Tíminn - 13.05.1975, Síða 8

8
TÍMINN
Þriðjudagur 13. mai 1975.
Síðbúin svör deildar-
stjórans, sem Magnús
Kjartansson skipaði
Tii snarpra orðaskipta kom milli Matthiasar Bjarnasonar heil-
brigðismálaráðherra og Magnúsar Kjartanssonar fyrrverandi heil-
brigðismálaráðherra á fundi neðri deildar s.l. laugardag. Tilefniö
var það, að Magnús Kjartansson kvaddi sér hljóðs utan dagskrár og
kvartaði undan þvi, aö ráöherra heföi ekki svarað fyrirspurn sinni
um það, hvað iiöi áætlunargerð þeirri, sem kveðið er á um i nýju
lögunum um heilbrigöisþjónustu. Sagðist þingmaðurinn hafa borið
þessa fyrirspurn fram fyrir meira en 2 mánuðum, án þess að ráð-
herra svaraöi.
Matthias Bjarnason ráðherra kvaðst hafa svaraö fyrirspurnum,
sem beint hefði veriðtil sin, eins fljótt og kostur væri. t þessu tilfeili
hefði deildarstjóra, sem Magnús Kjartansson skipaði rétt áður en
hann fór úr ráðherra stóli (Þórunni Klemenzdóttur, innsk. Timans),
verið falið þetta verkefni, en treglega hefði gengiö að fá svör. Sagö-
ist ráðherra hafa I 4-5 skipti Itrekaö það við ráðuneytisstjóra að fá
úrvinnslu. Það heföi verið fyrst á föstudaginn, sem tillaga að svari
barst, en hann hefði ekki treyst sér til að bera það svar fram, og
hefði þess vegna falið ráðuneytisstjóranum að yfirfara tillögu að
svari yfir helgina.
Magnús Kjartansson brást reiöur við þessu svari heilbrigðisráö-
herra og kvað það vera einsdæmi, að ráðherra kæmi upp I ræðustól
á Alþingi og bæri sakir á embættismenn I ráöuneyti slnu fyrir að
þeir gegndu ekki skyldustörfum sinum.
i svarræðu sagði Matthlas Bjarnason m.a., að ef háttvirtur þing-
maður reiddist yfir þvl, að sagöur væri umbúðalaus sannleikurinn,
yrði að hafa það.
Gjaldeyrisyfirvöld mis-
munuðu ekki einstakling-
um eða fyrirtækjum
r
— við gjaldeyrisyfirfærslur, sagði Olafur Jóhannesson
viðskiptaróðherra vegna fyrirspurnar utan dagskrór
SIGHVATUR Björgvinsson (A)
kvaddi sér hljóðs utan dagskrár I
neðri deild I gær og beindi fyrir-.
spurn til viðskiptaráðherra vegna
gjaldeyrisafgreiðslu dagana 24.
tii 29. janúar s.l.
Þingmaður-
inn spurði i
fyrsta lagi,
hvort Lands-
bankinn og
Útvegsbank-
inn hefðu fylgt
sömu reglum
við gjaldeyr-
isafgreiðslu
umrædda
daga. 1 öðru lagi, hafi svo ekki
verið, hver hafi tekið ákvörðun
um slikt. Og I þriðja lagi spurði
þingmaðurinn, hvort Útvegs-
bankinn hefði synjað viðskipta-
mönnum sinum um gjaldeyri fyr-
ir frilistavörum, eins og bifreið-
um, samtimis þvi, sem Lands-
bankinn afgreiddi umsóknir sinna
viðskiptamanna.
Ólafur Jóhannesson viðskipta-
ráðherrasagði, að hinn 29. janúar
s.l. hefði verið ákveðið af gjald-
eyrisyfirvöldum, þ.e. viðskipta-
ráðuneytinu og Seðlabankanum,
að allar umsóknir um gjaldeyri
fyrir frilistavörum skyldu fara
fyrir gjaldeyrisdeild bankanna til
athugunar, en venjulega væru
slikar umsóknir afgreiddar af
gjaldeyrisbönkunum sjálfum.
Þessi breyting hefði haft i för með
sér verulega töf á afgreiðslu fri-
„Ekki einasta kvennaór held-
ur einnig húsfriðunarór"
— sagði Vilhjólmur Hjólmarsson menntamólardðherra, er hann fylgdi úr hlaði
frumvarpi um húsfriðunarsjóð
NÝLEGA fylgdi Vilhjálmur
Hjálmarsson menntamálaráð-
herra úr hlaði frumvarpi um
breytingar á lögum um Þjóð-
minjasafn tslands á þá lund, að
stofnaður verði sérstakur hús-
friðunarsjóður, en húsfriðunar-
nefnd starfar i tengslum við Þjóð-
minjasafn islands.
í ræðu sinni sagði menntamála-
ráðherra m.a.:
„Þetta er stjórnarfrumvarp og
fjallar um
breytingu á lög-
um um Þjóð-
minjasafn Is-
lands.
t IV kafla lag-
anna um Þjóð-
minjasafnið er
fjallað um hús-
friðunarmálin,
en eins og kunnugt er starfar nú
þegar sérstök húsfriðunarnefnd i
tengslum við Þjóðminjasafnið. Sá
er hins vegar galli á gjöf Njarðar,
að þessi nefnd hefir nánast engin
Sættir
sjónarmiðin
ALLSHERJARNEFND samein-
aðs þings hefur lagt fram nefnd-
arálit um þingsályktunartillögu
um afnotarétt þéttbýlisbúa af
sumarbústaðalöndum og mælir
nefndin með samþykkt hennar. í
tillögunni er gert ráð fyrir þvi, að
jarðir i eigu rikisins séu skipu-
lagðar að einhverju leyti í þessu
skyni. I nefndarálitinu segir:
,,t vaxandi mæli hefur komið til
átaka milli þeirra sem búa i þétt-
býli, annars vegar og þeirra, sem
til sveita eru, hins vegar, vegna
eigna- og þó einkum afnotaréttar
af lítt nytjuðum landssvæðum.
Afstaða beggja er skiljanleg.
Þéttbýlisbúar viija nóta útivistar
og sumardvalar i sambýli við
náttúruna, en hinir, bændur og
dreifbýlisfólk, vilja vernda gróð-
urlönd og afréttir fyrir ágangi.
Þessi tillaga er flutt til að sætta
sjónarmiðin. Hún á að gera fólki
kleift að fá til einkaafnota nokk-
urt land, sem þó yrði háð skilyrð-
um um gróðurvernd, ræktun og
hóflega umgengni. Rikissjóður á
nú um 900 jarðir, sem sumar
hverjar eru litt eða ekki nytjaðar,
og styður nefndin þá hugmynd, að
þær jarðir, sem ekki eru I ábúð,
og hentugar eru til skipulagning-
ar sumarbústaðalanda, séu til
þess nýttar.”
fjárráð og á þvi óhægt um vik að
sinna sinu verkefni.
Arið 1975 er ekki einasta
„kvennaár”, heldur einnig „hús-
friðunarár”. Það er þvi eðlilegt,
að Islendingar sýni nokkra við-
leitni til að glæða skilning og auka
möguleika á friðun gamalla húsa
hér á landi.
A hitt ber þó fremur að lita, að
minni hyggju, að hér á landi er i
reynd ærin þörf á auknum að-
gerðum og þar með auknu fjár-
magni til friðunar byggingar-
sögulegra verðnæta.
Ég læt alveg hjá liða að rekja
einstök efnisatriði þessa frum-
varps. Það er mergur málsins, að
lagt er til að stofna húsfriðunar-
sjóð. Starfsemi hans skal vera i
nánum tengslum við Þjóðminja-
safnið. Hann skal lúta stjórn hús-
friðunarnefndar, en i henni á
þjóðminjavörður sæti. Sjóðinn
skal ávaxta i einhverjum rikis-
bankanna. 1 frumvarpinu er lagt
til, að rikissjóður greiði 20 kr. af
hverjum ibúa og sveitarfélögin
jafnháa upphæð. Þetta mundi
gera rúmar 8 millj. kr. á ári.
Þetta er kannski ekki mikil fjár-
hæð, en hún mundi þó bæta úr
brýnustu þörf og aðstaðan til þess
að sinna þessu mjög svo aðkall-
andi verkefni myndi gjörbreytast
ef frumvarp þetta yrði að lögum.
Það er trú margra, að íslend-
ingar hafi litt eða ekki átt sér um-
talsverða húsagerðarlist á liðnum
öldum og jafnvel allt fram undir
okkar daga. Þetta er mikill mis-
skilningur. Unnið hefur verið
mikið starf við undirbúning og
ritun sögu um húsagerðarlist á
Islandi. Mun sú saga hnekkja
rækilega þessum hugmyndum,
sem ég áður nefndi. Væri betur að
útkoma þess rits drægist ekki úr
hömlu, og það mætti sjá dagsins
ljós á húsafriðunarárinu. Er eng-
inn vafi á þvi, að útkoma þess
mun mjög glæða skilning tslend-
inga á nauðsyn þess að varðveita
merkilegar minjar um húsagerð-
arlist Islendinga á liðnum tima.
Herra forseti. Ég skal ekki fjöl-
yrða frekar um þetta frumvarp.
Þvi fylgja Itarlegar skýringar, en
auk þess er málið næsta einfalt og
skýrir sig I rauninni sjálft.
Ég legg svo til, að frv. verði að
lokinni umræðu visað til hæst-
virtrar menntamálanefndar”.
Jóns Guðnasonar minnzt
í sameinuðu Alþingi
I UPPHAFI fundar i
sameinuðu Alþingi i gær
minntist Ásgeir Bjarnason
forseti sameinaðs þings Jóns
Guönasonar fyrrverandi sókn-
arprests og skjalavarðar, sem
lézt I Reykjavik í fyrradag, en
Jón Guðnason sat á þingi 1926-
27. Forseti sameinaðs þings
sagði:
„Jón Guðnason, fyrrverandi
sóknarprestur og skjalavörð-
ur, varð bráðkvaddur á
heimili slnu hér I Reykjavik I
gær, 11. maí, hálfniræður að
aldri. Hann var alþingismaður
tæpt ár fyrir nær hálfri öld,
kjörinn við aukakosningu I
Dalasýslu haustið 1926 til loka
kjörtímabilsins sumarið 1927.
Jón Guðnason fæddist á
Óspaksstöðum i Hrútafirði 12.
júli 1889. Foreldrar hans voru
Guðni bóndi þar Einarsson
bónda á Vaidasteinsstöðum i
Hrútafirði Guðnasonar og
kona hans, Guðrún Jónsdóttir
bónda I Hvítuhllð I óspakseyr-
arhreppi Jónssonar. Hann
lauk prófi I Flensborgarskóia
1908, gagnfræðaprófi utan-
skóla I Menntaskólanum I
Reykjavík 1909, stúdentsprófi
I þeim skóla 1912, og guðfræði-
prófi I Háskóla Islands 1915.
Slðari hluta vetrar 1915-1916
var hann kennari við Flens-
borgarskólann, en fékk siðla
þess vetrar Staðarhólsþing i
Dalasýslu, var vlgður til
þeirra um vorið og sat á stað-
arhóli. Vorið 1918 var hann
skipaður sóknarprestur I
Suöurdalaþingum og sat við
Kvennabrekku Vorið ’28 fékk
hann Prestsbakka i Hrúta-
firði, og var sóknarprestur þar
til 1948. Jafnframt embætti
slnu gegndi hann nokkrum
sinnum um skeið prestsþjón-
ustuí nálægum prestaköllum.
Hann hafði nemendur I heima-
kennslu fyrstu prestskaparár
sln. Skólastjóri Héraðsskólans
á Reykjum i Hrútafirði var
hann 1930-1932, og kennari við
þann skóla 1934-1948, að
undanskiidu timabilinu 1940-
’43, er skólahúsið var hersetið
og skólinn gaí ekki starfað.
Voriö 1948 var hann skipaður
skjalavörður við Þjóðskjala-
safnið, en lét af þvi starfi
Framhald á 17. siðu.

listavara, og i framkvæmd hefði
hún þýtt það, að um skeið hefðu
engar frilistavörur verið af-
greiddar.
1 framhaldi af þvi sagði ráð-
herrann orð-
rétt: „Annar
gjaldeyrisvið-
skiptabank-
anna, Útvegs-
bankinn, hafði
nokkrum dög-
um áður sjálfur
tekið upp aukna
aðgæzlu við af-
greiðslu frílistavara vegna mik-
illar eftirspurnar eftir gjaldeyri i
bankanum og erfiðleika bankans
á þvl að mæta henni. Hafði sú
ráðstöfun það i för með sér, að
veruleg töf varð á afgreiðslu fri-
listavara, þ.á.m. bifreiða.”
_Þá sagði ólafur Jóhannesson:
„Rétt er að taka fram, að enda
þótt um frilistavörur sé að ræða
og gjaldeyrisafgreiðsla vegna
þeirra gangi við eðlilegar kring-
umstæður fljótt fyrir sig, jafnvel
á einum degi, getur slík af-
greiðsla tekið lengri tima i gjald-
eyrisviðskiptabörnkunum, þótt
aðstæður eigi' að vera eðlilegar.
T.d. er álag á gjaldeyrisafgreiðsl-
ur bankanna mjög misjafnt.
Jafnvel við eðlilegar aðstæður
getur þvi skapazt misræmi milli
gjaldeyrisviðskiptabankanna
varðandi það, hve fljótt er af-
greitt. Við óeðiilegar aðstæður er
að sjálfsögðu mun meiri hætta á
sliku misræmi og þar getur gjald-
eyrisstaða hvors viðskiptabanka
um sig haft áhrif.
Það var ekki um að ræða neitt
misræmi i ákvörðun gjaldeyris-
yfirvalda á umræddu tlmabili.
Allar ákvarðanir gjaldeyrisyfir-
valda um aðgát i gjaldeyrisaf-
greiðslum giltu jafnt fyrir báða
gjaldeyrisviðskiptabankana.”
Viðskiptaráðherra kvaðst vilja
minna á það, i tilefni orða þing-
mannsins um gjaldeyrisyfir-
færslur vegna bifreiða, að gjald-
eyrir væri afgreiddur til bif-
reiðaumboða en ekki til einstakl-
inga.
Loks sagði Ólafur Jóhannesson
viðskiptaráðherra: „Gjaldeyris-
yfirvöld mismunuðu þvi ekki ein-
staklingum eða fyrirtækjum við
gjaldeyrisyfirfærslur. Það mis-
ræmi sem skapaðist, er mun lik-
ara þvi, er einn banki verður að
draga meira úr útlánum en annar
vegna fjármagnsskorts. Ég sé þvi
ekki ástæðu til neinna sérstakra
ráðstafana af minni hálfu vegna
þess, sem fyrirspyrjandi hefur
gert að umræöuefni.”
Alþingi
lýkur
störfum
fyrir
hvítasunnu
STEFNT er að þvi, að Alþingi
ljúki störfum fyrir hvitasunnu.
Eins og venja er, siðustu daga
þingtimans, eru haldnir auka-
fundir til að hraða afgreiðslu
mála.
1 gær voru nokkur frumvörp af-
greidd sem lög frá Alþingi. Frá
efri deild var afgreitt sem lög
frumvarp um eyðingu refa og
minka (hækkun verðlauna fyrir
unnin dýr). Þá var einnig afgreitt
frá efri deild sem lög frumvarp
um sjóvinnuskóla og frumvörp
um dýralækna. Frá neðri deild
var afgreitt sem lög frumvarp um
launasjóð rithöfunda.
S.l. föstudag. var fóstureyð-
ingafrumvarpið afgreitt sem lög
frá Alþingi. -