Tíminn - 29.04.1975, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 29. april 1975.
TÍMINN
9
r

Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri: Helgi H.
Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Rit-
stjórnarskrifstofur I Edduhúsinu við Lindargötu, simar
18300 — 18306. Skrifstofur i Aðalstræti 7, simi 26500 — af-
greiðslusimi 12323 — auglýsingasimi 19523. Verö I lausa-
sölu kr. 35.00. Askriftargjald kr. 600.00 á mánuði.
Blaöaprent h.f.

Togaraverkfallið
1 megindráttum hefur tekizt að koma i veg fyrir
verkföll i landinu fram að þessu, þótt samningar
þeir, sem gerðir hafa verið, séu að visu aðeins til
bráðabirgða. Alvarlegt frávik er þó, að togararn-
ir af stærri gerðinni hafa stöðvazt og liggja nú
bundnir við bryggjur.
Með þessu verkfalli er mikilvirkum atvinnu-
tækjum, alls tuttugu og tveimur togurum, kippt
út úr verðmætaöfluninni, samtimis gjaldeyris-
þröng i landinu. Blóminn úr fiskimannastétt
stærstu bæja landsins biður átekta, vinnslustöðv-
ar i landi skortir hráefni, og mikill fjöldi fólks,
sem þangað hefur sótt atvinnutekjur sinar,
stendur uppi verkefnalaus. Margt af þessu fólki
má áreiðanlega illa við þvi að missa laun sin til
langframa. Þorri þess mun þurfa alls sins við til
þess að sjá sér og heimilum sinum farborða.
Svipað á vitaskuld við um sjómennina sjálfa.
Hagur útgerðarfyrirtækjanna mun eirinig fljótt
hallast, ef allir þessir togarar, sem hver um sig
kostar mörg hundruð milljónir króna, liggja i
höfn til langframa, og fyrir þau bæjarútgerðar-
fyrirtæki, sem eiga marga togara hvert af þess-
ari gerð, verða horfurnar fljótt iskyggilegar. Auk
þess hlýtur verkfallið að draga þann dilk á eftir
sér, að verulegur dráttur verður á samningsgerð,
að tekjustofnar til útsvarsálagningar á næsta ári
skerðast til muna. Þetta mun einkum koma hart
niður, þar sem togaraútgerð bæjarfélags og
fiskvinnsla i sambandi við hana er hvað veiga-
mestur þáttur i atvinnulifinu, svo sem er á Akur-
eyri.
Togaraverkfallið veldur þess vegna ekki aðeins
samdrætti i gjaldeyrisöflun og skerðingu á at-
vinnutekjum mikils fjölda manna, sjó-
manna og fiskvinnslufólks, um stundarsakir,
heldur mun það segja til sin á ókomnum misser-
um, þar sem hvort tveggja ber að samtimis, af-
leiðing aukins halla á togurum bæjarfélaga og
lægri útsvarsstofnar en orðið hefði, ef allt hefði
verið með felldu.
Verkföll eru ávallt dýr, jafnvel þótt það séu
ekki hin mikilvægustu atvinnutæki sem stöðvast.
Togaraverkfallið veldur hinum þyngstu búsifj-
um, að ef ekki tekst að leysa það mjög fljótlega.
Hver verkfallsdagur kostar einstaklingana, sem
það bitnar á, útgerðarfyrirtækin, bæjarfélögin og
þjóðina alla stórfé. Þess vegna riður mjög á þvi,
að sem fyrst verði leitað allra tiltækra ráða til
þess að koma á viðunandi sáttum, svo að á ný
verði kveikt á vélum þessara skipa, sem legið
hafa myrkvuð i höfn siðan á fimmtudagskvöldið,
að öll ljós á þeim voru slökkt samtimis, og þau
geti haldið aftur á miðin.
Vafalaust er þeim, sem fram úr málum eiga að
ráða, mikill vandi að höndum færður að stilla svo
til, að hnúturinn rakni, eins og málum er háttað.
En hins er að gæta, að það er tjónið mest, ef verk-
fallið leysist ekki hið bráðasta.
—JH
Karl Lavrencic, The Scotsman:
Arabar verja fé til
framkvæmda í Súdan
Súdanmenn hugsa gott til eflingar atvinnulífsins
og kyrrð ríkir í stjórnmálunum
Hálf önnur milljón flóttamanna hefur snúið aftur til heimkynna sinna I Súdan, en fólkið hraktist það-
an I langvarandi og blóöugri borgarastyrjöld.
um hefir þegar runniö til
landsins og verið varið i fram-
kvæmdir, sem þar eru I gangi.
Er þar meðal annars um að
ræða aukna sykurrækt og
sykurhreinsun. Má til dæmis
nefna framkvæmd eina, sem
fyrirtækið Lonrho i London
stendur að i félagi viö rikis-
stjórnina i Súdan, en fjár-
málamenn frá Kuwait og
Japan leggja fram fé.
Ætlunin er, að fyrirtæki
þetta framleiði sykur og á
framleiðslan að vera komin
upp i 350 þúsund smálestir af
hvitum sykri árið 1979. Sagt er
og, að þetta verði stærsta
sykurræktarfyrirtæki i heimi
og stofnkostnaður nemi um
180 milljónum dollara.
FÉ frá Kuwait hefir einnig
verið lagt fram til byggingar
sykurhreinsunarstöðvar, sem
á að hreinsa 120 þúsund smá-
lestir af sykri á ári. Gert er
ráð fyrir, að sykurframleiðsl-
an i Súdan verði orðin fast að
milljón smálesta á ári um
1980. Þetta væri nálega tiföld-
un á núverandi sykurfram-
leiðslu landsins.
„Nokkurn tima tekur eðli-
lega að koma slikum áætlun-
um i framkvæmd”, sagði
Jaafar el Nimiery forseti við
mig I Khartoum. ,,En það
gleöur mig sannarlega, að
hinir oliuauðugu arabisku
bræður okkar skuli veita fjár-
festingu i landi minu forgang.
Við fáum nú þegar meiri fjár-
hagsaðstoð frá þeim en nokkr-
um öðrum”.
Forsetinn lauk lofsorði á að-
stoð Breta, en hún er nú orðin
allmikil siðan hafin var
greiðsla bóta fyrir þjóðnýtt
fyrirtæki i eigu Breta.
Nimiery forseta er einkar
hlýtt til Breta, að sumra sögn
vegna þess, að brezki kennar-
inn hans kenndi honum knatt-
spyrnu, sem hann hefir mikla
ánægju af og iðkar enn af og
til. Forsetinn heldur annars
með brezka knattspyrnuliðinu
Manchester United.
FORSETINN sagðist hafa
orðið fyrir vonbrigðum með
fjárhagsaðstoðina frá Banda-
ríkjunum. Við hana voru mikl-
ar vonir tengdar eftir að
Súdanbúar drógu úr hollustu
sinni við Sovétrikin og hurfu
frá vinstristefnu, en það var
gert eftir hina misheppnuðu
stjórnarbyltingu kommúnista
I júli 1971.
Ég innti hann eftir, hvort
gera bæri ráð fyri'f- nýrri
stefnubreytingu. Haföi ég þá
einkum i huga mjög mikil
mannaskipti i æðstu stöðum
að undanförnu. Meðal annars
hafa niu ráðherrar horfið frá
störfum og aörir tekið viö af
þeim. Forsetinn sagði þetta
ekki tákna stefnubreytingu og
ekki vera annað en manna-
skipti. Hann sagði suma
starfsmenn rikisstjórnarinnar
hafa lagt meiri stund á eflingu
eigin hags en traust og góð
tengsl við alþýðu manna.
Nimiery forseti kvaðst stað-
ráöinn i að fylgja áfram þeirri
stefnu að hlynna að einka-
rekstri og hvika hvergi frá
henni. Enda er þess naumast
að vænta, að Saudi-Arabar
yrðu ánægðir með ný stefnu-
hvörf i þessu efni.
NIMIERY hershöfðingi er
tvimælalaust virtur forseti og
vinsæll meðal þegna sinna.
Gifurlegur fjöldi fólks safnast
jafnan saman þegar hann
kemur fram opinberlega, en
það gerir hann bæði oft og viða
um land.
En forsetinn hefir setið að
völdum i sex ár og má þvi bú-
ast við tilraun til stjórnar-
byltingar hvenær sem er.
Þetta eykur þörfina á að afla
stefnu stjórnarinnar vinsælda
og fylgis, en það hlutverk er
ætlað fjöldahreyfingu, sem
nefnist Sósialistasamtök Sú-
dans.
FRIÐUR rikir i suðurhéruð-
um landsins og var þriggja
ára afmæli vopnahléssamn-
inga fagnaðnúna i april. For-
setinn vann mikið þrekvirki
þegar hann kom friði á og er
enn ómissandi af þeim sökum.
Sunnanmenn telja valdasetu
hans tryggingu þess, að frelsi
þeirra og sjálfræði verði virt.
Stundum eru að visu farnar
fjölmennar kröfugöngur og
fyrir getur komið, að til smá-
vægilegra óeirða komi i borg-
um eins og Juba, en þar er
gifurleg fjölgun fólks og
þrengslin ótrúleg. En þrátt
fyrir þetta verður að viður-
kenna, að friðurinn hefir verið
haldinn alveg furðulega vel.
Bæði rikisstjórn landsins og
alþjóðastofnanir eiga lof skilið
fyrir að koma þvi i kring, að
hálf önnur milljón hefir snúið
heim, ýmist úr útlegð erlendis
eða úr óbyggðum, siðan að
vopnahlé komstá. Flest þetta
fólk hefir fengið störf við land-
búnað.
RÍKISSTJÓRNIN I Súdan
lokaði nokkrum vændishúsum
I Khartoum um daginn og
stytti þann tima, sem
drykkjustofur mega vera opn-
ar. Þetta var gert til þess að
þóknast valdhöfum I Saudi-
Arabiu og sendimönnum
þeirra, en þeir gera mjög
strangar siðferðiskröfur.
Heimamenn létu hins vegar
nokkra óánægju i ljós.
Súdanbúar taka slikum
ákvörðunum rikisstjórnarinn-
ar yfirleitt þegjandi. Þeim er
ljóst, að vonir um skjótan bata
hins erfiða efnahagsástands
eru fyrst og fremst tengdar
við aðstreymi oliufjárins frá
Saudi Arabiu.
Sykurverð var hækkað i
desember i vetur og þá urðu
óeirðir i Khartoum. önnur
matvara er einnig dýr og oft
og einatt næsta torfengin, að
minnsta kosti i hinum af-
skekktari byggðarlögum.
Kreppu gætir greinilega i
Súdan. Ég tók til dæmis eftir
þvi einn daginn, að bilar
stjórnarstarfsmanna I Juba
voru ekki hreyfðir, enda
reyndust þeir allir bensinlaus-
ir.
VIRTIR sérfræðingar hafa
hins vegar fullyrt, að Súdan
gæti orðið mikilvægt korn-
forðabúr fyrir heimsbyggðina
ef nýttir væru skynsamlega
hinir miklu ræktunarmögu-
leikar um miðhluta landsins,
þar sem úrkoma er örugg og
næg. Viðáttumikið gresjubelti
teygir sig um landið frá norð-
vestri til suðausturs. Megin-
hluti þess er alveg sléttur og
þvi auðvelt að koma við mik-
illi vélvæðingu við jarðyrkj-
una.
Enn hafa ekki verið ræktað-
ir nema fjórar milljónir hekt-
ara á þessu svæði. Omar
Mukhtar, forstöðumaður oliu-
leitar og landmælinga, tjáði
mér, að yfir 80 milljónir hekt-
ara lands á gresjubeltinu væru
vel fallnar til ræktunar.
STOFNAÐUR hefir verið
allríflegur sjóður, sem nefnist
„Sjóður Araba til efnahags- og
félagslegra framfara”.
Starfsmenn hans luku fyrir
skömmu þriggja mánaða
könnunarferð um Súdan.
Miklar likur eru taldar á, að
sjóðstjórnin mæli með fjár-
festingu I akuryrkju og upp-
byggingu að upphæð um 1000
milljónir dollara að sögn.
Allmikið fé frá Arabarikjun-