Tíminn - 18.04.1975, Blaðsíða 11

10
TÍMINN
Föstudagur 18. apríl 1975.
Föstudagur 18. apríl 1975.
TÍMINN
11
HLUTFALLSLEGA MEST FJÖLGUN
ÍBÚA í BLÖNDUÐUM BYGGÐUM
„HLUTFALLSLEGA mest
ibúaaukning 1973-1974 varð i
sveitarfélögum, sem talin eru
blönduð byggö^eða 2,90%, en
0,36% fækkun i strjálbýlissveit-
arfélögum. 1 Reykjavik fjölgaði
Ibúunum um 0,39%, sem er 332
Ibúa aukning, en milli áranna
1972 og 1973 varð íbúaaukningin
0,42%. 1 öðrum hreinum þétt-
býlissveitarfélögum fjölgaði um
2,18% 1973-1974. tbúum fjölgaði
hlutfallslega meira I svo nefnd-
um stærri þéttbýlisstöðum, utan
Reykjavikur, eða um 2,18%, þá
er átt viö þéttbýlisstaði, meö
1000 ibúa eöa fleiri.” Þetta er
niöurstaða skýrslu frá Fjörð-
ungssambandi Norölendinga.
Samkvæmt bráðabirgðatölum
Hagstofu Islands þ. 1. des. 1974
voru tslendingar 216172 talsins.
Þeim hefur fjölgað um 2673 eða
1,25%, miðað við endanlegar
mannfjöldatölur fyrir 1973. Hins
vegar, ef miðað er við bráða-
birgöatölur um íbúafjölda 1/12
1973 er fjölgunin 1973-1974 3102
manns eða 1,46%. Það skal þó-
tekið skýrt fram, að við endan-
legt manntal fyrir 1974, sem
ekki liggur fyrir fyrr en á miðju
ári 1975, verða ýmsar breyting-
ar til og frá á Ibúatölu einstakra
sveitarfélaga.
Á Reykjanesi, þar með talin
Kópavogur og Seltjarnarnes,
varð ibúaaukningin 1675 manns
eða um 3,98%. Þetta er heldur
meiri aukning en milli áranna
1972 og 1973, en þá var fjölgunin
um 2,72%. Hlutfallslega mest
fjölgun var i Mosfellssveit
20,99%. tbúafjölgun varð þó
mest i Hafnarfirði eða um 469
manns.
Fækkun i þéttbýli undir
Jökli.
A Vesturlandi hefur ibúum
fjölgað um 139, sem er 1,02%
aukning frá fyrra ári. Þessi
Ibúaaukning er heldur neðan við
landsmeðaltal, sem er 1,25%.
Þetta er minni aukning en 1972-
1973 en þá var aukningin á
Vesturlandi 1,84%. I hreinu
þéttbýli fjölgaði aðeins um
0,75% og er skýringin sú, að
m.a. var nokkur ibúafækkun i
Ólafsvfk, á Hellissandi og á Rifi.
Hlutfallsleg fjölgun var mest I
blandaðri byggö eða 3,55%. t
Laxárdalshreppi, þar sem er
Búðardalskauptún, fjölgaði Ibú-
um um 5,69%, en I Eyrarsveit
um 2,51%. t strjálbýli varö
fjölgun um 0,87%, sem er stórt
frávik frá landsmeðaltali, sem
er 0,36% fækkun. tbúaaukning
þar varð mest i Hauka-
dalshreppi eða 12,50%, en
minnst f Klofningshreppi, fækk-
un um 11,11%.
Ibúafækkun á Vest-
fjörðum.
tbúum hefur fækkað á Vest-
fjörðum milli áranna 1973 og
1974 um 52 eða um 0,52%. Milli
áranna 1972 og 1973 fjölgaði ibú-
um á Vestfjörðum aftur á móti
um 0,58%. t hreinu þéttbýli
fækkaði um 46 eða 0,68%. Mest
munar um þá ibúafækkun, sem
varð á tsafirði, 68 manns, sem
er 2,18% fækkun. Hlutfallslega
fjölgaði ibúum mest á Suðureyri
við Súgandafjörð eða um 3,13%.
Hlutfallslega varð fækkun mest
á Flateyri eða 5,43%. Fækkun
varð I blandaðr; byggð um 12
manns eða 0,87%. t Tálkna-
fjarðarhreppi fjölgaði ibúum
um 3,41%, en fækkaði i öðrum
sveitarfélögum með blandaða
byggð og mest i Bæjarhreppi
eða um 0,20%. Hins vegar varð
dálitil ibúaaukning i strjálbýli
eða um 6 ibúa, sem er 3,32%,
sem er betra en landsmeðaital.
Hlutfallslega mest ibúaaukning
varð I Gufudalshreppi, 8,96%. 1
Hrófbergshreppi var 15,91%
fækkun íbúanna.
Tæp meðaltalsf jölgun á
Norðurlandi.
A Norðurlandi fjölgaði ibuum
milli áranna 1973-1974 um 376
manns eða 1,13%, sem er rétt
fyrirneðan landsmeðaltal. Milli
áranna 1972 og 1973 fjölgaði hins
vegar um 1,85% eða 604 ibúa. t
hreinu þéttbýli fjölgaði 1973-1974
um 345 manns eða 1,50%, en
milli áranna 1972 og 1973 fjölg-
aði I sama þáttbýli um 682 ibúa
eða 3,06%. Dregið hefur veru-
lega úr ibúafjölgun á Norður-
landi milli áranna 1973 og 1974.
tbúaf jölgun 1973-1974 er aftur á
móti svipuð og á milli áranna
1971 og 1972, en þá fjölgaði ibú-
um um 308 manns, sem var
0,95%.
Ibúaaukning á Akur-
eyri
Mesta Ibúaaukning i hreinu
þéttbýli á Norðurlandi var á
Akureyri eða um 163, sem er
1,42%. Hins vegar var mest
hlutfallsleg ibúaaukning á
Skagaströnd, 26 ibúar eða
4,56%, Hofsósi 11 ibúa eða 4,18%
og á Blönduósi um 29 ibúa eða
3,83%. Fækkun er aftur á móti á
Hvammstanga um 1 ibúa eða
0,25% og i Hrísey um 4, sem er
1,35%.
Þróunin hagstæðust á
Skagaströnd og Hofs-
ósi.
Þessi þróun er mjög athyglis-
verð. A Skagaströnd, þar sem
nú fjölgar um 4,56%, fjölgaði
einnig um 4,97% milli áranna
1972 og 1973, en á milli áranna
1971 og ’72, fækkaði ibúum um
2,51%. A Hofsósi hefur það gerzt
I fyrsta skipti i mörg ár, að
veruleg Ibúaaukning hefur orðið
i sveitarfélaginu. Frá árinu 1960
og til ársins 1973 hafði ibúum
þar t.d. fækkað um 46, sem er
um 15% fækkun. A Blönduósi,
Dalvik, Þórshöfn og Grimsey
hefur einnig orðið veruleg hlut-
fallsleg ibúafjölgun 1973-1974.
Blönduð byggð eflist á
Norðurlandi.
tbúum i blandaðri byggð á
Norðurlandi fjölgaði um 51, sem
er 2.10% fjölgun frá fyrra ári.
Mest var hlutfallsleg ibúaaukn-
ing i Seyluhreppi 12 ibúar eða
4.94% og i Svalbarðsstrandar-
hreppi um 11 ibúa eða 4.66%
aukning.
Lltilsháttar fækkun varð I
Grýtubakkahreppi eða 4 Ibúar,
sem er 1,05% fækkun og i Skútu-
staöahreppi um 4 ibúa, sem er
0,80 fækkun.
t strjálbýli á Norðurlandi
fækkaði um 20 manns 1973-1974
og er það 0,25% fækkun, en
landsmeðaltal er 0,36%. í öxna-
dalshreppi fjölgaði mest hlut-
fallslega eða um 8,25%, sem er
aukning um 8 ibúa. 1 Skarðs-
hreppi I Skagafirði fjölgaði um 6
Ibúa eða um 5,94%. Ibúafækkun
I strjálbýli var svo að segja öll i
Áshreppi um 13 ibúa og I Vind-
hælishreppi um 5 ibúa. Samtals
um 18 ibúa. Hlutfallsfækkun i
Ashreppi er 8,44% og i
Vindhælishreppi 6,49%.
Afturkippur i búsetu-
þróun Austurlands
tbúum á Austurlandi fjölgaði
1973-1974 um 134 eða 1,14%, sem
er nálægt landsmeðaltali. Milli
áranna 1972 óg 1973 fjölgaði ibú-
um þar hins vegar um 286, sem
er 2,49 % aukning. Hér er um
mikið frávik að ræða milli ára. t
hreinu þéttbýli varð ibúaaukn-
ing 1,31% eða um 99 manns.
Verulega fjölgun ibúa var ekki
um að ræða, nema Höfn i
Hornafirði, 6,46% eða 71 ibúa,og
á Egilsstöðum, 4,87% eða 40
Ibúa. 1 fjórum af niu hreinum
þéttbýlisstöðum varðhins vegar
um fækkun að ræða, á Stöðvar-
firði 1,28% fækkun, á Neskaup-
stað l,25%,Seyðisfiröi 0,43% og
á Eskifirði 0,41% fækkun. tbú-
um I blandaðri byggð fjölgaði
um 27 eða 1,54%. Mest varð
hlutfallsaukning i Fellahreppi
eða 10,84%. Ibúum i strjálbýli
fjölgaði um 8, sem er 0,33%
aukning og er jákvæð þróun
miðað við landsmeðaltal. I
Seyðisfjarðarhreppi fjölgaði
Ibúum um 15,79% og i Hjalta-
staðahreppi um 11.61%. t Norö-
fjarðarhreppi varð aftur á móti
hlutfallslega mest íbúafækkun
eða 8,04%.
Samanburður milli
Norðurlands vestra og
Norðurlands eystra
Á Norðurlandi vestra f jölgaði
Ibíium milli áranna 1973 og 1974
um 80, sem er 0,80%. Milli ár-
anna 1972 og 1973 var fjölgun
meiri eða um 129 íbúa, sem er
1,29%. Heldur hefur þvi dregið
úr ibúafjölgun á Norðurlandi
vestra og er landshlutinn 0.33%
neðan við landsmeðaltal. Þétt-
býli hefur vaxið um 1,77%, sem
er 103 Ibúa aukning og blönduð
byggö um 4,52% eða um 22 Ibúa.
tstrjálbýli á Norðurlandi vestra
hefur fækkað um 45 manns eða
1,21%.
Á Norðurlandi eystra var
ibúafjölgun 1973-1974 296 Ibúar
eða 1,27%, sem er 0.14% yfir
Norðurlandsmeðaltali. Þéttbýli
óx um 1,41% eða 242 ibúa og er
0,09% neðan viö þéttbýlismeðal-
tal á Norðurlandi. tbúum i
blandaðri byggð fjölgaði um
1,49% og ibúum i strjálbýli um
0,60% eða 25 ibúa.
Leiðréttingar á ibúatali
i Vestmannaeyjum
A Suðurlandi varð breytingin
milli áranna 1973 og 1974 sú, að
ibúum fjölgaði um 68, sem er
aðeins 0,37% aukning. Þetta er
ekki óeðlileg þróun vegna leið-
réttinga á manntali Vest-
mannaeyja. A milli áranna 1972
og 1973 fjölgaði einnig aðeins
um 0,33% eða 60 ibúa. t hreinu
þéttbýli á Suðurlandi fækkaði
Ibúum um 292 eða 3,21%. Á
Selfossi fjölgaði ibúum samt
verulega eða um 195, sem er
7,02% aukning. t Hveragerði
fjölgaði ibúum um 4,24%. tbú-
um á manntali i Vestmannaeyj-
um fækkaði verulega eða um
521, sem er 10,62% fækkun.
Þessi Ibúafækkun i Vestmanna-
eyjum stafar af leiðréttingu
manntals, eftir gosið, þar sem
ibúum með lögheimili i Vest-
mannaeyjum en búsetu annars
staðar var gefinn kostur á að
færa lögheimili til búsetustaðar.
í blandaðri byggð fjölgaði um
229 ibúa eða 5,17%. Mest varð
fjölgunin i ölfushreppi um 118
manns eða 11,91%. Þess er að
geta að i ölfushreppi er
Þorlákshöfn. I strjálbýli fjölg-
aði einnig um 2,66% eða um 131
ibúa. Þróunin er sú, að fækkun
hefur örðið i meiri hluta strjál
býlishreppanna á Suðurlandi,
en i einum hreppi, þ.e.
Asahreppi,hefur fjölgað um 140
manns, sem er 85,89% aukning.
tbúafjölgunin i Ásahreppi er
vegna starfsemi við Sigöldu-
virkjun.
Breytt staða lands-
byggðarinnar
Ljóst er að ibúum á landinu
hefur fjölgað álika mikið miiii
áranna 1973 og 1974 og milli ár-
anna 1972 og 1973. Hins vegar
hefur ibúaaukningin orðið mun
minni en árið á undan i öllum
landshlutum nema Reykjanesi.
Reykjanes hefur bætt mikið við
sig hlutfallslega og ibúaaukning
hlutfallslega séð hefur einnig
minnkað i Reykjavik.
Þetta leiðir i ljós þá stað-
reynd, að Reykjavik er nú nær
fullbyggð, en sá fólksfjöldi, sem
enn streymir utan af
landsbyggðinni, sezt nú að i
Hafnarfirði, Kópavogi,
Mosfellssveit og þéttbýlis-
stöðum á Suðurnesjum i stað
Reykjavikur áður.
Búseturöskunin mæld
tbúum landsins fjölgaði um
2673 milli áranna 1973 og 1974.
Þar af fjölgaði ibúum á Reykja-
nesi um 1675. t landshlutum
utan Reykjaness fjölgaði ibúum
alls um 998. Gert er ráð fyrir að
Ibúum á Reykjanesi fjölgi um
1,21% eða 529 ibúa, sem er
aukning innan landshlutans, en
1146 ibúar eru aðfluttir. Með
samanburði á ibúahlutföllum
landshlutanna 1973 og 1974 má
finna út með tilliti til hlutfalls-
legrar fjölgunar eða fækkunar
raunverulegar tölur yfir bú-
seturöskun.
tbúahlutfall Reykjavikur var
39,50% árið 1973 og 39,17% árið
1974. Hlutfall Reykjavikur hefur
þvi dregizt saman um 0,33.
Þetta jafngildir að til Reykja-
ness hafi farið 713 ibúar. Ibúa-
hlutfall Vesturlands hefur
minnkað um 0,01 sem svarar til
missis 22ja Ibúa. A Vestfjörðum
er Ibúahlutfall árið 1974 0,09
lægra en árið 1973, þannig að
Vestfirðirhafa tapað 194 ibúum.
Mismunur á ibúahlutföllum
Noröurlands er 0,01' og hefur
Norðurland þvi misst 22 Ibúa til
Reykjaness. Hlutfalla-
mismunur Austurlands er
einnig 0,01, sem jafngildir 22
ibúum. Á Suðurlandi er mis-
munur Ibúahlutfalla 0,08 og er
það búseturöskun um 173 ibúa.
Samdráttur i sumum
þéttbýlisstöðum
t sumum þéttbýlisstöðum úti
m
á landsbyggðinni, þar sem ibú-
um fjölgaði verulega milli ár-
anna 1972 og 1973,er nú komin
stöðnun I búsetuþróun. í sam-
bandi við þetta má álykta að
ekki séu fyrir hendi I bili
aðstæður til frekari ibúafjölg-
unar. Þar er helzt að nefna aö
húsnæði sé ofnýtt og húsnæðis-
ekla standi I vegi fyrir
búsetuaukningu. Ennfremur að
þau atvinnutækifæri sem sköp-
uðust við komu stórvirkra at-
vinnutækja séu fullnýtt. Likleg-
ast er að hér ráði mestu hið
einhæfa atvinnuval I þéttbýli
landsbyggðarinnar. Meðan öll
þjóðaraukningin leitar til úr-
vinnslu og þjónustugreina er
ljóst að byggðaþróun verður
ekki snúið við landsbyggðinni i
haga fyrr en þessar atvinnu-
greinar dreifast um landið.
Betur má, ef duga skal
A árunum frá 1970-1974 hefur
þvi landsmönnum fjölgað um
11594 eöa 1,39% á ári. Fjölgun
landsmanna 1973-1974 um 1,25%
gefur þvi neikvætt frávik um
0,14 frá árlegri ibúaaukningu
frá 1970.
t yfirliti um búsetuþróun á ár-
unum 1940-1973 sem Fjórðungs-
sambandið birti á siðastliðnu
ári stóð eftirfarandi: „Þegar
litið er yfir búsetuþróun á land-
inu timabilið 1940-1973,sem tekið
var til athugunar, sést, að fyrst
nú á milli áranna 1972 og 1973
hefur náðst nokkurt jafnvægi
milli Suðvesturlandsins, þ.e.
Reykjavikursvæðis og Reykja-
nessvæðis og annarra lands-
hluta.” Nú á milli áranna 1973
og 1974 var hlutfallsleg aukning
ibúa minni en 1972-1973, þótt
raunveruleg fjölgun ibúa sé
ámóta mikil.
Landsbyggðin hefur að sinni
tapaö niður þvi forskoti, sem
hún virtist vera að ná og liggja
til þess ýmsar ástæöur eins og
drepið var á hér að framan. Nú
eru erfiðleikatimar hjá þjóðinni
og fyrirsjáanlegur samdráttur á
ýmsum sviðum. Kemur þessi
samdráttur fyrst niður á ýms-
um úrvinnslugreinum s.s. bygg-
ingariönaði. Þvi er augljóst að
leita veröur allra ráða til að
tryggja fulla atvinnu og áfram-
haldandi góð lifskjör á landinu,
ella kemur rót á fólkið i byggð-
arlögum úti á landsbyggöinni,
sem heldur uppi þjóöarfram-
leiðslunni.
Fjórðungssamband Norðlendinga:
ÁLAGNING ÚTSVARA,
AÐSTÖÐUGJALDS OG
FASTEIGNASKATTA
Helmingshækkun 1974
Nýlega hefur Fjórðungssam-
band Norðlendinga lokið við að
gera yfirlitsskýrslu um álagningu
útsvara, fasteignask. og aðstöðu-
gjalda fyrir 1972-1974. A þessu
árabili hækkaði álagningin um
75% I landinu I heild. Arið 1974
varð 48.1% hækkun á álagningu i
landinu. Fasteignaskattar hækk-
uðu um 33% og voru 1.129 millj.
kr. Aðstöðugjöld hækkuðu um
77% og voru 983 millj. kr. Útsvör
hækkuðu minnst eða um 47% og
voru 4546 millj. króna. Heildar-
álagning 1974 var 6.658 millj. kr.
Tvöföldun álagningar á
Austurlandi
Sé litiö á timabilið 1972-1974
sem eina heild, kemur i ljós, að
álagning hefur hækkað um 98.7%
á Austurlandi, sem er 23.7% fram
yfir landsmeðaltal. Vesturland er
litið lægra en Austurland og er
þar 97.2% hækkun, eða 22.2%
fram yfir landsmeðaltal. Næstir i
röðinni eru Vestfirðir með 92.6%
eða 17.6% fram yfir landsmeðal-
tal, þar næst kemur Norðurland
með 83.3% og 8.3% fram yfir.
Reykjanes er með 83.2% eða 8.2%
fram yfir meðaltal. Suðurland er
með landsmeðaltal 75%. Reykja-
vik er með 65.1% aukningu', sem
er 9.9% undir landsmeðaltali.
Skýringamar á þessari miklu
aukningu I hinum ýmsu lands-
hlutum er m.a. sú, að sveitarfélög
hafa i vaxandi mæli beitt fullum
álagningarheimildum, enn frem-
ur hefur orðið mikil tekju- og
veltuaukning. A Austurlandi
hækkuðu útsvör 1972-1974 um
108% og aðstöðugjöld um 100%.
Meöaltalsaukning á þessum ár-
um erhækkun útsvara um 80% og
aðstöðugjalda um 114%.
Álangingartekjur á ibúa
hæstar i Reykjavik
Samanlagður fasteignaskattur,
aðstöðugjöld og útsvör 1974 voru
31.185kr. á hvern ibúa landsins og
höföu hækkað um 46% milli ára.
Álagningin var mest á hvern ibúa
i Reykjavík eða 36841, og hækkaði
á milli ára um 42.5%. Reykjavik
fékk 46.7% af álagningartekjum i
landinu, sem er 7.5% fram yfir
ibúahlutfallið, sem er 39.2%.
Þessi tilfærsla er 5676 kr. á mann
eða 479.674 þús. kr„ sem svarar
til 15.3% álagningartekna borgar-
innar. t hlut Reykjavikur koma
52.3% af öllum fasteignasköttum i
landinu, sem er 13.1% fram yfir
hlutfall i ibúatölu. Hlutur Reykja-
vikur i álagningu aðstöðugjalda
er 57.2%, sem er 18% fram yfir
Ibúahlutfall borgarinnar. útsvör-
in eru 43% af landsheild, sem eru
aðeins 3.8% fram yfir Ibúahlut-
fall. t Reykjavik eru flestar opin-
berar byggingar, og þar eru flest
stærstu fyrirtæki landsins. Þar á
heimili mest öll heildverzlun og
meiri háttar þjónustustarfsemi
landsins. Þetta forskot, þrátt
fyrir að Reykjavik beitir aðstöðu-
gjöldum vægilega, skapar borg-
inni auknar álagningartekjur á
hvem ibúa til ýmiss konar upp-
byggingarstarfsemi, fram yfir öll
önnur sveitarfélög landsins. Ef
Reykjavik beitti aðstöðugjöldum
að fullu, eins og mörg sveitar-
félög neyðast til að gera, myndi
þessi munur verða enn meiri
borginni i hag.
Aukningin mest i bland-
aðri byggð
Hækkun álagningar i hreinu
þéttbýli 1974 er 47.6%, sem er
lægri en landsmeðaltal. Hins veg-
ar er aukning i blandaðri byggð,
þ.e. smærra þéttbýli, 57.1% og i
strjálbýli 49.1%, sem er aðeins
hærra en landsmeðaltal. Aukning
álangingar i sveitarfélögum með
smærra þéttbýli var mest á Vest-
fjörðum 1974, eða 66%, en minnst
á Norðurlandi — 37%. 1 strjálbýl-
um sveitarfélögum var aukningin
einnig mest á Vestfjörðum, 689^
en minnst á Norðurlandi 44%.
Þrátt fyrir þessa aukningu i
blandaöri byggð er álagningin I
þéttbýlissveitarfélögum kr. 7929
hærri á Ibúa en I hreinu þéttbýli.
Hins vegar minnkar þetta bilið á
milli blandaðrar byggðar og þétt-
býlis með hverju ári. Bæði er það,
að tekjustigið hækkar, og að
sveitarfélögin nota I vaxandi
mæli fullar álagningarheimildir.
Eftirtektar vert var, að 1974
hækkaði álagning i öðrum þétt-
býlissveitarfélögum en Reykja-
vik um 52-54% en i Reykjavik að-
eins 43%. Þetta bendir augljós-
lega til þess að gjaldstofnar
sveitarfélaga utan Reykjavikur
hafa vaxið tiltölulega meira á ár-
inu.
Hlutfall álagningar næst
ibúahlutfalli á Vest-
fjörðum
A Vestfjörðum eru 4.6% ibúa
landsins, ern þar er 4.1% af
heildarálagningu á landinu. Þessi
tilfærsla svarar til 0.5% af lands-
álagningu 33.289 þús. kr. Hefðu
álagningarheimildir verið notað-
ar til hins ýtrasta mætti leggja á
6.5 millj. kr. hærri útsvör og 2.3
millj. kr. i fasteignasköttum, eða
vannýttir tekjustofnar 8.8 millj.
kr. Álagning miðað við hvern
ibúa á Vestfjörðum er 3848 kr.
lægri — en landsmeðaltal. Mest
er frávikið i fasteignasköttum,
þar vantar 2316 kr. á ibúa til að ná
landsmeðaltali. Þetta stafar bæði
af þvi að tiltölulega meira er af
fasteignaskatti i lægri gjaldflokk-
um og að einhverju leyti i mis-
mun á fasteignamati. Það at-
hyglisverða er að útsvarstekjur i
þéttbýli á Vestfjörðum eru 862 kr.
hærri á ibúa en landsmeðaltal
þéttbýlis er. t blandaðri byggð er
sami munur kr. 170 á ibúa.
Álagningartekjur lægri
en íbúahlutfall
Greiniiegt er að frá 1972 til 1974
hefur bilið á milli álagningarhlut-
falls og ibúahlutfalls farið minnk-
aridi. Þetta þýðir að meiri jöfnuð-
ur er að nást á milli sveitarfélaga
um álagningarmöguleika. Hins
vegar er ennþá um veruleg frávik
að ræða 1974. A Vesturlandi er
frávikið 1.2% eða 79.894 þús. kr.
Alagning á ibúa á Vesturlandi er
kr. 5772 þús. undir landsmeðal-
tali. Þéttbýlið er kr. 3319 undir
þéttbýlismeðaltali á Ibúa. Blönd-
uð byggð er um landsmeðaltal.
Vanálögð útsvör og fasteigna-
skattar voru 18.6 millj. kr. Á
Austurlandi er frávikið 1% eða
66.578 þús. kr. Alangingartekjur á
Ibúa eru kr. 4176 lægri en lands-
meðaltal á Austurlandi. Vannýtt-
ir tekjustofnar eru 12.3 millj. kr.
Á Suðurlandi er frávikið 1.3% eða
86.552 þús. kr. Álangingartekjur á
Ibúa eru 4946 kr. undir lands-
meðaltali. Vanálögð útsvör og
fasteignaskattareru á Suðurlandi
32.5 millj. króna. Alangingartekj-
ur eru 1824 kr. á ibúa umfram
landsmeðaltal I blandaðri byggð
á Suðurlandi og 2101 kr. i strjál-
býli Suðurlands. Frávikið i álagn-
ingu miðað við ibúahlutfall er
0.8% á Reykjanesi, alls kr. 53.263
þús.
Norðurland lægst miðað
við ibúahlutfall
Frávik á milli álagningarhlut-
falls og ibúahlutfalls er 2.9% á
Norðurlandi, sem svarar til
193.078 þús. króna. Vannýttar
álagningatekur af útsvörum og
fasteignasköttum eru 29.4 millj.
kr. Hækkun álagningartekna
1974 er undir landsmeðaltali.
Sérstaklega er aukningin i bland-
aðri byggð verulega undir meðal-
tali. Hækkun álagningar 1974 er
mest á Ólafsfirði 60%, næst er
Dalvik með 57% hækkun og svo
Húsavik með 55%. Álangingar-
tekjur á Akureyri hækkuðu um
42.5%, sem er lægra en i Reykja-
vik og mun lægra en landsmeðal-
tal. Hækkun álagningartekja á
Sauðárkróki er 50% sem er um
landsmeðaltal. A Siglufirði höfðu
álagningartekjur hækkað um
40%. Meðaltalshækkun i kaup-
stöðum á Norðurlandi var 45.6%
sem er undir landsmeðaltali.
Meðaltalshækkun i sýslum
Norðurlands var 50%, sem er að-
eins meira en landsmeðaltal.
Þéttbýli Norðurlands
undir meðaltali
Meðalálagning á ibúa i þéttbýli
Norðurlands, þ.e. hrein þéttbýlis-
sveitarfélög, er kr. 3966 undir
landsmeðaltali. Þetta svarar til
álagningarmismununar 91.075
þús. og svarar til 13.4% af álagn-
ingartekjum i þéttbýli á Norður-
landi. Þetta er sérstaklega at-
hyglisvert, þar sem þéttbýlis-
sveitarfélög nota álagningar-
heimildir að fullu. Frávikið frá
landsmeðaltali er mest á Siglu-
firði, eða 9.141 kr. á ibúa, og svar-
ar til 37% álagningartekna. A
Ólafsfirði vantar 8857 kr. miðað
við ibúa eða 36% af álagningar-
tekjum. Mismunurinn á Dalvik er
5613 kr. á ibúa,sem svarar til 20%
álagningartekna. Sauðárkrók
vantar 3259 kr. á ibúa, sem svarar
til 11% álagningartekna. A Akur-
eyri vantar 2429 kr. á ibúa til að
ná landsmeðaltali þéttbýlis og
svarar það til 8% af álagningar-
tekjum. Munurinn á Húsavik er
minnstur, eða 1787 kr. á ibúa, sem
er 6% álagningartekna. Það sem
einkennir mest álagningu i þétt-
býli Norðurlands er hve fast-
eignaskattar hafa litið hækkað,
enn fremur að hækkun útsvara og
aöstöðugjalda er rétt i meðallagi.
t fljótu bragði virðist svo að
tekjuaukningin 1973 hafi ekki haft
eins snögg áhrif i þéttbýli Norður-
lands og i öðrum landshlutum. Þá
er ijóst, að ekki hefur orðið eins
mikil breyting með hækkun
gjaldstiga i álagningu og i öðrum
landshlutum.
Reykjavlk dregur frá
nágrannasveitarfélög-
um
Svo virðist sem Seltjarnarnes
og Garðahreppur séu sérstök
hátekjusveitarfélög. Alangingar-
tekjur af útsvörum á Seltjarnar-
nesi eru 2032 kr. hærri á ibúa en i
Reykjavik og I Garðahreppi eru
álagningartekjur af útsvörum
1217 kr. hærri á ibúa. Hins vegar
eru útsvarstekjur á ibúa lægri en
i Reykjavík, i Kópavogi 1105 kr., i
Hafnarfirði 1028 kr. og i Mosfells-
sveit 1014 kr. Það sem gerir mis-
muninn mestan er frávikið á fast-
eignasköttum og aðstöðugjöldum
miðað við íbúa. Álangingartekjur
á Ibúa i Kópavogi er 7968 kr. lægri
en i Reykjavik. Þetta frávik svar-
ar til 27.5% álagningartekna i
Kópavogi 1974. I Garðahreppi
vantar 5952 kr. til að ná meðaltali
Reykjavikur. Þetta svarar til
19.2% álagningarinnar. I Mos-
fellssveit er munurinn 5620 kr. á
Ibúa. Þetta er 17.9% af álagningu
1974. A Seltjarnarnesi er munur-
inn 5567 kr. á ibúa og 17.7% af
álagningu 1974. í Hafnarfirði
vantar 5405 kr. til að ná meðaltali
Reykjavikur, það svarar til 17.7%
álagningarinnar 1974. Heildar-
tilfærslan er 191.845 þús. kr. og
svarar til 2274 kr. á hvern ibúa
Reykjavikur.Yfirburðaaðstaða
Reykjavikur til álagningar á fast-
eignasköttum og aðstöðugjöldum,
vegna atvinnuframfæris ibúa
nágrannasveitarfélaganna, hlýt-
ur að skerða álagningarmögu-
leika þeirra. Með sama hætti
hefur Reykjavik miklar
álagningartekjur af atvinnu-
rekstri, sem þjónar öllu landinu.
Álagningarhæstu
sveitarfélögin eru á
Suðurnesjum
Eftirtektarvert er að aðstöðu-
gjöld og fasteignaskattar eru
hærri miðað við Ibúa i Njarð-
vikurhreppi en tiðkast annars
staðar á landinu. Alagning á ibúa
I Njarðvikurhreppi er 7683 kr.
hærri en landsmeðaltal. 1
Grindavik er útsvarsálagning
miðað við ibúa 3573 kr. hærri á
Ibúa en landsmeðaltal er. Alagn-
ing I Keflavik er sem næst lands-
meðaltali, en i Miðneshreppi og
Gerðahreppi mun hún vera hærri
en I blandaðri byggð að meðal-
tali. Það er fullkomlega ljóst, að
aðstaða sveitarfélaga á Suður-
nesjum til tekjuöflunar er mun
betri en er úti um landið.