Tíminn - 13.05.1975, Page 9

Þriöjudagur 13. mal 1975.
TÍMINN
9
r
V
Otgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri: Helgi H.
Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrímur Gfslason. Rit-
stjórnarskrifstofur i Edduhúsinu viö Lindargötu, slmar
Í8300 — 18306. Skrifstofur I Aöalstræti 7, simi 26500 — af-
greiöslusimi 12323 — auglýsingasimi 19523. Verö I lausa-
sölu kr. 40.00. Áskriftargjald kr. 600.00 á mánuöi.
Blaöaprent h.f.
______________________________________________________J
Bundin veiðiskip
Yfir tuttugu skuttogarar af stærri gerðinni hafa
legið bundnir við bryggjur i nálega fimm vikur.
Áhafnir þeirra biða átekta, og fjöldi frystihúsa-
fólks hefur misst vinnu sina. Á hinn bóginn æpa
tómir gjaldeyrissjóðir á þjóðina, og þeir kaup-
staðir, sem mest eiga undir útgerð þessara tog-
ara, sjá fram á stórskertan hag — ekki aðeins
þetta árið, heldur einnighið næsta, vegna skulda-
söfnunar og rýrnurnar á útsvarsstofnum.
Tjón allra er þegar orðið gifurlegt — útgerðar-
félaganna, sjómannanna, verkafólksins, bæjar-
félaganna og þjóðarinnar. Og ekki bólar á þvi, að
til samkomulags sé að draga. Engan þarf þess
vegna að undra, þótt bryddi á ugg og óþreyju, þar
sem mest er i húfi, eins og á Akureyri og Hafnar-
firði, svo sem komið hefur fram i mörgum sam-
þykktum frá mörgum aðilum.
Það er mikið áfall, að þessir togarar skuli hafa
legið i höfn svo lengi, og það er hörmulegt, ef ekki
ræðst á þessu bót mjög fljótt. Margs getum við
verið án, en ekki þess, að fiskiflotanum sé haldið
til veiða með eðlilegum hætti.Höfundar fárán-
legra kenninga, sem fluttar eru af offorsi i Visi,
hafa að visu sett sjávarútveginn á bekk með
afætum i þjóðfélaginu, ásamt landbúnaðinum,
landsbyggðinni og vinnandi fólki i landinu. Þeim
finnst ef til vill ekki skaði skeður, þótt mikilvirk-
ustu atvinnutæki Reykvikinga, Akureyringa,
Hafnfirðinga og Akurnesinga séu úr leik langtim-
um saman. Aðrir gera sér grein fyrir þvi, hvað
það gildir. Þeir vona, að lausn fáist á verkfallinu
— eÉki aðeins innan skamms, heldur sem allra
fyrst.
Framsýni
Annað veifið koma fram menn, sem eru langt á
undan samtið sinni og sjá oft aðeins litið rætast af
þvi, er þeir skynja af frjóum huga að koma skal.
Árið 1902 voru þessi orð rituð:
,,Það að veita laugunum inn til borgarinnar ....
væri að minu áliti mjög nauðsynlegt, ef það gæti
tekizt án þess, að vatnið kólnaði við það mjög
mikið. Um það geta menn auðvitað efast eins og
allt annað óreynt, en fyrir mitt leyti efast ég ekki
um, að það megi vel takast”.
Sá, sem þannig talaði, var Stefán B. Jónsson, er
þeim, sem nú lifa, mun gjarnast að kenna við
Undraland við Suðurlandsbraut — mikill og hug-
kvæmur nýjungamaður, sem viða ætti að geta,
þegar fjallað er um islenzka tæknisögu.
Það beið marga áratugi, að ráðizt væri i „áð
veita laugunum inn til borgarinnar”. En nú eru
viða komnar hitaveitur og nýjar hitaveitur meira
á dagskrá en nokkru sinni fyrr. Þá er vert að
minnast mannsins, sem vildi láta til skarar
skriða fyrir meira en sjötiu árum.
J.H.
Hans Kristoffersen, Information:
Ronald Reagan vill
verða forsetaefni
republikana 1976
Íhaldsamir republikanar eru óánægðir með Ford
og munu aldrei fallast á Rockefeller
„ÉG hefi aldrei getað skilið,
hvemig nokkur maður getur
haft nægilegt sjálfsálit til þess
aö segja viö sjálfan sig: Ég vil
vera forseti Bandaríkjanna.
Nú er hins vegar svo komið, aö
ég geri hvað ég get til þess að
ná þessu marki”. Þannig
komst Ronald Reagan fyrr-
verandi fylkisstjóri í Kali-
forniu að orði núna á út-
mánuðum.
Reagan bætti við, að hann
hefði árið 1965 reynt að sann-
færa bæði fylgismenn sina og
aðra kjósendur um, að hann
sæktist ekki eftir þvi að verða
fylkisstjóri i Kaliforniu, en
eigi að siður náð kosningu.
Síðan það gerðist héfir hann i
raun og veru róið að þvi öllum
árum að verða tilnefndur
frambjóðandi Republikana-
flokksins við forsetakosning-
ar.
Kalifornia er fjölmennasta
fylki Bandaríkjanna og þar
hefir Reagan aðalbækistöðvar
sinar. Hann er óumdeilanlega
merkisberi og helzti talsmað-
ur hins ihaldssama arms
Republikanaflokksins.
GERALD Ford forseti hefir
lýst yfir, að hann ætli að gefa
kost á sér sem frambjóðandi
Republikanaflokksins við for-
setakosningarnar 1976. Af
þeim sökum hefir Reagan haft
hægar um sig en ella. Hann
hefir afneitað öllum sögum
um, að hinn ihaldssamari arm
ur ætli að rjúfa tengslin við
Republikanaflokkinn og
stofna eigin flokk og bjóða
hann fram sem forsetaefni.
En hann hefir einnig af-
dráttarlaust neitað að styðja
Ford sem forsetaefni.
Ihaldssamir republikanar
eru sýnilega reiðubúnir aö
láta til skarar skriða ef svo vill
verkast. James Buckley, hinn
Ihaldssami öldungadeildar-
þingmaður frá New York, hef-
ir til dæmis sagt: „Við ætlum
okkur að vera undir baráttu
búnir ef allt fer á versta veg”.
Með þessum orðum á hann
við þann möguleika, aðFord
forseti hverfi frá framboði rétt
áður en Republikanaflokkur-
inn á að velja frambjóðanda
og gefi Nelson Rockefeller
varaforseta þar með forskot
við val forsetaefnis á flokks-
þinginu.
ÍHALDSSAMIR republikan-
ar hata Rockefeller. Þeir
hlusta ekki einu sinni á slna
gömlu stjórnmálahetju, Barry
Goldwater, þegar hann reynir
að mæla Rockefeller bót.
„Þaö er engu llkara en að ég
hafi svlvirt hinn heilaga kross
ef ég reyni að taka upp hanzk-
ann fyrir Rockefeller”, sagði
Goldwater um daginn.
Ihaldssamir republikanar
mega helzt ekki heyra á
Rockefeller minnzt. Þeir
munu aldrei fallast á að hann
verði tilnefndur frambjóðandi
flokksins. Goldwater hefir
vakið athygli á þvi, að fjórir af
hverjum fimm fulltrúum á
flokksþingi Republikana-
flokksins verði ýmist hægfara
eða Ihaldssamir.
„Frjálslyndur frambjóð-
andi hefir ekki neina mögu-
leika á útnefningu”, segir
Goldwater.
SVO undarlega bregður viö,
að i haldssamir republikanar
Ronald Reagan
Hta nú á Ford forseta sem
frjálslyndan stjórnmálamann,
en hann hefir setið á þingi I 25
ár og ávallt verið talinn þar
fremur ihaldssamur.
Reagan hefir gagnrýnt
stjórnarathafnir Fords meira
en flestir aðrir. Hann hefir
ráðizt á efnahagsstefnu for-
setans, stefnu hans I málefn-
um suð-austur Asiu, náðun
þeirra, sem gerðust liðhlaupar
eða neituðu að gegna herþjón-
ustu, og ekki hvað sízt tilnefn-
ingu Rockefellers og sam-
starfsmanna hans i ábyrgðar-
stöður hjá rlkisstjórninni.
REPUBLIKANAFLOKK-
URINN hélt fjölmennan leið-
togafund I Washington i febrú-
ar I vetur. Þar bar þeim Ford
og Reagan mjög mikið á milli
um stefnumið Republikana-
flokksins. Ford mælti eindreg-
ið með þvl, að flokkurinn
reyndi að fjölga flokksfélögum
og vildi til dæmis reyna að ná
sambandi viö verkamenn og
ýmsa minnihlutahópa. Rea-
gan hélt hins vegar hiklaust
fram, að stjórnmálaflokkur
væri enginn skemmtiklúbbur,
sem bæri að reyna að ná til
eins margra félaga og framast
væri unnt.
„Stjórnmálaflokkur verður
að miða við ákveðnar hug-
sjónir. Slðan ber honum að
reyna að sannfæra almenning
um, að þessar hugsjónir sam-
rýmist hagsmunum hans og
velferð betur en allt annaö,”
sagöi Reagan meðal annars á
þessum leiðtogafundi Repu-
blikanaflokksins.
Þeim Ford og Reagan kom
ekki saman um nema eitt
atriði, eða að Republikana-
flokkurinn ætti nú, — i kjölfar
Votugáttarhneykslisins og að
afstöðnum þingkosningum
haustið 1974, sem sýndu mjög
mikið fylgistap flokksins —■ við
miklu meiri erfiðleika að
striða en hann heföi átt um
langt árabil.
ATHUGANIR slðari hluta
vetrar leiddu I ljós, að aðeins
18 af hundraði kjósenda segj-
ast fylgja Republikanaflokkn-
um að málum. Raunar eru það
aðeins 7 af hundraði, sem
segjast vera „sannfærðir
republikanar”. Aftur á móti
vilja 42 af hundraði kjósenda
telja sig fylgjendur Demo-
krataflokksins.
Leiðtogar Republikana-
flokksins kviða þvl mjög, aö
hinir ihaldssömu flokksmenn
kunni að segja skilið við flokk-
inn og stofna nýjan flokk. Enn
hefir ekki orðið vart neinnar
beinnar viðleitni I þessa átt, en
leiðtogar hins ihaldssama
arms I þinginu hafa brýnt fyr-
ir Ford forseta, að hann verði
aö breyta stefnu sinni til hægri
ef hann vilji vænta stuðnings
þeirra I framtiðinni. Þeir hafa
skipað sérstaka nefnd til þess
að hafa vakandi auga á at-
höfnum þeirra Fords og
Rockefellers.
REAGAN fer með aðalhlut-
verkið 1 þeirri valdabaráttu,
sem nú er háð innan Repu-
blikanaflokksins. Hann hefir
orð á sér fyrir dugnaö i stjórn-
málabaráttu slöan að hann
gerðist fylkisstjóri I Kali-
forniu, og hann hefir sýnt, að
hann á allmiklu fylgi að fagna
hvarvetna um land. Hann lét
af störfum sem fylkisstjóri I
janúar I vetur og hefir síðan
linnulaust verið á ferli að
predika fagnaðarerindi
Ihaldsmanna.
Sumir vilja aðeins nefna
hann „lögregluþjón hugsjón-
anna”, sem ætli að reyna að
beina Ford forseta inn á hina
viðurkenndu akrein Ihalds-
seminnar. Aðrir vilja lita á
hann sem eins konar kross-
ferðarriddara, sem ætli sér og
eigi að bjarga hinu frjálsa
framtaki og hrekja á flótta
sósialismann, „sem læðist að
úr öllum áttum.”
REAGAN hefir sótt
áróðursferðir fast, eins og áð-
ur er sagt. En hann kemur
einnig fram sem boðberi
Ihaldsmanna með þvi að rita
blaðagreinar, sem birtast að
staðaldri I rúmlega 120 blöð-
um, og koma fram I föstum
þáttum I rúmlega 100 útvarps-
stöövum.
Enn hefir ekki verið mynduð
nein skipuleg fylking um Rea-
gan eða nein samtök, sem geti
tekið að sér hlutverk flokks-
vélar I kosningabaráttu. Hitt
fer ekki dult, að fylgismönn-
um hans fjölgar jafnt og þétt.
Sjálfur heldur Reagan þvi
fram, að fylgismenn hans vilji
takmarka afskipti yfirvald-
anna af einkalífi þegnanna,
hafa hervarnir landsins öflug-
ar, beita hlédrægni og tregðu i
samskiptum við kommúnista-
rlkin, viröa heföbundin verð-
mæti, lög og reglu innanlands
og styrk út á við.
VIÐ framboð Goldwaters
árið 1964 þótti sannast, að
Ihaldssamur frambjóðandi i
forsetakosningum hefur jafn
litla möguleika á aö ná kjöri
og frambjóðandi, sem hefir
sérstakt orð á sér fyrir frjáls-
lyndi. Þessi reynsla viröist þó
ekki koma I veg fyrir, að
fylgismönnum Ronalds Rea-
gan fjölgi stöðugt.
Sagt er, að þetta stafi af því,
aö sanntrúaðir íhaldsmenn
geri eindregið ráö fyrir, að
þeirra sjónarmið sigri þegar
tlmar liða. Þess vegna séu
þeir ekkert áfram um að bera
sigur úr býtum við fyrstu til-
raun, en vilji hins vegar sýna
svart á hvitu, að þeir hviki
hvergi frá sannfæringu