Tíminn - 11.03.1975, Blaðsíða 6

6
TtMINN
Þriðjudagur 11. marz. 1975.
Agnar Guðnason:
HAGRÆDI
EÐA
HAGSÆLD
Töluvert hefur verið rætt og
ritað um stöðu landbúnaðarins i
þjóðarbúskapnum á undanförn-
um vikum. Þessar umræður
hafa vakið ýmsar spurningar.
Það hefur komið fram, að leyfa
ætti innflutning á kjöti og
mjólkurafurðum. Þetta er að
sjálfsögðu sjónarmið, sem
hverjum einum leyfist að hafa,
en hversu viturleg þau eru, er
annað mál.
Ýmsar tölur hafa verið nefnd-
ar um verðlag innfluttra land-
búnaðarafurða, en þar ber tölu-
vert á milli þeirra, sem telja
innflutning óskynsamlegan og
hinna, sem vilja frelsi i innflutn-
ingi. Helztu talsmenn fyrir sam-
drætti i landbúnaðarframleiðslu
hér eru þeir Björn Matthiasson
hagfræðingur og Jónas
Kristjánsson ritstjóri.
Fóðurbætir og
smjörútflutningur
Eitt áhrifarikasta dæmi
Jónasar um skipulagsleysi að
hans mati I landbúnaðinum,
snertir útflutning á smjöri.
Hann sagöi i útvarpsþætti og á
Heimdallarfundi, og það hefur
eflaust komiö fram i Visi, að
fyrir hvert kg af smjöri þyrfti 8
kg af innfluttri fóðurblöndu, og
þessi 8 kg af fóðurblöndu kost-
uðu sem svarar 30 kr. meira i
erlendum gjaldeyri en fengist
fyrir smjörið i útflutningi. Ekki
veit ég i hvaða fjósi Jónas hefur
virt þessi undur fyrir sér, þar
sem hægt er að moka 8 kg af
fóðurblöndu i kýrnar og út komi
1 kg af smjöri. Sennilega hafa
verið I fjósinu þessar „heilögu
kýr”, sem Jónasi verður svo tið-
rætt um.
Að meðaltali mun láta nærri,
að bændur, sem færa búreikn-
inga, gefi 300 g af fóðurblöndu
fyrir hvern litra af mjólk. Það
þarf rjóma úr 21 li'tra af mjólk
til að framleiða 1 kg af smjöri.
Þegar mjólk er skilin, fæst bæði
rjómi og undanrenna. írr
undanrennu er m.a. framleitt
skyr. Rétt er að geta þess, að
smjör hefur ekki verið flutt út
sl. tvö ár.
Kotbúskapur
t útvarpsþættinum um mál-
efni landbúnaðarins ræddu þeir
félagar Björn og Jónas, ásamt
Gylfa Þ. Glslasyni, um að af-
nema bæri kotbúskap hér á
landi. Ekki skilgreindu þeir
nánar, hvers konar búskap þeir
höfðu I huga. Trúlega hafa þeir
þó átt við býli með tiltölulega
fáa gripi. Með þvi að fækka
þessum kotbændum, væri vand-
inn leystur með umframfram-
leiðsluna, og þar af leiðandi út-
flutningsbæturnar. Þessu var
svarað i þættinum af Sveini
Tryggvasyni, sem benti á, að
þótt viö leggðum niður búskap á
um 500 býlum, þar sem fram-
leiðslan væri hvað mmnst, hetöi
það sáralitil áhrif á mjólkur-
framleiðsluna. Þessi litlu bú eru
yfirleitt I þeim héruðum lands-
ins, þar sem hagstæðast er að
reka sauðfjárbúskap og mjög
algengt, að töluverð hlunnindi
fylgi jörðunum. Ef við tökum
Strandasýslu, þá er ekki fjarri
lagi, að 300 ær gefi svipaðar
nettótekjur og 500-600 ær i öðr-
um landshlutum. Aðmati þeirra
félaga eru 320-340 kinda bú ef-
laust kotbýli, en 500-600 kinda
bú, miðað við Islenzkar aðstæð-
ur, allmyndarlega rekið býli.
Gripafjöldinn er ekki einhlitur
mælikvarði á hagkvæmni bú-
rekstrar, — það er svo margt,
sem hefur þar áhrif á.
Það er vilji allra, sem starfa
við landbúnaöinn og fyrir hann,
að rekstrarkostnaður búanna sé
sem minnstur. Það er að bónd-
inn fái sem mest I nettótekjur og
afurðirnar séu á sem hagstæð-
ustu verði fyrir neytendur. Til-
hneiging hefur verið hjá leiö-
beiningaþjónustu landbúnaðar-
ins til að hvetja bændur til að
stækka búin. En það er ekki allt-
af skynsamleg ráðstöfun, þvi
það vill brenna við, að þegar
gripum er fjölgað, minnki
aröurinn af hverjum grip. Einn-
ig er það mjög einstaklings-
bundið, hvað hverjum hentar að
vera með stórt bú. Oft er það til
umræðu meðal bænda, hvort
einhver sérstök bústærð henti
betur en önnur. M.a. mála, sem
tekin verða fyrir á næsta
búnaðarþingi er einmitt
nefndarálit um bústærð.
Hátt eða lágt
verð á búvöru
Verð á landbúnaðarafurðum
er nú mjög misjafnt i heimin-
um. Ýmsar þjóðir búa við lágt
verð, eins og t.d. Bretar. Þeir
hafa um áratugaskeið greitt
niður framleiðslukostnað bú-
vara 'allt að 70% og greiða svo
hliðstætt verð fyrir innfluttar
landbúnaðarafurðir og skráð
verö er hjá þeim, sem þýðir
mun lægra verð en framleiðslu-
kostnaðarverð i útflutnings-
löndunum. A þessu varð að
sjálfsögðu breyting við inn-
göngu Breta I Efnahagsbanda-
lagiö, sem vakti mikla óánægju
neytenda þar i landi. 1 Sviþjóð
er aftur á móti hátt verð á land-
búnaðarafurðum, þrátt fyrir
niöurgreiðslur og margvislegan
stuðning við bændur. Þar er
gerður greinarmunur á niður-
greiðslum á matvöru og beinum
framlögum til landbúnaðarins.
Niöurgreiðslurnar eru fyrst og
fremst taldar þjóna hagsmun-
um neytenda.
Ekki virðist þeirra stefna i
landbúnaði hafa leitt til efna-
hagsöngþveitis, þvert á móti, i
Sviþjóö er hvað traustust fjár-
málastjórn i Evrópu um þessar
mundir. Verðlag landbúnaðar-
afurða, niðurgreiðslur eða beinn
stuðningur við framleiðendur
skipta ekki sköpum um afkomu
þjóðarbúsins.
Það er sameiginlegt hags-
munamál framleiðenda og
neytenda, að niðurgreiðslum
matvara sé beitt innan skyn-
samlegra marka. Það má taka
sem dæmi, að bændur, sem hafa
nautakjötsframleiðslu sem aðal
búgrein, vilja gjarnan að hluti
af núverandi niðurgreiðslum á
dilkakjöti yrðu færðar yfir á
nautakjöt. Eflaust eru margir
neytendur þessu einnig fylgj-
andi. Bændasamtökin ráða engu
um hvaða vörur eru niður-
greiddar eða hve miklum hlut
rikisútgjalda er varið til þeirra.
Það er rikisstjórnir á hverjum
tima, sem taka ákvörðun um
niöurgreiðslur á vöruverð og
þaö er fyrst og fremst til að
halda niðri kaupgjaldsvfsitöl-
unni, en alls ekki litið á það, sem
stuðning við landbúnaðinn.
Verð i Sviþjóð
og hér á landi
Töluvert hefur verið gert af
þvi aö bera saman verð á land-
búnaðarafurðum hér og I öðrum
löndum. Jafnvel hafa verið
geröir itarlegir útreikningar á
hvaö innfluttar búvörur mundu
kosta hér á landi. Það væri þvi
fróðlegt að kynnast þvi, hvernig
aðrar þjóðir bregðast við, þegar
verðlag landbúnaðarafurða er
mun hærra hjá þeim en i ná-
grannalöndum, sem eru aflögu-
fær á helztu búvörum. Gott
dæmi eru Sviar. Þar fá fram-
leiðendur 412 isl.kr. fyrir 1 kg af
I. flokks nautakjöti og 461 Isl. kr.
fyrir 1 kg. af dilkakjöti, en is-
lenzkir bændur eiga að fá kr. 257
fyrir nautakjötið og kr. 292 fyrir
dilkakjötið i samsvarandi gæða-
flokkum.
Verð á mjólk án niðurgreiðslu
I Sviþjóð er nú isl. kr. 82,50 hver
litri. Niðurgreiðslan er 29,14 isl.
kr. á lftra.
Ef mjólk væri ekki niður-
greidd hér á landi, mundi hver
litri kosta kr. 60,35 út úr verzlun
i eins litra umbúðum, það er um
kr. 22 minna en mjólkin kostar i
Sviþjóð án niðurgreiðslu. Neyt-
endur hér á landi greiða kr.
31,00 fyrir litrann af-mjólk, en i
Sviþjóð kr. 53,36.
Niðurgreiðsla á nautakjötier i
Sviþjóð kr. 116 á hvert kg og á
dilkakjöt er niðurgreiðslan 299
kr. á kg. Hér á landi er nautkjöt-
iö ekki greitt niður, dilkakjötið
aftur á móti um 153 kr. hvert kg.
Þrátt fyrir þetta háa verð á
landbúnaðarafurðum i Sviþjóð
hafa ekki borizt fréttir þaðan,
að þeir hugsi sér að leggja niður
landbúnaðinn, þótt það væri
mun hagstæðara fyrir þá að
flytja inn landbúnaðarafurðir
frá Danmörku en fyrir okkur. Á
sl. ári fluttu Sviar út 12.700 tonn
af smjöri og 2.720 tonn af ostum.
Passíusálmarnir komnir út á ungversku
þýðandinn er Ordass Lajos, heiðursdoktor við Háskóla íslands
FB—Reykjavik — 1 tilefni af 300.
ártið Hallgrims Péturssonar var
ákveðið, að Hallgrimskirkja gæfi
út Passiusálmana á þýzku og
ungversku. Þýzka útgáfan kom út
fyrir áramót, en seinkun varð á
útkomu bókarinnar á ungversku.
Hún er nú komin á markaðinn.
Þýöinguna gerði ungverskur
prestur, Ordass Lajos.
Sigurbjörn Einarsson biskup
skýrði frá þvi á fundi með blaða-
mönnum, að Ordass Lajos væri
Ungverji, sem aldrei hefði komið
til Islands, en hefði lært islenzku á
eigin spýtur til mjög mikillar hlit-
ar. Ordass fæddist árið 1902.
Hann nam guðfræði i heimalandi
sinu, en stundaði siðan nám
erlendis, m.a. I Sviþjóð. Hann
gerðist prestur I Ungverjalandi,
og árið 1946 var hann kjörinn
biskup. Árið 1947, þegar Lúth-
erska heimssambandið var
stofnað, var hann kosinn varafor-
seti þess. Þegar svo alkirkjuráðið
var formlega stofnað 1948, var
Ordass valinn i stjórnarnefnd
þess.
Árið 1949 var Ordass Lajos
sviptur embætti sinu vegna
ágreinings við stjórnvöld, og
fram til ársins 1956 var hann i
varðhaldi. I sambandi við at-
buröina i Ungverjalandi 1956, var
hann aftur settur I embætti sitt og
fékk fulla uppreisn. Árið 1958 var
hann enn sviptur embætti, og við
það hefur setið siðan, og hann
verið ófrjáls maður i landi sinu,
að þvi er biskupinn sagði. Ordass
hefur mikið unnið að ritstörfum
undanfarin ár, þrátt fyrir það, aö
verk hans hafi ekki fengizt gefin
út. I einveru sinni tók hann að
leggja sig eftir islenzku máli, að
sögn biskupsins, og lærði það
furðulega vel. Ordass er
skáldmæltur vel og hinn snjallasti
I meðferð ungverskrar tungu.
Hefur hann i bréfum til biskups
margoft látið að þvi liggja, að
Passiusálmar Hallgrlms Péturs-
sonar hafi orðið sér mikil
uppgötvun og hann hafi sótt
meira til þeirra á undan-
fömum órum en til flestra ann-
arra bóka.
Biskupinn sagði,að leitað hefði
verið til ungverskra
menntamanna, og álit þeirra
fengið á þýðingu Ordass á Passiu-
sálmunum. Teldu þeir þá mjög
vel þýdda, og að hér væri á allan
hátt um mjög gott verk að ræða.
Árið 1971 var Ordass Lajos gerður
aö heiöursdoktor við Háskóla Is-
lands, m.a. vegna þýðingar hans
á Passiusálmunum, en hann hafði
áður verið gerður að heiðurs-
doktor við annan háskóla utan
Ungverjalands.
Þess má geta i sambandi við
þessa ungversku útgáfu Passiu-
sálmanna, að 23. sálmur er
GRUNNSKÓLI ÍSf
Þjálfaranámskeið A-stigs
verður haldið i Reykjavik i marz og april. Hefst það fimmtudag-
inn 13. marz og stendur yfir i 15 kvöld. Bókleg og verkleg kennsla
fyrir leiðbeinendur i iþróttum.
Þátttakendur öðlast rétt til þátttöku siðar i B-stigs námsskeiðum
sérsambandanna. Upplýsingar veittar á skrifstofum í.S.l og
Í.B.R.
Skólastjóri verður Jóhannes Sæmundsson, iþróttakennari.
Stjórn Í.B.R.
tvöfaldur. Hefur Ordass þýtt
sálminn eins og hann er i öllum
útgáfum Passiusálma, og auk
þess afbrigði af honum, sem
einungis hefur komið fram i
útgáfu Grims Thomsens og i bók
Magnúsar Jónssonar um
Hallgrim Pétursson. Aftast i ung-
versku útgáfunni er svo
sálmurinn Allt eins og blómstrið
eina.
Hallgrimskirkja hefur nú gefið
út Passiusálmana á þremur
erlendum tungum. Fyrsta útgáf-
an var gerð á ensku, árið 1966, og
var þar um að ræða þýðingu
Arthurs Cooks. Þýzku þýðingu
sálmanna gerði Wilhelm Klose
prestur. Hann gerði þá þýðingu á
árunum milli 1930 og 1940, og var
upphaflega ætlunin, að hún kæmi
út þá, en strfðið kom I veg fyrir,
að af útgáfunni yrði i það sinn.
Passiusálmarnir hafa komið út
á dönsku. Var þaö árið 1930 og
hafði Þórður Tómasson prestur,
sem var Islenzkur i aðra ættina en
danskur i hina, þýtt þá. Hann
starfaði allan sinn aldur i
Danmörku. Þá komu Passiu-
sálmarnir út á ensku árið 1923, þó
ekki I heild. Þá þýðingu gerði
Pilcher biskup. Nokkru siðar,
eöa árið 1928, komu þeir út á
klnversku, og byggðist sú þýðing
á þýðingu Pilchers.
Hermann Þorsteinsson,
formaður safnaðarfélags Hall-
grímssóknar, skýrði frá þvi, að
árlega legði Hallgrimskirkja
nokkurt fé af mörkum til Stofnun-
ar Arna Magnússonar I þeim
tilgangi að styrkja þar væntan-
lega heildarútgáfu á verkum
Hallgrims Péturssonar, sem
áætlaö er, að komi út einhvern
tima i framtiðinni. Er hér um
mjög mikið verk að ræða, sem
ekki sér fyrir endann á, enda
liggja enn óskráð handrit á
söfnum, sem eftir er aö fara i
gegn um og skrá og flokka, áður
en endanlega verður hægt aö
ganga frá slikri útgáfu.

VINSÆLU RAFMAGNSVERKFÆRINl
FAST HJA FLESTUM VERKFÆRA- m
VERZLUNUM LANDSINS