Tíminn - 26.02.1975, Blaðsíða 9

Miftvikudagur 26. febrúar 1975
TÍMINN
9
Eitt stórmál fær islenzka
bændastéttin nú i fangið, sem
erfitt mun reynast til úrlausnar.
Eins og fleiri vandamál atvinnu-
veganna snertir mál þetta hags-
muni allrar þjóðarinnar, en það
er verðhækkun á áburði, sem er
frá' siðasta ári, um ca. 135%. Ef
þessi verðhækkun gengur óheft út
i verðlag landbúnaðarvara, mun
hún valda a.m.k. ca. 12% hækkun
á þeim. Afleiðingar þessara verð-
hækkana, munu siðar koma fram
sem almenn verðhækkun i land-
inu, með allt að þvi þreföldum
þunga að ári liðnu. Þannig eru
áhrif verðlags i efnahagskerfi
okkar. Rikisstjórnin fjallar nú um
þetta vandamál. Landbúnaðar-
ráðuneytið mun láta búnaðar-
þingi i té nefndarálit áburðar-
nefndarinnar. Ég treysti þvi, að
gott samstarf takist á milli
Búnaðarþings og rikisstjórnar-
innar i þessu máli til heppilegrar
lausnar á þvi, þar sem báðir aðil-
ar verða að taka á sig að leysa
þennan vanda.
Ég lýsi þeirri skoðun minni, að
það er ekki heppileg leið að velta
þessari verðhækkun óheftri út i
verðlagið. Og það kemur heldur
ekki til greina að rikið greiði
verðhækkunina að öllu leyti. Slik
afgreiðsla biður aðeins hættunni
heim.
Ekki getur hjá þvi farið, þegar
sllk breyting verður á afkomu
þjóðarinnar, eins og nú hefur átt
sér stað, þ.e. að viðskiptakjör
hennar hafa versnað um 30% frá
sama tima á s.l. ári, að það hljóti
að hafa áhrif á afkomu bænda-
stéttarinnar, eins og á afkomu
annarra stétta i þessu þjóðfélagi.
Islenzka bændastéttin er sú
stétt i þessu landi, sem með þvi
hefur lifað frá upphafi byggðar.
Hún hefur jafnan verið i forystu-
sveit, á sviði landsmála, og tel ég
engu hallað á aðrar stéttir, — sem
ég hef heldur enga löngun til —
þótt ég segi, að aðrar stéttir hafa
ekki verið mikilvirkari i fram-
farasögu islenzku þjóðarinnar,
heldur en bændastéttin hefur ver-
ið. Og svo mun enn.
Það hlýtur að verða eitt af
verkefnum Búnaðarþings nú, að
meta stöðu landbúnaðarins i
þjóðfélaginu á réttmætan hátt.
Bændastéttin og forystusveit
hennarhér á Búnaðarþingi hlýtur
og að vera reiðubúin til þess að
axla sinn hluta byrðanna sem
þjóðfélagið krefst af þegnum sin-
um, að axlaðar verði, vegna
þeirra efnahagsörðugleika, sem
við er að etja, þangað til þjóðin
hefur rétt sig við aftur.
Vegna þessa verður og að gera
ráð fyrir þvi, að minni fram-
kvæmdir verði almennt i landinu
á yfirstandandi ári en verið hafa
nú siðustu árin, enda hafa þau
verið met-framkvæmdaár.
Gjaldeyrisstaða þjóðarbúsins
leyfir ekki áframhald á slikum
framkvæmdahraða, þótt þess
verði hins vegar að gæta, að full
atvinna haldist i landinu, en það
er höfuðmarkmið núverandi
rikisstjórnar, að það megi takast.
Ég efast ekki um, að bænda-
stéttin og fulltrúar hennar hér á
Búnaðarþingi muni meta stöðu
þjóðarinnar, eins og hún er i dag.
Ég veit þvi, að hér á Búnaðar-
þingi munu fulltrúarnir leggja sig
fram um að reyna að leggja til
þátt i lausn viðfangsefnisins, sem
bændastéttinni er til sóma og
þjóðfélaginu til gagns.
Ég gat þess hér fyrr i ræðu
minni, að nokkrar deilur hefðu
risið og stæðu enn um gildi
bændastéttarinnar, og iand-
búnaðarins fyrir islenzkt þjóð-
félag. Þessu hefur hins vegar ver-
ið hrundið með rökum, svo gildi
landbúnaðarins verður ekki
véfengt.
Það mun og sannast á bænda-
stéttinni og landbúnaðinum, sem
Jón Trausti lagði einni söguhetju
sinni i munn „borgir hrynja ekki
fyrir stóryrðum”. Landbúnaður-
inn á lslandi hrynur heldur ekki
fyrir rakalausu glamri á siðum
dagblaðanna. Hins vegar þarf
bændastéttin, eins og aðrar stéttir
þjóðfélagsins, alltaf að standa
vörð um sin mál og þjóðarinnar i
heild.
Um leið og ég árna Búnaðar-
þingi, sem nú er að hefjast allra
heilla, læt ég i ljósi þá von mina
og traust, að það megi leggja sitt
af mörkum til að treysta stöðu is-
lenzka þjóðfélagsins inn á við og
út á við. Það er sómi þess, sem
hæfir forystumönnum þeirrar
stéttar, sem verið hefur i forystu i
islenzku þjóðfélagi i 11 aldir.
Konurnar Idta ekki
sitt eftir liggja þegar
norræn samvinna
er annars vegar
— segir Marjatta Vöananen, mennta-
mdlardðherra Finna
— Það má eiginlega segja, að
ég hafi alla mina ævi lifað og
hrærzt i stjórnmálum, sagði
Marjatta Vaananen, annar
tveggja menntamálaráðherra
Finna, þegar blaðamaður Tlmans
hitti hana að máli meðan á þingi
Norðuriandaráðs stóð.
— Pabbi var yfirmaður blaða-
deildar Miðflokksins og ég kynnt-
ist þvi snemma stjórnmálum og
stjórnmálamönnum. Siðan gerð-
ist ég félagi i stúdentafélagi
flokksins og kvennasamtökum
hans, þar sem ég varð formaður.
Kvennasamtök Miðflokksins eru
fjölmennustu stjórnmálasamtök i
Finnlandi og félagar eru um 130
þús. Þar kom, að ég var kjörin
varaformaður flokksins og ráð-
herra varð ég 1972, þegar Sorsa
myndaði rikisstjórn.
Embætti menntamálaráðherra
er tviskipt i Finnlandi, enda
margt að starfa á þvi sviði. Ég
held mér sé óhætt að fullyrða, að
fáar þjóðir leggi jafn hart að sér á
þvi sviði.
Við erum að endurnýja skóla-
kerfið um þessar mundir, verið er
að reisa nýja háskóla viða um
land. Þá er mikil áherzla lögð á
störf i þágu ungmenna og iþrótta-
hreyfingarinnar, fullorðins-
fræðslu og alþjóðleg samskipti
kvenna, en þessi siðasttöldu mál
hef ég á minni könnu sem
menntamálaráðherra.
Ég hef mikinn áhuga á málefn-
um kvenna og auknum samskipt-
um þjóða i millum á þvi sviði. í
málefnasamningi núverandi
riksistjórnar er svo kveðið á, að
stuðlað skuli að auknum skiptum
norrænna kvenna, og við erum
þess fullbúnar að leggja sitthvað
af mörkum til þess að svo megi
verða. Þess má geta að Norræni
menningarmálasjóðurinn mun
leggja fram allmikið fé á þessu
ári — alþjóðlega kvennaárinu —
verkefna sem konur áhrærir. Það
er til marks um áhuga kvenna, að
sjóðnum hafa borizt um 200
umsóknir. Þetta sýnir bezt að
konurnar láta ekki sitt eftir
liggja, þegar norræn samvinna er
annars vegar — samtök þeirra
Marjatta Vaananen, menntamálaráðherra. Timamynd Gunnar
hafa bara ekki fengið neitt fé til
slikra hluta til þessa.
Þetta erönnur heimsókn min til
Islands, þvi að ég kom hingað i
sumar er leið og gat þá ferðazt
dálltið, þótt vel hefði það mátt
vera meira, þvi að hér er margt
sem mig fýsir að sjá.
Þaö er ekki ofmælt, þegar ég
segi, að aðrar Norðurlandaþjóðir
dáist að Islendingum fyrir það i
hverjum hávegum þeir hafa hina
fornu menningu sina. Og ég vona
að ykkur takist að varöveita hana
framvegis.
Fjöldamenningin, sem svo
mætti nefna, knýr nú æ harðar á
nær hvarvetna. Þetta hefur orðið
til þess að margir láta sér fátt um
þjóðlega menningu og arfleifð
finnast. Mér finnst sem
Islendingar séu öðrum Norður-
landaþjóðum gott sönnunargagn
þess hvernig nýta má það bezta
úr fornri menningu eigin þjóðar.
Heimsbókmenntirnar væru
miklu snauðari en raun ber vitni
ef þjóðir á borð við Islndinga og
íra hefðu ekki skrifað bækur,
sagði Marjatta Vaananen að lok-
um.
HHJ.
ínúk
vel
tekið
ytra
— þrettdn sýningar
d ellefu dögum
gébé Reykjavik — Leikarar frá
Þjóðleikhúsinu, eru nýkomnir úr
leikferð tii Sviþjóðar, Finnlands,
Danmerkur og Noregs, en þangað
var farið með leikritið INUK. A
ellefu dögum sýndi leikflokkurinn
ÍNÚK þrettán sinnum, við geysi-
lega góðar undirtektir áhorfenda.
Færri komust að en vildu, þrátt
fyrir að aukasýningar voru
haldnar. Blöð ytra fóru mjög lof-
samlegum orðum um sýningarn-
ar. Leikararnir eru fimm: Helga
Jónsdóttir, Kristbjörg Kjeld,
Brynja Benediktsdóttir, Þórhall-
ur Sigurðsson og Ketill Larsen, en
auk þess var Sveinn Einarsson
Þjóðleikhússjóri með I ferðinni.
— Við fengum mjög góðar við-
tökuralls staðar, sagði Sveinn, og
ferðin var mjög ánægjuleg þótt
ströng væri. I Stokkhólmi voru
fimm sýningar, i Vasa tvær, og i
Þrándheimi og Kaupmannahöfn
var áætlað að hafa tvær sýningar,
en á báðum stöðum varð að hafa
eina aukasýningu sökum mikillar
aðsóknar. Fullsetið var á allar
sýningarnar, og komust mun
færri að en vildu. Þess má geta,
að i Kaupmannahöfn sáu nokkrir
Grænlendingar sýningar þessar
og urðu mjög hrifnir. Fóru þeir
fram á að leikflokkurinn færi til
Grænlands með leikritið, en ekk-
ert hefur verið ákveðið um hvort
það sé unnt.
INÚK hefur nú verið sýndur 56
sinnum, og ætið hlotið hinar beztu
viðtökur áhorfenda. Leikritið hef-
ur viða verið sýnt I skólum, og
hafa t.d. um tiu þúsund skóla-
nemendur á Reykjavlkursvæðinu
séð leikritið. Þá veröur það senni-
lega sýnt i Þjóðleikhúskjallaran-
um á næstunni og einnig verður
fariðmeð það i fleiri skóla til sýn-
inga.
Atriði úr Inúk, frá vinstri Helga Jónsdóttir, Kristbjörg Kjeld, Ketill Larsen og Brynja Benediktsdóttir,
fimmta leikarann Þórhall Sigurðsson, vantar á myndina.
S& ' dl(BÚ 'TjbÉ Mamdlg
m ðm
Df?gans Nyheder 12.3;.75

n Ld- i 'i: ■Gár fisket dáli -. ' •
, . } . . Frán trálama; '
l'i'ViK,:Det ar en biv' U~rf'
Teaíerloftet: -'y
| , ‘,:“<ter till hela laget..
, X, // 7' J°88 chef Sveinn Einars-
í ‘ '—•em för att
t § llJJU.il
j}
(UÍ
€>m : (ÍP/y^
GrémMm

ZyS*0**’

Sma tsimm:--
MírGiifiitiiíii LíUtrJí?p[L0ö1ij| « Jjli rynvriirnG 0(f)ítP
"ú®@] rnm* k Htfis&is gVL
J " Islanda Nasjonalteater med suksess
Nokkrar fyrirsagnir blaða ytra um tnúk, en blöðin skrifuðu mjög lofsamlega um leikarana og leikritiö.