Tíminn - 29.05.1975, Side 9

Fimmtudagur 29. mai 1975
TÍMINN
9
Útgcfandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri: Heigi H.
Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Glslason. Rit-
stjórnarskrifstofur 1 Edduhúsinu viö Lindargötu, slmar
Í8300 — 18306. Skrifstofur i Aöalstræti 7, simi 26500 — af-
greiöslusimi 12323 — auglýsingaslmi 19523. Verö I lausa-
sölu kr. 40.00. Askriftargjald kr. 600.00 á mánuöi.
Blaöaprent h.f.
___________________________________________J
Tímabær viðvörun
Það var timabær viðvörun, sem Ólafur Jó-
hannesson, viðskiptamálaráðherra flutti á nýlokn-
um fundi Friverzlunarbandalags Evrópu (Efta) i
Genf. Ólafur Jóhannesson lýsti yfir þvi, að svo
kynni að fara, að ísland yrði að rifta friverzlunar-
samkomulagi sinu við Efnahagsbandalag Evrópu,
og endurskoða aðildina að Friverzlunarbandalag-
inu (Efta), ef ekki verði felldar niður tollahindran-
ir þær, sem enn eru i gildi gagnvart innflutningi is-
lenzkra fiskafurða i Efnahagsbandalagsrikjunum.
Þær hömlur, sem hér er átt við, eru fyrst og
fremst tollarnir, sem Efnahagsbandalagið leggur
á vissar tegundir islenzkra sjávarafurða sem
hefndaraðgerð vegna þess, að íslendingar hafa
ekki viljað fallast á kröfur Vestur-Þjóðverja um að
leyfa frystitogurum þeirra veiðar innan 50-milna
marka. Þessir tollar eru þegar verulegir, en eiga
enn eftir að hækka, ef ekki næst samkomulag við
Vestur-Þjóðverja og Efnahagsbandalagið heldur
áfram að styðja kröfur þeirra. Samkomulagið við
Efnahagsbandalagið mun þá verða íslandi óhag-
kvæmt, þar sem tollalækkanir á iðnaðarvörum,
sem eru fluttar hingað frá Efnahagsbandalaginu,
munu þá nema hærri upphæð en þær tollalækkan-
ir, sem við njótum i Efnahagsbandalagsrikjunum.
Við þessa hefndartolla Efnahagsbandalagsins,
hefur það svo bætzt, að löndunarbann hefur verið
lagt á islenzk fiskiskip i Vestur-Þýzkalandi.
Það er fljótsagt, að íslendingar verða aldrei
kúgaðir til þess að leyfa vestur-þýzkum frysti-
togurum eða öðrum erlendum frystitogurum veið-
ar innan 50 milna markanna. Deilan við Efnahags-
bandalagið mun þvi aldrei leysast á þann veg.
Frekar kjósa íslendingar að rifta tengslum sinum
við bandalagið, enda er það sjálfgert, þegar aðild-
in að þvi verður orðin óhagkvæm fyrir okkur.
1 raun og veru er þetta mál, sem snertir ekki að-
eins Efnahagsbandalagið, heldur Atlantshafs-
bandalagið einnig, þar sem öll Efnahagsbanda-
lagsrikin eru i þvi, nema írland. Það getur aldrei
orðið farsælt fyrir Atlantshafsbandalagið, þegar
stóru rikin i þvi reyna að beita minnsta þátttöku-
riki þess hefndartollum og löndunarbanni vegna
þess eins, að það heldur á rétti sinum i landhelgis-
málinu. Þetta hlýtur að hafa áhrif á almennings-
álitið á íslandi til vestræns samstarfs yfirleitt. Það
veitir íslendingum lika ekki litinn styrk i deilunni
við Vestur-Þjóðverja, að nýlokinn fundur haf-
réttarráðstefnunnar sýndi, að Vestur-Þjóðverjar
eru hér að basla við að halda i ranga og úrelta yfir-
gangsstefnu.
Deilan í Portúgal
Það sést gleggst um þessar mundir i Portúgal,
hversu örðugt er fyrir kommúnista og lýðræðis-
sinnaða sósialista að vinna saman. Kommúnistar
beita jafnan ofriki og yfirgangi i samstarfi, eins og
þeir gerðu á dögunum i Portúgal, þegar þeir stöðv-
uðu útgáfu á málgagni sósialista. Hin snöggu við-
brögð sósialista voru þvi eðlileg, og vonandi bera
þau tilætlaðan árangur, svo að eðlileg þróun til
jafnaðarþjóðfélags geti haldizt áfram i Portúgal.
Athygli vekur, að eitt islenzkra blaða hefur
Þjóðviljinn ekki fordæmt bannið á útgáfu blaðs
sósialista. Alþýðubandalagið telur sig bæði flokk
kommúnista og lýðræðisjafnaðarmanna.Framan
greint dæmi sýnir ljóst, hvar Þjóðviljinn stendur,
þegar dregur til átaka milli þessara aðila.
Amos Kennan, ísraelskur blaðamaður:
ísrael verður að
velja sóttaleiðina
Arabar hafa sýnt augljósan sóttahug
Abba Eban, lyrrverandi utanrikisráöherra Israeis, hefur íyrir
nokkru hvatt landa sina til meiri tilsiökunar viö Araba en áöur, en
hann var áöur talinn I hópi hinna ósáttfúsu. Eban er m.a. þekktur
vegna þess, aö hann er talinn I hópi beztu ræðumanna á vettvangi
S.Þ. bæöi fyrr og slöar.
Höfundur þessarar grein-
ar er þekktur blaöamaöur I
Israel, en jafnframt blaða-
mennskunni hefur hann
skrifað ieikrit og smásögur.
Hann er einn þeirra ísraels-
manna, sem hvetja til sátta
I deilunni Við Araba, en
þeim viröist nú fara óðum
fjölgandi. Eftirfarandi
grein hans hefur birzt i
bandarlskum blöðum.
ÞRALAT og erfið styrjöld
hefir staðið i áttatiu ár milli
Arabarfkjanna og hreyfingar-
innar, sem keppir að heimför
til Zion, en sú hreyfing er nú
holdi klædd f tsraelsriki. Þess-
ari þrálátu styrjöld ætti senn
að ljúka. Hörmung væri og
raunar hreinn glæpur ef koma
þyrfti enn til vopnaviðskipta
milli deiluaðila til þess að
sannfæra þá um nauðsyn frið-
samlegrar lausnar.
ísraelsmenn hafa ávallt
haldið þvi fram, að fulltrúar
Arabarikjanna séu óíáanlegir
til að ræða við þá um landa-
mæri, heldur einungis tilveru-
rétt tsraelsrikis. Nú horfir
samt sem áður þann veg við,
að fulltrúar Arabarikjanna
virðast fáanlegir til þess að
viðurkenna sjálfstætt Israels-
riki i löndunum fyrir botni
Miðjarðarhafsins, en tsraels-
menn sýnast ekki vilja taka i
þessa framréttu hönd.
Heita má, að allir leiðtogar
Arabarikjanna séu reiðubúnir
að viðurkenna lögmæti
Gyðingarikis, svo fremi að
tsraelsmenn slái af landakröf-
um slnum. Stjórn tsraelsrikis
stendur hins vegar á þvi fastar
en fótunum, að hún taki ekki i
mál að skila aftur landi, sem
hún hefir hertekið.
NÆSTA styrjöld mun blossa
upp á vesturbakka Jórdanár
og á Gazasvæðinu ef til hennar
kemur. Af þeim sökum mis-
tókust tilraunir dr. Kissingers
til þess að koma á sáttum milli
Israelsmanna og Araba. Af
þessum sökum gæti Genfar-
ráðstefnan verið fyrirfram
dæmd til að mistakast. Og enn
er þetta undirrót þeirrar árás-
ar, sem stjórn tsraels hefir
hafið á rikisstjórn Fords
Bandarikjaforseta I blöðum,
útvarpi og sjónvarpi i Banda-
rikjunum.
Alþjóðlegt samkomulag um
landamæri tsraels liggur i
loftinu. Sovétmenn, Banda-
rikjamenn, Vestur-Evrópu-
menn og leiðtogar Arabarikj-
anna, sem eiga I deilum við
Israel, eru allir fáanlegir til að
viðurkenna lögmæti Israels-
rikis og tryggja öryggi landa-
mæra þess, svo fremi að
Israelsmenn hverfi frá þeim
landsvæðum, sem þeir unnu I
júni árið 1967.
Leiðtogar Frelsishreyfingar
Palestinu-Araba hafa jafnvel
látið I það skína, að þeir gætu
hugsað sér að viðurkenna
tsrael að þvi tilskyldu, að
tsraelsmenn létu af hendi hin
herteknu svæði og viður-
kenndu rétt Palestinumanna.
Höfuðvandinn er sá, að engin
israelsk rikisstjórn sýnist geta
orðið við þeim kröfum, sem
uppfylla þarf.
EKKI skiptir meginmáli i
þessu sambandi, hvað Yitzhak
Rabin forsætisráðherra kann
aö vilja innra með sér. Sú
staðreynd er eftir sem áður
óhögguð, að hvorki hann né
neinn þeirra manna, sem orð-
ið gætu forsætisráðherrar i
lsrael, geta sannfært allan al-
menning um nauðsyn þess að
hverfa frá hinum herteknu
svæðum.
Ef einhver rfkisstjórn i
tsrael reyndi að sannfæra al-
menning i landinu um þetta
brygðist hann reiður við,
steypti henni umsvifalaust af
stóli og sakaði hana um föður-
landssvik. Ofgamenn i Israel
stjórna almenningsálitinu og
rikisstjórnin hefir ekki bol-
magn gegn þeim. Og vegna
þess, hve vanmáttug rikis-
stjórnin er, hefir hún ekki
reynt neitt til þess að búa al-
menning undir að sætta sig við
brotthvarf frá hinum herteknu
landsvæðum eða eftirgjöf i
nokkurri mynd.
Kissinger mistókst vegna
afstöðu Israelsmanna.
tsraelsmenn krefjast þess, að
Arabar sætti sig við fyrirheit
þeirra um ofurlitla eftirgjöf.
En leiðtogar Araba eru eldri
en tvævetrir og vilja auðvitað
vita vissu sina um, hvað á eftir
fari. Það vilja tsraelsmenn
ekki látauppi. Margir tsraels-
menn eru þeirrarskoðunar, að
þeir gætu undirbúið frestun
samninga eða jafnvel nýja
styrjöld ef þeim tækist að
neyða Kissinger til þess að
segja af sér og einangra Ford
forseta.
FLESTIR tsraelsmenn
koma ekki auga á nema eina
eölilega afleiðingu þess, að
láta vesturbakka Jordanár af
hendi. Og sú afleiðing er stofn-
un Palestinurikis. tsraels-
menn eru yfirleitt ekki fáan-
legir til þess að viðurkenna
rétt Palestinumanna og eru
auövitað andsnúnir þvi að
viðurkenna Palestinuriki, sem
liggi að tsraelsriki.
Israelsmenn hafa allt til
þessa getað borið það fyrir sig,
að hugsjónir Palestinumanna
og baráttuaðferðir kæmu blátt
áfram i veg fyrir alla samn-
ingamöguleika. En nú hefir
orðið veruleg breyting á I
þessu efni. Leiðtogar Frelsis-
hreyfingar Palestinu-Araba
virðast jafnvel fáanlegir til að
viðurkenna tsraelsriki ef viss-
um skilyrðum er fullnægt.
Margir tsraelsmenn halda að
vfsu'fram, að þessi nýja af-
staða, að ljá máls á viður-
kenningu Israelsrikis, sé ekki
annað en hentistefna og þvi
ekki treystandi til frambúðar.
Skoðanir Israelskra stjórn-
málamanna og almennings i
Israel eiga næsta litið skylt við
drottnandi skoðanir i um-
heiminum. Þessi skoðana-
munur veldur þvi, að tsraels-
menn verða einangraðir.
Einangrunin veldur svo ör-
væntingu og örvæntingin getur
leitt til styrjaldar.
OKTÓBERSTYRJöLDIN
árið 1973 kann að hafa fært
sumum tsraelsmönnum heim
sanninn um nauðsyn þess að
láta að einhverju leyti undan
kröfum Egypta og Sýr-
lendinga. Fáir Israelsmenn
eru þó fáanlegir til aö hliðra til
fyrir Palestinumönnum enn
sem komið er.
Vissir aðilar i Israel eru
þeirrar skoðunar, að tsraels-
menn ættu að hefja nýja
styrjöld áður en langt um lið-
ur. Þeir telja likur á, að
tsraelsmenn bæru hærri hlut i
þeirri viðureign og ynnu aukið
land af Aröbum. Samkvæmt
rökleiðslu þessara aðila gætu
tsraelsmenn þá skilað aftur
þessu nýtekna landi og haldið
óáreittir i vesturbakka
Jordanár og Gazasvæðið, sem
þeir telja sér dýrmætt.
En ný styrjöld i löndunum
fyrir botni Miðjarðarhafsins
hlyti að valda öllum aðilum
hörmungum, bæði sögulega
séð og i stjórnmálum.
Hemaðarsigur Israelsmanna
yrði þeim jafnvel ósigur þegar
öllu væri á botninn hvolft.
Aukin beizkja og hörmungar
vegna nýrrar styrjaldar og
blóðsúthellinga hlytu óhjá-
kvæmilega að gera friðsam-
lega samninga enn torveldari
en áður. Það er þvi skylda
bandarisks almennings yfir-
leitt og bandariskra Gyðinga
sér Ilagi, að koma i veg fyrir,
að tsraelsmenn hefji enn á ný
þann háskaleik.
Þ.Þ.