ur sjónvarpsins.
Timamynd Gunnar.
MIKIL SOLU-
TREGDA Á ÁLI
— framleiðsla Álverksmiðjurmar
aldrei verið minni — um 20 þús.
tonn af áli eru til á lager nú
Gsal-Reykjavik — Mikil sölu-
tregða er á áli um þessar mundir
og hefur framleiðsla Álverk-
smiðjunnar I Straumsvik aldrei
verið minni en einmitt nú. í verk-
smiðjunni eru 280 ker og hefur
verið hætt framleiðslu í 40 kerjum
vegna mikillar sölutrcgðu. Fram-
leiðsluminnkun verksmiðjunnar
var einnig mikil á árunum 1970-
1971 en þá voru 160 ker i verk-
smiðjunni og hætt framleiðslu I 20
kerjum af sömu ástæðum og nú.
Timinn ræddi I gær við Ragnar
Halldórsson, forstjóra Alverk-
smiðjunnar, og sagði hann, að I
desember siðastliðnum hefði ver-
iðákveðiö að draga úr framleiðsl-
unni vegna sölutregðu og nú hefði
verið ákveðið að draga enn meira
úr framleiðslunni.
Sagði Ragnar, að i desember
hefði verið hætt framleiðslu i 24
kerjum og nú hefði verið hætt
framleiðslu i 16 kerjum til viðbót-
ar, — og miðað við full afköst
verksmiðjunnar væri þvi um 40
kerja fækkun.
— Hvað sölu á áli um þessar
mundir áhrærir, get ég upplýst,
aö við seljum um helmingfram
leiðslunnar, en hinn helmingurinn
fer á lager. Astæðan fyrir þessari
sölutregðu er fyrst og fremst
samdráttur i byggingariðnaði,
bilaframleiðslu og öðrum iðnaði i
svonefndum iðnaðarlöndum, —
og þessi samdráttur leiðir af sér
Geigvænleg hækkun d dburðarverði:
Kostnaðarauki verðlagsbús
271 þúsund
Gsal—Reykjavlk. — Hráefni til
áburðarframleiðslu og innfluttur
áburður mun á þessu ári nema
2100 milljónum króna miðað við
núverandi gengi og er þá miðað
við söluverðmæti. Þar af nemur
innfluttur áburður og hráefni
erlendis frá rúmum einum mill-
jarði. A síðasta ári nam söluverð-
mæti hráefna til áburðarfram-
leiðslu og innfluttur áburður 940
milljónum. Af framangreindu er
ljóst, að áburðarverð hefur hækk-
að um tæplega 1,2 milljarði króna
frá siöastliðnu sumri. Sé miðað
við, að áburðarverð hækki um
125% munu útgjöld verðlagsbús-
ins aukast um 271 þúsund krónur.
Þessar gifurlegu miklu hækk-
anir á áburði munu hafa mikil
áhrif á verðlagsmál land-
búnaðarins og almennt efnahags-
lif hér á landi. Þessi mál munu
koma til kasta rikisstjórnarinnar
síðari hluta þessar viku, en á
fimmtudag er áformaður siðasti
fundur nefndar þeirrar, sem átti
að kanna áhrif hækkunar
áburðarverðs á verðlag og efna-
hagsmál almennt.
Hvernig rikisstjórnin mun taka
á þessum mikla vanda, er eðli-
lega ekki vitað, en hins vegar hef-
ur nefnd sú, sem skipuð var af
landbúnaðarráðherra s.l. haust
til að kanna áhrif fyrirsjáanlegra
hækkana á áburði á heimsmark-
aði, — bent á leiðir til að mæta
þeim vanda.
I stórum dráttum eru tillögur
nefndarinnar á þá leið, að i fyrsta
lagi verða að mæta stórfelldri
verðhækkun á áburði með þvi að
dreifa henni á 3-4 ár með niður-
greiöslum úr rikissjóði. Þó megi
niðurgreiðslurnar ekki verða
meiri en svo, að áburðarverð
hækki i llku hlutfalli og verðlag
annarra útgjalda landbúnaðarins
frá ári til árs.
1 öðru lagi bendir nefndin á, að
nauðsyn beri til að stuðla að betri
meöferð búfjáráburðar og verði i
þvi sambandi stórefldar
rannsóknir.
í þrija lagi gerir nefndin það að
tillögu sinni, að rfkisstjórnin beiti
sér fyrir þvi svo fljótt sem auðið
er, að hefja athugun á hag-
kvæmni aukinnar framleiðslu
áburðar hérlendis með innlendri
orku sem aflgjafa.
I áburðarnefndinni svokölluðu
'eiga sæti, Guðmundur Sigþórsson
landbúnaðarhagfræðingur, sem
er formaður hennar, Gunnar
Guðbjartsson bóndi, Bjarni
Helgason jarðvegsfræðingur,
Garðar Ingvarsson hagfræðing-
ur, Helgi Bachmann viðskipta-
fræðingur, Pálmi Jónsson bóndi,
og Jón Helgason bóndi.
Nefndin hefur allt frá miðjum
september s.l. unnið að ítarlegri
upplýsingasöfnun, þar sem þeir
könnuðu m.a. hvaða áhrif það
hefði á búrekstur bænda, ef veru-
leg hækkun yrði á áburðarverði. I
þvi sambandi sendu þeir 290
bændum fyrirspurnabréf og svör-
uðu þvi 131 bóndi eða aðeins 44,2%
þeirra sem til var leitað.
Guðmundur Sigurjónsson
formaður áburðarnefndarinnar,
kvað ástæðuna fyrir þessum
dræmu undirtektum ekki vera
áhugaleysi bænda á þessu vanda-
sama máli, heldur hitt — að þeir
hefðu ekki verið tilbúnir að gera
sér grein fyrir þeim vanda, sem
af hækkunum áburðarverðs hlyti,
Framhald á 14. siðu.
minnkandi eftirspurn eftir áli,
eins og gefur að skilja.
— Samkvæmt þessu hljótið þið
að eiga talsvert af áli á lager um
þessar mundir. Hvenær er von til
þess, aðhægt verði að selja hann?
— Ætli við eigum ekki nú um
20.000. þúsund tonna birgðir af
áli, en þvi miður er ekki nokkur
leið að segja til um það, hvenær
sala á áli glæðist það mikið, að
birgðir okkar fari að seljast. Hins
vegar vona allir að einhver bati
veröi i þessum efnum á árinu, þó
að það séu fáir sem reikna með
þvi fyrr en á næsta ári. Ætli ég
svari þessu þá ekki þannig, að
það megi búast við þvi að við
liggjum með þetta i ár eða svo.
Alið er mest selt til Þýzkalands
og Bretlands, en einnig hefur ver-
ið selt talsvert til Sviss á undan-
fömum mánuðum. Hins vegar
eru horfur á þeim markaði mjög
slæmar nú, og alls óvist hvort
hægt verði að selja ál þangað I
bráð. Á1 er einnig selt til Frakk-
lands, Italiu og Austurrlkis, —
en I mun minna mæli en til þeirra
landa sem áður er frá greint.
Mikilli sölutregöu fylgir oft
verðhrun, en svo er þó ekki hvað
álinu viðkemur. Hvert pund af áli
er selt á 39 cent og að sögn Ragn-
ars eru engin tök á þvi að selja
undir þvi verði.
Fyrir nokkru kom til tals, að
hætta framleiðslu i nokkrum
kerjum Alverksmiðjunnar vegna
raforkuskorts, en ástandið i þeim
efnum hefur batnað mjög siðustu
daga vegna hlákunnar og eru nú
engar likur til þess að Álverk-
smiðjan þurfi að draga úr fram-
leiðslunni af þeim sökum.
• — Það var rætt um það, að
hætta framleiðslu i nokkrum
kerjum um miðjan febrúar vegna
orkuskorts, en veðurbreytingarn-
ar undanfarna daga hafa leitt til
þess, að það mál er útrætt að
sinni.
■ — hefur Álverksmiðjan nýtt
alla þá raforku, sem hún hefur
kost á að fá?
• — Nei, við höfum ekki verið
með fulla framleiðslu frá þvi i
desember og reyndar vorum við
ekki með fulla framleiðslu allt
siöasta ár, en eins og menn muna
varö mikiíl orkuskortur i desem-
ber 1973 og þá urðu afköst verk-
smiðjunnar aðeins 1/3 miðað við
venjuleg köst — og við vorum
vart búnir að jafna okkur eftir
það ástand, sagði Ragnar Hall-
dórsson, forstjóri að lokum.
Gjaldeyrisbönkum lokað
Nýtt fiskverð og ný gengisskráning í aðsigi
t gærkvöldi barst blaðinu eftir-
farandi fréttatilkynning frá rikis-
stjórninni:
„Snögg umskipti hafa orðið i ytri
skilyrðum þjóðarbúskaparins
slðustu mánuði einkum vegna ört
versnandi viðskiptakjara og
tregari sölu á íslenskum útflutn-
ingsafurðum. Hefur þetta m.a.
komið fram I sivaxandi gjaldeyr-
isörðugleikum og rekstrarhalla
útflutningsatvinnuveganna. Er
nú fullreynt, að skilyrði eru ekki
fyrir hendi til að reka útgerð og
fiskvinnslu öllu lengur að óbreytt-
um aðstæðum. Ekki er heldur
unnt að sinna eftirspurn eftir
gjaldeyri fyrir vörur og þjónustu,
nema stefna stöðu þjóðarbúsins
út á við i alvarlega hættu. Vofir
þvl yfir hvort tveggja i senn:
stöðvun undirstöðuframleiðslu
landsmanna og skortur innfluttra
nauðsynja.
Með tilliti til þessara aðstæðna
telur rikisstjórninað höfðu sam-
ráði við bankastjórn Seðlabank-
ans óhjákvæmilegt að tekin verði
ákvörðun um breytt gegni is-
lensku krónunnar, en þangað til
það hefur verið gert mun Seðla-
bankinn fella niður skráningu er-
lends gjaldeyris.
Reynt verður að hraða ákvörð-
unum i þessu efni svo sem verða
má, en ríkisstjórnin mun áður
leita samráðs við stjórnarand-
stöðuna og aðila vinnumarkaðar-
ins og kynna þeim stöðu þessara
mála og nauðsyn samræmdra að-
gerða til að tryggja sem best ár-
angur nauðsynlegra aðgerða og
hag alls almennings i landinu”.