Tíminn - 03.06.1975, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 3. júni 1975
TíMINN
9
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri: Helgi H.
Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrlmur Gislason. Rit-
stjórnarskrifstofur I Edduhúsinu við Lindargötu, slmar
Í8300 — 18306. Skrifstofur I Aðalstræti 7, slmi 26500 — af-
greiðsluslmi 12323 — auglýsingaslmi 19523. Verð I iausa-
sölu kr. 40.00. Áskriftargjald kr. 600.00 á mánuði.
~ " Blaðaprenth.f.
V__________________________________________/
Omenguð íhalds-
stefna
Það er óumdeilanlegt, að verðbólgan leikur
enga eins grátt og gamalt fólk og öryrkja, sem
ekki hafa aðrar tekjur en tekjutrygginguna svo-
nefndu. Þessi hópur stækkar óðum. Á þessu sviði,
og mörgum öðrum, er nauðsynlegt að auka veru-
lega tryggingarnar til að stuðla að meiri tekju-
jöfnun og réttlæti i þjóðfélaginu. Þetta verður
hins vegar ekki gert með þeim tillögum einum að
hækka útgjöld trygginganna, eins og þingmenn
Alþýðubandalagsins voru að leika sér að i vetur.
Það verður jafnframt að afla tekna. öðruvisi
verður þessu réttlætismáli ekki fullnægt. Þess
vegna má hiklaust lýsa þeirri kröfu verkalýðs-
hreyfingarinnar sem ómengaðri ihaldsstefnu, að
allar skattaálögur, sem hið opinbera leggur á
einstaklinga, skuli tafarlaust koma inn i kaup-
gjaldsvisitöluna og valda nýjum vixlhækkunum
kaupgjalds og verðlags. Slikt hlyti að leiða til
þess, að valdhafarnir, hverjir, sem þeir væru,
héldu meira að sér höndum en ella til að auka
tekjujöfnun og réttlæti i þjóðfélaginu, þar sem
það hefði jafnframt þau áhrif, að likast væri þvi,
að verið væri að hella oliu á eld verðbólgunnar.
Það er af þessum ástæðum, sem þessi krafa
verkalýðshreyfingarinnar hefur verið gagnrýnd
hér i blaðinu og nefnd sinu rétta nafni. Magnús
Kjartansson hefur tekið upp vörn fyrir þessa
stefnu og sannað með þvi, að þær tillögur, sem
hann flutti um auknar almannatryggingar á sið-
asta þingi, hafa ekki verið alvarlega meintar.
Hins vegar má Magnús eiga það, að hann var
þeirrar skoðunar, þegar hann sat i vinstri stjórn-
inni, að skattar ættu ekki að ganga inn i kaup-
gjaldsvisitöluna. Nú er þetta breytt hjá honum,
eins og annað. Afsökun Magnúsar er annars helzt
sú, að greinarhöfundi Timans farist ekki að tala
um aukna samneyzlu, þvi að hann hafi á nýloknu
þingi stutt tillögu um niðurskurð opinberra fram-
kvæmda. Þetta er rétt, en hvernig er umræddur
niðurskurður til kominn? Hann er þannig til kom-
inn, að forustumenn verkalýðshreyfingarinnar
létu mjög eindregið i ljós, að lækkun tekjuskatts-
ins yrði til að draga úr kaupkröfum og verkfalls-
hættu. Lækkun skattsins yrði metin sem kaup-
hækkun. Rikisstjórnin hóf þvi umræður við þá um
þetta efni. Niðurstaðan varð sú, að skattar voru
lækkaðir um tvo milljarða króna á framhalds-
þinginu. Verkalýðshreyfingin vildi fá enn meiri
lækkun. Það kom vitanlega ekki til greina að
vinna þessa skattalækkun upp með nýjum skatta-
álögum, þvi að þá hefði verið um blekkingu að
ræða. Þessari skattalækkun var þvi ekki hægt að
mæta með öðru en niðurskurði framkvæmda og
annarra útgjalda, þar sem þvi verður við komið.
Vissulega má um það deila, hvort hér hafi verið
farið inn á rétta braut. Framsóknarmenn töldu
þó rétt að reyna þetta, ef það gæti orðið til þess að
tryggja vinnufrið i landinu. Vinnufriðurinn skipt-
ir sannarlega miklu máli. Nú virðist hins vegar
komið i ljós, að skattalækkunin hefur litlu eða
engu áorkað i þessum efnum. Þess vegna munu
þingmenn áreiðanlega hugsa sig um oftar en
tvisvar, áður en hliðstæður niðurskurður endur-
tekursig. Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Fundur leidtoganna
hefur styrkt NATO
AAinni tortryggni í garð Bandaríkjanna en áður
Ford, Kissinger, Callaghan og Wilson á leiÐtogafundinum I Brussel.
MARGT bendir til þess, að
fundur, leiðtoga Atlantshafs-
bandalagsríkjanna, sem hald-
inn var I Brussel I siðustu
viku, hafi borið meiri árangur
en búizt var við fyrirfram, en
satt að segja var ekki búizt við
þvi að árangur yrði mikill.
Meðal þess, sem telja má ótvi-
ræðan árangur fundarins, er
eftirfarandi:
1. Fundur leiðtoganna árétt-
aði það mjög sterklega, að öfl-
uglega yrði framfylgt þvi
ákvæði bandalagssáttmálans,
að bandalagið myndi koma
tafarlaust til hjálpar sér-
hverju þvi aðildarriki þess,
sem yrði fyrir árás. Árás á eitt
þeirra, yrði hiklaust talin árás
á þau öll. Þessi yfirlýsing var
orðin aðkallandi vegna þess,
að nokkuð bar orðið á þeirri
tortryggni, að bandalagið
kynni að bregðast þessu
ákvæði bandalagssáttmálans,
ef á reyndi. T.d. hefur nokkuð
borið á þeim áróðri hérlendis,
að bandalagið myndi ekki
standa örugglega við þessa
skuldbindingu gagnvart ís-
landi, nema hér væri herstöð.
Framangreind yfirlýsing tek-
ur af allan vafa um þetta
atriði. Ástæða er til að vekja
athygli á þvi, að Bandaríkja-
forseti lagði sérstaka áherzlu
á, að vel væri fylgt fram þessu
ákvæði bandalagssamnings-
ins.
2. Tvlmælalaust hefur dreg-
ið úr þeirri tortryggni, sem
nokkuð hefur borið á i garð
Bandarikjanna. Sú tortryggni
hefur bæði verið tengd enda-
lokum Vietnamstyrjaldarinn-
ar, þar sem Bandarikin höfðu
að lokum dregið sig i hlé, og
vaxandi ágreiningi, sem hefur
virzt vera milli forsetans og
þingsins um það, hver fram-
tiðarstefna Bandarfkjanna
ætti að vera i utanrikismálum.
Það er nú ótvirætt komið i ljós,
að milli forsetans og þingsins
er enginn ágreiningur um það,
að Bandarikin eigi fremur að
treysta tengslin við Evrópu en
hið gagnstæða. Til að árétta
það hafa þeir leiðtogar demó-
krata i öldungadeildinni, er
mest hafa beitt sér fyrir fækk-
un i herafla Bandarikjanna á
meginlandi Evrópu, hætt við
að endurflytja slikar tillögur
að sinni. Gegn þessu krefjast
Bandarikin þess, að þau
Evrópuriki, sem mest geta
lagt fram til landvarna, dragi
ekki úr framlagi sínu, a.m.k.
ekki hvað snertir varnir i
Evrópu.
3. Þótt Bandarikin séu að
sjálfsögðu mikils ráðandi inn-
an bandalagsins, þar sem þau
leggja mest af mörkum, kom
það glöggt I ljós á fundinum,
að þau verða að taka fullt tillit
til hinna minni bandalags-
þjóða. Vegna andstöðu þeirra,
urðu Bandarikin að falla frá
öllum ráðagerðum um að
tengja Spán á einhvern hátt
við Atlantshafsbandalagið.
önnur aðildarriki höfnuðu
þessu eindregið, og mun sú
synjun gilda, meðan fasistar
ráða á Spáni.
4. Leiðtogafundurinn virðist
hafa leit i ljós, að minni hætta
sé á þvi en áður, að Portúgal
fari úr Atlantshafsbandalag-
inu, eða hrökklist úr þvi. Ekki
aðeins gáfu forustumenn
portúgölsku herstjórnarinnar
yfiríýsingar um, að Portúgal
yrði áfram innan bandalags-
ins, heldur virðast þeir hafa
áréttað góðan ásetning sinn i
þessum efnum, með þvf að
semja við sósialdemókrata
strax eftir fundinn.
5. Þá virðist fundurinn hafa
frekar stuðlað að samkomu-
lagi I Kýpurdeilunni, þar sem
forsætisráðherrar Grikklands
og Tyrklands ræddust við i
Brussel, en vart er þó hægt að
búast við skjótri lausn deil-
unnar. Svo vandasöm er hún.
6. Þá virtist fundurinn sýna,
að Frakkar væru að treysta að
nýju tengslin við Atlantshafs-
bandalagið. Að visu mætti
Frakklandsforseti ekki á leið-
togafundinum, og áréttaði
með þvi sérstöðu sina. Hann
sótti hins vegar veizlu, sem
Baudoin konungur hélt fyrir
leiðtogana, og fékk þar m.a.
tækifæri tií að ræða við Ford.
Það gefur nokkra hugmynd
um, að fundurinn hefur þótt
hagstæður fyrir bandalagið,
aö Trudeau, forsætisráðherra
Kanada, bar fram þá tillögu,
að slikir fundir yrðu haldnir
árlega. Þetta virðist hafa hlot-
ið góðar undirtektir, þótt eng-
in ákvörðun væri tekin um
þetta að sinni.
FULLUR einhugur virðist
hafa rikt um það á fundinum,
að haldið yrði markvisst
áfram að draga úr spennu
milli austurs og vesturs i
Evrópu og stuðla að bættri
sambúð þjóðanna þar. Það er
líka einn aðaltilgangurinn
með starfsemi Athaltshafs-
bandalagsins, að það skapi og
viöhaldi jafnvægi, sem gerir
minnkaða spennu og bætta
sambúð mögulega. 1 ályktun
fundarins segir svo um þetta
atriði:
„Það öryggi, sem samning-
urinn veitir, gerir bandalags-
rikjunum fært að framfylgja
' stefnumiðum, sem spegla þá
ósk þeirra, að skilningur og
samvinna verði átökum yfir-
sterkari. Miða myndi áfram á
þeirri braut, ef unnt væri að
ljúka ráðstefnunni um öryggi
og samvinnu i Evrópu með
viðunandi skilmálum og snúa
orðum þeirra i gerðir. Vona
bandalagsrfkin, að framfarir i
samningaviðræðunum leyfi,
að slik niðurstaða náist hið
bráðasta. Þau itreka, að
grundvallartengsl eru milli
détente-stefnunnar i Evrópu
og ástandsins I Berlin. Banda-
lagsrikin, sem þátt taka i
samningaviðræðunum i Vin-
arborg, leggja áherzlu á, að til
þess að hægt sé að vinna að
skilningi og samvinnu, er
einnig nauðsyn, að fram fari
gagnkvæm og jafnvæg fækkun
I herafla i Mið-Evrópu með
þeim hætti, sem stuðla myndi
að tryggari samskiptum og
auknu öryggi allra”.
SÉRSTÖK ástæða er til að
vekja athygli á þeim orðum
ályktunarinnar, að vegna
efnahagsástandsins i heimin-
um væri það auknum erfið-
leikum bundið að viðhalda
vamarmætti bandalagsins.
Það var Helmut Schmidt,
kanslari Vestur-Þýzkalands,
sem hóf umræður um þetta
atriði og benti á þá hættu, sem
vestrænum rikjum stafaði af
ótryggu efnahagsástandi i
heiminum, og væri þvi nauð-
synlegt að auka samvinnu
rikjanna á þvi sviði. Schmidt
minntist m.a.á hina háu vexti,
sem væru ekki sizt óheppilegir
á löngum lánum. Schmidt get-
ur frómt úr flokki talað, þvi að
vextir eru nú hvergi I Vestur-
Evrópu lægri en i Vestur-
Þýzkalandi, en þar er efna-
hagsástandið lfka bezt. Marg-
ir leiðtoganna tóku undir orð
Schmidts um þau miklu áhrif,
sem efnahagsástandið hefði á
gang heimsmálanna. Meðal
þeirra voru þeir Ford og Wil-
son. Wilson lét m.a. svo um-
mælt, að ekki væri nóg að hafa
öflugar varnir, ef efnahags-
málin væru i ólagi. Hann
taldi, að efnahagsástandið
myndi batna I Sovétrikjunum
næstu 1-2 árin, og valdhafar
þar þyrftu ekki heldur að ótt-
ast gagnrýni kjósendanna.
Vestræn riki glimdu hér vissu-
lega við mikinn vanda. t
ályktun leiðtogafundarins
segir svo um þetta efni:
„Þjóðir bandalagsins taka
undir almennar óskir um rétí-
læti og félagslegar framfarir. q
Þær æskja þess, að með sam j!
stilltu átaki verði komið §
alþjóðlegri skipan, er spct'
pólitiskan, efnahagslegan
félagslegan raunveruleika
timans. Bandalagsrikin
staðráðin i þvi að eiga
vinnu við aðrar þjóðir
heimsvandamál eins og
er varða mannfjölda,
væli, orku, hráefni og
hverfið. Velsæld man
er undir þvi komið, að
sameiginlegu verkefni
að leysa”.