Tíminn - 18.02.1975, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 18. febrúar 1975.
TÍMINN
7
mm
■
jt
tJtgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm). Jón Heigason. Auglýsinga-
stjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur f
Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300 — 18306. Skrif-
stofur I Aðalstræti 7, sími 26500 — afgreiðsluslmi 12323 —
auglýsingasfmi 19523.
Verð i lausasöiu kr. 35.00.
Askriftargjald kr. 600.00 á mánuði. Blaðaprent h.f.
Sparnaður f notkun
eldsneytis
Fjórir af þingmönnum Framsóknarflokksins,
þeir Steingrimur Hermannsson, Þórarinn Þór-
arinsson, Halldór Ásgrimsson og Jón Helgason,
fluttu nýlega þingsályktunartillögu þess efns, að
rikisstjórninni verði falið að skipa nefnd sérfróðra
manna, sem geri hið fyrsta tillögur um aðgerðir til
þess að draga úr notkun á eldsneyti, einkum á oliu
og bensini.
I greinargerð með tillögunni segir, að þegar
oliukreppan hafi skollið á haustið 1973 hafi flestar
þjóðir gert ráðstafanir til þess að draga út notkun
oliu og bensins. Einstaka ráðamenn hér hafi vakið
athygli á þessu, en engar markvissar ráðstafanir
verið gerðar. í framhaldi af þvi segir i greinar-
gerðinni: ,,Með þessum orðum er ekki verið að
draga úr mikilvægi þess að nýta innlenda orku-
gjafa i stað þeirra erlendu. Á það ber vitanlega að
leggja höfuðáherzlu. Hins vegar er það staðreynd,
að á fjölmörgum sviðum má spara verulega i
notkun oliu, m.a. á sviðum þar sem slikt eldsneyti
mun verða notað um langa framtið”.
Þá vitna flutningsmenn til skýrslu nefndar, sem
skipuð var til þess að athuga notkun svartoliu i
stað disiloliu i togurum. Sú skýrsla segja þeir að
hafi vakið mikla og verðskuldaða athygli, þvi að i
ljós hefði komið, að með þessari breytingu mætti
spara mjög mikið fjármagn. Ekki hefði hins vegar
verið athugað, hvaða ganghraði togara og annarra
skipa og báta væri hagkvæmastur, m.a. með tilliti
til oliusparnaðar. Staðreyndin væri sú, að ótrúlegt
magn eldsneytis mætti spara með réttum gang-
hraða vélanna.
Siðar i greinargerðinni segir: „Fjölmörg dæmi
fleiri mætti nefna um eldsneytissóun. Það er t.d.
athyglisvert, að i hinum nýju togurum eru vistar-
verur yfirleitt hitaðar með rafmagni, þrátt fyrir
þá staðreynd,að mikill afgangshiti er ónýttur frá
vélum skiþanna. Raforkan er hins vegar fram-
leidd með oliu. Vafalaust má finna mörg fleiri slik
dæmi um lélega nýtingu orkunnar.
Þótt með þessari tillögu sé fyrst og fremst lögð
áherzla á að draga úr notkun á oliu og bensini, er
að sjálfsögðu mjög mikilvægt að fara einnig vel
með innlenda orku. Hún er takmörkuð. Athuganir
á þessu sviði geta haft verulega þýðingu i sam-
bandi við almenna orkunýtingu. Sjálfsagt er að
hafa það einnig i huga”.
Aðstöðuleysi í höfnum
Auk þeirradæma, sem flutningsmenn tillögunn-
ar nefna, þar sem koma má við sparnaði, er
ástæða til að vekja athygli á þvi, að mikil oliu-
eyðsla á sér stað i mörgum tilfellum, þegar skip og
bátar liggja við bryggjur vegna viðgerðar. Og
sömuleiðis, er togarar stanza i höfnum vegna
löndunar. í stað þess að fá rafmagn úr landi verð-
ur oft á tiðum að keyra ljósavélar skipanna allan
sólarhringinn eða leigja disilrafstöðvar. Þetta
stafar af þvi, að ekki hefur verið séð fyrir þvi að
leggja rafmagn úr landi að bryggjum. Þannig er
þetta i Reykjavik, en sums staðar úti á landi er séð
fyrir þessu, t.d. á Akureyri og Norðfirði. Þegar á
það er litið, að ljósavélar togara eru 300 hestöfl eða
meira og vélar bátanna 100—200 hestöfl, er aug-
ljóst, að hér er um mikinn kostnað að ræða, þegar
á heildina er litið, auk slitsins, er verður á vélun-
um.
—a.þ.
ERLENT YFIRLIT
Verða kosningarnar
í Portúgal frjdlsar?
Framtíð landsins getur ráðizt af því
Alvaro Cunhal.
FORSETI Portúgals,
Francisco da Costa Gomes,
tilkynnti fyrir skömmu, að
rlkisstjórnin myndi standa við
það loforð hersins, er hann
brauzt til valda 25. april i
fyrra, að láta fara fram þing-
kosningar innan árs. 1
samræmi við það mun stjórnin
láta fara fram 12. april næst-
komandi kosningar til sér-
staks stjórnlagaþings. Stjórn-
lagaþinginu er ætlað að ljúka
störfum innan ákveðins tíma
og verður þá kosið að nýju
samkvæmt hinni nýju
stjórnarskrá. Stjórnlagaþing-
ið, sem kjörið verður hinn 12.
aprll, mun að sjálfsögðu ráða
miklu um hina nýju stjórnar-
skrá, en hætt er þó við, að her-
inn reyni að hafa hönd i bagga
bak við tjöldin.
Enn hefur ekki verið endan-
lega tilkynnt um tilhögun
kosningánna til stjórnlaga-
þingsins. Af hálfu andstæð-
inga kommúnista er látin I ljós
verulegur uggur við það, að
kommúnistar og samherjar
þeirra I þeim samtökum hers-
ins, sem stóðu að byltingunni,
kunni aö beita þannig áhrifum
slnum, að kosningarnar verði
ekki meira en nafnið eitt. T.d.
kunni þessir aðilar að tryggja
sér meirihluta i öllum kjör-
stjórnum. Þessi ótti stafar
ekki sizt af þvi, að
kommúnistar og fulltrúar
hersins knúðu það nýlega
fram, aö aðeins ein verkalýðs-
hreyfing starfaði I landinu, en
fyrirsjáanlegt virðist, að hún
verði undir forustu kommún-
ista. Hinir stjórnarflokkarnir
tveir, sósíaldemókratar og
demókratar, beittu sér harð-
lega gegn þessu, en fengu ekki
að gert. Minnstu munaði, að
stjórnin klofnaði vegna þess-
ara átaka, en við nánari at-
hugun töldu sósíaldemókratar
og demókratar, hyggilegra að
vera áfram I ríkisstjórninni,
þvl aö þannig gætu þeir haft
meiri áhrif á tilhögun og
framkvæmd kosninganna.
Þvl verður vafalitið veitt
mikil athygli, hvernig
kosningarnar fara fram, enda
getur oltið á þvl, hvort Portú-
gal verður lýðræðisriki i
framtlðinni eða ekki. Það get-
ur þannig hæglega ráðizt tvo
næstu mánuðina, hvort lýð-
ræðið festist I sessi eða horfið
verður til nýs einræðis.
EINS og málin horfa nú I
Portúgal, virðist flokkaskipt-
ingin þar ætla að verða svipuð
og I öðrum vestrænum lönd-
um. Meginfylkingarnar virð-
ast ætla að verða þrjár eða
vinstri flokkar, miðflokkar og
hægri flokkar.
Flokkur kommúnista (PCP)
stendur að sjálfsögðu lengst til
vinstri, ef undan eru skildir
smáflokkar, sem aðhyllast
Maóisma og svipaðar kenn-
ingar. Llklegt, er að nokkrir
aðrir smáflokkar, sem telja
sig til vinstri við sósialdemó-
krata, verði I bandalagi við
kommúnista. Aðalleiðtogi
kommúnista. Alvaro Cunhal,
virðist njóta allmikils,
persónulegs fylgis, en hann á
sæti I rlkisstjóminni án sér-
stakrarstjórnardeildarCunhal
viröist bersýnilega ætla að
ganga gætilega til verks og
vekja ekki of mikinn ótta, og
. þvl þykir sumum rórtækari og
yngri mönnum flokksins hann
helzt til Ihaldssamur. Cunhal
hefur hins vegar unnið sér
traust innan hersins með
framkomu sinni. Kommúnist-
ar eiga vafalitið allmikið fylgi
I stærstu borgunum og hefur
verið gizkað á, að þeir geti
fengiö frá 10-20% af greiddum
atkvæðum I kosningunum, ef
allt væri með felldu.
HINIR tveir flokkarnir I
rikisstjórn, sósialdemókratar
(PS) og demókratar (PPS)
virðast nú skipa miðjuna I
portúgölskum stjórnmálum.
Leiötogi sóslaldemókrata,
Mario Soares utanrlkisráð-
herra, er annar þekktasti
stjórnmálamaður Portúgals,
ásamt Cunhal. Mjög náin
samvinna var milli þeirra
fyrsteftir byltinguna, en slðan
hafa leiðir þeirra legið meira
og meira sundur. Þeir hafa
jafnframt farið mjög öfugt að.
Soares hefur aðllega unnið að
samningum við frelsishreyf-
inguna I nýlendunum og verið
tlttnefndur I heimsfréttum, en
Cunhal hefur unnið I kyrrþey
að þvi að styrkja stöðu sina og
flokks sfns heima fyrir. Þetta
kann að eiga eftir að gera
gæfumuninn. Eftir þvl, sem
samstarf kommúnista og sósl-
aldemókrata hefur versnað,
hefur samstarf sóslaldemó-
krata og demókrata (PPS)
orðið nánara. Flokkur demó-
krata, Partido Popular Demo-
cratico, verður helzt talinn
frjálslyndur og vinstri sinnað-
ur miðflokkur, og er þvi ekki
langt bil milli hans og flokks
sóslaldemókrata, einkum þó
eftir að vinstri armur sóslal-
demókrata, sagði skilið við
hann eftir landsfund hans i
desember og stofnaði nýjan
flokk, sem ef til vill á eftir að
hafa samstarf við kommún-
ista. Þekktasti leiðtogi demó-
krata er Fransisco Sa
Carneiro, en hann mótmælti
einna harðlegast þeirri
ákvörðun, að ekki mætti
starfa nema ein verkalýðs-
hreyfing I Portúgal. Þvi var
þá spáð, að þessir tveir flokk-
ar gætu fengið um 40%
greiddra atkvæða samanlagt,
ef allt væri með felldu.
Til hægri eru svo tveir flokk-
ar, sem þykja liklegir til að fá
fylgi. Einkum er þó kristilega
flokknum, Partido de Demo-
cracia Crista, spáð verulegu
fylgi. Aðalleiðtogi hans er
Sanches Osorio, sem var upp-
lýsingaráðherra um stutta
stund fyrst eftir byltinguna.
Hann er sagður náinn sam-
verkamaður Spinola hershöfð-
ingja og þykir liklegt, að
Spinola styðji flokkinn bak við
tjöldin, en annars hefur
Spinola látið bera litið á sér
eftir að hann sagði af sér sem
forseti.Hinn hægri flokkurinn,
sem gengur undir nafninu
Partido Centro Democratico
Sosial (CDS), er talinn lengra
til hægri en kristilegi flokkur-
inn. Það var hann, sem varð
aö fresta flokksþingi sinu I
Oporto sökum óeirða vinstri-
sinna. Liklegt þykir, að ýmsir
fylgismenn fyrrverandi
stjórnar muni skipa sér um
þennan flokk.
Ólíklegt er svo ekki, að ýms-
ir smáflokkar, bæði til hægri
og vinstri, fresti gæfunnar I
kosningunum. Formlega mun
framboðum eiga að verða lok-
ið 3. marz og kosningabarátt-
unni er ætlað að hefjast þá.
Þ.Þ.