Tíminn - 11.05.1975, Blaðsíða 6

6
TÍMINN
Sunnudagur 11. mai 1975.
Kaldaöarnes um aldamót
„Flóinn er flatur og ölfusiö
allt, æ, þar er leiöinlegt, skjól-
laust og kalt”, var eitt sinn
kveöiö I slagviörisrigningu. En
búsældarlegar eru þessar
breiöu byggöir og fögur fjalla-
sýn. Útlendingar eiga bágt meö
aö trúa þvi að svo viðlent lág
lendi og ræktanlegt sé til á
Islandi. Og frá ströndinni er
opið haf allt aö suöurheimskauts
isnum! Ungur las ég söguna um
krossinn helga I Kaldaðarnesi.
Agúst Þorvaldsson á Brúna-
stööur hefur sent mér 3 gamlar
myndir, eign Ólafs ögmunds-
sonar bónda i Hjálmholti i
Hraungeröishreppi I Flóa.
Mynd 1 er tekin af sýslumanns-
setrinu I Kaldaöarnesi um
siöustu aldamót . Móöurbróðir
Ólafs, Siguröur Ólafsson frá
Hjálmholti, var lengi sýslumaö-
ur I Arnessýslu og byggði húsiö.
I þessu húsi bjuggu slöan synir
hans, ólafur fyrst og svo Jón, en
hann var lengi skrifstofustjóri
Alþingis. A heimsstyrjaldarár-
unum siöari var hernámsliö
Breta og seinna Bandaríkja-
manna 1 þessu húsi, en i striös-
lok keypti Jörundur
Brynjólfsson alþingismaður
Kaldaöarnes og bjó i þessu húsi
þar til fyrir fáum árum. Eyþór
Einarsson, núverandi ábúandi I
Kaldaðarnesi, býr I þessu
gamla, stóra timburhúsi enn.
T.v. sést mikil timburskemma,
en t.h. sér á gamla bæinn. Bæöi
torfbærinn og timburskemman
eru löngu horfin. Jörundur
Brynjólfsson telur ibúöarhúsiö
byggt árið 1892.
Mynd 2 tekin 1897, sýnir
Ibúöarhúsiö I Hjálmholti, þá ný-
byggt. Heimafólk og gestir sjást
framan viö húsiö. Til hægri viö
Ibúöarhúsiö er smiöja hins þjóð-
kunna smiös Ólafs
Þormóössonar, sem lengi bjó
stórbúi I Hjálmholti. Skemma
sést viö hliö smiöjunnar. Til
vinstri á myndinni er heyhlaöa,
og viö enda hennar heygaröur
og sést þar á tvö gömul hey.
Þriöja myndin er af gömlum
hjalli I Hjálmholti. Hjallurinn
hefur staðiö þarna uppi á hól
mjög lengi og stóö hæst allra
húsa I Hjálmholti. Dyr snéru til
vesturs. Lágt klettabelti er
sunnan I hjallhólnum. Er vitaö
að hjallurinn stóð þarna þegar
Siguröur Gottsveinsson var
fangi hjá sýslumanninum Þórði
Sveinbjörnssyni. Hliöarveggir
hjallsins voru hlaönir úr grjóti
og torfi, en spónþak var á hon-
um. Nú stendur tóftin auö og
tóm, þvl aö gamli, góöi hjallur-
Hjallur i Hjálmholti um 1915
inn fauk I ofveðri fyrir nokkrum
árum. A myndinni, sem tekin
mun vera fyrir um 60 árum,
stendur Kristinn ögmundsson
hjá reiöhestinum Gylfa hjá
klettabeltinu sunnan við hjall-
inn. Þessir vinir, Kristinn og
hesturinn, eru fyrir löngu
gengnir til feöra sinna. 1
Hjálmholti bjuggu oft sýslu-
menn, t.d. Brynjólfur Sigurös-
son á dögum Fjalla-Eyvindar,
Þóröur Sveinbjörnsson, þegar
Kambsrániö var framið, og
seinna bjó þar um skeiö Páll
Melsted, síöar amtmaöur. ólaf-
ur ögmundsson er fjóröi maöur
sömu ættar, sem óslitiö hefur
átt og setiö jöröina. Hann
endurbætti og stækkaöi húsiö
fyrir rúmum 20 árum og hefur
búið I þvi þar til nú I marz aö
flutt var I nýtt steinhús.
Lltiö snöggvast á kort Guðm.
Gamallelssonar úr Hengladöl-
um. Koffortahestar eru orönir
sjaldgæf sjón! A kortiö er ritaö
fyrir rúmri hálfri öld.
Liklega er „nafnlausi bær-
inn” frá svipuðum tlma.
Kannast nokkur viö hann?
Konan á skautbúningi, sem
mynd var birt af I slðasta þætti,
er Sigriöur Hannesdóttir frá
Hleiðargaröi i Eyjafiröi. Mynd-
in tekin 1928.
Hengladalir
Hvaöa bær er betta?
r
Ingólfur Davíðsson:
Byggt og búið í
LXXIII
gamla daga