Tíminn - 15.03.1975, Blaðsíða 13

Laugardagur 15. marz 1975.
TÍMINN
13
O Flugleiðir
mánuði hafa verið greiddar 72.666
þiísund dollarar fyrir fyrri vélina
og 74.500 þúsund dollarar fyrir þá
síðari. Hafa því þegar verið
greiddar 8.1 milljón dollara upp i
kaupverðið, en eftirstöðvarnar
eru 13.5 milljónir dollara, eins og
fyrr getur.
Upphaflegt verð á þotum af
gerðinni DC-8-63 var um 12
milljónir dollara. Vegna þess hve
hagkvæmar þessar þotur eru i
rekstri og vinsælar jafnt meðal
farþega sem flugfélaga, hafa þær
ekki lækkað i verði og er það enn
svipað á frjálsum markaði.
Formlega var farið fram á
rikisábyrgðina nú i febrúar, en
óformlegar viðræður hófust um
málið i október s.l. Mjög nauð-
synlegt er að gengið verði frá
þessum málum hiðallra fyrst, en
ekki sögðust Flugleiðamenn hafa
lagt niður fyrir sér, hvað gert
yrði, ef rikisábyrgð fengist ekki.
Undanfarið hefur verið unnið að
öflun gangna, gerðar framtiðar-
spár fyrir rekstur og fjárhag
Flugleiða hf. og málin könnuð frá
ýmsum hliðum, en sérstök nefnd
af hálfu stjórnvalda hefur fjallað
um þetta mál.
Töldu Flugleiðaforstjórarnir að
brýnnauðsyn væri fyrir fyrirtæk-
ið, aö þessar vélar yrðu keyptar,
þar sem þær eru mjög hagkvæm-
ar i rekstri og hentuðu félaginu i
alla staði hið bezta, auk þess sem
þegar hefur verið greitt svo mikill
hluti kaupverðsins með leigu-
greiðslunum, sem gætu gengið
upp I endanlegt verð þeirra.
Sögðu þeir ennfremur, að af-
borganir og vextir yrðu lægri en
leigugjöldin eru f dag.
Vegna þessara fyrirhuguðu
kaupa hafa Flugleiðir hf. leitað
eftir láni, sem tekið yrði i
Bandarikjunum. Mun 40% láns-
upphæðarinnar fást hjá Export
Import Bank i Washington, en
siöan yrði tekið annað lán hjá öðr-
um banka, sem svarar sömu
upphæð, en Export Import Bank
ábyrgist það. Að lokum, yrði svo
að afla 20% upphæðarinnar eftir
öðrum leiðum.
Sigurður Helgason sagði, að
vextir Export Import Bank væru
8%, og eru það lægri vextir en al-
mennt gerist, en vexti I flestum
bönkum erlendis, sagði Sigurður
nú vera 9-10%. Má þvi gera ráð
fvrir, að 60% lánsupphæðarinnar
yrðu meö þeim vöxtum. Þá sagði
Sigurður, að lánakjörin væru
hagstæð af öðrum orsökum. Lán-
iðþ.e.a.s. þessi tvenn 40% yrðu til
7 ára, og ekki yrði farið að greiða
af láninu hjá Export Import Bank
fyrr en lokið væri við greiðslur til
þess aðila, sem lánaði 40% gegn
tryggingu bankans. Yröi þvi fyrr
lokið greiðslu þess hluta, eða á
þrem og hálfu ári, sem væri með
hærri vaxtaupphæðinni.
Þotur af gerðinni DC-8-63 sem
Flugleiðir hyggjast nú kaupa,
hafa verið i notkun hjá Loftleið-
um siðan félagið hóf þotuflug hinn
14. maí 1970. Þessi þotutegund
hefur reynzt félaginu mjög vel og
hentar einkar vel á flugleiðum
þess. Auk þess að flytja 249 far-
þega I ferð, bera þoturnar nokkr-
ar lestir af vörum jafnframt. Þær
hafa mikið flugþol og geta auð-
veldlega flogið milli meginlanda
hindri veður lendingu á Islandi.
DC-8 þotur eru framleiddar hjá
McDonnell Douglas flugvéla-
verksmiðjunum i Californiu.
Fyrsta þotan af þessari gerð
flaug 30. mai 1958. Af DC-8 þotum
eru til átta mismunandi gerðir
með misjafnlega mikið burðarþol
og flugþol. Sú gerð sem hér um
ræðir, DC-8-63, er sú stærsta og
burðarmesta i þessum flokki.
Þotur þær sem Flugleiðir hafa á
leigu/kaupsamningi voru fram-
leiddar árið 1968. DC-8-63 er fjög-
urra hreyfla þota. Hreyflar af
gerðinni Pratt & Whittney JP3D-
7. t flugtaki framleiðir hver
hreyfill 19 þúsund punda kný.
Flughraði er um 900 km á klst.
Flugþol þotanna er rúmlega 8000
km. Eldsneytisgeymar rúma 92
þúsund litra (74 tonn). Mesti
þungi til flugtaks er 161 lest.
DC-8-63 er 57.1 má lengd, 45.2 m
milli vængenda og hæðin er 12.9
m.
Þotur þær sem Flugleiðir
hyggjast núfestakaup á eru með
stórum vörudyrum og útbúnaði til
þess að breyta þeim i vöru-
flutningaflugvélar að einhverju
eða öllu leyti. Séu t.d. þrfr vöru-
pallar I farmrými eru sæti fyrir
204 farþega I farþegarými.
Þoturnar tvær eru með öllum
fullkomnustu siglingatækjum,
sem nú eru I notkun, þ.á.m.
Inertia flugleiösögutækjum. Þá
eru báðar þoturnar með nýjum
innréttingum.
9 Hvassafell
varlega og mikið skemmdur,
sagði Hjörtur.
Jón örn Ingvarsson, yfirvél-
stjóri á Hvassafelli, sem fór út i
Flatey, sagði að skipið væri u.þ.b.
breidd sina frá landi á fjöru.
— Ég treysti mér vart til þess að
segja nokkuð um hugsanlega
björgun skipsins. Þetta er fyrir
opnu hafi og þarna getur úthafs-
aldan hvenær sem er, eyðilagt
það, sem áunnizt hefði i
björgunarstörfum — ef hann er á
norðvestan. Ef farið yrði út i
björgunaraðgerðir, yrði það mjög
mikið fyrirtæki — og óvist hvort
það svaraði kostnaði að reyna
slikt.
© Sparnaður
nema það hefði sérþekkingu á þvi
sviði.
Það kom fram á fundinum, að
vöntun væri á sérhæfðum mönn-
um, sem gætu annað þessari
þjónustu. Nefndu nemendurnir að
ekki væri nema eðlilegt, að sem
flestir myndu vilja láta stilla
kynditæki sin þar eð hugsan-
legt væri að mikill sparnaður yrði
þvi samfara.
Kom fram sú hugmynd að riki
og sveitarfélög tækju strax hönd-
um saman, og héldu t.d. nám-
skeið fyrir menn, sem vildu og
gætu tekið að sér að framkvæma
svipaðar mælingar og bekkjar-
deild Vélskólans gerði á Akra-
nesi. Slikt námskeið þyrfti ekki að
taka langan tima, og mælitækin
er nauðsynleg væru hverjum og
einum eru ekki það dýr, að slikt
myndi ekki borga sig. 1 hverju
byggðarlagi yrði þvi innan tiðar
sérfræðingur i þessum efnum, —
og þá væri þess kannski ekki
langt að biða að 376.1 milljón
spöruðust.
Til að gefa lesendum smá-
sýnishorn af könnun nemenda
Vélskólans, skulu hér tekin tvö
raunveruleg dæmi úr könnuninni.
Ketill i tvibýlishúsi, kjallari og
hæð. Ketillinn reyndist slæmur,
var stilltur og yfirfarinn. Við
verkið jókst nýtni hans um 29.6%.
Stillingin hefur þvi i för með sér
sparnað sem nemur kr. 42.434.-
miðað við eitt ár, þvi nýtnis-
aukningin sparar 2100 litra af
oliu. í húsinu fer oliuáfylling fram
reglulega á 3ja vikna fresti.
Húsráðandi hafði oliureikninga
fyrir febrúarmánuð 1974 og gat
þvi borið saman oliunotkun i ár
við þá notkn, sem var i fyrra á
sama timabili. Reyndist
sparnaður fyrstu 3 vikurnar eftir
stillingu nú um 100 litrar eða
rúmlega 2000 krónur.
Ketill i Niðursuðuverksmiðju
H.B. & Co. Mæling fór fram og
loftstilling. Tók verkið stuttan
tima, en við loftstillinguna tókst
nýtni ketilsins um 16,2%. Oliu-
notkun i þessum katli var á s.l. ári
191.810 litrar. Við nýtnis-
aukninguna mundu sparast kr.
627.679,- á ári miðað við núgild-
andi oliuverð.
Stjórn Osta- og smjörsölunnar sf. á ársfundinum. Stjórnarformaður, Erlendur Einarsson, f ræðustóli.
Tímamynd: Róbert.
27% söluaukning á smjöri
Söluaukning á öllum afurðum Osta- og smjörsölunnar á sl. ári
BH-Reýkjavik. — Ársfundur Osta
og sm jörsölunnar var haldinn
föstudaginn 14. marz. Starfandi
eru 18 mjólkursamlög á landinu
Friðrik
getaö fylgzt með þvi, hvort
margt fólk fylgdist meö
skákunum, á meðan þær voru
tefldar. Hann sagði, að i
Tallin, rétt eins og annars
staðar I Sovétrlkjunum, væri
skákáhuginn mikill, og bjóst
hann við að fólk hefði fylgzt
með þarna, þótt hann hefði
ekki orðið svo mjög var við
það, enda hefði verið teflt I
stórum sal, I nokkuö gamalli
byggingu, en þar hefði eflaust
verið aðstaða til margvislegr-
ar starfsemi i kring um mótið.
Við spurðum Friðrik um
verðlaun á mótinu. Hann vildi
litið um þau ræða, enda hefði
litiö upp á sig að taka rúblur
með sér út úr Sovétrikjunum.
A þetta mót heföi hann ekki
fariö vegna verölaunanna,
heldur til þess aö afla sér
reynslu og æfingar.
Þá spuröum viö Friðrik um
þau ummæli Spasskis, að
Friðrik væri einn bezti skák-
maður I heimi. — Þetta eru
fréttir, sem koma mér algjör-
lega á óvart, sagöi hann. —
Annars er Spasski þaö vel að
sér I þessum efnum, að ég
verð að taka orð hans trúan-
leg, bætti Friðrik við og brosti
af hógyærð.
Friðrik sagöi, að á mótinu i
Tallin heföu veriö mjög
sterkir skákmen, sem hefðu
verið þekktir um langan tima i
skákheiminum, sumir um
áratugaskeið.
Næst mun Friörik Ólafsson
tefla á skákmóti I Las Palmas
nú um páskana. Hann sagöist
ekkert geta sagt um
framtiöina, þetta stefndi i
rétta átta. Hann heföi ákveðið
að helga skákinni þetta ár, og
að þvi búnu myndi hann
setjast niður og hugsa sitt
mál, og ákveða hvað þar kæmi
næst.
og eru 11 þeirra i viðskiptum við
Osta- og smjörsöluna, en 7 fram-
leiða aðeins neyzlumjólk.
Framleiðsla mjólkursamlag-
anna árið 1974 var sem hér segir:
Smjör 1749 tonn. Ostur 30 og 45%
allar teg. 2078 tonn. Annar ostur
156 tonn. Nýmjólkurduft 368 tonn.
Kasein 308 tonn. Undanrennuduft
794 tn. Kálfafóður 378 tn. ör-
lltil aukning varð á framleiðslu
flestra tegunda, að undanteknu
nýmjólkurdufti og kálfafóðri.
Sala afurðanna gekk mjög vel á
árinu, og varð þessi i helztu vöru-
flokkunum:
Smjör 2000 tonn, ostur 2232
tonn, N-duft 353 tonn, U-duft 575
tonn, kasein 338 tonn og kálfafóö-
ur 456 tonn.
Söluaukning á smjöri frá fyrra
ári nam 27%. Smjörsala á hvern
ibúa landsins var 9.25 kg að
meðaltali. Söluaukning I ostum
varð 8.2% og er meðalársneyzla
5.6 kg á hvern ibúa.
Óðalsosturinn hefur verið vin-
sæll I Bandarikjunum og fékkst
allgott verð fyrir hann. Lögð
verður aukin áherzla á .fram-
leiðslu á þeim osti, en takmörk
eru nokkur á þeirri framleiðslu
vegna skorts á geymslurými hjá
mjólkursamlögunum, en sá ostur
þarf lengri geymslu heldur en
aðrar tegundir áður en hann
verður markaðshæfur.
Osta og smjörsalan hefur feng-
ið lóð hjá Reykjavikurborg á
Bæjarhálsi, samtals 3.9 hektara.
Gert er ráð fyrir að fyrsti áfangi
byggingarframkvæmda verði um
4.200 fermetrar.
Heildarsala Osta- og smjörsöl-
unnar nam 1791 milljónum króna
á siðastliðnu ári, sem er aukning
um 666 milljónir kr. miðað við s.l.
ár eða 59.5%.
Reksturskostnaður nam 3% af
veltu fyrirtækisins.
Endurgreidd umboðslaun voru
38.5 milljónir fyrir sl. ár.
Það kom fram i skýrslu fram-
kvæmdastjóra Óskars H.
Gunnarssonar, að andvirði seldra
vara á sl. ári hefði þegar verið
greitt mjólkursamlögunum.
Formaður stjórnar, Erlendur
Einarsson, stjórnaði fundi. 1 upp-
hafi minntist hann Jónasar
Kristjánssonar fyrrverandi
mjólkursamlagsstjóra á Akur-
eyri, sem lézt 27. janúar sl. en
hann átti sæti i stjórn Osta- og
smjörsölunnar frá árinu 1961 til
1974.
ALÞJOÐADAGUR
FATLADRA
Sjálfsbjörg, landssamband
fatlaðra, sendi frá sér eftirfar-
andi tilkynningu i tilefni alþjóða-
dags fatlaðra þriðja sunnudag i
marz:
Hinn árlegi alþjóðadagur
fatlaöra, er, samkvæmt venju
haldinn hátiðlegur þriðja
sunnudag i marz. Einkunnarorð
alþjóðadagsins eru: Rjúfum
einangrun fatlaðra. Fatlaðir eiga
sama rétt til athafna og aðrir. 1
hverju er einangrun fatlaðra
fólgin? Eina veigamestu orsökina
til einangrunar faltaöra er að
finna i skipulagi bygginga og
umhverfissköpun i heild.
Samfélag okkar er skipulagt af
ófötluðu fólki fyrir ófatlað fo'lk.
Þar hefur skammsýni jafnan
ráðið rikjum og sjóndeildar-
hringurinn verið þröngur, þvi aö
engum var ætlað að komast leiðar
sinnar, sem ekki var fleygur og
fær.
Hinar miklu visinda- og
tækniframfarir siðustu áratuga
hafa valdið gjörbyltingu á
ýmsum sviöum meðal annars
hvað viðvíkur hjálpartækjum
fatlaðra. Tökum til dæmis bif-
reiðina, þetta undratæki, sem
jafnvel stórfatlaður maður getur
stjórnað af fullkomnu öryggi. En
það er ekki nóg að geta ekið að
dyrum ibúarhússins, skólans,
vinnustaðarins eða samkomu-
hússins, það þarf lika að komast
inn. Þá er enn komið að þvi, sem
áður greinir, fatlaðir eiga ekki
jafnan rétt til athafna og aðrir.
Þeir komast ekki inn i skólann,
sem þeir samkvæmt lögum eiga
rétt á að stunda nám i. Utan dyra
eru háar, jafnvel handriðalausar
tröppur og þröskuldar. Inni eru
stigar, engar lyftur, þröngar dyr
og salerni svo lítil, að hjólastóll
kemst þar ekki að.
Þetta eru þvi námsréttindi i
orði, en ekki á borði. Það eru sér-
réttindi hinna heilbrigðu.
Sömu sögu er að segja um
meginþorra allra bygginga, þótt
vaknandi viðleitni sé farið að
gæta varðandi sumar
nýbyggingar og er það vissulega
gleöiefni. Við skorum á sam-
félagið að forðast þær tálmanir og
ryöja þeim hindrunum úr vegi
sem eru meginorsök einangrunar
fatlaðra. Fatlað fólk VILL taka á
Á föstudaginn var haldinn á Lækjartorgi útifundur, þar sem mótmælt var byggingu málmblendiverk-
smiðju’ á Grundartanga I Skilmannahreppi. Að fundinum stóð svonefnd samstarfsnefnd gegn Union
Carbide. — Tlmamynd: Róbert.
sig skyldur og hafa réttindi til
jafns við aðra. Það VILL eiga
jafnan rétt til athafna og aðrir.