Tíminn - 24.05.1975, Blaðsíða 7

Laugardagur 24. mai 1975
TÍMINN
7
(Jtgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Heigason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri: Helgi H.
Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Rit-
stjórnarskrifstofur i Edduhúsinu við Lindargötu. simar
Í830Ö — 18306. Skrifstofur I Aöalstræti 7, simi 26500 — aí-
greiðsiusimi 12323 — auglýsingasimi 19523. Verö i iaúsa-
sölu kr. 40.00. Áskriftargjald kr. 600.00 á mánuði.
~ ' Blaöaprent h.f.
V_____________________________ J
Afstaða Alþýðu-
bandalagsins
1974 og 1975
Það er ekki úr vegi að rifja það upp, hvernig
ástatt var i efnahagsmálum þjóðarinnar fyrir
réttu ári. 1 febrúarmánuði 1974 var lokið gerð ein-
hverra viðtækustu kjarasamninga, sem hér hafa
verið gerðir. Samkvæmt þeim hækkaði grunn-
kaup almennt meira en ljóst var að atvinnuveg-
irnir gætu risið undir. En þetta var þó aðeins
annarþáttur þessarar samningsgerðar. Hinn var
sá, að kaup láglaunastéttanna hækkaði miklu
minna en þeirra stétta, sem betur voru settar.
Samningar þessir höfðu þvi i för með sér stórauk-
inn ójöfnuð i launamálum.
Vinstri stjórninni, sem fór með völd á þessum
tima, var strax ljóst, að þessir samningar voru
óframkvæmanlegir, ef halda ætti uppi atvinnu i
landinu og komast hjá óstöðvandi verðbólgu. Hún
lagði þvi fram á Alþingi i maibyrjun frumvarp,
sem fól það i sér, að hækkanir samkvæmt kaup-
gjaldsvititölu væru bannaðar i tiltekinn tima og
jafnframt yrði óheimilt á sama tima að greiða
meira en 20% grunnkaupshækkun samkvæmt ný-
gerðum kjarasamningum. Samkvæmt þessu var
raunverulega lagt til að hinir nýgerðu kjara-
samningar yrðu að verulegu leyti ógiltir. Þetta
taldi vinstri stjórnin nauðsynlega aðgerð, ef at-
vinnuvegirnir ættu ekki að stöðvast.
Þegar þetta gerðist, átti Alþýðubandalagið
aðild að rikisstjórn, og er ekki betur vitað en að
allir þingmenn þess væru frumvarpinu fylgjandi
og ráðherrar þess væru eindregnir talsmenn
þess. Þessi afstaða féll liðsmönnum Alþýðu-
bandalagsins heldur ekki illa, enda fékk það auk-
ið traust i þingkosningunum, sem fram fóru
skömmu siðar. Þess vegna hljóta menn að undr-
ast framkomu Alþýðubandalagsins nú. Það ligg-
ur nú ljóst fyrir, samkvæmt upplýsingum Þjóð-
hagsstofnunarinnar, að svo stórkostlega hafau
viðskiptakjör þjóðarinnar versnað á þessu eina w
ári, að þau eru 28-29% lakari á fyrsta ársfjórð-
ungi ársins 1975 en þau voru á fyrsta ársfjórðungi
ársins 1974. Þetta hefur óhjákvæmilega haft i för
með sér að kjaraskerðingin verður að vera meiri
en gert var ráð fyrir i frumvarpi vinstri stjórnar-
innar i mai i fyrra. En það er ekki aðeins, að for-
ustumenn Alþýðubandalagsins neiti að viður-
kenna þessa staðreynd. Nú heimta þeir ekki að-
eins ótakmarkaðar grunnkaupsgreiðslur sam-
kvæmt kjarasamningunum frá þvi i febrúar 1974,
heldur lika fullar bætur samkvæmt kaupgjalds-
visitölu. Svona fullkomlega hafa þeir breytt af-
stöðu sinni frá þvi i mai 1974.
Fyrir þessari breyttu afstöðu sinni geta leiðtog-
ar Alþýðubandalagsins ekki fært nein rök. Eina
skýringin er sú, að i mai 1974 var bandalagið i
stjórn, en nú er það utan stjórnar. Flokkar hafa
sjaldan vaxið af þvi að haga stefnu sinni eftir þvi,
hvort þeir eru i stjórn eða stjórnarandstöðu. Það
á Alþýðubandalagið lika eftir að reyna.
Þ.Þ.
Spartak Beglov, APN:
Jákvæður ráðherra-
fundur í Vínarborg
Ákveðinn vilji til að bæta sovézk-
bandarísk samskipti
Kissinger og Gromiko.
Margt bendir til þess, aö
meiri árangur hafi náöst á
nýloknum fundi Kissingers
og Gromikos I Vinarborg
heldur en álitiö var i fyrstu.
M.a. þykja fréttaskýringar
rússneskra blaöa benda til
þess, en þær eru mjög á
sömu lund og eftirfarandi
grein Beglovs.
ÞAÐ gladdi sovézkan al-
menning að heyra, að viðræð-
ur sovézka utanrikisráðherr-
ans, Andrei Gromiko, og utan-
ríkisráðherra Bandaríkjanna,
Henry Kissinger, I Vin, leiddu
i ljös vissa skoðanaeindrægni
varðandi grundvallaratriði,
svo sem nauðsyn þess, að rikin
tvö fylgi ákveðið þeirri stefnu
að halda áfram og bæta
sovézk-bandarisk samskipti,
báðum þjóðunum til hagsbóta
og til eflingar friðnum.
Ösk Sovétrikjanna um aö
hefja þessi samskipti á hærra
stig tekur mið af öllum atrið-
um og stefnum, sem hafa
ákvarðandi áhrif á heims-
stjórnmálin. Það er rik ástæða
til að lita á þróunina undan-
farið sem staðfestingu þess,
að hófsamir vestrænir stjórn-
málamenn hafi valið rétt, er
þeir hölluðust að raunsærri og
skynsamlegri stefnu i heimi,
sem er á breytingaskeiði. Þar
sem þessar sögulegu um-
breytingar eru óafturkallan-
legar, ætti einnig að láta það
sama gilda um friðarþróun-
ina. Sovétrikin eru algerlega
sammála þvi áliti meirihluta
almennings um heim allan
(þ.ám. flestra Bandarikja-
manna), að uppræting striðs-
gróðrarstiunnar i Indókina
skapi hagstæð skilyrði til þess
að bæta ástand alþjóðamála
enn frekar. Leonid Brézjnef,
aðalritari miðstjómar Komm-
únistaflokks Sovétrikjanna,
lagði áherzlu á þessa skoðun,
er hann sagði nýverið: „Þetta
mun styrkja hina alþjóðlegu
friöarþróun, og að okkar áliti
friðsamlega þróun samskipta
lands okkar og Bandarikj-
anna.”
ÞETTA er lykillinn að af-
stöðu Sovétrikjanna til þeirra
vandamála, er ráðherrarnir
tveirræddu iVIn,en það voru:
Tvihliða samskipti, frekari
takmarkanir vigbúnaðar-
kapphlaupsins, ráðstefnan um
öryggis- og samstarfsmál
Evrópu og lausn deilumál-
anna fyrir botni Miðjarðar-
hafs.
Hvert þessara vandamála
felur I sér fjölmarga erfið-
leika. Þegar hefur verið sýnd
veruleg viðleitni til að sigrast
á þeim erfiðleikum, sem eru
kjarni þessara vandamála. Ef
við nú metum horfurnar á
endanlegri lausn þeirra og
berum saman afstöðu aðil-
anna og áhugamál, þá er það
brýnna en nokkru sinni fyrr að
láta ekki neina nýja, tilbúna
og langsótta „erfiðleika”
hlaðast upp.
Það er t.d. ekki hægt að
ganga framhjá áskorunum
sumra „haukanna” I stjórn-
málalegum og hernaðarlegum
höfuðstöðvum Vesturveld-
anna um að sýna harðari
stefnu gagnvart Sovétrikjun-
um og öðrum aðilum að viö-
ræöunum. Hugmyndin um að
„hefna fyrir Indókina, Portú-
gal o.s.frv.”, er oft sett fram
sem röksemd fyrir þessu.
Þessi fjarstæðukennda og
óábyrga ævintýramennska,
sem byggist á rangtúlkun
alþjóðamála, hefur það mark-
mið að blekkja hina auðtrúa.
Pólitiskum leiðtogum, sem
fara með völd, eru þó bæði
gefin áhrif og þekking til að
vita, hvar þjóðlega hagsmuni
þrýtur og hvenær særðar til-
finningar og eigingjörn
áhugamál taka við. Þess
vegna væru það mikil mistök á
þessum timamótum i heims-
stjómmálunum, ef einhverjir
vestrænir aðilar tækju þátt i
þessari herferð gegn friðar-
þróuninni.
AÐ ÞVÍ er varðar hin brýnu
vandamál i sambandi við af-
vopnun, sem tvihliða viðræður
Sovétrikjanna og Bandarikj-
anna um takmörkun árásar-
vopnabúnaðar em nátengdar,
þá lýsa Sovétrikin sig þess
albúin að gera nýja bindandi
samninga. Þetta á einnig við
um fjölþjóðaviðræðurnar i Vin
um fækkun i herjum og
minnkun vopnabúnaðar I Mið-
Evrópu. Sovétrlkin hafa hvað
eftir annað lýst þvi yfir, að
unnt sé að ná samkomulagi,
meö þvi skilyrði, að leitast sé
við að gera samning, sem ekki
skerðir öryggi neins aðilans.
Samtimis er ekki hægt að
komast hjá þvi að sjá, að
ráöamenn i Nató reyna að
lokka meölimi sina til þess að
auka hernaðarundirbuning
sinn, einkanlega með þvi að
hvetja til aukinnar starfsemi
Evrópulandanna i bandalag-
inu. Sovézkum fréttaskýrend-
um sást ekki yfir áskorun odd-
vita Pentagon nýverið um
hækkun á hernaðarútgjöldum
bandamanna Bandarikjanna i
Vestur-Evrópu, svo og um
aukinn hernaðarundirbúning i
Bandarikjunum sjálfum.
Glöggt má lesa út úr þessum
„tilmælum” skýringu á „eft-
irvletnamstefnu”, stjórnar-
innar i Washington, sem ekki
aðeins á rætur að rekja allt
aftur til ,,valdbeitingar”stefn-
unnar, sem fyrir löngu hefur
gengið sér til húðar, heldur
felur einnig i sér stefnumörk-
un fyrir framtiðina, sem er
allhættuleg friðnum.
SAMKVÆMT fregnum frá
Vin fóru viðræður A. Gromiko
og H. Kissinger um vandamál
i sambandi við takmörkun
árásarvopnabúnaðar fram i
samræmi við þær meginlínur,
sem lagðar voru áður á Vladi-
vostokfundi Leonid Brézjnéf,
aðalritara miðstjórnar
Kommúnistaflokks Sovétrikj-
anna, og Ford Bandarikjafor-
seta. Sem kunnugt er eru
þessar meginlinur hins vegar
byggðar á samningum, sem
gerðir voru enn fyrr, i Moskvu
og Washington, og staðfestu
þá ákvörðun landanna að
vinna saman að þvi að koma i
veg fyrir kjarorkustyrjöld og
gera raunhæfar ráðstafanir til
afvopnunar. Eins og Leonid
Brézjnef lagði áherzlu á fyrir
hálfum mánuði, þá er það
ógerlegt til langframa, að
saman fari alþjóðleg friðar-
þróun og stöðug aukning á
herstyrk rikja og endurbætur
og söfnun vopna. Þetta er
kjarninn i hinni málefnalegu
afstööu Sovétrikjanna til Salt-
viðræðnanna. Að sjálfsögðu er
gagnkvæm afstaða Banda-
rikjanna til vandamálanna
mikilsvert skilyrði fyrir raun-
hæfri framkvæmd þeirra
samninga, sem náðust i Vladi-
vostok.
ÞAÐ er komið undir samn-
ingum um deilumálin fyrir
botni Miðjarðarhafs, hvenær
öll lönd og þjóðir á þessu svæði
geta farið að njóta góðs af
traustum og réttlátum friði.
Geta Israelskir leiðtogar látið
stjórnast af þessu einu, en
ekki af yfirráðafýsn? Undir-
búningur Genfarráðstefnunn-
ar er kominn undir svarinu við
þessari spurningu. Bandarikin
gætu einnig tekið miklu
jákvæðari afstöðu til þessa
máls. Það er alkunna, hve al-
varlega og af hve mikilli
ábyrgð Sovétrikin fjalla um
það mál, að hefja að nýju
friðarráöstefnuna i Genf. Nú
er kominn sá timi, að hvor
aðili um sig verður ekki að-
eins að sýna áhuga sinn á ráð-
stefnunni, heldur og af hve
mikilli alvöru og ábyrgð hann
stendur að undirbúningi henn-
ar.
E vrópuráðstefnan um
öryggis- og samstarfsmál
Evrópu skipar nú sérstakan
sess i stjórnmálum heimsins.
Það er ekki aðeins vegna þess,
að hún undirstrikar endanleg-
ar og óhagganlegar niðurstöð-
ur blóðugustu, grimmilegustu
og mestu eyðileggingarstyrj-
aldar i sögu mannkynsins og
þá lærdóma, er af henni má
draga. Það er einnig vegna
þess, aö á grundvelli lærdóma
styrjaldarinnar og allrar sögu
eftirstriðstimanna, svo og af
reynslu, sem fengizt hefur af
samvinnu landa, er búa viö
Frh. á bls. 15