Tíminn - 11.04.1975, Qupperneq 9

Föstudagur 11. april 1975.
TÍMINN
9
(Jtgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri: Helgi H.
Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrlmur Gislason. Rit-
stjórnarskrifstofur I Edduhúsinu viö Lindargötu, simar
18300 — 18306. Skrifstofur I Aðalstræti 7, simi 26500 — af-
greiðslusími 12323 — auglýsingasimi 19523. Verð I lausa-
sölu kr. 35.00. Askriftargjald kr. 600.00 á mánuði.
V_________________________________Blaðaprenth.f.
í allra þágu
öllum er kunnugt, að verð á tilbúnum áburði
hefur hækkað um 153% frá þvi i fyrra. Þegar i
fyrrahaust var auðséð, að hverju fór, þótt ekki
kæmi strax á daginn, hversu stórfelld hækkunin
myndi verða. Við blasti mikil verðhækkun á
þeirri matvöru, sem alla daga er á hverju einasta
borði i landinu» með isjárverðri hækkun fram-
leiðslukostnaðar fyrir almenna neytendur.
Landbúnaðarráðherrann, Halldór E. Sigurðs-
son, skipaði þá þegar nefnd til þess að kanna,
hversu þungum búsifjum hækkunin á áburðar-
verðinu ylli, hvernig skynsamlegast væri að
bregðast við henni og hvernig og að hve miklu
leyti unnt væri að draga úr notkun tilbúins áburð-
ar. I framhaldi af störfum þessarar nefndar og
öðrum könnunum, er gerðar hafa verið, fékk
hann þvi siðan framgangt, að helmingur verð-
hækkunarinnar á áburðinum verður greiddur úr
rikissjóði og þannig komið i veg fyrir iskyggilega
verðþenslu, er þyngst hefði bitnað á barnmörgum
láglaunafjölskyldum. Jafnframt hefur hann leit-
að eftir samkomulagi við bændasamtökin, um að
aðeins helmingur þess aukakostnaðar vegna
áburðarkaupa, sem eftir er, komi fram 1. júni, en
hinn hlutinn ekki fyrr en 1. september.
Ef öll hækkun áburðarverðsins hefði verið látin
koma fram i afurðaverði á sölumarkaði, hefði
dilkakjöt hækkað um 48,40 kr kilógrammið og
mjólkurlitri um 5,74. Vegna þeirra ráðstafana, er
gerðar hafa verið, hækkað kjötið ekki nema um
12.10 kr i byrjun júnimánaðar, og mjólkin um
1.44 og aðrar landbúnaðarafurðir samsvarandi.
Þetta er i fyrra tilvikinu 3,3% i stað 13,8% og hinu
siðara 4,4% i stað 17,4%.
Hin sömu verða hlutföll hækkunar þeirrar, sem
kemur 1. september af völdum áburðarverðsins.
Þessi ákvörðun um niðurgreiðslu hefur marga
kosti umfram það, ef ekkert hefði verið aðhafzt til
varnar. Verðlagsþensla á þriðja fjórðungi þessa
árs hefði, án tilkomu niðurgreiðslunnar, numið
1750-1800 milljónum króna á ári, ef miðað er við
þá kjarasamninga, sem gerðir voru i febrúar-
mánuði 1974. Rekstrarfjárþörf vegna búskapar i
landinu hefði orðið bændum og lánastofnum
þeirra um megn, en niðurgreiðslan léttir þá byrði
um sem næst 166 þúsund krónur á hvern bónda
með fjögur hundruð ærgildi. Þetta skiptir afar-
miklu máli fyrir sauðfjárbændur, sem verða
jafnvel að biða þess meira en ár, að aukinn til-
kostnaður skili sér. Niðurgreiðslan hvetur lika til
innlendrar fóðurframleiðslu, en spornar gegn
auknum innflutningi fóðurbætis á timum, er
gjaldeyrishalli er geigvænlegur, dregur úr hættu
á auknu álagi á úthaga, sem ekki mega við meiri
beit, og jafnar metin á milli bænda i góðsveitum
og hinna, sem búa á harðbýlli svæðum.
Loks er svo þessi leið, sem farin verður, miklu
hagstæðari neytendum i landinu, einkum hinum
launalægri i hópi þeirra.
Hér til viðbótar má svo geta þess, að nefndin,
sem um áburðarverðið fjallaði, gerði tillögur um
bætta geymslu og meðferð búfjáráburðar og
auknar rannsóknir á þvi, hvernig hann verður
bezt nýttur. Hefur landbúnaðarráðherra þegar
visað þvi máli til réttra aðila. Loks hefur hann
beitt sér fyrir athugun á hagkvæmni aukinnar
framleiðslu tilbúins áburðar með innlendri orku.
— JH
Eigil Steinmezt, Weekendavisen:
Hætta er talin á að
Eþíópía sundrist, ef
Erítrea fær frelsi
ísraelsmenn og leiðtogar Vesturveldanna óttast
aukin ítök óvinsamlegra afla við mynni Rauðahafs
Uppdráttur að Eþlóplu og nágrenni
BYLTINGIN i Eþiópiu hófst
fyrir um það bil ári, og hers-
höfðingjar náðu þá völdum i
landinu. Keisaranum aldna
var varpað i fangelsi, en hann
hafði haldið áfram að drottna
að fornum hætti sem „konung-
ur konunganna” og „ljón
Júda”.Segja má, að byltingin
hafi verið um garð gengin i
nóvember i vetur og hafi lokið
með þvi, að hún hafi „etið
börnin sin”. Þá voru teknir af
lifi um fimmtiu leiðtogar og
stjórnmálamenn, þar á meðal
Andom hershöfðingi, sem
hafði að mestu ráðið stefnu-
miðum byltingarinnar, og lagt
virðingu slna og álit að veði.
Helzt þykja horfur á, að
byltingin sundri Eþiópiu, elzta
riki í Afriku, enda rikir mikil
sundrung I landinu og ógnir
steðja að erlendis frá.
Norðausturhluti Eþiópiu
heitir Eritrea. Þetta er
auðugasti hluti landsins, þar
hafa orðið mestar framfarir,
og þar eru tvær góðar hafnir,
þær einu i Eþiópiu. Frelsis-
strið hefur lengi geisað i
Eritreu, og þar hefur verið
glfurlegt blóðbað undan-
gengna mánuði. Hersveitir
stjórnarinnar I Eþiópiu jafna
við jöfðu heil þorp og stráð-
drepa Ibúana, jafnt konur og
börn sem karla.
MARGIR útlendingar hafa
búið I Eritreu, einkum þó
ítalir, sem átt hafa þar heima
siðan itölsku fasistarnir lögðu
Eþiópiu undir sig. Ot-
lendingarnir hafa undanfarið
flúið i ofboði, ekki undan
frelsishernum, sem þeir
þekkja og virða á sinn hátt,
heldur undan stjórnarher
Eþiópiu, sem drepur allt, sem
fyrir verður.
Hersveitum stjórnarinnar I
Addis Abeba verður ekki vel
ágengt, þrátt fyrir fádæna
hörku. Þær ráða að vísu
stærstu bæjum landsins, og
hafa vald á nokkrum aðalveg-
um. Aðrirhlutar Eritreueruá
valdi frelsishersins, sem hef-
ur byrjað umfangsmikla
endurreisn, byggir skóla og
sjúkrahús, innheimtir skatta
og vegagjöld og undirbýr hinn
endanlega sigur, sem sýnist
ekki ýkjalangt undan. Þegar
þar aö kemur virðast allar
horfur á, að Eþiópia sundrist i
smáríki.
BARATTA frelsis-
hreyfingarinnar i Eritreu hef-
ur staðið í fimmtán ár, en hún
hefur ekki notið teljandi að-
stoðar erlendis frá fyrr en nú,
og má þvi vænta, að hún beri
senn sigur úr býtum. I
samþykkt Sameinuðu
þjóðanna frá árinu 1952 var
lýst yfir, að Eritrea skyldi
vera sjálfstætt og óháð rlki i
sambandi við Eþiópiu, sem
færi með varna- og utanrikis-
mál. Hvað eftir annað var
krafizt þjóðaratkvæðagreiðslu
i Eritreu um framtið landsins,
en þær kröfur báru engan
árangur.
Árið 1962 innlimaði Haile
Selassie keisari Eritreu i
Eþiópiu. Þá höfðu verið tvær
frelsishreyfingar starfandi i
landinu, en runnu saman i
eina og hófu frelsisstriðið.
Þetta frelsisstrið hefur nú
tekið nokkurri breytingu og
öðlazt aukið mikilvægi á sviði
alþjóðamála, þar sem forusta
frelsishreyfingarinnar hefur
lýst yfir, að Eritrea muni
ganga i bandalag Arabarikja
að unnum sigri.
Að baki þessari yfirlýsingu
býr sú staðreynd, að frelsis-
hreyfingin hefur að undan-
förnu fengið siaukna efna-
hags- og hernaðaraðstoð
Arabarikjanna. Saudi-Arabia
hefur lagt fram stórar fjár-
fúlgur, og sama máli gengnir
um Kuwait. Herlið frelsis-
hreyfingarinnar — en i þvi eru
allmargar konur — er
menntað og þjálfað i Libiu og
Sýrlandi. Þaðan koma einnig
hin sovézku vopn, sem flutt
eru um Suður-Yemen til hinna
auðu eyja i Rauðahafinu. At-
vinnusmyglarar á þessum
slóðum annast svo flutning
þeirra til Eritreu.
EF til þess kemur I náinni
framtið, að Eritrea risi á legg
sem traust riki og hlynnt
Arabarikjunum, hefur hún
nokkurt vald á mynni Rauða-
hafs að vestan. Þetta gæti
valdið algerri umbyltingu á
máttar- og valdajafnvægi i
umhverfinu og haft örlaga-
rikar afleiðingar fyrir ísrael.
Egyptar kviða einnig þessari
framvindu, enda hefur Sadat
forseti haldið að sér höndum
um stuðning við frelsis-
hreyfingu Eritreu, bæði i oröi
og á borði.
Samtök Afrikurikja hafa
lengi haft aðalbækistöðvar
sinar i Addis Abeba, og
leiðtogar þeirra eru einnig
áhyggjufullir, en hafa þó hægt
um sig, enda eru þessi riki al-
gerlega háð Arabarikjunum
um oliu. Bandarikjamönnum
segir einnig þungt hugur um
framvinduna. Þeir héldu lengi
að sér höndum, en utanrikis-
ráðuneytið varaði við skugga-
legum horfum. Nú hefur
Kissinger utanrikisráðherra
lagt fram ákveðnar kröfur og
bandarikjastjórn loks orðið
við beiðni hershöfðingja-
stjórnarinnar i Eþiópiu um
sendingu bandariskra vopna
fyrir tugmilljónir dollara.
UPPREISNIN i Eritreu
hefur skotið rótum i mörgum
héruðum Eþiópiu. Banda-
rikjamenn kviða einna mest
þeim áhrifum, sem sundur-
íimun Eþiópiu kunni að hafa i
grannrikjunum í suðri,
Sómaliu og franska umráða-
svæðinu Afar og Issa, en þar
er hafnarborgin Djibouti, sem
er afar mikilvæg , bæði efna-
hags- og hernaðarlega.
Á tveimur árum hefur verið
fjölgað i her Sómaliu úr fjögur
þúsund i átján þúsund manns,
en Sómalir hafa lengi haldið
uppi landamærakröfum á
hendur Eþiópiu, og raunar
einnig Kenya. Undangengin ár
hafa Sovétmenn verið að
koma sér upp tröllaukinni
hernaðarbækistöð i Sómalíu.
' Þar eru nú 4-5 þúsund
sovézkir hernaðarsér-
fræðingar, mörg hundruð
bryndreka, að minnsta kosti
60 orrustuþotur af MIG gerð
og óþekktur fjöldi eldflauga.
VESTURVELDIN hafa fót-
festu við mynni Rauðahafs,
meðan Frakkar ráða yfir
hafnarborginni Djibouti og
nágrenni hennar. Umráðin
yfir þessum hluta af strönd
Afriku eru ákaflega mikilvæg
vegna oliuflutninganna frá
Arabarikjunum. Hættan á
þessu svæði eykst I hlutfalli
við likurnar á upplausn
Eþiópiu og hernaðar-
uppbyggingu Sovétmanna i
Sómaliu.
Frelsisstriðið i Eritreu er
þvi annað og meira en innan-
landserjur. Það getur haft ör-
lagarikar afleiðingar i
alþjóðamálum.