Tíminn - 13.03.1975, Blaðsíða 6

6
TÍMINN
Fimmtudagur 13. marz 1975.
Starfsemi utanríkisþjónustunnar rædd á Alþingi í gær:
Beiðni um íslenzk sendiráð
í Asíu og Afríku var hafnað
Það kom fram í svari
Einars Ágústssonar utan-
ríkisráðherra við fyrir-
spurn Magnúsar Kjartans-
sonar um endurskipulagn-
ingu utanríkisþjónustunn-
ar, að ráðuneytið hefur
leitað til f járveitinga-
valdsins um fjárveitingu
til að opna íslenzk sendiráð
i Afríku og Asíu, en þeirri
beiðni hefði verið hafnað.
Sagði utanríkisráðherra,
að það væri ekki vanzalaust
að islendingar skyldu ekki
hafa sendiráð í þessum
heimsálfum með tilliti til
aukinna samskipta is-
lendinga við þær þjóðir,
sem þar búa.
Einar Agústsson utanrikisráð-
herra sagði, að það yrði að segj-
ast eins og er, að hægt hefði geng-
iö að framkvæma það stefnu-
skráratriði fyrrverandi rikis-
stjórnar að endurskipuleggja
utanrikisþjónustuna. Hann sagð-
ist vilja upplýsa það, i tilefni af
fyrirspurn Magnúsar Kjartans-
sonar, að hann hefði á sinum tima
óskað eftir tillögum og greinar-
geröum frá Pétri Eggerz sendi-
herra og frá sendiherrum tslands
erlendis um endurskipulagningu
utanrikisþjónustunnar og staö-
setningu sendiráöa. Einnig hafi
Olafur R. Grimsson tekið að sér
að kanna sérstaklega á hvern hátt
utanrikisþjónustan gæti orðið út-
flutningsatvinnuvegunum að liði.
Greinargerðir þessara aðila hafi
verið til athugunar um nokkurt
skeið, og nú væri i ráði að óska
eftir þvi við utanrikismálanefnd,
að hún tilnefndi fulltrúa til ráðu-
neytis um frekari könnun þeirra
upplýsinga, sem i greinargerðun-
um eru. Væri þess að vænta, að
skriður kæmist á málið fljótlega.
Þá vék ráðherra að þeirri gagn-
rýni, sem stundum hefði heyrzt,
að islenzku sendiráðin væru stað-
sett á tiltölulega þröngu svæði.
Þessi gagnrýni ætti nokkurn rétt
á sér, en kvaðst vilja minna á
það, að þegar viðreisnarstjórnin
hefði á sinum tima gert tillögu um
það, að sendiráð tslands i Osló
yrði lagt niður, hefði það mætt
mikilli mótspyrnu, enda af mörg-
um talið viðkvæmnismál.
Magnús Kjartansson (Ab)
taldi, að skipulag utanrikisþjón-
ustunnar væri úrelt, og minnti á,
að föst sendiráö tslands erlendis
væru á mjög litlum bletti i Vestur-
Evrópu. Þar fyrir utan væru að-
eins tvö sendiráö, sendiráð Is-
lands i Bandarikjunum og Sovét-
Einar Agústsson utanrikisrá&herra.
rikjunum. Sagöi hann, að þetta
skipulag væri leyfar frá þeim
tima, að Evrópa var talin mið-
depill heimsins. Siöan ræddi þing-
maðurinn um nauðsyn þess, að
tsland hefði sendiráö viðar, og
nefndi Afriku og Asiu i þvi sam-
bandi. Þingmaðurinn gerði litiö
úr þessi starfsemi, sem nú er innt
af höndum i sendiráðum tslands.
Sagði hann, að þaö væri helzt aö
gefa skýrslu um stjórnmálaþróun
i viökomandi löndum. Slikar
skýrslur væru ekki merkilegar og
kæmi fátt annaö fram i þeim um-
fram það, sem hægt væri að veröa
sér úti um i erlendum blöðum. Þá
taldi þingmaðurinn, að þátttaka i
samkvæmislifi væri orðinn of
fyrirferöarmikill þáttur i starf-
semi sendiráðanna.
Einar Agústsson tók aftur til
máls. Sagðist hann ekki geta fall-
izt á það, sem fram hefði komiö i
ræöu Magnúsar Kjartanssonar
um sendiráöin, aö þau væru verk-
efnalaus og aðaltimi þeirra sner-
ist um samkvæmislif. Sann-
leikurinn væri sá, að sendiráöin
ynnu að margvislegum verkefn-
um á hverjum tima. Það væri
hins vegar álitamál, hvort beina
ætti starfsemi sendiráðanna inn á
þá braut, að þau aðstoðuðu út-
flutningsaðila við sölu afurða.
Það lægi hins vegar ekki fyrir,
hvort þeir aðilar kærðu sig um
slika aðstoð.
■iili

2. umræða
A fundi efri deildar Alþingis i
gær var til 2. umræðu frumvarpið
um járnblendiverksmiðju i Hval-
firði. Steingrimur Hermannsson
(F) flutti mjög itarlega ræðu, er
hann gerði grein fyrir áliti meiri-
hluta iðnaðarnefndar. Að ræðu
Steingrims lokinni, var umræð-
um um málið frestað. Það kom
glögglega fram i ræðu
Steingrfms, að málið hefur verið
mjög vel undirbúið og samráð
haft við alla aðila, sem málið
snertir. Verður sagt frá ræðu
Steingrims siðar.
Matthías
hafði
yfirburði
t gær var til atkvæðagreiðslu
eftir 2. umræðu hiö umdeilda
frumvarp rikisstjórnarinnar um
samræmda vinnslu sjávarafla og
veiöa, sem háðar eru sérstökum
leyfum. Sem kunnugt er lögðust
nokkrir þingmenn Sjálfstæðis-
flokksins gegn frumvarpinu og
beindu þvi úl Matthiasar Bjarna-
sonar sjávarútvegsráöherra að
hann drægi frumvarpið til baka.
Þegar á hólminn kom, reyndist
Matthias hafa marga suðnings-
menn, þvi að frumvarpið og
einstakar greinar þess var af-
greitt til 3. umræðu með miklum
meirihluta og einstaka
breytingartillögur andstæðinga
frumvarpsins voru felldar. 1. og
2. grein frumvarpsins voru sam-
þykktar með 29:8 og 27:2.
Menntamálaráðherrann svarar fyrirspurnum um Kennaraháskólann:
Kennaraháskólinn miðstöð vísindalegra
rannsókna í uppeldis- og kennslufræðum
Á fundi sameinaðs
þings s.l. þriðjudag svar-
aði Vilhjálmur Hjálmars-
son menntamálaráðherra
fyrirspurn, sem Jón
Baldvin Hannibalsson
bar fram um Kennarahá-
skóla islands. Var fyrir-
spurnin í fimm liðum.
Fara spurningarnar og
svör menntamálaráð-
herra hér á eftir.
1. Hver er aO mati menntamála-
rá&uneytisins árleg kennaraþörf
grunnskólans næsta áratug?
Arleg þörf brautskráðra
kennara vegna skyldunámsins
liggur einhvers staðar á milli 50
og 70. Hún fer vaxandi eftir þvi
sem árin liða, en öröugt er um vik
að skilgreina nákvæmar tölur,
m.a. vegna þeirrar sveigju um
framkvæmd grunnskólalaganna,
sem I lögunum sjálfum felst. Og
einnig vegna óvissu um fjölda
þeirra sem hætta árlega kennslu
fyrir fullt og allt af öörum
ástæöum en fyrir aldurs sakir.
2. Hvað er áætiað að Kennarahá-
skóli tslands útskrifi marga
kennara frá vori 1974 og næstu
fjögur ár?
Dr. Broddi Jóhannesson rektor
Kennaraháskóla tslands gefur
eftirfarandi upplýsingar:
Beintsvar við fyrirspurninni er
um 115 brautskráðir kennarar
alls á árunum 1974-1977, en sú tala
ein sér heimilar engar ályktanir
um sennilegan fjölda braut-
skráöra kennara á næsta áratug
eða I framti&inni yfirleitt.
Hlutfal kvenna og karla er um
8:5 f þessum hópi.
Fjöldi þessi er ályktaöur af
skráningu kennaranema
1971 9 stúdentar
1972 30 stúdentar
1973 27 stúdentar
1974 70 stúdentar.
Með þvi að fyrsta spurning
fyrirspyrjandans varðar áætlaða
kennaraþörf næsta áratug, þykir
mér rétt að tilgreina einnig senni-
legan fjölda brautskráðra
kennara á þeim tíma, en hann er
575, og skiptist sem hér segir I
fyrri og siðari helming ára-
tugsins:
Arin 1974-1978, bæði ár
meðtalin: 185 kennarar. Meöal-
fjöldi á ári 37 kennarar.
Árin 1979-1983, bæði ár
meðtalin: 390 kennarar. Me&al-
fjöldi á ári 78 kennarar.
3,, Hversu margir er ætlaö aö
komi til starfa á grunnskólastigi?
Við þessari spurningu munu
einhlft svör torfengin, en ætla
veröur, að þeir, sem leggja út I
þriggja ára sérnám, hyggist
neyta þeirra réttinda, sem það
veitir, og muni þvi allur
þorri þeirra stefna að þvl að
kenna viö grunnskóla.
4. Hvaö líöur störfum nefndar,
sem skipuö hefur veriö til aö
endurskoöa lög um Kennarahá-
skóla tslands frá 16. april 1971, nr.
38, 25.gr? (Þar segir: „Lög þessi
skulu endurskoöuö eigi sfðar en
að tveim árum liönum frá gildis-
töku þeirra”.)
Nefndin hélt fyrsta fund sinn 29.
nóv. 1972, sbr. hjálagt ljósrit af
fundarefni.
Nefndin leit svo á að ekki yrði
ótvfrætt skoriö úr þvi með form-
legum rökum, hvort ákvæði 25.
gr. laga nr. 38/1971 2. mgr. skuli
túlkað svo, aö endurskoðun skuli
hafin eða henni eigi aö ljúka fyrir
áðurgreindan skiladag, 16. aprll
1973.
Nefndinni er ljóst, að torsótt
var að ljúka endurskoðun á sett-
um fresti, ekki sizt sökum þess,
að margs konar breytingar voru
að gerast f skólamálum her-
lendis, sem skylt var að hafa til
hliðsjónar, þegar kennaramennt-
un skyldi skipulögö. Af miklu er
að taka, en bent skal á nokkur at-
riði:
Þegar nefndin hóf starf sitt var
a. löggjöf um grunnskóla I
smföum,
b. endurskoöun á námsskrám
fyrir greinar skyldustigs hafin
eða I undirbúningi,
c. frumvarp til laga um kennara-
réttindi f smfðum,
d. skólanefnd kennaraskóla I
vændum, sbr. 2. gr. 2. tl. laga
nr. 38/1971 um Kennaraháskóla
tslands.
e. reglugerð Kennaraháskólans I
smfðum,
f. námsskrár hinna ýmsu greina
skólans, einnig i smlðum.
g. fyrsti árgangur i kennaranámi
hinu nýja á 2. ári náms sins.
Reynsla af löggjöfinni þvi
litil sem engin.
A fundum sinum hefur nefndin
einkum fjallað um megin-
sjónarmið, er kennaramenntun
varðar, heimspekilegar,
siðfræðilegar og félagslegar
forsendur ákvarðana með
hliðsjón af fræðslukenningum I
uppeldisvisindum og reynslu
samtiðar.
5. Hver er framtiöarstefna yfir-
stjórnar menntamáia aö þvi er
varöar kennaramenntun i
landinu?
Eins og þegar hefur komiö
fram starfar nú nefnd að endur-
skoðun laga um Kennaraháskóla
tslands eftir að fengin er nokkur
en þó stutt reynsla af
breytingunni frá 1971. Eölilegt er
aö biða með yfirlýsingar eins og
þær, sem hér er falast eftir þar til
störfum þessarar nefndar hefir
þokað lengra fram. Ég get hins
vegar skýrt frá þvf, að nefndin
hefur oröið sammála um hlutverk
Kennaraháskóla tslands i eftir-
farandi atriðum:
a. Skólinn annast uppeldis- og
kennslufræöilega menntun
allra kennara á skyldunáms-
stigi og I öllum skólum á fram-
haldsskólastigi.
b. Skólinn annast fullmenntun
kennara á skyldunámsstigi I
öllum þeim greinum, sem
kenndar éru við skólann.
c. Skólinn skal vera miðstöð
vfsindalegra rannsókna I
uppeldis- og kennslufræðum og
búa stúdenta undir háskólaprof
i þessum greinum.
d. Skólinn skal i samvinnu viö
menntamálaráðuneytið annast
endurmenntun og viðbótar-
menntun kennara.
Ennfremur er nefndin sam-
mála um, að vinna beri að sam-
hæfingu kennaramenntunar á öll-
um kennslusviðum grunnskóla á
þeim grundvelli, að sérhver
námsgrein teljist fullgildur þátt-
ur i uppeldislegu hlutverki
skólans.
Vilhjálmur Hjálmarsson menntamáiaráöherra