Tíminn - 13.02.1975, Blaðsíða 1

Sanderson
lyftarinn
kominn
HF HÖRÐUR GUNNARSSON
SKULÁTUNI 6 - SIMI (91)19460
Norðmenn
áhyggju-
fullir
Norskir embættism enn
lýstu I gær áhyggjum sinum
vegna hugsanlegrar gengis-
fellingar islenzku krónunnar
um allt aö 30%. Þeir álita, aö
gengisfellingin bæti stööu út-
flutnings á freðfiski frá tslandi
til Bandaríkjanna á kostnaö
útflutnings frá Noregi.
Aö sögn norsku fréttastof-
unnar NTB er um þessar
mundir svart útlit á freöfisk-
markaöi I Bandarikjunumt.d.
hefur reynzt erfitt aö selja
mikiö magn i einu, eins og áö-
ur tiökaðist.
tslendingar og Norðmenn
hafa keppt um sama markað,
svo aö gengisfelling bætir
mjög samkeppnisaðstöðu
tslendinga. Norskir embættis-
menn telja þó of snemmt að
nefna tölur um hugsanlegt tap
Norðmanna af þessum sökum.
Garnaveikin í
Svínavatnshreppi:
Bændur
vilja
slátra
Mikilvægt að
féð fáist bætt
MO—Sveinsstöðum. Eins og
frá hefur veriö skýrt hér I
blaöinu hefur veriö staðfest
að garnaveiki sé komin i fé
Ásbjörns Jóhannssonar á
Auðkúlu. Bændur á svæöinu
milli Blöndu og Miöfjaröar-
girðingar ræöa nú hvernig
hægt veröi aö sporna viö
frekari útbreiöslu garna-
veikinnar en oröin er nú þeg-
ar. Eru flestir sammála um,
aö tafarlaust eigi aö slátra
kindum, sem tekiö hafa veik-
ina, jafnvel þótt ekki sé farið
aö bera á sýnilegum ein-
kennum. Þó að slikar kindur
geti gefiö fullan arö á þessu
ári, er skaðinn af aö láta þær
ganga meö heilbrigðu fé svo
mikill, aö þaö má ekki eiga
sér stað. Telja bændur að
opinberir aðilar eigi hér aö
hafa forgöngu og fyrirskipa
slátrun á þessum kindum
gegn bótum.
Þá ættu bændur á þessu
svæöi aö vera vel á veröi ef
þeir verða varir við óeðlileg
þrif i sinu fé, og láta taka úr
þvi blóðsýni til að kanna
hvort um garnaveiki sé að
ræða. Ein slik kind getur
smitað fjölda fjár áður en
sýnileg garnaveikieinkenni
koma I ljós.
í fyrrakvöld ræddu bændur
úr Svinavatnshreppi hvernig '
bregöast skuli við veikinni á
almennum bændafundi að
Húnavöllum. Þar voru einn-
ig komnir hreppsnefndar-
menn úr Torfalækjarhreppi.
Fundurinn taldi æskilegt, að
sýktum kindum af garna-
veiki, sem finnast við blóð-
rannsókn, verði slátrað. Var
hreppsnefndinni falið að
gera sitt ýtrasta til að fá féð
Frh. á bls. 15
Áætlunarstaðír:
Blönduós — Sigluf jörður
Búðardalur — Reykhólar
Flateyri — Bíldudalur
Gjögur— Hólmavík
Hvammstangi — Stykkis-
hólmur — Rif
Sjúkra- og leiguflug um
allt land
Símar:
2-60-60 &
2-60-66
Ólafur Jóhannesson í viðtali við Tímann:
BREYTT GENGI NAUÐSYN
ÚR ÞVÍ SEM KOMIÐ VAR
Gæta verður meira hófs í innflutningi en verið hefur
HHJ-Rvik. Sú ákvörðun Seðlabankans að fella
gengið um 20% var tekin með samþykki ríkis-
stjórnarinnar, enda talin óhjákvæmileg vegna hins
gifurlega viðskiptahalla og þess halla, sem er á
aðalútflutningsatvinnuvegunum. Vandinn, sem við
er að glima, er svo mikill orðinn, að ekki varð við
hann ráðið, að minu mati, nema með breyttri
gengisskráningu. Hitt er jafnljóst, að gengis-
breytingin ein leysir ekki allan vanda og þess vegna
verður einnig að gripa til ýmissa hliðarráðstafana.
Þannig komst ólafur Jóhannes-
son dómsmála- og viðskiptaráð-
herra að orði i viðtali við Timann
i gærdag.
Alþingi fjallar á kvöldfundi um
frumvarp um ráðstafanir i sam-
bandi við gengisbreytinguna,
sagði Ólafur ennfremur. Mest
megnis er þar um að ræða tækni-
leg atriði, sem eru venjulegur
fylgifiskur gengisbreytinga, svo
sem á hvaða verði vörur skuli
tollafgreiddar og myndun gengis-
hagnaðarsjóðs af útflutnings-
vörubirgðum. Þessum sjóði verð-
ur síðan ráðstafað i þágu sjávar-
útvegsins eftir sérstökum lögum.
Aðrar vörur en sjávarafurðir
verða hins vegar reiknaðar eftir
hinu nýja gengi.
Ólafur sagði, að á næstunni yrði
unnið að nauðsynlegum hliðar-
ráðstöfunum, en þær verða sum-
ar þess eðlis að fjalla verður um
þær á Alþingi. Nú verður gert
vikuhlé á störfum Alþingis vegna
þings Norðurlandaráðs, þannig
að þær ráðstafanir koma ekki til
kasta alþingismanna, fyrr en að
Norðurlandaráðsþingi loknu.
Meðal þeirra ráðstafana, sem
taka verður til athugunar, sagði
Ólafur, er hækkun láglaunabóta
og elli- og örorkulifeyris.
Ennfremur þarf að huga að
þeim ráðstöfunum, sem nauðsyn-
legar eru, ef gengisbreytingin á
að ná tilgangi sinum. I þvi sam-
bandi má nefna minnkun opin-
berra útgjalda og útlána fjár-
festingarlánasjóða. Þá þarf að at-
huga, hvort hugsanlegt sé að afla
rikinu frekari tekna en veriö hef-
ur.
Það er einnig álit mitt, að al-
mennur skyldusparnaður komi til
greina, sagði Ólafur. Þá þarf
rikisstjórnin að beita sér fyrir
þvi, að visitölukerfið verði tekið
til endurskoðunar og stuðla að
heppilegri skipan þeirra mála en
verið hefur.
Það er ennfremur skoðun min,
sagði Ólafur, að athuga þurfi,
hvort ekki ætti að breyta reglum
varðandi innflutninginn. Innan
rikisstjórnarinnar hefur verið
rætt um innflutningsgjöld á ýms-
um varningi, svo sem bllum. Ég
hef áður lýst þeirri skoðun minni,
aö athugandi væri að skattleggja
farseðla.
Við verðum að nota gjaldeyrinn
skynsamlegar en gert var á s.l.
ári, þegar innflutningurinn var
óhóflega mikill, þótt sjálfsagt
megi halda þvi fram að röng
gengisskráning eigi jafnan sinn
þátt i sliku.
I raun og veru verður ekki unnt
að meta til fulls, hver áhrif
gengisbreytingarinnar veröa,
fyrr en gengið hefur verið frá
hliðarráðstöfunum, og af eðlileg-
um ástæðum get ég ekki fjölyrt
um þær á þessu stigi máls.
Það liggur i hlutarins eðli að
ákvörðun um gengisbreytingu
verður að taka skjótt. Þar ber
ýmislegt til, t.d. er óheppilegt að
gjaldeyrisdeildir bankanna séu
lokaðar lengi, þvi að margt knýr
á um gjaldeyrisyfirfærslu, hrá-
efni til iðnaðar, rekstrarvörur
sjávarútvegsins o.fl.
Að lokum vil ég taka fram,
sagði ólafur i viðtalinu við Tim-
ann, aö meginmarkmið rikis-
stjórnarinnar er að tryggja fulla
atvinnu og aö ekki komi til óeöli-
legs samdráttar innan atvinnu-
veganna, en slikt hefði ekki verið
unnt, ef eingöngu hefði átt að
stefna að bættu gjaldeyrisástandi
með samdráttaraðgerðum. Þá
hefði mátt búast við atvinnuleysi.
Gengisbreytingin var nauðsynleg
vegna þess hversu snöggt viö-
skiptakjör okkar versnuðu siö-
ustu mánuði s.l. árs og það sem af
er þessu ári.
Þvi miður hefur enn ekkert rof-
að til i þeim efnum, þótt margir
voni, að þessi mál færist i betra
horf siðari helft ársins, þótt ekk-
ert sé unnt að fullyrða um það að
svo komnu máli.
Jóhannes Nordal, seðlabankastjóri:
GENGISBREYTING EÐA ATVINNULEYSI
FB—Reykjavik. Siðdegis i gær
skýrði Jóhannes Nordal seðla-
bankastjóri frá því á fundi með
fréttamönnum, að ákveðið hefði
veriðað fella gengi islenzku krón-
unnar um sem næst 20%. Verður
þá kaupgengi dollars kr. 149.20 og
sölugcngi 149.60.
Hér fer á eftir fréttatilkynning
frá Seðlabanka Islands um
gengisfellinguna:
„Hinn 11. febrúar sl. tilkynnti
rikisstjórnin, að hún teldi að
höfðu samráði við bankastjóra
Seðlabankans óhjákvæmilegt, að
tekin yrði ákvörðun um breytt
gengi islenzku krónunnar. I kjöl-
far þess var i gærmorgun felld
niður gengisskráning erlends
gjaldeyris.
Bankastjórn Seðlabankans hef-
ur nú að höfðu samráði við
bankaráö lagt til við rikisstjórn-
ina,aö gengisskráning verði tekin
upp að nýju n.k. föstudag og verði
þá markaðsgengi islenzku krón-
unnar ákveðið sem næst 20%
lægra en það gengi var, er gilti,
áður en gengisskráningu var hætt
i dag. Veröur þá kaupgengi doll-
ars kr. 149.20 og sölugengi kr.
149.60, en gengi annarra mynta I
samræmi við það. Jafnframt hef-
ur verið ákveðið, að gildi gull-
krónu og annarra gullmynta, þar
sem það er enn notað i samning-
um eða á grundvelli sérstakra
lagaheimilda, muni framvegis
vera byggt á daglegu mið-
markaðsgengi.
Hefur rikisstjórnin samþykkt
þessa gengistillögu Seðlabank-
ans. Mun hún leggja fram frum-
varp til laga um sérstakar ráð-
stafanir I sambandi við gengis-
skráninguna, einkum að þvi er
varðar stofnun gengishagnaðar-
sjóðs af verðhækkun útflutnings-
vörubirgða, og verða gjaldeyris-
viðskipti ekki tekin upp að nýju
fyrr en lög um það efni hafa verið
samþykkt á Alþingi.
Sú gengisbreyting sem nú hefur
veriö ákveðin, er nauðsynleg
vegna hinnar Iskyggilegu rýrnun-
ar, sem átt hefur sér stað á stöðu
þjóðarbúsins út á við á undan-
förnum mánuðum. Gengi krón-
unnar var siðast breytt I byrjun
september sl., og voru þá jafn-
framt gerðar viötækar hliðarráð-
stafanir. Stóðu vonir til þess, að
þær aðgerðir, ásamt frekara að-
haldi I fjármálum og peninga-
málum, nægðu til þess að rétta
við hag útflutningsatvinnuveg-
anna og koma á viðunandi
greiöslujöfnuði við útlönd.
Reyndin hefur þó orðið önnur. ör
rýrnum viðskiptakjara siðustu
mánuði ásamt söluerfiðleikum á
ýmsum mörkuðum hefur gjör-
breytt rekstrarstöðu útflutnings-
atvinnuveganna og greiðslu-
jafnaöarhorfum. Jafnframt hefur
ekki enn tekizt til fulls að koma
jöfnuði á tekjur og gjöld opin-
berra aðila, sem hækkuðu mjög
ört á undangengnu þensluskeiði.
Eru viðskiptakjörin nú meira en
10% óhagstæðari en I haust og um
fjórðungi lakari en á árinu 1973,
jafnframt þvi sem verðlag og
framleiðslukostnaður hafa hækk-
að hér á landi þrefalt meira en i
helztu viðskiptalöndum okkar.
Við þessar aðstæður hefur
gjaldeyrisstaðan haldið áfram að
þrengjazt, og er hún og skulda-
staða þjóðarbúsins út á við nú
komin i það horf, að frekari rýrn-
un verður að fyrirbyggja með öll-
um tiltækum ráðum, ef Islending-
ar eiga að geta staðið við skuld-
Frh. á bls. 15
Daviö Ólafsson og Jóhannes Nordal skýra fréttamönnum frá gengisbreytingunni. Tfmamynd Róbert.