Tíminn - 04.03.1975, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 4. marz 1975
TÍMINN
7
r
v
Otgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm). Jón Helgason. Auglýsinga-
stjóri: Steingrímur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur í
Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300 — 18306. Skrif-
stofur i Aðalstræti 7, simi 26500 — afgreiðslusimi 12323 —
auglýsingasimi 19523.
Verð i lausasölu kr. 35.00.
Askriftargjald kr. 600.00 á mánuði. Blaðaprent h.f.

J
Bandamaður, sem brást
í umræðum um oliumálið, sem fóru fram i
neðri deild Alþingis siðastl. föstudag, vék
Magnús Kjartansson nokkrum orðum að grein
eftir annan af ritstjórum Timans um hækkun
hitaveitugjaldsins, en i greininni hafði verið hvatt
til hófsemi i verðhækkunum, þvi að heimilin
þyldu ekki stöðugt vaxandi byrðar. Jafnframt
var lýst stuðningi við þá afstöðu Ólafs Jóhannes-
sonar viðskiptamálaráðherra að neita þvi, að
fallast athugunarlaust á kröfu um 30% hækkun
hitaveitugjaldsins, eins og forráðamenn Hita-
veitunnar gerðu kröfu um. Fyrir þetta hafði við-
skiptamálaráðherra orðið fyrir nokkru aðkasti i
fjölmiðlum.
Magnús Kjartansson kvaðst vilja fá skýringu á
hvers vegna þessi grein hefði verið skrifuð, þar
sem búið væri að fallast á 23% hækkun hitaveitu-
gjaldsins. Ritstjóri Timans, sem var staddur á
fundinum, veitti honum greið svör. I fyrsta lagi
hefði ritstjóri Timans viljað styðja málstað við-
skiptamálaráðherra, en i öðru lagi hefði það ver-
ið honum hvatning, að hann taldi sig hafa áhrifa-
mikinn bandamann. Þann 23. febrúar hefði birzt
mjög skelegg forustugrein i Þjóðviljanum, þar
sem hækkun hitaveitugjaldsins var harðlega
mótmælt. Höfundur greinarinnar var enginn
annar en Magnús Kjartansson. í greininni sagði
m.a.:
,,Ljóst er, að fyrirtæki Reykjavikurborgar eru
nú að koma á neyðarástandi til þess að knýja
stjórnvöld og þá sérstaklega Ólaf Jóhannesson
viðskiptamálaráðherra til þess að heimila hrika-
legar nýjar verðhækkanir á rafmagni og heitu
vatni.. Kröfur hitaveitunnar eru miðaðar við
það, að fyrirtækið hirði stórfelldan gróða af við-
skiptavinum sinum og geti fjármagnað nýjar
stórframkvæmdir að meirihluta til með gróðan-
um einum. Slik fjármögnun er einsdæmi i is-
lenzku þjóðfélagi og krafan um hana siðlaus árás
á afkomu almennings i höfuðborginni.”
Jafn skelegg afstaða Magnúsar Kjartanssonar
virtist vissulega ekki geta þýtt annað en að
örugglega mætti treysta á stuðning Alþýðu-
bandalagsins i þeirri viðleitni að sporna gegn
hækkun hitaveitugjaldsins. En þvi miður fór
þetta á aðra leið. Tveimur dögum eftir að þessi
skelegga grein Magnúsar Kjartanssonar birtist i
Þjóðviljanum, var haldinn fundur i borgarráði
Reykjavikur, þar sem hækkunarkrafa hitaveit-
unnar var fyrst tekin til formlegrar umsagnar.
Úrslitin þar urðu þau, að fulltrúi Alþýðubanda-
lagsins, Sigurjón Pétursson, gekk i bandalag með
fulltrúum Sjálfstæðisflokksins um að krefjast
24% hækkunar hitaveitugjaldsins. Áheyrnarfull-
trúi frá Alþýðuflokknum, sem ekki þurfti að
greiða atkvæði, bað um leyfi til að vera með og
lýsti fylgi sinu við þessa hækkun. Þannig var það
sameiginleg krafa þriggja flokka, sem hafa 13 af
15 fulltrúum i borgarstjórninni að baki sér, að
hitaveitugjaldið yrði hækkað um 24%. Eftir að
bæði Alþýðubandalagið og Alþýðuflokkurinn
höfðu þannig gengið i lið með Sjálfstæðisflokkn-
um, var ekki lengur bolmagn til að standa á móti
og niðurstaðan varð sú, að hitaveitan fékk leyfi til
að hækka gjaldið um 23%.
Það reyndist þvi miður i þessu máli, að haldlit-
ið reyndist að treysta á Magnús Kjartansson sem
bandamann. En það er ekki nýtt i seinni tið, að
hann reynist áhrifalitill i forustusveit Alþýðu-
bandalagsins, þegar hann beitir sér fyrir réttu
máli. þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Tekur Richardson
við af Kissinger?
Vaxandi orðrómur um að Kissinger hætti
NÚ UM helgina tók
Elliot Richardson við sendi-
herraembætti Bandarikjanna
I London. Richardson var heil-
brigðis- og menntamála-
ráöherra I stjórn Nixons, siðar
varnarmálaráðherra og loks
dómsmálaráðherra. Hann
þótti reynast vel i öllum þess-
um embættum, þótt hann ætti
stutta viðdvöl i dómsmálaráð-
herraembættinu, þvi að Nixon
vék honum úr starfi, þegar
hann neitaöi að reka Cox
rannsóknardómara i Water-
gatemálinu. Fyrir þetta varð
Richardson frægur maður og
hefur hann oft siðan verið
nefndur sem eitt álitlegasta
forsetaefni republikana. Það
kom nokkuð á óvart, að Ford
forseti skyldi ekki fela
Richardson veigameira
embætti en sendiherra-
embættiö I London, þvi að
ýmist hafa verið skipaðir I
það auðkýfingar, sem fengu
það sem endurgjald fyrir rif-
leg framlög i kosningasjóð
forsetans, eða aldraðir stjórn-
málamenn, sem hafa fengið
það sem eins konar sárabót,
þegar þeir hafa orðið að láta
af öðrum veigameiri störfum.
Hvorugu er til að dreifa i
þessu tilfelli. Astæðan fyrir
þessari stöðuveitingu er yfir-
leitt talin sú, að Ford hyggist
skipa Richardson sem utan-
rikisráðherra, ef Kissinger
forfallast af einni eða annarri
ástæðu. Richardson hefur ekki
áður látið utanrikismál til sin
taka og gæti það orðið honum
gagnlegur undirbúningur, ef
hann gegndi sendiherra-
embættinu i London um
nokkurt skeið.
Aður en Richardson hélt til
London i siðastliðinni viku,
átti hann óformlegan fund
með brezkum blaðamönnum,
sem dveljast vestra á vegum
fjölmiðla i Bretlandi.
Richardson fór þar ekki dult
með það, að hann teldi sig
eðlilegan eftirmann
Kissinger, ef sá siðarnefndi
léti af utanrikisráðherra-
embættinu. Richardson taldi
óliklegt, að Kissinger myndi
láta af embættinu nema vegna
þreytu. Hann lét jafnframt i
ljós vonir um, að árásum
þingmanna á Kissinger myndi
linna, og að nýtt samkomulag
milli Egypta og Israels-
manna myndi auka veg hans
að nýju.
UND ANFARNAR vikur
hefur sá orðrómur verið
þrálátur i ameriskum blöðum,
að Kissinger stefni að þvi að
draga sig I hlé fyrir næstu ára-
mót og taka upp háskóla-
kennslu að nýju. Astæðan sé
sú, að hann sé orðinn þreyttur
og einnig falli honum illa hinar
vaxandi árásir, sem hann sæt-
ir af hálfu demókrata. Tvö
helztu forsetaefni demókrata,
sem þegar hafa gefið kost á
sér, öldungadeildarþing-
mennirnir Henry Jackson og
Lloyd Bentsen, beina mjög
geiri sinum gegn honum um
þessar mundir. Þegar hin nýju
lög Bandarikjanna um
viðskipti við önnur riki, voru
til endanlegrar afgreiðslu fyr
ir áramót komu þeir Jackson
og Bentsen hvor um sig fram
breytingum, sem mjög hafa
reynzt Kissinger til óþæginda.
Jackson kom fram þvi ákvæði,
að hin svokölluðu beztu kjör,
sem raunar nær öll viðskipta-
lönd Bandarikjanna njóta,
næðu þvi aðeins til Sovét-
rikjanna, að þau leyfðu fleiri
Gyðingum að flytja úr landi.
Þetta háfa Rússar tekið ó-
stinnt upp og það ekki að
ástæðulausu/Bentsen kom
hins vegar fram þeirri
breytingu, að sérstakar
hömlur yrðu settar á lönd,
sem væru i samtökum oliu-
sölurikja. Þetta hefur bitnað á
tveimur rikjum rómönsku
Ameriku, Venezuela og
Ecuador, með þeim afleiðing-
um, að öll rómönsku rikin hafa
snúizt gegn Bandarikjunum i
þessu efni. Þá er þingið tregt
til að fallast á tillögur þeirra
Fords og Kissingers um aukin
framlög til Kambodiu og
Suður-Vietnam. Jafnvel Henry
Jackson. er til þessa hefur
verið einn ákafastur
stuðningsmaður Saigon-
stjórnarinnar, er nú sagður
hafa I hyggju að snúast gegn
aukinni fjárveitingu til henn-
ar. Siðast en ekki sizt hefur
svo þingið stöðvað hernaðar-
lega aðstoð við Tyrki sökum
tregðu þeirra til að semja um
lausn Kýpurdeilunnar. Nú eru
að visu horfur á, að öldunga-
deildin breyti ákvörðun sinni
um þetta efni, en vafasamara
að fulltrúadeildin geri það.
ÞÓTT Kissinger sé óvenju-
legur þrekmaður og sýni
sjaldan þeytumerki, verður
annað vart talið trúlegt, en að
hann sé farinn að þreytast I
starfinu. Hann hóf starf sitt i
Hvita húsinu i ársbyrjun 1969,
sem ráðunautur Nixons i
alþjóðamálum og hefur nær
stöðugt siðan átt langan
vinnudag og nær aldrei unnt
sérhvildar. Undanfarin sex ár
hafa þvi verið honum strang-
ur vinnutimi. Að sjálfsögðu
var þessi vinnubyrði léttari
meðan að allt lék i lyndi, og
honum tókst iðulega að ná
góöum árangri og hljóta hrós
fyrir. Þannig hefur honum
verið þökkuð bætt sambúð
Bandarikjanna við Sovétrikin
og Kina, vopnahlés-
samninginn i Vietnam og
vopnahléssamninginn milli
Arabarikjanna og Israels i
fyrrahaust, ásamt samkomu-
laginu um fyrstu brott-
flutninga ísraelsmanna af
herteknu svæðunum. En siðan
hefur flest verið honum mót-
drægt. Batinn i sambúð
Bandarikjanna og Sovét-
rikjanna hefur orðið fyrir
verulegu áfalli vegna áður-
greindra ákvarðana Banda-
rikjaþings. Kinverjar tóku
honum ekki sérstaklega vel,
þegar hann heimsótti Peking i
vetur. Hin nýja Kýpurdeila er
að verulegu færð réttilega eða
ranglega á reikning hans.
Sambúð Bandarikjanna við
þróunarlöndin hefur farið
versnandi, eins og glöggt kom
fram á sfðasta þingi Sam-
einuðu þjóðanna. Ekki má svo
gleyma oliumálunum, sem á
ýmsan hátt hafa veikt stöðu
Bandarikjanna. Allt hefur
þetta stutt að þvi, að
Kissinger er ekki álitinn
slikur töframaður og
áður.eins og sést á þvi, að for-
setaefni demókrata hafa hann
orðið fyrir eitt helzta skot-
mark sitt. Kissinger er sagður
þola þessa gagnrýni miður vel
og telja hana jafnvel torvelda
honum starf sitt. Ýms ummæli
hans gætu bent til þess, að
hann gæti vel hugsað sér, að
hverfa af sjónarsviðinu,
a.m.k. um hrið. Vel má lika
vera, að hann óttist ósigur
republikana i næstu forseta-
kosningum, og að hann telji
heppilegt fyrir sig að hafa lát-
ið af utanrikisráðherra-
starfinu áður. Þá getur hann
ekki gert það öllu siðar en um
næstu áramót, þvi að hann
verður að tryggja eftirmanni
sinum a.m.k. eins árs starfs-
tima.
AÐ NÝJU er nú farið að
ræða um, hvor þeirra
Kissingers eða Nixons hafi átt
meiri þátt i þeim árangri, sem
náðist á sviði alþjóðamála i
stjórnartið Nixons og lítillega
hefur verið rifjaður upp hér á
undan. Kissinger hefur hlotið
meira þakklæti fyrir þetta en
Nixon, en vel má vera, að
Nixon hafi verið upphafs-
maður að veigamestu
ákvörðununum. Svo getur
farið, að sagan eigi eftir að
leiða i ljós, að hlutur Nixons sé
stærri i þessum efnum en al-
mennt er talið nú. Nokkuð er
það, að utanrikisstefna
Bandarikjanna hefur virzt
varfærnari og reikulli siðan
Nixon let af forustunni.
Af Nixon er það annars
nýjast að frétta, að hann sat
um fyrri helgi fyrstu veizluna,
siðan hann fór úr Hvita
húsinu. Hann sat þá mikla
veizlu, sem auðkýfingurinn
Walter Annenberg hélt hon-
um, en Annenberg var fyrir-
rennari Richardson sem
sendiherra i London, en þá
stöðu hlaut hann fyrir rifleg
framlögi kosningasjóð Nixons
1968. Veizluna sátu ýmsir
gamlir vinir Nixons, eins og
leikararnir Bob Hope, Frank
Sinatra og Ronald Reagan,
sem nú er rætt um i vaxandi
mæli sem frambjóöanda
republikana I forsetakosning-
unum 1976. Samkvæmt frá-
sögn Bobs lýsti Nixon þvi með
svo fögrum orðum, hve gott
væri að eiga vini á þrautatim-
um, að margir veizlugestir
táruðust. Ef svo færi, að
Ronald Reagan ætti eftir að
verða forseti Bandarikjanna,
getur Nixon enn átt eftir að
koma við sögu, þótt ósennilegt
þyki nú, en hins vegar er
Reagan ekki liklegur til að
gera hlut Kissingers mikinn.
ÞÞ.