Tíminn - 17.04.1975, Blaðsíða 19

Fimmtudagur 17. april 1975.
TÍMINN
19
0 Alþingi
gjöfin verulega rýmkuð frá þvi
sem er og framkvæmd öll gerð
auðveldari, samræmdari um allt
land og skriffinnskuminni með
öðrum ákvæðum frumvarpsins.
I stað þess, að endanleg
ákvörðunartaka um fóstureyð-
ingu var skv. lögum frá 1935 að
lang mestu leyti i höndum yfir-
lækna á fæðingadeild Landspital-
ans i Reykjavik og fjórðungs-
sjúkrahússins á Akureyri og skv.
lögum frá 1938 i höndum Land-
læknisnefndarinnar, munu kven-
sjúkdómalæknar eða skurðlækn-
ar á 12-13 sjUkrahUsum utan
Reykjavíkur og 3-4 sjUkrahUsum i
Reykjavik hafa þetta Urskurðar-
vald i samvinnu við þá konu, sem
æskir fóstureyðingar — konu sem
getur rökstutt þennan rétt með
tilvisun i skýr lagafyrirmæli. Ef
þetta fyrirkomulag verður sjálfs-
ákvörðunarrétti konunnar veru-
legur fjötur um fót i framkvæmd,
þá verð ég hissa.
En tveggja lækna vottorðið er,
að minu viti, nauðsynlegt frá
samfélagslegum sjónarmiðum,
m.a. vegna þess að SjUkrahUsa-
kerfi landsins og starfslið þess er
ekki undir það búið að mæta stór-
auknum kröfum um fóstureyð-
ingar, án þess að það koma niður
á þjónustu við konur, sem haldn-
ar eru sjúkdómum. Ég óttast
nefnilega að frjálsar fóstureyð-
ingar leiði til meira skeytingar-
leysis um notkun getnaðarvarna,
og að á fóstureyðinguna verði
nánast litið sem getnaðarvörn i
sjálfu sér, og ég óttast mikla
fjölgun fóstureyðinga, sem afleið-
ingu þess, að þær séu gefnar
frjálsar. Erlend reynsla leyfir
mér að álykta þannig.
Skeytingarleysi
1 41. og 42 tölublaði sænska
læknablaðsins frá 1973 eru grein-
ar eftir kvensjúkdómalækninn
Elisabet Sjövall, sem athugað
hefur áhrif frjálsra fóstureyðinga
á notkun getnaðarvarna i Gauta-
borg. Kemst hún að þeirri niður-
stöðu, að skeytingarleysið um
notkun þeirra hafi verulega auk-
izt þar. Af konum á aldrinum 16-
19 ára, sem fengu fóstureyðingu
1971, fengu 24,5% fóstureyðingu
aftur innan hálfs annars árs.
Þrátt fyrir hátiðlegar yfirlýs-
ingar um, að slikt gerist aldrei á
tslandi, er fróðlegt að hugleiða
afleiðingarnar ef svo yrði. Á ís-
landi eru um 42.000 konur á aldr-
inum 15-44 ára. 1971-1972 notuðu
40% þeirra pilluna og 15% lykkju,
eða samtals 55%, sem eru 23.000
konur, er nota öruggar getnaðar-
vamir. Ef frjálsar fóstureyðingar
leiddu til 10% minnkaðrar notk-
unar getnaðarvarna, gætum við
af þeim sökum fengið 230 óvel-
komnar þunganir á einu ári, og
hugsuðum við okkur 5% minnkun,
væri möguleiki á 115 óvelkomnum
þungunum á einu ári.
Þannig gæti löggjöf, sem ætlað
væri að leysa vanda fyrir fá-
mennan hóp kvenna, orðið til að
skapa sama vanda fyrir mörgum
sinnum stærri hóp. Kæruleysið i
þessum efnum er vitanlega ekki
aðeins sök konunnar, heldur
einnig, og ekki síður mannsins.
Reynsla annarra þjóða
Fjölgun fóstureyðinga i mörg-
um löndum hefur verið mjög
mikil, þar sem fóstureyðingar
hafa i reynd verið gefnar frjálsar.
Sem dæmi nefni ég þetta:
Fóstureyð. Fóstureyð.
1969 1973
Danmörk 7.474 18.750
Finnland 8.175 23.200
Noregur 6.270 14.000
Sviþjóð 13.735 26.000
1 New York var með lögum
frá 1970heimilað að eyða fóstri að
ósk konu. Árið 1971 voru þar
framkvæmdar 173.900 fóstureyð-
ingar og árið 1972 urðu þær
228.100 talsins.
Fóstureyðingar að ósk konu
hafa verið heimilaðar i Japan frá
þvi árið 1949. Á tfmabilinu 1949 —
1972 voru þar skráðar um 20
milljónir fóstureyðingar. Rann-
sóknir á 1284 konum, sem fengu
fóstureyðingu i Tókió á árunum
1967—1972 sýndu, að 60% þeirra
fengu fóstri eytt i fyrsta skipti, en
31% þeirra höföu fengið fóstri
eytt tvivegis áður eða oftar. Tálið
er, að i 30% þeirra tilfella, þar
sem um þungun er aö ræða, sé
fóstri eytt þar i landi.
Ég, eins og aðrir nefndarmenn,
hefi fengið fjölda bréfa frá ein-
staklingum, þar sem skorað er á
mig að tryggja fullan sjálfs-
ákvörðunarrétt konunnar um
það, hvort hún ali barn það, sem
hún elur undir belti eður ei. Af þvi
sem ég hefi áður sagt er ljóst, að
frumvarp þetta er mjög frjálslynt
i þessum efnum og reynslan af
framkvæmd hinna eldri laga
bendir einnig til mikils frjáls-
lyndis sbr. fjölgun fóstureyðingar
i landinu. Landlæknir upplýsir, að
aðeins 2% þeirra kvenna, er sótt
hafa um fóstureyðingu s.l. 2 ár
hafi gengið bónleiðar til búðar.
Takmarkanir á sjálfsákvörð-
unarrétti kvenna til fóstureyðing-
ar samkvæmt þessu frv. eru ekki
miklar að minu mati, en þær eru
nauösynlegar vegna þjóðfélags-
hagsmuna. Dæmi slikra tak-
markana á sjálfsákvörðunarrétti
einstaklinga er að finna i fjölda
tilfella i löggjöf siðaðra þjóða.
Það leiðir af tillitinu til annarra
og nauðsyn sambúðarreglna þar
sem fleira fólk býr saman. Konan
hefur með samþykkt þessa frv.
skiran lögvarinn rétt til þess að fá
fóstureyðingu af læknisfræðileg-
um og félagslegum ástæðum. HUn
þekkir þennan rétt sihn og byggir
kröfur sfnar á honum og hún
hefur það tryggt á marga vegu,
að læknar geti ekki tekið þennan
rétt af henni á löglausan hátt.
Það er konan, sem tekur
ákvörðunina um að leita læknis til
þess að fá fóstureyðingu. HUn
hefur nánast sjálfdæmi um þá
ákvörðun, ef hún vill.
Það er mat konunnar á eigin
aðstæðum, sem lagt er til grund-
vallar, þegar um er að ræða mat
á félagslegum ástæðum. örvænta
mætti öllu frekar um rétt barns-
föðurins og fóstursins, sgm ekki
viröist mikill skv. frv. en eiga þó
vissulega hlut að máli.
Fóstureyðingin
ekki hættulaus
i öðru lagi. Fóstureyðing er ekki
hættulaus aðgerð og hefur áhrif á
heilsu konu, likamlega og sálar-
lega. Afstaða lækna og hjúkr-
unarkvenna, sem gjörstþekkja til
fóstureyðinga, hefur haft mikil
áhrif á skoðanir minar um þetta
deiluefni frumvarpsins. óhætt er
að fullyrða, að stærstur hluti
þessara heilbrigðisstétta sé and-
vigur frjálsum fóstureyðingum.
Aðalfundur L.í. s.l. haust lýsti
einróma andstöðu við frjálsar
fóstureyðingar. Félagsfundur
sérfræðinga i kvensjUkdómum,
haldinn 10. jan. 1974 lýsti einróma
andstöðu við frjálsar fóstureyð-
ingar.
Fjöldi starfandi hjúkrunar-
kvenna hefur einnig lýst andstöðu
við frjálsar fóstureyðingar. sbr.
undirskriftir 190 hjúkrunar-
kvenna, sem barst Alþingi fyrir
nokkrum dögum og þannig mætti
áfram telja. Læknar og hjúkr-
unarkonur eru i' reynd beinir aðil-
ar að fóstureyðingu, þvi að þau
eiga að framkvæma hana. Á rök
þeirra ber þvi að hlýða og þeim er
málið skylt.
Hæfilegur áfangi
í þriðja lagitel ég frv. eins og
það nU er, hæfilegan áfanga i þró-
un fóstureyðingalöggjafar hér á
landi. Þegar ég segi hæfilegur
áfangi, tek ég mið af þróun þess-
ara mála meðal þjóða, sem okkur
eru skyldastar og þjóðfélagshætt-
ir likastir, þ.e. Norðurlöndin. Þvi
marki, að fóstureyðing og ósk
konu sé heimil skv. 1. er var nýl.
náð og sums staðar er þessi
heimild ekki i lögum eins og t.d. i
Noregi. Ég tel eðlilegt að biða
frekari reynslu þaðan,áðuren við
stigum skrefið á enda, m.a. fyrir
þá sök að við höfum fréttir af þvi
að sumar þjóðir eins og Pólverj-
ar, RUmenar og BUlgarar, sem
lögleitt höfðu frjálsar fóstureyð-
ingar eru nU horfnir frá þeirri
leið. Sé maður f vafa um ágæti
einhvers er það góð regla að hafa
skrefið styttra en lengra. 1 april á
siðasta ári lagði norska rikis-
stjórnin fram frv. um fjölskyldu-
mál o.fl., þar sem ráð var gert
fyrir þvi að konan gæti sjálf
ákveðið fóstureyðingu á fyrstu 12
vikum meðgöngutimans, en það
náði ekki fram að ganga i Stór-
þinginu. NU er unnið þar I landi að
þvi að rýmka gildandi lög um
fóstureyðingar og gera þannig Ur
garði að viðurkenndar verði fé-
lagslegar ástæður sem grundvöll
fóstureyöinga og að samþykki
eins læknis dugi til að fá fóstur-
eyðingu gerða á 12 fyrstu vikum
meðgöngutimans.
í Finnlandi eru félagslegar
ástæður grundvöllur fóstureyð-
inga að ósk konu. Sé kona eldri en
40ára eða yngri en 17 ára eða hafi
hún eignast 4 börn nægir sam-
þykki eins læknis til að fá fóstur-
eyðingu á sjúkrahúsi. Annars
þarf samþykki tveggja lækna eða
heilbrigðisyfirvalda. Þetta gildir
til 16 viku meðgöngutimans.
Þessar reglur gilda skv. lögum
frá 1970.
t Sviþjóð hefur konan ákvörð-
unarrétt til þess að láta eyða
fóstri á 12 fyrstu vikum með-
göngutimans eftir að hafa haft
samráð við lækni og fram að 18
viku meðgöngutimans eftir að
hafa haft samráð við félagsráð-
gjafa og lækni. Þessar reglur eru
skv. lögum frá byrjun þessa árs
þ.e. 1975.
1 Danmörku hefur konan fullan
ákvörðunarrétt til þess að láta
eyða fóstri á 12 fyrstu vikum
meðgöngutimans. Þessar reglur
gilda frá 1/10 1973.
Það er þvi rangt, sem oft er
haldið fram, að fóstureyðingar
séu frjálsar á Norðurlöndum al-
mennt.
Deilan um ákvæði 9. gr. 1. i frv.
eins og það er nU og eins og það
var i fyrra, er e.t.v. i reynd meiri
i oröi en á borði. Úr þvi mun
reynslan skera. Deilan stendur
um það, hvort aðgerðarlæknir
eigi að hafa rétt til þess að neita
um fóstureyðingu, sjái hann enga
frambærilega ástæðu fyrir nauð-
syn aðgerðar. Ég held, að enginn
ábyrgur læknir taki slika ákvörð-
un nema að vel athuguðu máli og
hlýtur afstaða hans að mótast af
áhættunni, sem aðgerð er sam-
fara og hins vegar þvi hvaða
vanda fóstureyðing eigi að leysa.
Telji kona Urskurð læknis rangan
getur hún áfryjað honum til
nefndar þriggja manna skv. 28.
gr., er Urskurði ágreiningsefnið
innan viku. Ég tel þetta ákvæði
eðlilegt,um sinn a.m.k., af ástæö-
um sem ég hefi gert grein fyrir”.
Bræðslu
lokið
í Eyjum
MJOG tregur afli hefur verið hjá
netaveiðibátum i Vestmannaeyj-
um á verliðinni. 1 gærkvöldi, 15.
april, lauk bræðslu i Fiskimjöls-
verksmiðjunni i Eyjum, en þar
hefur verið brætt óslitið siðan 9.
janúar.
DoublelocK
Kúlutengi
Dráttarkúlur
50
Flexitor
Fjaðrabúnaður
fyrir léttar kerrur
\imaai SfysfdwMi k.f.
Suðurlandsbraut 16/
simi 35200.
Selfoss
Fundur um hrer
Eyrarvegi 15. H: .. ________________________________
og Eggert Jóhannsson ræða um störf hreppsnefndar og svara
fyrirspurnum. Fundurinn er öllum opinn. Framsóknarfélag Sel-
foss.
hreppsmál miðvikudagskvöld 16. april kl. 20,30 að
5. Hreppsnefndarmennirnir Hafsteinn Þorvaldsson
r
Arnesingar
Sumarfagnaður Framsóknarfélaganna verðurhaldinn að Borg i
Grimsnesi miðvikudaginn 23. april kl. 21 (síðasta vetrardag)
Dagskrá: 1. Avarp flytur Halldór E. Sigurðsson landbúnaöar-
ráðherra. 2. Ræöu flytur Þórarinn Sigurjónsson, alþingismaöur.
3. Gamanþáttur Jörundar. 4. Tvöfaldur kvartett syngur. 5. Dans,
hljómsveit Gissurar Geirs leikur.
Allir velkomnir.
Skemmtinefndin.
N---------------------------------------------
M $
K Læknaritarar

l.fUs'
f'-'
‘:t.v
*.#.
f*..,
v'v/,
■ - J.
Stööur læknaritara i Borgarspitalanum eru lausar til
umsóknar.
StUdentspróf eða önnur sambærileg menntun æskileg.
Vélritunarkunnátta áskilin.
Umsóknir skulu sendar til skrifstofustjóra eigi siöar en
22. aprll n.k.
m
8
&
iCr
[fij
' * t
\ >
Reykjavik, 16. apríl 1975.
Reykjavik, 16. april 1975.
Borgarspitalinn.

Kópavogsbúar
Óskum að ráða i eftirtalin störf:
Vörubifreiðastjóra með meira próf og
þrjá menn i verksmiðju við framleiðslu.
Upplýsingar hjá verkstjóra föstudaginn
18. og mánudaginn 21. þ.m. frá kl. 13—16.
Málning h.f.
Kársnesbraut 32 — Kópavogi.
1 x 2 — 1 x 2
33. leikvika — leikir 12. aprll 1975.
Úrslitaröö: 212 — 111 — 112 — 11X
1. VINNINGUR: 11 réttir — kr. 24.500.00
149 2020 5618 5950 10715 11973 12470 + 35684 36193 36975 37282
2. VINNINGUR: 10 réttir — kr. 1.200.00
11 + 3329 6335 10457 35559 36187 + 37161
88 3501 6337 11160 35567 36187 + 37253
149 3847 + 6390 11350 35619 36193 37256
579 3936 6771 + 12130 + 35635 36193 37305
1726 4997 6778 12158 35639 36193 37317
1727 5087 6849 12423 35647 36390 37317
1835 5409 35009 35847 36705 37317
2001 5411 7230 35086 35930 36841 37539
2026 5618 8096 35086 35966 36852 + 37725
2093 5703 8605 35086 36023 + 36915 37829
2252 6025 9528 35120 36071 36918 38185
2375 6139 9662 35291 36082 36918 38185
2798 6253 10321 35370+ 36151 36986 38274
3286 6303 10322 + 35466 36178 36986 + nafnla
Kærufrestur er til 5. mai kl. 12 á hádegi. Kærur skulu vera
skriflegar. Kærueyöublöð fást hjá umboösmönnum og
aðalskrifstofunni. Vinningsupphæöir geta lækkaö, ef kær-
ur verða teknar til greina. Vinningar fyrir 33. leikviku
veröa póstlagöir eftir 6. mai.
Handhafar nafnlausra seöla veröa aö framvisa stofni eöa
senda stofninn og fullar upplýsingar um nafn og heimilis-
fang til Getrauna fyrir greiösludag vinninga.
GETRAUNIR — Iþróttamiöstööin — REYKJAVIK