Tíminn - 02.04.1975, Blaðsíða 9

Miðvikudagur 2. april 1975.
TÍMINN
9
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri: Helgi H.
Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrfmur Gisiason. Rit-
stjórnarskrifstofur I Edduhúsinu við Lindargötu, simar
18300 — 18306. Skrifstofur I Aðalstræti 7, sfmi 26500 — af-
greiðslusimi 12323 — auglýsingasimi 19523. Verð f lausa-
sölu kr. 35.00. Áskriftargjald kr. 600.00 á mánuði.
V___________________________________________ Blaðaprenth.f. _________J
Úrslitavikur
í Indó-Kína
Siðustu daga og vikur hafa mikil tiðindi gerzt i
fjarlægu landi meðal þjóða, sem búið hafa við
ólýsanlegar hörmungar um langt skeið. Á fjórða
tug ára hafa styrjaldir geisað i Indó-Kina, og þrjú
herveldi hafa teflt þar fram herafla sinum af
fyllstu harðneskju, hvert á fætur öðru: Japan,
Frakkland og Bandarikin. Hvers konar vopnum
hefur verið þar beitt af ægilegri grimmd, að
kjarnorkusprengjum einum undanskildum, og
þau hryllingsverk framin, að viðbjóð hefur sett
að öllum, er þeim heyrir lýst. Þar hefur við engu
verið hlifzt og einskis skirrzt. Ljótari leikur hefur
ekki verið þreyttur siðan nasistar voru kveðnir i
kútinn, og er þá mikið sagt, þvi að viða hafa
hörmulegar styrjaldir verið háðar á siðustu ára-
tugum.
Nú virðist hilla undir endalok þessara skelfi-
legu átaka. Bæði i Viet-nam og Kambódiu sýnist
nú allt hniga að þvi, að þess sé skammt að biða.að
lokið sé valdadögum þeirra Lon Nols og Thieus.
Vonandi verður þeim valdamönnum i Bandarikj-
unum, sem enn eru þess sinnis að vilja ausa i
þá fé og hergögnum, settur stóllinn fyrir dyrnar,
svo að striðið þar eystra dragist ekki stórlega á
langinn úr þessu af þeim sökum. í augum flestra
munþað lika hið eina, sem Bandarikjamenn geta
gert til þess að draga úr þeim álitshnekki sem
styrjaldareksturinn i Indó-Kina hefur orðið þeim,
að hætta þar ihlutun. Af þeim orsökum og öðrum
er óskandi, að þeir láti nú loks staðar numið á
þeirri braut, er þeir hefðu aldrei átt að leggja út
á.
Þess er auðvitað ekki að dyljast, að við miklu
blóðbaði má enn búast i Viet-nam og Kambódiu.
Annað er óhugsandi eftir það, sem á undan hefur
gengið. En blóðbað, sem steypti þeim Lon Nol og
Thieu af stóli, þýddi væntanlega jafnframt enda-
lok lengstu styr jaldar, sem háð hefur verið á dög-
um þeirra manna, sem nú eru uppi, og frið til
handa milljónum manna, sem ekkert hafa annað
til saka unnið en fæðast i þessu landi hörmung-
anna, er kjörið hefur verið til þess af kaldrifjuð-
um og girugum yfirvöðslumönnum á fjarlægum
slóðum og i öðrum heimsálfum að vera vettvang-
ur dauða og tortimingar, laugað blóði og tárum.
Hlutskipti þessa fólks hefur verið slikt, að hvað,
sem við tekur, hlýtur að vera skárra en það, sem
á undan er gengið. Þar að auki getur varla leikið
vafi á þvi, hvað er vilji þorra landsmanna sjálfra,
þvi að ella hefðu þeir ekki haft þrek og þol til þess
að heyja svo langvinnar styrjaldir gegn öðru eins
ofurefli og við hefur verið að etja. Þó að þjóð-
frelsisherirnir hafi fengið ómældan skerf vopna
frá þeim stórveldum sem þeim eru hliðholl, hafa
þeir háð striðið einir — langtimum saman gegn
fjölmennum hersveitum útlendum, búnum öllum
þeim drápstækjum, sem geigvænlegust hafa
verið fundin upp. Af þvi verður tæpast dregin
nema ein ályktun um það, hvaða veg meginhluti
fólks i Indó-Kina kýs að ganga.
Trúlega verður fljótlega skorið úr þvi hvernig
mál skipast i Indó-Kina. Ósk allra sæmilegra
manna hlýtur að vera sú, að byssur þagni sem
fyrst og sprengjuregninu linni. — JH
Arrigo Levi, Newsweek:
Kommúnistar í Suður-
Evrópu vænta sér valda
Aðild þeirra að alþjóðahreyfingu kommúnista
er þeim fjötur um fót
SERGIO Segre annast er-
lend sambönd italska
kommúnistaflokksins. Hann
afneitar brosandi þeim
orðrómi, að embættismaður
frá bandariska sendiráðinu i
Róm komi vikulega að hitta
hann að Via Botteghe Oscure
4, eða i „rauðu höllinni ”,en
þar eru aðalstöðvar
máttugasta kommúnista-
flokks á Vesturlöndum. Hann
segir söguna hreinan
uppspuna.
Segre starfaði áður sem
blaðamaður og er
skarpgreindur og laus við
kreddur. Hann er góðkunningi
Willys Brandts og vai
milligöngumaður meðan verið
var að undirbúa bætta
sambúð Vestur-Þýzkalands og
Austur-Evrópurikjanna.
Segre játar hiklaust, að hann
ræði i fullri vinsemd við
bandariska sendimenn og þau
samskipti vekja enga furðu.
ttalski kommúnistaflokkurinn
miðar stefnu sina við góða
sambúð við Bandarikin, enda
er það einn liðurinn I barátt-
unni fyrir „sögulegu sam-
komulagi” við Kristilega
demókrataflokkinn á ítaliu.
UM þessar mundir eru allir
kommúnistaflokkar á Vestur-
löndum að endurmóta
baráttuaðferðir sinar. Hvaða
leið er liklegust til valda á
Vesturlöndum, og hvernig er
hentast að verjast sem bezt
þeirri viðleitni valdhafanna i
Moskvu að notfæra sér
stuðning vestrænna
kommúnistaflokka — eða láta
hana njóta sin?
Þetta er orðið annað og
meira en fræðilegar vanga-
veltur. Fjórir kommúnista-
flokkar eru farnir að „berja
að valdadyrum á Vestur-
löndum ’^eins og komizt var
að orði fyrir skömmu i franska
timaritinu Esprit. Og þessir
fjórir flokkar starfa allir i
löndum i Suður-Evrópu, eða á
Italiu, i Frakklandi, á Spáni og
i Portúgal. Kommúnista-
flokkar i öðrum iðnvæddum
rikjum á Vesturlöndum
skipta litlu máli i stjórnmála-
framvindunni.
LITLU munaði i fyrra, að
franski kommúnista-
flokkurinn, undir forustu
Georges Marchais, næði völd-
um i landinu i samvinnu við
sósialistaflokk Mitterands.
Svo virðist sem kommúnistar
séu hið leiðandi afl að baki
vinstrihreyfingu hersins i
Portúgal, og hún er ekki á
þeim buxunum að afsala sér
völdunum.
Veldi Francos á Spáni sýnist
verða valtara með hverjum
deginum sem liður.
Kommúnistaflokkur
Santiagos Carrillos, sem er i
útlegð, fylgir mjög hógværri
stefnu og er fús til samvinnu
við alla andstæðinga Francos,
meira að segja einveldissinna,
enda er búizt við, að hinn
aldni einræðisherra sé senn úr
sögunni. Sömu sögu er að
segja af þeim armi
kommúnistaflokksins, sem
starfar með leynd á Spáni.
Loks ber að nefna
kommúnistaflokk Italiu, undir
forustu Enricos Berlinguers.
Hann lætur liklega við Kristi-
lega demókrataflokkinn og
miðstéttirnar, og reynir að
sýnast hófsamur og lýðræðis-
sinnaður, rétt eins og venju-
legur jafnaðarmannaflokkur á
Norðurlöndum.
MERKILEGT má heita, að
kommúnistaflokkarnir fjórir i
Suður-Evrópu beita að
minnsta kosti þremur
aðferðum i valdabaráttu sinni.
Enrico Berlinguer.
Berlinguer og Carrillo
aðhyllast samvinnu á breiðum
grundvelli við kaþólska menn
og borgaraflokka. Marchais
hinn franski deilir oft við
bandamenn sina, sósialista,
og leggur allt kapp á „val
hreinna vinstriafla ”,
„Portúgölsku
kommúnistarnir beita hernum
fyrir sig, og hinum
kommúnistaflokkunum kann
að þykja mjög miður, ef þeir
ganga of ljóst til verks. Ef
kommúnistar i Portúgal ná
völdum með ofbeldi kunna
þeir að spilla fyrir þeim
flokksbræðrum sinum i öðrum
löndum, sem leitast við að
greiða götu kommúnismans á
Vesturlöndum með löglegum
og friðsamlegum aðferðum.
Og verður ekki Portúgal að
teljast litilvægt i samanburði
við Frakkland, ttaliu og
Spán?
SAMKOMULAG italskra og
franskra kommúnista er ekki
sérlega gott. Þeirspilla hvorir
fyrir öðrum með þvi að
ástunda ólikar aðferðir. Þetta
kom skýrt fram á fundi i
Diisseldorf fyrir skömmu.
Fulltrúar tiu kommúnista-
flokka i Vestur-Evrópu komu
þar saman til þess að ræða
erfiðleika bilaiðnaðarins.
ttölsku kommúnistarnir að-
hyllast opinberan rekstur
samgangna, en gera sér grein
fyrir þvi, að helzt til mikið
hefurnúþegar verið þjóðnýtt
af iðnaði á Italiu. Itölsku
fulltrúunum tókst lika á
siðustu stundu að koma i veg
fyrir samþykkt tillögu frá
frönsku kommúnistunum þess
efnis, að vestrænir
kommúnistar ættu að lýsa yfir
þjóðnýtingu bilaiðnaðarins
sem stefnumáli.
Frönsku kommúnistunum
tókst aftur á móti að vinna
þeirri skoðun fylgi, að rikis-
stjórnum auðvaldssinna bæri
að auka bilaframleiðsluna.
Satt að segja kom það nokkuð
spánskt fyrir sjónir, að
kommúnistar skyldu fylkja
sér þannig til varnar einka-
bilnum, þessu gamalkunna
tákni borgarasamfélagsins.
FUNDURINN i Dusseldorf
var aðeins einn margra fyrir-
hugaðra funda. Ætlunin er að
ákveða betur en áður hið
„vestræna svið”, þar sem
kommúnistaflokkar búa við
stjórn auðvaldssinna i þing-
ræðis- og lýðræðisrikjum,
treysta tengsl kommúnista-
flokka þessara landa og gera
þá að sögn minna háða vald
höfunum i Moskvu en þeir
hafa stundum verið.
Engum þarf að koma á
óvart, þó að Moskvumenn
fylgist af athygli — i senn
eftirvæntingarfullir og tor-
tryggnir — með þessari
viðleitni „bræðraflokkanna” á
Vesturlöndum til aukins sjálf-
stæðis. I augum Moskvu-
manna skiptir greinilega
mestu máli, hvort þessi
viðleitni verður til hnekkis eða
framgangs þeim ásetningi
þeirra að ná drottinvaldi yfir
Evrópu.
ITALIR eru mestir áhuga-
menn um „einingu með mis-
munandi hætti” og sérstakar
„vestrænar aðferðir ”,
Berlinguer játar hiklaust, að
náið samband sé milli
alþjóðlegra samskipta og
möguleika flokks hans á að
hljóta viðurkenningu sem hæf-
ur samstarfsaðili að ríkis-
stjórn. Honum hefur verið
bent á, að aukinn vanmáttur
Vestur-Evrópu sé i sjálfu sér
þvi til trafala, að þetta áhuga-
mál hans nái fram að ganga.
Hann svarar með þvi að
fullyrða, að taki italski
kommúnistaflokkurinn þátt i
samsteypustjórn, muni hann
sýna svart á hvitu, að honum
sé „kappsmál að efla sjálf-
stæði ítaliu og stuðla að
endurreisn hennar i fullu sam-
ræmi við nýtt, sögulegt hlut-
verk Vestur-Evrópu”.
Berlinguer virðist með
öðrum orðum vilja staðhæfa,
að kommúnistar muni
ástunda eflingu sjálfstæðis
Vestur-Evrópu gagnvart vald-
höfunum i Moskvu, ef og
þegar þeir komist til valda i
Róm, Paris eða Madrid. En er
þessi staðhæfing á rökum
reist? Eða yrði valdataka
kommúnista ef til vill það
lokahögg, sem riði rénandi
sjálfstæði Evrópu að fullu?
HVERN dóm ber að leggja á
þetta nýja tilboð kommúnista
og hvernig á að bregðast við?
Skoðanir eru vitaskuld
skiptar. Margur tortryggir
fyrirheitin, meðan
kommúnistar i Vestur-
Evrópu, meira að segja hinir
sjálfstæðari, eru aðilar að
heimshreyfingu kommúnista,
sem Moskvumenn veita for-
ustu.
Moskvumönnum hefur ekki
enn tekizt að koma fram
áformi sinu um al-
heimsráðstefnu kommúnista-
flokksins
Moskvumönnum hefur ekki
enn tekizt að koma fram
áformi sinu um alheims-
ráðstefnu kommúnistaflokka.
Ætlunin var að treysta þar
hugsjónaleg tengsl
kommúnistaflokka hinna
ýmsu þjóða og útiloka
Kinverja um leið. Nú er verið
að undirbúa ráðstefnu allra
kommúnistaflokka i Evrópu,
bæði frá Austur-Evrópu og
Vestur-Evrópu. Sovétmenn
krefjast þess, að þeirri
ráðstefnu ljúki með samþykkt
sameiginlegrar yfirlýsingar
um hugsjónastefnu, en hefur
ekki enn tekizt að afla þeirri
tillögu fylgis allra flokka.
Kommúnistar á Italiu, og i
öðrum Vestur-Evrópurikjum,
segjast reiðubúnir, að
samþykkja Efnahagsbanda-
lagið og Atlantshafsbanda-
lagið. Hitt er eigi að siður
staðreynd, að þeir eru aðilar
a ð alþjóðahreyfingu
kommúnista, og aðalstöðvar
hennar eru i Moskvu.
Kommúnistar ættu að rjúfa
þessi tengsl alveg afdráttar-
laust, ef þeir vilja i alvöru efla
og treysta Vestur-Evrópu.
Geri þeir það ekki, er mjög
sennilegt. að þeim mistakist
að fá sig almennt viðurkennda
sem lýðræðissinna og
unnendur vestrænna lifshátta.