Tíminn - 20.02.1975, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 20. febrúar 1975
TÍMINN
5
Halldór Karlsson:
Leikhús og
Kleppur
ÞaB var i haust, að sú
spurning var borin upp á
morgunfundum áttundu og
niundu deilda á Kleppi, hvort
leikarar Þjóðleikhússins mættu
fylgjast með vistmönnum i
nokkra daga. Var einróma oröið
við beiðni þeirra og höfðu
Klepparar gott gaman af sam-
vistunum við frægt fólk.
Astæðan fyrir þessari óvenju-
legu beiðni var fyrirhuguð
sýning leikhússins á leikritinu
Hvernig er heilsan? eftir Bratt
og Anderson. Er tiltæki
leikaranna eftirbreytnivert öllu
áhugafólki.
Leikritið er af þeirri tegund,
sem kalla mætti umræöuvekj-
andi, og er valið til flutnings
vegna „aktúels” viðfangsefn-
is, en ekki vegna listrænna
vinnubragða við leikritsgerð-
ina. önnur leikrit af þessu
tagi eru Sandkassinn,
Elliheimilið og Sjö stelpur.
Þessi leikritagerö sprettur að
sögn, af þeirri leikhússtefnu aö
taka virka afstööu til
þjóðfélagsmála. Mér falla þessi
sænsku leikrit illa. Mikil skáld
hafa iðjulega tekið afstöðu til
þjóðfélagsmála i verkum sinum
og hefur listrænt gildi verkanna
eitt réttmætt flutning þeirra, en
ekki skoðanir höfundar. Þess
vegna er Brúðuheimili Ibsens
enn viða flutt og á erindi til
áhorfenda, þótt pólitik leiksins
sé tekin að úreldast.
Heyrzt hefur, að Leikfélag
Reykjavikur hyggist sýna enn
einn hælisvandamálaleikinn
eftir þessa Jakoba Hafsteina
leikbókmenntanna og væri ósk-
andi, að félagið tæki mið af
öðrum þjóðleikhúsum en þvi is-
lenzka i verkefnavali sinu. Er
leikhúsið einna verst til þess
falliö allra fjölmiðla að fræða
almenning um þjóðfélagsmál,
þótt gott listaverk sé æ til
umhugsunar. Sjónvarpið aftur á
móti gegnir þvi hlutverki i
mörgum menningarlöndum að
vikka sjóndeildarhringinn og
örva þá skoðanamyndun, sem
flestum þjóðfélagsþegnum má
að gagni koma. Hefur islenzka
sjónvarpið sýnt margar góðar
heimildarmyndir erlendar sem
eru til þess fallnar að eyða for-
dómum og fávizku um
litilmagnann. Tvær koma mér
sérstaklega i hug, dönsk mynd
um fatlað fólk i kommúnu, sem
sýnd var i vetur, og leikna
heimildamyndin, Edna, saga
drykkjukonu, sem sýnd var i
fyrra.
Það hefur hvarflað að mér,
að gera mætti góða heimilda-
mynd um Klepp, en um þann
stað hafa tslendingar löng-
um haft skrýtnar hugmyndir.
Orð eins og vitlausraspit-
ali og klepptækur bera vott
um þá eymd og niðurlægingu,
sem lengstum hefur verið
hlutskipti geðveikra. Það var
ekki fyrr en núna á sjötta
áratugnum, að stórstigar fram-
farir i geölækningavisindum, ný
róandi lyf og félagslegar
aðferðir, eöa svonefhdar um-
hverfislækningar, breyttu
geðsjúkrahúsum um viða veröld
i aölaðandi og geðfelld sam-
félög.
Vegna reynslu minnar af
Kleppi, þar sem ég hef dvaliö
tvisvar sinnum sem sjúklingur,
samanlagt á annað ár, varð ég
fyrir vonbrigðum með leik
Þjóöleikhússins. Þessa mynd af
sjúkrahúsi kannaðist ég ekki við
að hafa séð. Ég reyndi að leggja
á það áherzlu við leikarana,
þegar þeir buðu okkur,
nokkrum sjúklingum, á æfingu,
að Kleppur væri alls ekki dapur-
legur staður, þvert á móti væri
lif og fjör á Kleppi. Ég held, að
þeir hafi ekki trúað mér.
Fyrri hlutá leikritsins leit ég á
sem mynd af grúppufundi. Hver
leikarinn tók við af öðrum og
flutti sitt eintal, eða „átti”
dálitið atriði, á meðan hinir
leikararnir sátu hjá og biðu
þess, að röðin kæmi að þeim.
Fannst mér þetta hjákátlegt á
leiksviði, þótt ekki verði þvi
neitað, að oft er erfitt að halda
uppi umræðu á Kleppsfundi.
A minni deild er daglega
MESTA ÚR VAL LANDSINS
af reiðhjólum og þríhjólum
Margra áratuga reynsla
tryggir góða þjónustu
Allt heimsþekkt
merki
Utsölustaðir víða um land
FÁLKINN*
Suðurlandsbraut 8 . Reykjovík . Sími 8 46 70
haldinn langúr fundur, og
mættu þeir vera fleiri og lengri.
Starfsfólk og meðsjúklingar
reyna að gera sér far um að
skilja vandkvæði hvers einstaks
i samskiptum hans við annað
fólk, fjölskylduvandamál og
erfiðleika á vinnustað. Reynt er
að finna hverjum og einum
markmið til að keppa að i lifinu,
og sniðnir eru af ýmsir van-
kantar, sem fram að þessu hafa
veriðeinstaklingnum til baga. A
fundunum rikir mikið lýðræði,
og er lögð á það áherzla, að
sjónarmið sjúklinga eru jafn-
rétthá sjónarmiðum starfsfólks.
Annað dæmi um jafnrétti á
Kleppi er, að hér sjást ekki hvit-
ir sloppar eða aðrir einkennis-
búningar. Bak við allt samstarf
sjúklinga og starfsfólks liggur
sú hugmynd, að breyta megi
mönnum (og bæta þá) með
breytingu á lifi þeirra og lifs-
háttum. Þannig er öllu
mikilvægara, að starfsmenn séu
sjúklingum nokkur fyrirmynd
um framkomu og lifsháttu, en
að þeir sýni dugnað við gæzlu og
hreingerningar, þótt þetta
tvennt fari að jafnaði saman.
Svo að ég viki aftur að
leikritinu, þá verð ég að hrósa
leikurunum, sem stóðu sig
margir með prýði. Bessi
Bjarnason sýndi aðra hlið á
hæfileikum sinum en þá, sem
við erum vön að sjá. Það gerði
Flosi Ólafsson lika, og kom
hann mér öllu meira á óvart en
Bessi. Sá leikarinn, sem einna
helzt var hægt að brosa að, var
Rúrik Haraldsson. Leikdómari
Frh. á bls. 15
'
Allir krakkar vilja verða stórir og 1§1
sterkir. Hver vill annars láta lemja
sig eíns og fisk'? Já, vió skulum boróa það lilllll
hollasta, sem til er. Þaö má halda langa rædu um oll
próteinin, kalkið, allar þessar orkulindir.
vitamimn
sem osturinn geymir. En það er nóg' að vita, að
ostur gerir mann sterkan.